روایتی از سرگذشت انسان در هماوردی با ابلیس (ترجمه خطبه قاصعه)

[نصرالله عاشق خداومولا]

کیفر الهی دور نیست

58 - وَ إِنَّ عِنْدَکُمُ الْأَمْثَالَ مِنْ بَأْسِ اللَّهِ وَ قَوَارِعِهِ وَ أَیَّامِهِ وَ وَقَائِعِهِ فَلَا تَسْتَبْطِئُوا وَعِیدَهُ جَهْلًا بِأَخْذِهِ وَ تَهَاوُناً بِبَطْشِهِ وَ یَأْساً مِنْ بَأْسِهِ فَإِنَّ اللَّهَ سُبْحَانَهُ لَمْ یَلْعَنِ الْقَرْنَ الْمَاضِیَ بَیْنَ أَیْدِیکُمْ إِلَّا لِتَرْکِهِمُ الْأَمْرَ بِالْمَعْرُوفِ وَ النَّهْیَ عَنِ الْمُنْکَرِ فَلَعَنَ اللَّهُ السُّفَهَاءَ لِرُکُوبِ الْمَعَاصِی وَ الْحُلَمَاءَ لِتَرْکِ التَّنَاهِی

شمایان نمونه هایی از خشم خدا و بلاهای کوبنده او و روزهای پر نشیب و فراز و پر حادثه را پیش چشم دارید، پس چرا از روی نادانی نسبت به مواخذه الهی و با سهل انگاری غضب وی و بی اعتنایی به شدت خشم او کیفر الهی را دیر و دور می پندارید؟! خداوند - که منزه باد نام وی - گذشتگان نزدیک شما را از رحمت محروم نفرمود مگر به خاطر وا نهادن امر به معروف و نهی از منکر پس، نفرین خدا بر بیخردان، به انجام گناه و بر تماشاگران بی تفاوت، به جرم باز نداشتن از گناه.


جهاد با ناکثین و قاسطین و مارقین

59 - أَلَا وَ قَدْ قَطَعْتُمْ قَیْدَ الْإِسْلَامِ وَ عَطَّلْتُمْ حُدُودَهُ وَ أَمَتُّمْ أَحْکَامَهُ أَلَا وَ قَدْ أَمَرَنِیَ اللَّهُ بِقِتَالِ أَهْلِ الْبَغْیِ وَ النَّکْثِ وَ الْفَسَادِ فِی الْأَرْضِ فَأَمَّا النَّاکِثُونَ فَقَدْ قَاتَلْتُ وَ أَمَّا الْقَاسِطُونَ فَقَدْ جَاهَدْتُ وَ أَمَّا الْمَارِقَةُ فَقَدْ دَوَّخْتُ وَ أَمَّا شَیْطَانُ الرَّدْهَةِ فَقَدْ کُفِیتُهُ بِصَعْقَةٍ سُمِعَتْ لَهَا وَجْبَةُ قَلْبِهِ وَ رَجَّةُ صَدْرِهِ

بدانید که شما رشته اسلام را گسیختید و آن فضای نورانی و جامه ایده آل انسانی را در هم کوبیدید و دستورات قضایی آنرا تعطیل کردید و احکام آنرا میراندید و بدانید که خدا به من فرمان داده است که با سرکشان و پیمان شکنان و مفسدان زمین بجنگم، پس با پیمان شکنان (ناکثین) جنگیدم و با آنانکه دست از حق برداشتند (قاسطین) جهاد کردم و کسانی که از دین خدا بیرون رفتند (مارقین) زبون و ذلیل ساختم و اما (شیطان ردهه)(6) را تنها به نعره یی بسنده کردم و با همان نعره، تپش مرگ آلود دل و لرزه سینه اش را شنیدم.

[نصرالله عاشق خداومولا]

نابودی خوارج

60 - وَ بَقِیَتْ بَقِیَّةٌ مِنْ أَهْلِ الْبَغْیِ وَ لَئِنْ أَذِنَ اللَّهُ فِی الْکَرَّةِ عَلَیْهِمْ لَأُدِیلَنَّ مِنْهُمْ إِلَّا مَا یَتَشَذَّرُ فِی أَطْرَافِ الْبِلَادِ تَشَذُّراً

و تتمه یی از سرکشان باقی ماندند،(7) که اگر خداوند حمله بر ایشان را رخصت فرماید، دولت و یارایی را از آنها گرفته و بر کرسی حق خواهم نشاند و تباهشان خواهم ساخت مگر اندکی از آنان که در اطراف شهرها پراکنده شوند.

[نصرالله عاشق خداومولا]

شجاعت و شخصیت امام

61 - أَنَا وَضَعْتُ فِی الصِّغَرِ بِکَلَاکِلِ الْعَرَبِ وَ کَسَرْتُ نَوَاجِمَ قُرُونِ رَبِیعَةَ وَ مُضَرَ وَ قَدْ عَلِمْتُمْ مَوْضِعِی مِنْ رَسُولِ اللَّهِ ص بِالْقَرَابَةِ الْقَرِیبَةِ وَ الْمَنْزِلَةِ الْخَصِیصَةِ وَضَعَنِی فِی حِجْرِهِ وَ أَنَا وَلَدٌ یَضُمُّنِی إِلَی صَدْرِهِ وَ یَکْنُفُنِی فِی فِرَاشِهِ وَ یُمِسُّنِی جَسَدَهُ وَ یُشِمُّنِی عَرْفَهُ وَ کَانَ یَمْضَغُ الشَّیْ ءَ ثُمَّ یُلْقِمُنِیهِ وَ مَا وَجَدَ لِی کَذْبَةً فِی قَوْلٍ وَ لَا خَطْلَةً فِی فِعْلٍ وَ لَقَدْ قَرَنَ اللَّهُ بِهِ ص مِنْ لَدُنْ أَنْ کَانَ فَطِیماً أَعْظَمَ مَلَکٍ مِنْ مَلَائِکَتِهِ یَسْلُکُ بِهِ طَرِیقَ الْمَکَارِمِ وَ مَحَاسِنَ أَخْلَاقِ الْعَالَمِ لَیْلَهُ وَ نَهَارَهُ

من در نوجوانی پشت قهرمانان عرب را به خاک افکندم و شاخ های نو دمیده ربیعه و مضر را شکستم و سرکردگان آنها را به هلاکت رساندم و شما موقعیت خویشاوندی نزدیک و منزلت ویژه مرا نزد پیامبر می دانید: از همان اوان شیر خوارگی مرا به دامن می گرفت و به سینه اش می چسبانید و در بستر خویش در پناه می گرفت و بدنش را به بدنم می سایید و بوی دلاویزش را در مشام جانم میریخت، لقمه را می جوید و آنگاه به دهانم می نهاد. آن پیامبر عزیز از سوی من، نه دروغی در گفتار دید و نه خطایی در کردار. و خداوند از همان آغاز شیرخوارگی بر آن بزرگوار، سترگ ترین فرشتگان خویش را گمارده بود تا شب و روز او را به راه فضیلت ها و نیکی های اخلاقی جهان، رهنمون باشند.

[نصرالله عاشق خداومولا]

پیامبر (ص) در جبهه تربیت، فرمانده ام بود

62 - وَ لَقَدْ کُنْتُ أَتَّبِعُهُ اتِّبَاعَ الْفَصِیلِ أَثَرَ أُمِّهِ یَرْفَعُ لِی فِی کُلِّ یَوْمٍ مِنْ أَخْلَاقِهِ عَلَماً وَ یَأْمُرُنِی بِالِاقْتِدَاءِ بِهِ

من نیز از او پیروی می کردم، درست مانند نوباوه یی که پا به پای مادر ره می سپارد و او در جبهه تربیت، فرمانده ام بود و من نیز برای او چون لشگری، لذا هر روز پرچمی بر می افراخت و به من فرمان می داد از آن پیروی کنم.

[نصرالله عاشق خداومولا]

پیامبر (ص) در خلوت انس

63 - وَ لَقَدْ کَانَ یُجَاوِرُ فِی کُلِّ سَنَةٍ بِحِرَاءَ فَأَرَاهُ وَ لَا یَرَاهُ غَیْرِی وَ لَمْ یَجْمَعْ بَیْتٌ وَاحِدٌ یَوْمَئِذٍ فِی الْإِسْلَامِ غَیْرَ رَسُولِ اللَّهِ ص وَ خَدِیجَةَ وَ أَنَا ثَالِثُهُمَا

پیامبر هر سال در غار حرا مدتی به خلوت می نشست و تنها من او را می دیدم و جز من دیگری به دیدار او توفیق نمی یافت. هنوز اسلام در هیچ خانواده یی شکل نیافته بود مگر آنجا که رسول خدا بود و خدیجه و من سومین آنان بودم.

[نصرالله عاشق خداومولا]

تو! محرم آستان ملکوتی

64 - أَرَی نُورَ الْوَحْیِ وَ الرِّسَالَةِ وَ أَشُمُّ رِیحَ النُّبُوَّةِ وَ لَقَدْ سَمِعْتُ رَنَّةَ الشَّیْطَانِ حِینَ نَزَلَ الْوَحْیُ عَلَیْهِ ص فَقُلْتُ یَا رَسُولَ اللَّهِ مَا هَذِهِ الرَّنَّةُ فَقَالَ هَذَا الشَّیْطَانُ قَدْ أَیِسَ مِنْ عِبَادَتِهِ إِنَّکَ تَسْمَعُ مَا أَسْمَعُ وَ تَرَی مَا أَرَی إِلَّا أَنَّکَ لَسْتَ بِنَبِیٍّ وَ لَکِنَّکَ لَوَزِیرٌ وَ إِنَّکَ لَعَلَی خَیْرٍ

نور وحی و رسالت را می دیدم و شمیم پیامبری را می شنودم، آواز اندوهناک شیطان را به هنگام رسیدن وحی بر پیامبر - درود خدا بر او و خاندانش - شنیدم و پرسیدم یا رسول الله این چه آوایی است؟ فرمود: این شیطان است که از پیروی شدن به نومیدی رسیده است، تو! محرم آستان ملکوتی و آنچه من می شنوم می شنوی و چشمهای حق بین تو نیز ملکوت را شاهد است و آنچه می بینم تو نیز می بینی جز آنکه تو پیامبر نیستی، اما تو وزیری و خیر با تو باد.

[نصرالله عاشق خداومولا]

علی (ع) شاهد صادق معجزات پیامبر (ص)

65 - وَ لَقَدْ کُنْتُ مَعَهُ ص لَمَّا أَتَاهُ الْمَلَأُ مِنْ قُرَیْشٍ فَقَالُوا لَهُ یَا مُحَمَّدُ إِنَّکَ قَدِ ادَّعَیْتَ عَظِیماً لَمْ یَدَّعِهِ آبَاؤُکَ وَ لَا أَحَدٌ مِنْ بَیْتِکَ وَ نَحْنُ نَسْأَلُکَ أَمْراً إِنْ أَنْتَ أَجَبْتَنَا إِلَیْهِ وَ أَرَیْتَنَاهُ عَلِمْنَا أَنَّکَ نَبِیٌّ وَ رَسُولٌ وَ إِنْ لَمْ تَفْعَلْ عَلِمْنَا أَنَّکَ سَاحِرٌ کَذَّابٌ فَقَالَ ص وَ مَا تَسْأَلُونَ قَالُوا تَدْعُو لَنَا هَذِهِ الشَّجَرَةَ حَتَّی تَنْقَلِعَ بِعُرُوقِهَا وَ تَقِفَ بَیْنَ یَدَیْکَ فَقَالَ ص إِنَّ اللَّهَ عَلی کُلِّ شَیْ ءٍ قَدِیرٌ فَإِنْ فَعَلَ اللَّهُ لَکُمْ ذَلِکَ أَ تُؤْمِنُونَ وَ تَشْهَدُونَ بِالْحَقِّ قَالُوا نَعَمْ قَالَ فَإِنِّی سَأُرِیکُمْ مَا تَطْلُبُونَ وَ إِنِّی لَأَعْلَمُ أَنَّکُمْ لَا تَفِیئُونَ إِلَی خَیْرٍ وَ إِنَّ فِیکُمْ مَنْ یُطْرَحُ فِی الْقَلِیبِ وَ مَنْ یُحَزِّبُ الْأَحْزَابَ ثُمَّ قَالَ ص یَا أَیَّتُهَا الشَّجَرَةُ إِنْ کُنْتِ تُؤْمِنِینَ بِاللَّهِ وَ الْیَوْمِ الْ آخِرِ وَ تَعْلَمِینَ أَنِّی رَسُولُ اللَّهِ فَانْقَلِعِی بِعُرُوقِکِ حَتَّی تَقِفِی بَیْنَ یَدَیَّ بِإِذْنِ اللَّهِ فَوَالَّذِی بَعَثَهُ بِالْحَقِّ لَانْقَلَعَتْ بِعُرُوقِهَا وَ جَاءَتْ وَ لَهَا دَوِیٌّ شَدِیدٌ وَ قَصْفٌ کَقَصْفِ أَجْنِحَةِ الطَّیْرِ حَتَّی وَقَفَتْ بَیْنَ یَدَیْ رَسُولِ اللَّهِ ص مُرَفْرِفَةً وَ أَلْقَتْ بِغُصْنِهَا الْأَعْلَی عَلَی رَسُولِ اللَّهِ ص وَ بِبَعْضِ أَغْصَانِهَا عَلَی مَنْکِبِی وَ کُنْتُ عَنْ یَمِینِهِ ص فَلَمَّا نَظَرَ الْقَوْمُ إِلَی ذَلِکَ قَالُوا عُلُوّاً وَ اسْتِکْبَاراً فَمُرْهَا فَلْیَأْتِکَ نِصْفُهَا وَ یَبْقَی نِصْفُهَا فَأَمَرَهَا بِذَلِکَ فَأَقْبَلَ إِلَیْهِ نِصْفُهَا کَأَعْجَبِ إِقْبَالٍ وَ أَشَدِّهِ دَوِیّاً فَکَادَتْ تَلْتَفُّ بِرَسُولِ اللَّهِ ص فَقَالُوا کُفْراً وَ عُتُوّاً فَمُرْ هَذَا النِّصْفَ فَلْیَرْجِعْ إِلَی نِصْفِهِ کَمَا کَانَ فَأَمَرَهُ ص فَرَجَعَ

و من با پیامبر بودم آنگاه که جمعی از بزرگان قریش نزد من آمدند و گفتند: ای محمد! تو دعویدار امر عظیمی شده ای که نه پدران تو و نه هیچیک از تبار تو به خود اجازه چنین بلند پروازی را نداده اند و اینک ما برای آزمایش تو آمده ایم تا معجزه یی بنمایی، اگر بدانچه می خواهیم، پاسخ مثبت دادی و خواسته ما را در معرض نمایش ما نهادی، می دانیم که همانا تو رسول خدایی و گرنه خواهیم دانست که جادوگر و بسیار دروغگویی. پیامبر فرمود: چه میخواهید؟ گفتند: این درخت را فراخوان تا از ریشه کنده شود و پیش روی تو ایستد، پیامبر - درود خدا بر او و خاندان وی - فرمود: خداوند بر هر کاری تواناست، اما اگر خدا این کار را برای شما انجام داد آیا ایمان خواهید آورد و به حق شهادت خواهید داد؟ گفتند: آری. فرمود: پس من هم اکنون آنچه می خواهید جامه عمل می پوشانم، اما شما اهل گرایش به حق نیستید و در میان شما کسی است که در چاه بدر(8) افکنده خواهد شد، و نیز کسی(9) که گروهها مخالف را راه خواهد انداخت. - سپس فرمود: ای درخت! اگر به خدا و روز واپسین ایمان داری و می دانی که من پیامبر خدا هستم، به اذن پروردگار از ریشه بر کنده شو و پیش من بایست! سوگند به آنکه پیامبر را به حق برانگیخت، درخت از ریشه بر آمد و آمد و صدایی مهیب داشت و صفیری چون آوای بال پرندگان تا آنکه پیش روی رسول خدا - درود خدا بر او و بر خاندان وی - پرزنان ایستاد و شاخه فرازین خود را بر سر پیامبر و برخی را بر شانه من گسترد و من در سوی راست پیامبر ایستاده بودم. آنها چون چنین دیدند از روی برتری جویی و کبر ورزی گفتند: فرمان بده نیمی از آن به سوی تو بیاید و نیمی دیگر بماند، پیامبر فرمان داد و نیمی از درخت با حرکتی شگفت و با آوایی سهمگین تر پیش دوید، چنانکه نزدیک بود به رسول خدا (صلی الله علیه وآله) بپیچد، آنها از سر ناسپاسی و ستیزه گفتند: به این نیمه فرمان بده به جای خود باز گردد تا درخت همان شود که بود، پیامبر - درود خدا بر او و خاندان وی - فرمان داد و درخت باز گشت.



فریاد توحید

66 - فَقُلْتُ أَنَا لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ إِنِّی أَوَّلُ مُؤْمِنٍ بِکَ یَا رَسُولَ اللَّهِ وَ أَوَّلُ مَنْ أَقَرَّ بِأَنَّ الشَّجَرَةَ فَعَلَتْ مَا فَعَلَتْ بِأَمْرِ اللَّهِ تَعَالَی تَصْدِیقاً بِنُبُوَّتِکَ وَ إِجْلَالًا لِکَلِمَتِکَ فَقَالَ الْقَوْمُ کُلُّهُمْ بَلْ ساحِرٌ کَذَّابٌ عَجِیبُ السِّحْرِ خَفِیفٌ فِیهِ وَ هَلْ یُصَدِّقُکَ فِی أَمْرِکَ إِلَّا مِثْلُ هَذَا یَعْنُونَنِی

من پس از مشاهده این همه اعجاز فریاد بر آوردم: لا اله الا الله، ای رسول خدا من نخستین گرونده به تو هستم و نخستین کسی که اقرار دارد این درخت آنچه را که به امر خدا در تصدیق پیامبر و بزرگداشت سخن تو بود، انجام دادم. آن جمع همه با هم گفتند: نه، او جادوگری سخت درغگوست، جادوگری شگرف و تردست و چابک و گفتند: مگر چنین کودکی ترا در کارت تصدیق کند (مقصودشان من بودم).
علی (ع) پاک و از تبار پاکان

67 - وَ إِنِّی لَمِنْ قَوْمٍ لَا تَأْخُذُهُمْ فِی اللَّهِ لَوْمَةُ لَائِمٍ سِیمَاهُمْ سِیمَا الصِّدِّیقِینَ وَ کَلَامُهُمْ کَلَامُ الْأَبْرَارِ عُمَّارُ اللَّیْلِ وَ مَنَارُ النَّهَارِ مُتَمَسِّکُونَ بِحَبْلِ الْقُرْآنِ یُحْیُونَ سُنَنَ اللَّهِ وَ سُنَنَ رَسُولِهِ لَا یَسْتَکْبِرُونَ وَ لَا یَعْلُونَ وَ لَا یَغُلُّونَ وَ لَا یُفْسِدُونَ قُلُوبُهُمْ فِی الْجِنَانِ وَ أَجْسَادُهُمْ فِی الْعَمَلِ

من از تبار کسانی هستم که در راه خدا سرزنش هیچ سرزنشگری در آنها در نمی گیرد، چهره هایشان چهره راستگویان است و سخنانشان سخن نیکان، شب زنده داران و روز پیشوایان، به رشته محکم قرآن با همه وجود چنگ انداخته اند، سنت های خدا و پیامبرش را زنده می کنند، نه کبر می ورزند و نه برتری می جویند، و نه فریبکاری و تباهی می نمایند، دلهاشان به بهشت، و بدنهاشان وقف کار خیر است.

...................) Anotates (.................
1) قاصعه یعنی تحقیرکننده، زیرا شیطان در این خطبه تحقیر شده است، نیز بمعنای زایل کننده هم آمده است، بدینجهت که زایل کننده روحیه تکبر است.
2) این گزینش به خاطر حقیقت عظمت و عزت الهی است .
3) قرآن کریم: سوره (ص) آیه 74-71.
4) این شیوه تمامی شیاطین و متکبران است که زشتیهای خویش را با استدلال های بیهوده توجیه نموده و دیگران را مقصر می دانند. و تو یا اقتدا به آدم کن که پس از لغزش گفت: ربناظلمنا انفسنا و اگر ازمذهب ابلیس بهتر می آید، تو دانی. تفسیر شیخ ابوالفتوح رازی ج 7 ص 61.
5) زندگی ظاهری سطح بالا در اینان، انگیزه خود برتر بینی شده، نعمت خدا را بد تفسیر می کنند و بر خلاف واقع می بینند.
6) منظور (خر قوص بن زهیر) از روسای خوارج است که در جنگ نهروان کشته شد.
7) معاویه.
8) ابوجهل در جنگ بدر.
9) ابوسفیان در جنگ خندق.

[نصرالله عاشق خداومولا]

فریاد توحید

66 - فَقُلْتُ أَنَا لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ إِنِّی أَوَّلُ مُؤْمِنٍ بِکَ یَا رَسُولَ اللَّهِ وَ أَوَّلُ مَنْ أَقَرَّ بِأَنَّ الشَّجَرَةَ فَعَلَتْ مَا فَعَلَتْ بِأَمْرِ اللَّهِ تَعَالَی تَصْدِیقاً بِنُبُوَّتِکَ وَ إِجْلَالًا لِکَلِمَتِکَ فَقَالَ الْقَوْمُ کُلُّهُمْ بَلْ ساحِرٌ کَذَّابٌ عَجِیبُ السِّحْرِ خَفِیفٌ فِیهِ وَ هَلْ یُصَدِّقُکَ فِی أَمْرِکَ إِلَّا مِثْلُ هَذَا یَعْنُونَنِی

من پس از مشاهده این همه اعجاز فریاد بر آوردم: لا اله الا الله، ای رسول خدا من نخستین گرونده به تو هستم و نخستین کسی که اقرار دارد این درخت آنچه را که به امر خدا در تصدیق پیامبر و بزرگداشت سخن تو بود، انجام دادم. آن جمع همه با هم گفتند: نه، او جادوگری سخت درغگوست، جادوگری شگرف و تردست و چابک و گفتند: مگر چنین کودکی ترا در کارت تصدیق کند (مقصودشان من بودم).

[نصرالله عاشق خداومولا]

علی (ع) پاک و از تبار پاکان

67 - وَ إِنِّی لَمِنْ قَوْمٍ لَا تَأْخُذُهُمْ فِی اللَّهِ لَوْمَةُ لَائِمٍ سِیمَاهُمْ سِیمَا الصِّدِّیقِینَ وَ کَلَامُهُمْ کَلَامُ الْأَبْرَارِ عُمَّارُ اللَّیْلِ وَ مَنَارُ النَّهَارِ مُتَمَسِّکُونَ بِحَبْلِ الْقُرْآنِ یُحْیُونَ سُنَنَ اللَّهِ وَ سُنَنَ رَسُولِهِ لَا یَسْتَکْبِرُونَ وَ لَا یَعْلُونَ وَ لَا یَغُلُّونَ وَ لَا یُفْسِدُونَ قُلُوبُهُمْ فِی الْجِنَانِ وَ أَجْسَادُهُمْ فِی الْعَمَلِ

من از تبار کسانی هستم که در راه خدا سرزنش هیچ سرزنشگری در آنها در نمی گیرد، چهره هایشان چهره راستگویان است و سخنانشان سخن نیکان، شب زنده داران و روز پیشوایان، به رشته محکم قرآن با همه وجود چنگ انداخته اند، سنت های خدا و پیامبرش را زنده می کنند، نه کبر می ورزند و نه برتری می جویند، و نه فریبکاری و تباهی می نمایند، دلهاشان به بهشت، و بدنهاشان وقف کار خیر است.

[نصرالله عاشق خداومولا]

...................) Anotates (.................
1) قاصعه یعنی تحقیرکننده، زیرا شیطان در این خطبه تحقیر شده است، نیز بمعنای زایل کننده هم آمده است، بدینجهت که زایل کننده روحیه تکبر است.
2) این گزینش به خاطر حقیقت عظمت و عزت الهی است .
3) قرآن کریم: سوره (ص) آیه 74-71.
4) این شیوه تمامی شیاطین و متکبران است که زشتیهای خویش را با استدلال های بیهوده توجیه نموده و دیگران را مقصر می دانند. و تو یا اقتدا به آدم کن که پس از لغزش گفت: ربناظلمنا انفسنا و اگر ازمذهب ابلیس بهتر می آید، تو دانی. تفسیر شیخ ابوالفتوح رازی ج 7 ص 61.
5) زندگی ظاهری سطح بالا در اینان، انگیزه خود برتر بینی شده، نعمت خدا را بد تفسیر می کنند و بر خلاف واقع می بینند.
6) منظور (خر قوص بن زهیر) از روسای خوارج است که در جنگ نهروان کشته شد.
7) معاویه.
8) ابوجهل در جنگ بدر.
9) ابوسفیان در جنگ خندق.