عهد روزانه مروری بر نهج البلاغه

[فاطمی*خادمه یوسف زهرا(س)*]

عهد نهج البلاغه امیر المومنین علی علیه السلام، روز شنبه 8 خرداد ماه 1400، خطبه 75پ


75- و من كلام له ( عليه‏السلام ) لما بلغه اتهام بني أمية له بالمشاركة في دم عثمان‏
ترجمه خطبه 75

(در سال 36 هجرى وقتى شنيد كه بنى اميّه با تهمت‏هاى فراوان آن حضرت را در خون عثمان شريك مى‏پندارند، فرمود)

دفاعيات امام برابر تهمت‏ها

أَ وَ لَمْ يَنْهَ بَنِي أُمَيَّةَ عِلْمُهَا بِي عَنْ قَرْفِي
آيا شناختى كه بنى اميّه از روحيّات من دارند آنان را از عيب جويى بر من باز نمى‏دارد
أَ وَ مَا وَزَعَ الْجُهَّالَ سَابِقَتِي عَنْ تُهَمَتِي
و آيا سوابق مبارزات من، نادان را بر سر جاى خود نمى‏شناسند كه به من تهمت نزنند
وَ لَمَا وَعَظَهُمُ اللَّهُ بِهِ أَبْلَغُ مِنْ لِسَانِي
آنچه خدا آنان را بدان پند داد از بيان من رساتر است.
أَنَا حَجِيجُ الْمَارِقِينَ
من مارقين (از دين خارج شدگان) را با حجّت و برهان مغلوب مى‏كنم
وَ خَصِيمُ النَّاكِثِينَ الْمُرْتَابِينَ
و دشمن ناكثين «پيمان شكنان» و ترديد دارندگان در اسلام مى‏باشم،
وَ عَلَى كِتَابِ اللَّهِ تُعْرَضُ الْأَمْثَالُ
شبهات را بايد در پرتو كتاب خدا، قرآن، شناخت
وَ بِمَا فِي الصُّدُورِ تُجَازَى الْعِبَادُ
و بندگان خدا به آنچه در دل دارند پاداش داده مى‏شوند.

[فاطمی*خادمه یوسف زهرا(س)*]

عهد نهج البلاغه امیر المومنین علی علیه السلام، روز یکشنبه 9 خرداد ماه 1400، خطبه 76


76- و من خطبة له ( عليه‏السلام ) في الحث على العمل الصالح‏

ترجمه خطبه 76
(برخى از شارحان خطبه 76 را با خطبه 63 يكى دانستند)
صفات بنده پرهيزكار
رَحِمَ اللَّهُ امْرَأً سَمِعَ حُكْماً فَوَعَى
خدا رحمت كند كسى را كه چون سخن حكيمانه بشنود، خوب فرا گيرد،
وَ دُعِيَ إِلَى رَشَادٍ فَدَنَا
و چون هدايت شود بپذيرد،
وَ أَخَذَ بِحُجْزَةِ هَادٍ فَنَجَا
دست به دامن هدايت كننده زند و نجات يابد،
رَاقَبَ رَبَّهُ
مراقب خويش در برابر پروردگار باشد،
وَ خَافَ ذَنْبَهُ
از گناهان خود بترسد،
قَدَّمَ خَالِصاً
خالصانه گام بردارد،

وَ عَمِلَ صَالِحاً
عمل نيكو انجام دهد،
اكْتَسَبَ مَذْخُوراً
ذخيره‏اى براى آخرت فراهم آورد،
وَ اجْتَنَبَ مَحْذُوراً
و از گناه بپرهيزد،
وَ رَمَى غَرَضاً
همواره اغراض دنيايى را از سر دور كند،

وَ أَحْرَزَ عِوَضاً
و درجات آخرت به دست آورد،
كَابَرَ هَوَاهُ
با خواسته‏هاى دل مبارزه كند،
وَ كَذَّبَ مُنَاهُ
آرزوهاى دروغين را طرد
جَعَلَ الصَّبْرَ مَطِيَّةَ نَجَاتِهِ
و استقامت را مركب نجات خود قرار دهد.

وَ التَّقْوَى عُدَّةَ وَفَاتِهِ
و تقوا را زاد و توشه روز مردن گرداند،
رَكِبَ الطَّرِيقَةَ الْغَرَّاءَ
در راه روشن هدايت قدم بگذارد،
وَ لَزِمَ الْمَحَجَّةَ الْبَيْضَاءَ
و از راه روشن هدايت فاصله نگيرد.
اغْتَنَمَ الْمَهَلَ
چند روز زندگى دنيا را غنيمت شمارد

وَ بَادَرَ الْأَجَلَ
و پيش از آن كه مرگ او فرا رسد خود را آماده سازد،
وَ تَزَوَّدَ مِنَ الْعَمَلِ
و از اعمال نيكو، توشه آخرت برگيرد.

[فاطمی*خادمه یوسف زهرا(س)*]

عهد نهج البلاغه امیر المومنین علی علیه السلام، روز دوشنبه 10 خرداد ماه 1400، خطبه 77

77- و من كلام له ( عليه‏السلام ) و ذلك حين منعه سعيد بن العاص حقه‏

ترجمه خطبه 77
(آنگاه كه در زمان عثمان در سال 33 هجرى، سعيد بن عاص، حق مسلّم امام على عليه السّلام را جهت محاصره اقتصادى، از آن حضرت منع كرد، فرمود)
هشدار به غاصبان بنى اميه


إِنَّ بَنِي أُمَيَّةَ لَيُفَوِّقُونَنِي تُرَاثَ مُحَمَّدٍ ( صلى‏الله‏عليه‏وآله )تَفْوِيقاً
بنى اميّه، از ميراث پيامبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم جز اندك چيزى، به من نمى‏پردازند،
وَ اللَّهِ لَئِنْ بَقِيتُ لَهُمْ لَأَنْفُضَنَّهُمْ نَفْضَ اللَّحَّامِ الْوِذَامَ التَّرِبَةَ
سوگند به خدا اگر زنده ماندم، بنى اميّه را از حكومت دور مى‏كنم چونان قصّابى كه شكمبه خاك آلوده را دور مى‏افكند.
قال الشريف و يروى التراب الوذمة و هو على القلب
مى‏گويم: (و «التّراب الوذمة» نيز روايت شد، كه درست نيست و قلب در عبارت است.
قال الشريف و قوله ( عليه‏السلام ) ليفوقونني
سخن امام كه فرمود «ليفوقوننى»
أي يعطونني من المال قليلا كفواق الناقة
يعنى اندك اندك از مال به من مى‏دهند، چونان كه بچّه شتر را اندك اندك شير مى‏خورانند
و هو الحلبة الواحدة من لبنها.
و يك بار شير از شتر مى‏دوشند.
و الوذام جمع وذمة
و «وذام» جمع «و ذمة»
و هي الحزة من الكرش
پاره‏اى از شكمبه
أو الكبد تقع في التراب فتنفض
يا جگر است كه در خاك بيفتد و سپس آن را بردارند).

[فاطمی*خادمه یوسف زهرا(س)*]

عهد نهج البلاغه امیر المومنین علی علیه السلام، روز سه شنبه 11 خرداد ماه 1400، خطبه 78

78- من كلمات كان ( عليه‏السلام ) يدعو بها
ترجمه خطبه 78

(از دعاهاى آن حضرت است)
نيايش امام
اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِي مَا أَنْتَ أَعْلَمُ بِهِ مِنِّي
خدايا از من در گذر آنچه را از من بدان داناترى،
فَإِنْ عُدْتُ فَعُدْ عَلَيَّ بِالْمَغْفِرَةِ
و اگر بار ديگر به آن باز گردم تو نيز به بخشايش باز گرد.
اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِي مَا وَأَيْتُ مِنْ نَفْسِي وَ لَمْ تَجِدْ لَهُ وَفَاءً عِنْدِي
خدايا، آنچه از اعمال نيكو كه تصميم گرفتم و انجام ندادم ببخشاى
اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِي مَا تَقَرَّبْتُ بِهِ إِلَيْكَ بِلِسَانِي
خدايا، ببخشاى آنچه را كه با زبان به تو نزديك شدم
ثُمَّ خَالَفَهُ قَلْبِي
ولى با قلب آن را ترك كردم.
اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِي رَمَزَاتِ الْأَلْحَاظِ
خدايا، ببخشاى نگاه‏هاى اشارت آميز،

وَ سَقَطَاتِ الْأَلْفَاظِ
و سخنان بى‏فايده،
وَ شَهَوَاتِ الْجَنَانِ
و خواسته‏هاى بى مورد دل،
وَ هَفَوَاتِ اللِّسَانِ
و لغزش هاى زبان

[فاطمی*خادمه یوسف زهرا(س)*]

عهد نهج البلاغه امیر المومنین علی علیه السلام، روز چهارشنبه 12 خرداد ماه 1400، خطبه 79 قسمت اول

79- و من كلام له ( عليه‏السلام ) قاله لبعض أصحابه لما عزم على المسير إلى الخوارج

و قد قال له إن سرت يا أمير المؤمنين، في هذا الوقت، خشيت ألا تظفر بمرادك، من طريق علم النجوم
فقال ( عليه‏السلام )
ترجمه خطبه 79
(به هنگام حركت براى نبرد با خوارج، در ماه صفر سال 38 هجرى، شخصى با پيشگويى از راه شناخت ستارگان گفت:
اگر در اين ساعت حركت كنيد،
پيروز نمى‏شويد و من از راه علم ستاره شناسى اين محاسبه را كردم،
امام فرمود)
1 پرهيز از توجّه به غير خدا


أَ تَزْعُمُ أَنَّكَ تَهْدِي إِلَى السَّاعَةِ الَّتِي مَنْ سَارَ فِيهَا صُرِفَ عَنْهُ السُّوءُ
گمان مى‏كنى تو از آن ساعتى آگاهى كه اگر كسى حركت كند زيان نخواهيد ديد
وَ تُخَوِّفُ مِنَ السَّاعَةِ الَّتِي مَنْ سَارَ فِيهَا حَاقَ بِهِ الضُّرُّ
و مى‏ترسانى از ساعتى كه اگر كسى حركت كند ضررى دامنگير او خواهد شد
فَمَنْ صَدَّقَكَ بِهَذَا فَقَدْ كَذَّبَ الْقُرْآنَ
كسى كه گفتار تو را تصديق كند، قرآن را تكذيب كرده است،
وَ اسْتَغْنَى عَنِ الِاسْتِعَانَةِ بِاللَّهِ فِي نَيْلِ الْمَحْبُوبِ وَ دَفْعِ الْمَكْرُوهِ
و از يارى طلبيدن خدا در رسيدن به هدف‏هاى دوست داشتنى، و محفوظ ماندن از ناگواريها، بى‏نياز شده است
وَ تَبْتَغِي فِي قَوْلِكَ لِلْعَامِلِ بِأَمْرِكَ أَنْ يُولِيَكَ الْحَمْدَ دُونَ رَبِّهِ
گويا مى‏خواهى به جاى خداوند، تو را ستايش كنند
لِأَنَّكَ بِزَعْمِكَ أَنْتَ هَدَيْتَهُ إِلَى السَّاعَةِ الَّتِي نَالَ فِيهَا النَّفْعَ
چون به گمان خود مردم را به ساعتى آشنا كردى كه منافعشان را به دست مى‏آورند
وَ أَمِنَ الضُّرَّ
و از ضرر و زيان در امان مى‏مانند.

[فاطمی*خادمه یوسف زهرا(س)*]

عهد نهج البلاغه امیر المومنین علی علیه السلام، روز پنجشنبه 13 خرداد ماه 1400، خطبه 79 قسمت دوم

2 پرهيز دادن مردم از ستاره شناسى

أَيُّهَا النَّاسُ إِيَّاكُمْ وَ تَعَلُّمَ النُّجُومِ
اى مردم، از فرا گرفتن علم ستاره شناسى براى پيشگويى‏هاى دروغين، بپرهيزيد،

إِلَّا مَا يُهْتَدَى بِهِ فِي بَرٍّ أَوْ بَحْرٍ
جز آن مقدار از علم نجوم كه در دريا نوردى و صحرا نوردى به آن نياز داريد،
فَإِنَّهَا تَدْعُو إِلَى الْكَهَانَةِ
چه اينكه ستاره شناسى شما را به غيب گويى و غيب گويى به جادوگرى مى‏كشاند،
وَ الْمُنَجِّمُ كَالْكَاهِنِ
و ستاره شناس چون غيب گو،
وَ الْكَاهِنُ كَالسَّاحِرِ
و غيب گو چون جادوگر
وَ السَّاحِرُ كَالْكَافِرِ
و جادوگر چون كافر
وَ الْكَافِرُ فِي النَّارِ
و كافر در آتش جهنم است.
سِيرُوا عَلَى اسْمِ اللَّهِ
با نام خدا حركت كنيد.

[فاطمی*خادمه یوسف زهرا(س)*]

عهد نهج البلاغه امیر المومنین علی علیه السلام، روز جمعه 14 خرداد ماه 1400، خطبه 80 قسمت اول

80- و من خطبة له ( عليه‏السلام ) بعد فراغه من حرب الجمل في ذم النساء ببيان نقصهن‏
ترجمه خطبه 80
(پس از جنگ جمل و فرونشاندن شورش بصره در سال 36 هجرى ماه جمادى الثّانى در مسجد شهر بصره فرمود)
1 بيان تفاوت‏هاى زنان و مردان
مَعَاشِرَ النَّاسِ إِنَّ النِّسَاءَ نَوَاقِصُ الْإِيمَانِ
اى مردم همانا زنان در مقايسه با مردان، در ايمان،
نَوَاقِصُ الْحُظُوظِ
و بهره‏ورى از اموال،
نَوَاقِصُ الْعُقُولِ
و عقل متفاوتند،
فَأَمَّا نُقْصَانُ إِيمَانِهِنَّ فَقُعُودُهُنَّ عَنِ الصَّلَاةِ وَ الصِّيَامِ فِي أَيَّامِ حَيْضِهِنَّ
اما تفاوت ايمان بانوان، بر كنار بودن از نماز و روزه در ايّام «عادت حيض» آنان است،


وَ أَمَّا نُقْصَانُ عُقُولِهِنَّ فَشَهَادَةُ امْرَأَتَيْنِ كَشَهَادَةِ الرَّجُلِ الْوَاحِدِ
و اما تفاوت عقلشان با مردان بدان جهت كه شهادت دو زن برابر شهادت يك مرد است،
وَ أَمَّا نُقْصَانُ حُظُوظِهِنَّ فَمَوَارِيثُهُنَّ عَلَى الْأَنْصَافِ مِنْ مَوَارِيثِ الرِّجَالِ
و علّت تفاوت در بهره ورى از اموال آن كه ارث بانوان نصف ارث مردان است.

[فاطمی*خادمه یوسف زهرا(س)*]

عهد نهج البلاغه امیر المومنین علی علیه السلام، روز شنبه 15 خرداد ماه 1400، خطبه 80 قسمت دوم

2 مدّيريت خانوادگى

فَاتَّقُوا شِرَارَ النِّسَاءِ وَ كُونُوا مِنْ خِيَارِهِنَّ عَلَى حَذَرٍ
پس، از زنان بد، بپرهيزيد و مراقب نيكانشان باشيد،
وَ لَا تُطِيعُوهُنَّ فِي الْمَعْرُوفِ
در خواسته‏هاى نيكو، همواره فرمانبردارشان نباشيد،
حَتَّى لَا يَطْمَعْنَ فِي الْمُنْكَرِ
تا در انجام منكرات طمع ورزند.

[فاطمی*خادمه یوسف زهرا(س)*]

عهد نهج البلاغه امیر المومنین علی علیه السلام، روز یکشنبه 16 خرداد ماه 1400، خطبه 81

81- و من كلام له ( عليه‏السلام ) في الزهد
ترجمه خطبه 81

(برخى از شارحان گفتند اين خطبه در شهر كوفه ايراد شد)
تعريف زهد و پارسايى
أَيُّهَا النَّاسُ الزَّهَادَةُ قِصَرُ الْأَمَلِ
اى مردم، زهد يعنى كوتاه كردن آرزو
وَ الشُّكْرُ عِنْدَ النِّعَمِ
و شكرگزارى برابر نعمت‏ها،
وَ التَّوَرُّعُ عِنْدَ الْمَحَارِمِ
و پرهيز در برابر محرّمات.
فَإِنْ عَزَبَ ذَلِكَ عَنْكُمْ فَلَا يَغْلِبِ الْحَرَامُ صَبْرَكُمْ
پس اگر نتوانستيد همه اين صفات را فراهم سازيد، تلاش كنيد كه حرام بر صبر شما غلبه نكند،
وَ لَا تَنْسَوْا عِنْدَ النِّعَمِ شُكْرَكُمْ
و در برابر نعمت‏ها، شكر يادتان نرود.
فَقَدْ أَعْذَرَ اللَّهُ إِلَيْكُمْ بِحُجَجٍ مُسْفِرَةٍ ظَاهِرَةٍ
چه اينكه خداوند با دلائل روشن و آشكار، عذرها را قطع،
وَ كُتُبٍ بَارِزَةِ الْعُذْرِ وَاضِحَةٍ
و با كتاب‏هاى آسمانى روشنگر، بهانه‏ها را از بين برده است.

[فاطمی*خادمه یوسف زهرا(س)*]

عهد نهج البلاغه امیر المومنین علی علیه السلام، روز دوشنبه 17 خرداد ماه 1400، خطبه 82

82- و من كلام له ( عليه‏السلام ) في ذم صفة الدنيا
ترجمه خطبه 82

(برخى از شارحان گفتند اين خطبه در شهر كوفه در شناساندن دنيا ايراد شد)
دنيا شناسى
مَا أَصِفُ مِنْ دَارٍ أَوَّلُهَا عَنَاءٌ
چگونه خانه دنيا را توصيف كنم كه ابتداى آن سختى و مشقّت،

وَ آخِرُهَا فَنَاءٌ
و پايان آن نابودى است
فِي حَلَالِهَا حِسَابٌ
در حلال دنيا حساب،
وَ فِي حَرَامِهَا عِقَابٌ
و در حرام آن عذاب است.
مَنِ اسْتَغْنَى فِيهَا فُتِنَ
كسى كه ثروتمند گردد فريب مى‏خورد،
وَ مَنِ افْتَقَرَ فِيهَا حَزِنَ
و آن كس كه نيازمند باشد اندوهناك است،
وَ مَنْ سَاعَاهَا فَاتَتْهُ
و تلاش كننده دنيا به آن نرسد،
وَ مَنْ قَعَدَ عَنْهَا وَاتَتْهُ
و به رها كننده آن، روى آورد.
وَ مَنْ أَبْصَرَ بِهَا بَصَّرَتْهُ
كسى كه با چشم بصيرت به آن بنگرد او را آگاهى بخشد،


وَ مَنْ أَبْصَرَ إِلَيْهَا أَعْمَتْهُ
و آن كس كه چشم به دنيا دوزد كور دلش مى‏كند.
قال الشريف أقول و إذا تأمل المتأمل قوله ( عليه‏السلام ) و من أبصر بها بصرته
مى‏گويم: (اگر صاحب انديشه‏اى درست در كلام امام كه فرمود:
«من أبصر بها بصرته» انديشه كند
وجد تحته من المعنى العجيب
در آن معناى شگرف،
و الغرض البعيد
و بينشى ژرف مى‏نگرد،
ما لا تبلغ غايته و لا يدرك غوره
كه هرگز به پايان آن نتوان رسيد، و ژرفاى كلام امام را نخواهد ديد.
لا سيما إذا قرن إليه قوله و من أبصر إليها أعمته
بخصوص كه جمله «و من أبصر اليها أعمته» را هماهنگ با جمله قبل، به خوبى ارزيابى كند
فإنه يجد الفرق بين أبصر بها و أبصر إليها
خواهد ديد كه تفاوت اين دو كلام تا كجاست.
واضحا نيرا و عجيبا باهرا
تفاوتى روشن و شگفتى‏آور و آشكار درود خدا و سلام او بر امام على عليه السّلام باد).