عوامل نُه گانه کنترل غرایز

[حسنعلی ابراهیمی سعید]

در رابطه با كنترل نیروها و غرایزِ انسانی و از جمله كنترل غریزه جنسی، حداقل نُه عامل را می توان بیان کرد:

1--عقل
برخی گفته اند اگر عقل فرد آبیاری شود و شخص بتواند حُسن و قُبح را از هم تمیز دهد، این عقل می ‌تواند انسان را كنترل كند.



2-- علم
افلاطون در بیان خصوصیات مدینه فاضله اش می گوید اگر انسان عالم به صفات رذیله و صفات حسنه شد و اگر مضرات صفات رذیله و خوبی های فضایل انسانی را فهمید، همان علم می تواند او را كنترل كند.



3-- وجدان اخلاقی
كه از آن به عنوان نفس لوّامه یاد می شود و معمولاً علمای علم اخلاق و همچنین روان‌شناسان برای آن ارزش زیادی قائلند و قرآن هم برای آن ارزش فراوانی قائل بوده و می گوید اگر وجدان اخلاقی بیدار باشد و بر روی آن سرپوش گذاشته نشود، می تواند انسان را كنترل كند.



4-- تربیت اگر آدمی تربیت صحیح انسانی داشته باشد، می تواند خود را كنترل كند. یعنی آن تربیت صحیح، فرد را كنترل میكند.



5-- قانون
كه معمولا دنیای دیروز و امروز بر اساس آن می چرخد، می گویند قانون می تواند انسان را كنترل كرده تا افعال زشت از او سر نزند و بالاخره قانون می تواند مدینه فاضله تشكیل بدهد.



6--نظارت همگانی(ملی)
یعنی همان امر به معروف و نهی از منكری است كه در اسلام مطرح است و گفته اند كه اگر مردم بر یكدیگر و بر دولت نظارت داشته باشند و گفتار و كردار همدیگر را كنترل كنند، این نظارت ملی می تواند نیروی كنترل كننده ای برای انسان باشد.

https://www.uplooder.net/img/image/63/1d51ec9820d34b13268c376825b08211/%DB%B2%DB%B0%DB%B2%DB%B1%DB%B0%DB%B6%DB%B2%DB%B5-%DB%B1%DB%B4%DB%B1%DB%B0%DB%B3%DB%B1.jpg

7--ایمان عقلی (علمی، فلسفی و برهانی)
گفته اند اگر ایمان علمی پیدا بشود، این نیرو می تواند نیروی كنترل كننده انسان باشد، برای اینكه اگر انسان علم به مبدأ و معاد حاصل كرد آن علم به مبدأ و معاد او را كنترل می كند.


8-- ایمان قلبی
می گویند آن ایمانی كه مربوط به عقل است، نمی تواند انسان را ـ آنچنان كه باید ـ كنترل كند، آنكه می تواند، ایمانی است كه رسوخ در دل كرده و دل باور كرده باشد.

گاهی عقل باور می كند كه خدا هست ولی آیا میشود نیروی كنترل كننده باشد یا خیر؟
خیر، نمی تواند.
آنكه می تواند نیروی كنترل كننده برای انسان باشد و او را آرام كند، نیروی هشتم است یعنی ایمان قلبی.

این ایمان از راه برهان و استدلال حاصل نمی شود، پای استدلالیان در اینجا چوبی است.
این ایمان از راه عمل پیدا می شود، این ایمان نیازمند ریاضت و ترك گناه است تا اجتناب از گناه، درخت ایمان را در دل ریشه دار كند.

نماز شب، نماز اول وقت، مخصوصاً اهمیت دادن به مستحبات، و در میان مستحبات اهمیت دادن به خدمت به دیگران، از ریاضت های این ایمان است. این اعمال، درخت ایمانی كه در دل روییده شده است را آبیاری كرده و ریشه آن را در دل رسوخ داده و میدواند.


9-- عشق و محبت به خدا و اولیاء خدا
برخی معتقدند كه هر یك از عوامل هشتگانه تا حدودی آدمی را در برابر غرایز كنترل می كنند لیكن هیچ یک جایگاه عامل نهم را ندارد و آن اینكه خدا و یا ولی خدا، دل انسان را برُباید و ـ با کشش و جذب های وصف ناپذیر ـ مالامال از عشق و محبت خود گرداند و بدین صورت دل از غیر خدا، پاک و منقطع شود.

بررسی ها نشان از آن دارد كه برای كنترل غرایز و به ویژه كنترل غریزه جنسی همه این عوامل دخیل هستند چرا كه هر یك جایگاه خاص خود را دارند و در موقعیت ویژه آدمی را یاری می رسانند .


https://www.uplooder.net/img/image/63/1d51ec9820d34b13268c376825b08211/%DB%B2%DB%B0%DB%B2%DB%B1%DB%B0%DB%B6%DB%B2%DB%B5-%DB%B1%DB%B4%DB%B1%DB%B0%DB%B3%DB%B1.jpg