نشانه هاى ظهور حضرت مهدى

[** عسل خاتون **]

پاورقى:‌

(1) بحار الانوار: ج 51، ص 2، 15، 16، 23، 24، 28، 95، نشر مکتبه اسلاميه.
(2) همان، ص 23.
(3) زندهو هومن يسن، صادق هدايت، ص 24، 25 چاپ چهارم، تهران 1344ش.
(4) بحار: ج 51، ص 164.
(5) تکوير: 15، 16.
(6) نور الثقلين، مجمع البيان والميزان، ذيل آيه.
(7) الميزان، ذيل آيه.
(8) حرکت اختران، تاليف وتدريس نگارنده در موسسه پژوهشهاى فلکى ونجومى، قم.
(9) تفسير نورالثقلين، ذيل قمر، 1، 6 - بحارج 52، ص 333، 337و339.
(10) پاتريک مور (Patrick Moore) گرى هانت (Garry Hunt) اطلس منظومه خورشيدى، برگردان عباس جعفرى، ص 94، وبعد، نشر سازمان گيتاشناسى، تابستان 1374ش.

مايردگانى، نجوم به زبان ساده 2 /186 وجد ترجمه محمد رضا خواجه پور، نشر گيتاشناسى، 1363ش.

مبانى نجوم، تاليف اتواستروو (Otto Struve) بورلى ليند، هلن پيلانس، برگردان حسين زمرديان، بهروز حاجبى، ص 37 وبعد، نشر دانشگاه تهران، 1364ش.
(11) کفاية الموحدين، سيد اسماعيل نورى عقيلى، مقاله رابعه، در بيان بعضى از علائم ظهور- منتهى الآمال، محدث قمى، فصل 7، در بعضى از علامات ظهور - تفسير نور الثقلين ذيل سوره شعراء.
(12) مدرک قبل.
(13) کفاية الموحدين، اسماعيل عقيلى، مقاله 4، بيان برخى از علائم ظهور، منتهى الآمال محدث قمى، فصل 7 - در بعضى از علامات ظهوره، بحار، ج 52، ص 195.
(14) مدرک قبل.
(15) مدرک قبل.
(16) بحار، ج 51، ص 123 - روضه کافى، ج 8، ص 63.
(17) بحار، ج 51، ص 129.

[** عسل خاتون **]

ستاره هاى دنباله دار مشهور

1 - مهشورترين ستاره هاى دنباله دار متناوب ستاره (هالى) (halley's comet) است اين ستاره به وسيله (ادموند هالى) (1656 - 1742) عضو رصدخانه سلطنتى انگلستان پيش بينى شد. دکتر هالى در واقع يکى از همکاران جوان اسحاق نيوتن بود، وى براى اولين مرتبه اظهار داشت که ستاره هاى دنباله دار ديده شده در سالهاى 1531م و1607 و1682م بازگشت متفاوتى از يک ستاره دنباله دار مى باشند که هر76 سال يک بار به دور خورشيد گردش مى کند، محاسبات دکتر هالى نشان داد که دنباله دار مزبور مجددا در سال 1758 در آسمان پديدار خواهد شد، جرم مزبور که به افتخار وى دنباله دار (هالى) نام گرفته بود، نخستين بار در شب کريسمس سال 1758 ديده شد، هالى تنها دنباله دارى است که با چشم غير مسلح ديده مى شود.

تاريخچه ظهور اين دنباله دار به 240 سال پيش از ميلاد وبه گمانى 467 سال قبل از ميلاد حضرت مسيح (عليه السلام) بر مى گردد اما بازگشت هاى 83 پيش از ميلاد وهمچنين 11 قبل از ميلاد در تاريخ ثبت است وبازگشت هاى بعدى نيز مرتبا به ثبت رسيده است.

از آنجايى که دنباله دار هالى تحت تاثير نيروى گرانشى سيارات برجيس وکيوان (مشترى وزحل) قرار دارد لذا دوره گردش آن دقيقا ثابت نيست وبين 74 تا 78 سال به درازا مى کشد، از اين رو بازگشت مجدد آن به سال 2 - 2061م با درخشندگى خوبى خواهد بود.

[** عسل خاتون **]

پژوهشهاى فضا ناوها

بازگشت سال 1986م فرصت مناسبى بود تا دنباله دار هالى به کمک فضاناوهاى پژوهشى از نزديک مورد بررسى قرار گيرد، هدف از اين برنامه مطالعه ساختار جرم مزبور از نظر فيزيکى وشيميايى وآزمايش هسته، وجو هالى وهمچنين رابطه ميان جرم آن با بادهاى خورشيد بوده است.

بر اين اساس مؤسسه پژوهش هاى کيهانى اروپا فضاناو جيوتو (Giotto) وشوروى ها دو فضاناو به نام (وگاى 1 و2) (Vega) وژاپنيها نيز فضاناوهايى به سوى هالى روانه ساختند.

فضاناو وگا 1، در تاريخ 6 مارس 1986 از فاصله 8889 کيلومترى آن گذشت، طراحان سفينه مزبور اميدوار بودند که فضاناو وگا1، از گيسوى دنباله دار نمونه بردارى کند وهسته آن را به دقت مورد کاوش قرار دهد. با وجودى که به دليل پاره اى نواقص فنى، عکسبردارى واضح وروشن از هسته امکان پذير نگرديد، اما عکس ها واطلاعاتى که به زمين مخابره شد، کاملا شگفت انگيز وغير منتظره بود.

وگا2، نيز در هشتم مارس همان سال از فاصله 8030 کيلومترى هسته هالى گذشت وبا وجودى که به وسيله غبارهاى گيسوى هالى به شدت بمباران گرديد، توانست اطلاعات وعکس هاى جالب وگرانقيمتى به زمين ارسال دارد.

فضاناو جيوتو از فاصله 605 کيلومترى هسته عبور کرد وعکس هاى دقيق تر وروشن ترى به زمين مخابره نمود ونارسايى هاى وگاى 1 و2 را جبران ساخت.

نتايجى که کلا از اين ديدارها به دست آمده، نشان مى دهد که هسته هالى شکلى شبيه سيب زمينى دارد که ابعاد آن به طور متوسط حدود 15ضربدر10ضربدر5 /7 کيلومتر است وسطح آن همانند ذغال، سياه بوده ونسبت بازتاب آن از 4درصد تجاوز نمى کند، عکس ها واطلاعات مخابره شده نشان مى دهد که هسته هالى در ميان ابرى از غبار جاى دارد وعوارضى به صورت شکاف ها وگودال ها وفرورفتگى ها، در سطح آن به چشم مى خورد که اندازه آن ها بين 100متر مکعب تا يک کيلومتر است.

علاوه بر عوارض مزبور، پديده هاى فورانى کاملا غير منتظره اى در سطح هسته به چشم مى خورد که گاز از آن بيرون مى جهد.

گيسو ودنباله هالى از گازهايى که از هسته تبخير مى شوند، تشکيل مى يابند وغبار نيز از سطح هسته پراکنده مى گردد، در سطح رو به خورشيد هسته هالى چند دهانه فورانى يافت مى گردد که جمعا منبع اصلى گسيل گاز وغبار را تشکيل مى دهند، هسته هالى جسم سياهى است که نور خورشيد را جذب مى کند ودمايى را معادل 300 تا 400 گلوين (27 تا127 درجه سانتيگراد) نشان مى دهد.

[** عسل خاتون **]

فضاناو جيوتو که تا اعماق گيسوى هالى پيش رفته بود، مقدار گاز وترکيبات آن را اندازه گيرى کرده وچنين نشان مى دهد که 80درصد گيسو از مولکول هاى آب وبقيه اکثرا از مولکول هاى دى اکسيد کربن تشکيل يافته است. تجزيه وتحليل ذرات غبار دنباله دار هالى که به وسيله ابزارهاى نصب شده در جيوتو ووگا به عمل آمده، نشان مى دهد که تقريبا 80درصد آنها حاوى ئيدروژن، کربن، نيتروژن، اکسيژن، ومقدارى گوگرد است وعلاوه بر آن، مقدارى سديم، منيزيوم، سيليسيم، کلسيم وآهن نيز در آن يافت مى گردد.

2 - يکى ديگر از ستاره هاى دنباله دار متناوبى که در تمام قسمت هاى مدارش قابل مشاهده بوده است، ستاره دنباله دار (شواسمن) است، اين ستاره در حقيقت قابل توجه است ومدارش بين مشترى وزحل قرار دارد ودرخشندگى آن تغيير مى پذيرد.

3 - از ديگر ستاره هاى دنباله دار قابل توجه ستاره اى است که سال 1882م در روشنايى روز کاملا قابل رؤيت بود واز خرمن خورشيد در فاصله 50000 کيلومترى سطح آن عبور نمود.(1)

پيروزى نهايى حق بر باطل

رسول هاديان شيرازى

[** عسل خاتون **]

(وقل جاء الحق وزهق الباطل ان الباطل کان زهوقا).(2)

وبگو حق فرا رسيد وباطل مضمحل ونابود شد وباطل نابود شدنى است.

يکى از آرزوهاى ديرين بشر، برچيده شدن بساط ظلم وبيدادگرى ازجامعه وحکم فرمايى صلح وآرامش واجراى عدالت درسراسرجهان است.

اين انديشه هماهنگ با سرشت انسان است. به همين جهت، هرگاه براى گروهى از ملتها زمينه قيام فراهم شده، به مبارزه با حکومت ظلم وجور پرداخته اند، وبسيارى از اين مبارزه ها نتيجه اش پيروزى اهل حق بوده است. اما اولا اين پيروزيها در گوشه اى از جهان اتفاق افتاده است نه در سراسر جهان؛ وثانيا ممکن است همين گروه حاکم نيز بتدريج از اهداف خود دور شوند ودوباره طاغوتى ديگر بر مردم مسلط شود.

بنابراين در طول تاريخ مردم در تحت سيطره زورمدارانى بوده اند که بناى حکومت آنها بر پايه ظلم وفساد وناامنى پايه ريزى شده است؛ وبه بيان قرآن از قول ملکه سبا:

(ان الملوک اذا دخلوا قرية افسدوها وجعلوا اعزة اهلها اذلة وکذلک يفعلون).(3)

پادشاهان هنگامى که وارد منطقه آبادى شوند، آن را به فساد مى کشند وعزيزان آن راذليل مى کنند؛ کار آنها هميشه همين گونه است.

در بسيارى از آيات، قرآن کريم با قاطعيت تمام نويد تحقق پيروزى نهايى وفرا رسيدن روزى را مى دهد که حق در سرتاسر جهان حکمفرما مى شود وبساط حکومت باطل برچيده مى شود وصالحان وارث زمين مى شوند. در روايات زيادى نيز که از فريقين نقل شده، اين پيروزى نهايى مربوط به قيام مهدى، عجل الله تعالى فرجه الشريف، است.

در بحث هاى گذشته بعضى از اين آيات وروايات بررسى شد. اينک به بررسى آيه اى که در صدر کلام ذکر شد، مى پردازيم.

اين آيه شريفه نويد قطعى آمدن حق واضمحلال وهلاکت باطل رامى دهد.(4) خداوندبراى روشن کردن چگونگى تحقق اين وعده، باطل را به کفهايى تشبيه مى کند که بر روى آب غوطه ورند واز بين مى روند وحق را به آبى تشبيه مى کند که سودمند است ودر زمين باقى مى ماند ويا فلزاتى که به وسيله آتش ذوب مى شوند تا از آنها زينت آلات ويا وسايل زندگى بسازند؛ آنها نيز کفهايى همانند کفهاى آب دارند.(5)

تشبيهى که خداوند ذکر کرده است، براى فهم اينکه چرا حق ماندنى وباطل از بين رفتنى است ما را کفايت مى کند. حق همچون آب وفلزاتى است که واقعيت دارد وباقى مى ماند وباطل همچون کفهاى روى آب است که محکوم به هلاکت است. حق همچون آب وفلزات است که مفيد، سودمند وباثبات است وباطل همچون کفهايى است که گرچه پر سر وصداست اما توخالى، بى ريشه، بى فايده وبالاخره نابودشدنى است. چون حق ريشه دار وباطل بى ريشه است. همان طورى که آب وفلزات موجب نابودى کفها مى شوند، در جريان حق وباطل نيز حق است که به باطل چيره مى شود وباطل را از بين مى برد. همچنان که خداوند مى فرمايد:

(... بل نقذف بالحق على الباطل فيدمغه فاذا هو زاهق).(6)

... بلکه ما حق را بر سر باطل مى کوبيم تا آن را هلاک سازد؛ پس در اين هنگام باطل نابود مى شود.

در آيه مورد بحث نيز خداوند خبر از آمدن حق ونابودى باطل مى دهد، با توجه به مطالبى که بيان شد روشن مى شود که چون حق توام با واقعيت، صدق، درستى، داراى عمق وريشه، هماهنگ با قوانين خلقت، باثبات، سودمند واز جانب خدا وتاييدات اوست، باقى مى ماند وچون باطل امرى موهوم، ساختگى، بى ريشه، ميان تهى، بى فايده، ناهماهنگ با آفرينش، بى ثبات واز جانب شيطان است، از بين رفتنى است.

نکته قابل توجه در اين آيه وامثال آن اين است که در اينجا سخن از سيطره حق بر باطل نيست؛ بلکه سخن از ظهور مطلق حق ونابودى کامل باطل است. باطل ممکن است مدت کوتاهى جلوه گرى کند، اما بالاخره عمر او کوتاه است وخاموش مى شود.

حق همانند درخت ريشه دار وپربارى است که طوفانها وتندبادهاى سهمگين هم نمى تواند او را از جا برکند وباطل همانند درخت بى ريشه اى است که از زمين کنده شده وهيچ رشد ونمو وثمره اى ندارد واز ثبات وقرار محروم است.

عوامل حاکميت اهل باطل

تا به حال سخن از پيروزى حق بر باطل بود. اما در بعضى مواقع، درمقابله حق وباطل، اهل باطل هستند که پيروز مى شوند وحاکميت را به دست مى گيرند. حتى گاهى مشاهده مى شود که جامعه نيز پذيراى همين گروه باطل است. سخن در اين است که عامل اين غلبه وعامل پذيرش جامعه چيست؟ عوامل زيادى ممکن است نقش داشته باشد، ما در اينجا به بررسى دو عامل مهم مى پردازيم.

ظهور باطل در چهره حق

اگر اهل باطل چهره واقعى خود را بپوشانند ولباس حق را به تن خود کنند وبا زبان اهل حق سخن بگويند وبعضى از اهل حق نيز با آنها معاشرت داشته باشند ورفتار وکردار ظاهرى خود را همانند رفتار وکردار اهل حق کنند، جامعه پذيراى آنها خواهد بود. اما اگر روزى مکر آنها آشکار شود ونقاب از چهره آنها برداشته شود، جايى براى آنها باقى نمى ماند.

على، عليه السلام، در اين باره مى فرمايد:

(فلو ان الباطل خلص من مزاج الحق لم يخف على المرتادين ولوان الحق خلص من لبس الباطل انقطعت عنه السن المعاندين).(7)

اگر باطل از آميزش با حق خالص شود، بر حق جويان مخفى نخواهد ماند واگر حق از آميزش با باطل رهايى يابد، زبان دشمنان قطع مى شود.

وحدت وانسجام اهل باطل

با مشاهده تاريخ مى توان پى برد که هرگاه اهل باطل در کار خود سعى وتلاش کنند وبين نيروهاى آنها وحدت وانسجام وجود داشته باشد ومطيع رهبر خود باشند، وبر عکس بر اهل حق، خمودى چيره شده باشد ودر ميان آنها تشتت آراء وناهماهنگى وجود داشته باشد واز رهبر خود اطاعت نکنند؛ در اين صورت پيروزى با اهل باطل است. على، عليه السلام، درباره آينده مردم عراق خطاب به آنها مى فرمايد:

(اما والذى نفسى بيده ليظهرن هؤلاء القوم عليکم ليس لانهم اولى بالحق منکم ولکن لاسراعهم الى باطل صاحبهم وابطائکم عن حقى).(8)

آگاه باشيد، قسم به جان کسى که جان من در دست اوست، اين گروه (اهل شام) بر شما پيروز مى شوند، امانه به اين علت که آنها از شما به حق سزاوارترند، بلکه از اين جهت که اينهابراى به دست آوردن باطل رهبر وفرمانده خود، سرعت مى گيرند وشما نسبت به آنچه که حق من است به کندى حرکت مى کنيد.

بنابراين، عامل پيروزى را نبايد تنها در اعتقاد به حق ونيت خير ديد، بلکه براى غلبه بر دشمن، اتحاد وهماهنگى واطاعت از رهبر نيز لازم است وهرگروهى اين صفت را بيشتر دارا باشند پيروزى با آنهاست.

مصاديق اين آيه

تا کنون دانسته شد که پيام اين آيه نويد پيروزى حق بر باطل وهلاکت ونابودى کامل باطل است. در اين قسمت به ذکر مواردى مى پردازيم که مى تواند از مصاديق حق بر باطل باشد.

1. حق يعنى دين الهى وشريعت خاتم انبياء محمد، صلى الله عليه وآله، وباطل هردين ومسلکى است که ازمسير خدا خارج شود. همچنان که در روايتى است از ابن مسعود که در سال فتح، پيامبر، صلى الله عليه وآله، وارد مکه شد در حالى که در اطراف خانه خدا 360 بت وجود داشت وپيامبر با چوبى که در دستش بود به آن بتها مى زد واين آيه را تلاوت مى کرد وبتها را با صورت به زمين مى افکند.

2. حق توحيد است وپرستش خدا وباطل شرک است وپرستش بتها.

3. حق قرآن است وباطل شيطان.

4. حق قسط وعدل است وباطل ظلم وستم وکينه.

5. حق فضائل اخلاقى وکسب کمالات است، باطل رذايل اخلاقى ودورى از کمالات انسانى.

ادعاى ما اين است که اين آيه معناى وسيعى دارد، به گونه اى که مى تواند همه اين مصاديق را تحمل کند. بنابراين پيام اين آيه اين است که دين اسلام، پرستش خداوند يکتا، قرآن، عدالت وفضايل اخلاقى، بر کفر، پرستش خدايان دروغين، شيطان، ظلم ورذايل اخلاقى پيروز است، وسرانجام حاکميت مطلق از آن حق است.

يکى ديگر از مصاديق اين آيه، ظهور حضرت مهدى، عليه السلام، است. همچنان که روايت شده که وقتى حضرت قائم، عليه السلام، تولد يافت، بر روى بازوى راست ايشان، اين آيه نوشته شده بود.(9)

در روايت ديگرى است از امام باقر، عليه السلام، که درباره اين آيه فرمودند:

(اذا قام القائم ذهبت دولة الباطل).(10)

وقتى قائم قيام کرد، حکومت باطل از بين مى رود.

در اين زمان قسط وعدل در سرتاسر جهان حاکم مى شود وجايى براى ظالمان باقى نمى ماند. اين در حالى است که قبل از تحقق چنين روزى، ظلم وستم سراسر دنيا را فراگرفته است. در روايتى از اهل سنت چنين آمده است:

(لتملأالارض ظلما وعدوانا ثم ليخرجن رجل من اهل بيتى حتى يملاها قسطا وعدلا کما ملئت ظلما وعدوانا).(11)

زمين پر از ظلم وکينه مى شود، سپس مردى ازاهل بيت من قيام مى کند تا زمين را پر از قسط وعدل کند همان گونه که از ظلم وکينه پر شده بود.

پرشدن زمين از قسط وعدل نشانه اين است که هيچ جايى براى ظلم باقى نمى ماند. در روايتى ديگر در تاکيد تحقق چنين روزى، از رسول خدا، صلى الله عليه وآله، نقل شده است که مى فرمايد:

(لو لم يبق من الدنيا الا يوم لبعث الله عز وجل منا يملئوها عدلا کما ملئت جورا).(12)

اگراز دنيا فقط يک روز باقى مانده باشد، خداى عز وجل مردى از ما را مبعوث مى کند که دنيا را از عدل پر مى کند همان گونه که از ظلم پر شده بود.

چنين روزى دين الهى بر ساير اديان غالب مى شود وهدف رسالت انبياى الهى محقق مى شود؛ چرا که قرآن کريم در مقام هدف بعثت انبياء مى فرمايد:

(هو الذى ارسل رسوله بالهدى ودين الحق ليظهره على الدين کله. ولو کره المشرکون).(13)

او کسى است که رسول خود را همراه با هدايت وآيين حق فرستاده تا او را بر همه اديان پيروز کند، هر چند که مشرکان کراهت داشته باشند).

استاد شهيد، مرتضى مطهرى پيروزى نهايى اهل حق را چنين توصيف مى کند:

(ظهور مهدى موعود حلقه اى است از حلقات مبارزه اهل حق واهل باطل که به پيروزى نهايى اهل حق منتهى مى شود).(14)

بيان ايشان درقسمتى ديگرچنين است:

(از مجموع آيات وروايات استنباط مى شود که قيام مهدى موعود، عجل الله تعالى فرجه الشريف، آخرين حلقه از مجموع حلقات مبارزات حق وباطل است که از آغاز جهان برپا بوده است. مهدى موعود تحقق بخش ايده آل همه انبياء واولياء ومردان مبارزه راه حق است).(15)

براى رسيدن به اين هدف، بايد آمادگى لازم نيز در همه ما فراهم آيد واين زمانى تحقق مى يابد که در همه شؤون زندگى، اعم از کارهاى فردى واجتماعى، اعمال ما بر راستى ودرستى استوار باشد؛ وشايد به همين جهت است که خداوند در همين آيه مورد بحث قبل از بشارت به آمدن حق ونابودى باطل، به ما اينگونه آموزش مى دهد که چنين دعا کنيم:

(وقل رب ادخلنى مدخل صدق واخرجنى مخرج صدق واجعل لى من لدنک سلطانا نصيرا).(16)

وبگو پروردگارا! مرا (در هر کارى) صادقانه وارد کن وصادقانه خارج نما، واز سوى خود سلطان وياورى براى من قرار ده.

ديندارى در عصر غيبت

امتحان مردم يکى از سنتهاى مهم الهى است که در تمام دوران زندگى بشر به شيوه هاى گوناگون انجام مى گيرد تا ميزان پاى بند افراد به اصول واحکام دينى مشخص شود. بر اين اساس يکى از حکمتهاى مهم غيبت امام دوازدهم نيز امتحان مردم است که اين کار در اين دوران، به صورتهاى گوناگون انجام مى گيرد؛ از جمله سنت آزمايشها در عصر غيبت، امتحان به دين است. در روايات زيادى تصريح شده است که پايبندى به عقايد وحفظ ايمان در دوره غيبت به علت ويژگيهاى اين دوره بسيار دشوار است. لذا يکى از هشدارهاى مهم وتاکيدهاى مکرر در خصوص عصر غيبت مراقبت از دين وارزشهاى دينى است.

امام کاظم (عليه السلام) در روايتى مى فرمايند:

وقتى پنجمين فرزند از فرزندان من غايب شد در مورد دين خود بسيار مراقب باشيد مبادا کسى شما را از دين تان جدا کند.(17)

امام صادق (عليه السلام) در اشاره به سختى ديندارى وحفظ ايمان در زمان غيبت امام زمان (عليه السلام) مى فرمايند: ...

صاحب الامر (عليه السلام) دوران غيبتى در پيش دارند که در آن حفظ دين کردن همانند شاخه پرخار درخت قتاد را با دست تراشيدن است... چه کسى مى تواند چنين کارى را با دست خود انجام دهد. بنابراين بندگان خدا بايد در دوران غيبت حجت الهى تقوا را پيشه خود سازند ودين خدا را رها نسازند.(18)

در اين باره على بن ابيطالب (عليه السلام) مى فرمايند: پس از غيبت امام عصر (عجل الله فرجه) مردم دچار حيرت وسرگردانى بسيارى مى شوند. گروهى گمراه مى شوند اما گروهى ديگر على رغم تمام ناملايمات بر هدايت باقى مى مانند.(19)

از مجموعه اين قبيل از روايات کاملاً معلوم مى شود در دوره غيبت شرايطى پيش خواهد آمد که ديندارى وپايبندى به ارزشهاى انسانى واخلاقى بسيار مشکل خواهد بود؛ با اين همه، گروههاى زيادى با وجود همه اين سختيها لحظه اى از دين خود دست بر نخواهند داشت وبا تمام وجود به حفظ ارزشها واحکام الهى که تضمين کننده سعادت دنيا وآخرت انسان است پافشارى خواهند نمود.

حال اين سؤال مطرح است که مگر در دوره غيبت امام (عليه السلام) اوضاع جوامع چگونه خواهد بود که دين افراد اين چنين در معرض تهديد واقع خواهد شد؟ در پاسخ به اين پرسش بايد گفت از بررسيها چنين برمى آيد عوامل گوناگونى در پيدايش اين وضع موثر است واز جمله آنهاست:

غيبت امام معصوم

صرف نظر از علت غيبت امام عصر (عليه السلام) به يک اعتبار، ريشه تمام گرفتاريهاى مردم در دوران غيبت به عدم دسترسى به امام معصوم (عليه السلام) بر مى گردد. لذا مهمترين وظيفه اين منتظران دعا براى فرج امام زمان (عليه السلام) است چون با ظهور آن حضرت مشکلات برطرف شده وموانع موجود بر سر راه تکامل انسانها تا حدود زيادى برطرف خواهد شد. گرفتاريهاى دوره غيبت وبرکات حکومت حضرت مهدى (عجل الله فرجه) در دعاى افتتاح وارد شده است:

اللهم انا نشکوا اليک فقد نبينا صلواتک عليه وآله وغيبه ولينا وکثره عدونا... پروردگارا به تو شکايت مى کنيم واز نبود پيامبرمان واز غيبت ولى مان واز فزونى دشمنانمان، از کمى نفرات پيروان اهل بيت (عليهم السلام) وسختى هاى فتنه ها وهجوم حوادث بر عليه ما...

ودر بخشهاى قبلى اين دعا آرزوى حاکميت يافتن دولت کريمه اهل بيت (عليهم السلام) که با ظهور منجى عالم بشريت تحقق پيدا خواهد کرد با اين عبارات مطرح مى شود که: پروردگارا درود بفرست بر ولى امرت حضرت قائم (عليه السلام) که چشم اميد همگان به دوست وعادلى است که جهانيان در انتظار اويند. خداوندا در روى زمين به او تمکن بخش واو را گرامى ساز وبوسيله او عزيز وگرامى بودن را به بندگانت ارزانى دار... به وسيله او دين وسنت پيامبرت را پيروزى بخش. خداوندا! ما مشتاق آن دولت کريمه هستيم که به وسيله آن اسلام را عزيز ساخته اهل نفاق را خوار وذليل خواهى نمود...

با دقت در اين قبيل از تعابير به خوبى معلوم مى شود که دشمنان در غيبت امام (عليه السلام) با انواع دسيسه ها وتهاجمات در مسير هدايت مردم موانع ايجاد مى کنند ودينداران واقعى را با انواع توطئه هاى فکر وفرهنگى واعتقادى دچار مشکل مى سازند.

پيدايش اختلافات فکرى وعقيدتى

پيدايش فتنه هاى فکر واعتقادى از خطرناکترين وقايع دوران غيبت است. بسيارى از افراد پى تقوا در اين دوره با اهداف دنيا پرستانه اى که دارند گروههايى از مردم را با ايجاد برخى مسلکهاى غلط ومنحرف از مسير صحيح مکتب اهل بيت (عليهم السلام) دور مى سازند واين کار موجب تفرقه وبهم خوردن صفوف متحد توده هاى مردم مى شود ورواج مرامها ومسلکهاى نادرست در نهايت به تشتت دينى ودر مواردى به افتادن زمام امور دين مردم به دست افراد نا صالح منجر مى گردد.

امام باقر (عليه السلام) در اشاره به چنين پيش آمدى مى فرمايند:

در دوران غيبت اختلافهاى شديد در ميان مردم پديد مى آيد ووحدت دينى آنان خدشه دار مى شود.(20) ودر نتيجه اين اختلافات اعتقادى گاهى مکاتبى پديد مى آيند وتعداد زيادى از مردم را آن چنان به خود جذب مى کنند که راه اهل بيت (عليهم السلام) که همان اسلام راستين است بى رهرو مى گردد.

امام صادق (عليه السلام) در اين باره مى فرمايند:

در زمان غيبت مردمان را مى نگرى که به پيروى از عقايد وبافته هاى ذهنى يکديگر وبه پيروى از افراد بد کردار مى پردازند ودر اعمال ورفتارشان از آنان تبعيت مى کنند وراه مستقيم ومسلک صحيح شريعت اسلام بى رهرو شده است.(21)

پاورقى:‌

(1) مايردگانى، نجوم به زبان ساده 2 /6 ترجمه محمد رضا خواجه پور، نشر گيتاشناسى 1363ش، اطلس منظومه خورشيدى، ص 190، پاتريک مور، گرى هانت، برگردان عباس جعفرى، نشر گيتاشناسى 1374ش.
(2) سوره اسراء (17), آيه 81.
(3) سوره نمل (27), آيه 34.
(4) چون هرگاه بخواهند خبر قطعى از وقوع عملى بدهند با فعل ماضى مى آورند.
(5) با استفاده از سوره رعد (13), آيه 17.
(6) سوره انبياء (21), آيه 18.
(7) نهج البلاغه: خطبه 50 (فيض الاسلام، عبده).
(8) نهج البلاغه (فيض الاسلام) خطبه 96؛ (عبده) خطبه 97.
(9) تفسير نور الثقلين، ج 3، ص 213.
(10) همان، ص 212.
(11) کنز العمال، ج 14، ص 266، ح 3867.
(12) المسند، ابن حنبل، ج 2، ص 774.
(13) سوره توبه (9), آيه 33؛ سوره صف (61), آيه 9.
(14) قيام وانقلاب مهدى، ص 20.
(15) همان، ص 26.
(16) سوره اسراء (97), آيه 80.
(17) اصول کافى، ج 1، ص 6 و335.
(18) همان.
(19) کتاب الغيبه، ص 104.
(20) همان، ص 235.
(21) بحار الانوار، ج 52، ص 259.

[** عسل خاتون **]

بنابراين در طول تاريخ مردم در تحت سيطره زورمدارانى بوده اند که بناى حکومت آنها بر پايه ظلم وفساد وناامنى پايه ريزى شده است؛ وبه بيان قرآن از قول ملکه سبا:

(ان الملوک اذا دخلوا قرية افسدوها وجعلوا اعزة اهلها اذلة وکذلک يفعلون).(3)

پادشاهان هنگامى که وارد منطقه آبادى شوند، آن را به فساد مى کشند وعزيزان آن راذليل مى کنند؛ کار آنها هميشه همين گونه است.

در بسيارى از آيات، قرآن کريم با قاطعيت تمام نويد تحقق پيروزى نهايى وفرا رسيدن روزى را مى دهد که حق در سرتاسر جهان حکمفرما مى شود وبساط حکومت باطل برچيده مى شود وصالحان وارث زمين مى شوند. در روايات زيادى نيز که از فريقين نقل شده، اين پيروزى نهايى مربوط به قيام مهدى، عجل الله تعالى فرجه الشريف، است.

[** عسل خاتون **]

در بحث هاى گذشته بعضى از اين آيات وروايات بررسى شد. اينک به بررسى آيه اى که در صدر کلام ذکر شد، مى پردازيم.

اين آيه شريفه نويد قطعى آمدن حق واضمحلال وهلاکت باطل رامى دهد.(4) خداوندبراى روشن کردن چگونگى تحقق اين وعده، باطل را به کفهايى تشبيه مى کند که بر روى آب غوطه ورند واز بين مى روند وحق را به آبى تشبيه مى کند که سودمند است ودر زمين باقى مى ماند ويا فلزاتى که به وسيله آتش ذوب مى شوند تا از آنها زينت آلات ويا وسايل زندگى بسازند؛ آنها نيز کفهايى همانند کفهاى آب دارند.(5)

تشبيهى که خداوند ذکر کرده است، براى فهم اينکه چرا حق ماندنى وباطل از بين رفتنى است ما را کفايت مى کند. حق همچون آب وفلزاتى است که واقعيت دارد وباقى مى ماند وباطل همچون کفهاى روى آب است که محکوم به هلاکت است. حق همچون آب وفلزات است که مفيد، سودمند وباثبات است وباطل همچون کفهايى است که گرچه پر سر وصداست اما توخالى، بى ريشه، بى فايده وبالاخره نابودشدنى است. چون حق ريشه دار وباطل بى ريشه است. همان طورى که آب وفلزات موجب نابودى کفها مى شوند، در جريان حق وباطل نيز حق است که به باطل چيره مى شود وباطل را از بين مى برد. همچنان که خداوند مى فرمايد:

(... بل نقذف بالحق على الباطل فيدمغه فاذا هو زاهق).(6)

... بلکه ما حق را بر سر باطل مى کوبيم تا آن را هلاک سازد؛ پس در اين هنگام باطل نابود مى شود.

[** عسل خاتون **]

در آيه مورد بحث نيز خداوند خبر از آمدن حق ونابودى باطل مى دهد، با توجه به مطالبى که بيان شد روشن مى شود که چون حق توام با واقعيت، صدق، درستى، داراى عمق وريشه، هماهنگ با قوانين خلقت، باثبات، سودمند واز جانب خدا وتاييدات اوست، باقى مى ماند وچون باطل امرى موهوم، ساختگى، بى ريشه، ميان تهى، بى فايده، ناهماهنگ با آفرينش، بى ثبات واز جانب شيطان است، از بين رفتنى است.

نکته قابل توجه در اين آيه وامثال آن اين است که در اينجا سخن از سيطره حق بر باطل نيست؛ بلکه سخن از ظهور مطلق حق ونابودى کامل باطل است. باطل ممکن است مدت کوتاهى جلوه گرى کند، اما بالاخره عمر او کوتاه است وخاموش مى شود.

حق همانند درخت ريشه دار وپربارى است که طوفانها وتندبادهاى سهمگين هم نمى تواند او را از جا برکند وباطل همانند درخت بى ريشه اى است که از زمين کنده شده وهيچ رشد ونمو وثمره اى ندارد واز ثبات وقرار محروم است.

[** عسل خاتون **]

عوامل حاکميت اهل باطل

تا به حال سخن از پيروزى حق بر باطل بود. اما در بعضى مواقع، درمقابله حق وباطل، اهل باطل هستند که پيروز مى شوند وحاکميت را به دست مى گيرند. حتى گاهى مشاهده مى شود که جامعه نيز پذيراى همين گروه باطل است. سخن در اين است که عامل اين غلبه وعامل پذيرش جامعه چيست؟ عوامل زيادى ممکن است نقش داشته باشد، ما در اينجا به بررسى دو عامل مهم مى پردازيم.

ظهور باطل در چهره حق

اگر اهل باطل چهره واقعى خود را بپوشانند ولباس حق را به تن خود کنند وبا زبان اهل حق سخن بگويند وبعضى از اهل حق نيز با آنها معاشرت داشته باشند ورفتار وکردار ظاهرى خود را همانند رفتار وکردار اهل حق کنند، جامعه پذيراى آنها خواهد بود. اما اگر روزى مکر آنها آشکار شود ونقاب از چهره آنها برداشته شود، جايى براى آنها باقى نمى ماند.

على، عليه السلام، در اين باره مى فرمايد:

(فلو ان الباطل خلص من مزاج الحق لم يخف على المرتادين ولوان الحق خلص من لبس الباطل انقطعت عنه السن المعاندين).(7)

اگر باطل از آميزش با حق خالص شود، بر حق جويان مخفى نخواهد ماند واگر حق از آميزش با باطل رهايى يابد، زبان دشمنان قطع مى شود.

وحدت وانسجام اهل باطل

با مشاهده تاريخ مى توان پى برد که هرگاه اهل باطل در کار خود سعى وتلاش کنند وبين نيروهاى آنها وحدت وانسجام وجود داشته باشد ومطيع رهبر خود باشند، وبر عکس بر اهل حق، خمودى چيره شده باشد ودر ميان آنها تشتت آراء وناهماهنگى وجود داشته باشد واز رهبر خود اطاعت نکنند؛ در اين صورت پيروزى با اهل باطل است. على، عليه السلام، درباره آينده مردم عراق خطاب به آنها مى فرمايد:

(اما والذى نفسى بيده ليظهرن هؤلاء القوم عليکم ليس لانهم اولى بالحق منکم ولکن لاسراعهم الى باطل صاحبهم وابطائکم عن حقى).(8)

آگاه باشيد، قسم به جان کسى که جان من در دست اوست، اين گروه (اهل شام) بر شما پيروز مى شوند، امانه به اين علت که آنها از شما به حق سزاوارترند، بلکه از اين جهت که اينهابراى به دست آوردن باطل رهبر وفرمانده خود، سرعت مى گيرند وشما نسبت به آنچه که حق من است به کندى حرکت مى کنيد.

بنابراين، عامل پيروزى را نبايد تنها در اعتقاد به حق ونيت خير ديد، بلکه براى غلبه بر دشمن، اتحاد وهماهنگى واطاعت از رهبر نيز لازم است وهرگروهى اين صفت را بيشتر دارا باشند پيروزى با آنهاست.

مصاديق اين آيه

تا کنون دانسته شد که پيام اين آيه نويد پيروزى حق بر باطل وهلاکت ونابودى کامل باطل است. در اين قسمت به ذکر مواردى مى پردازيم که مى تواند از مصاديق حق بر باطل باشد.

1. حق يعنى دين الهى وشريعت خاتم انبياء محمد، صلى الله عليه وآله، وباطل هردين ومسلکى است که ازمسير خدا خارج شود. همچنان که در روايتى است از ابن مسعود که در سال فتح، پيامبر، صلى الله عليه وآله، وارد مکه شد در حالى که در اطراف خانه خدا 360 بت وجود داشت وپيامبر با چوبى که در دستش بود به آن بتها مى زد واين آيه را تلاوت مى کرد وبتها را با صورت به زمين مى افکند.

2. حق توحيد است وپرستش خدا وباطل شرک است وپرستش بتها.

3. حق قرآن است وباطل شيطان.

4. حق قسط وعدل است وباطل ظلم وستم وکينه.

5. حق فضائل اخلاقى وکسب کمالات است، باطل رذايل اخلاقى ودورى از کمالات انسانى.

ادعاى ما اين است که اين آيه معناى وسيعى دارد، به گونه اى که مى تواند همه اين مصاديق را تحمل کند. بنابراين پيام اين آيه اين است که دين اسلام، پرستش خداوند يکتا، قرآن، عدالت وفضايل اخلاقى، بر کفر، پرستش خدايان دروغين، شيطان، ظلم ورذايل اخلاقى پيروز است، وسرانجام حاکميت مطلق از آن حق است.

يکى ديگر از مصاديق اين آيه، ظهور حضرت مهدى، عليه السلام، است. همچنان که روايت شده که وقتى حضرت قائم، عليه السلام، تولد يافت، بر روى بازوى راست ايشان، اين آيه نوشته شده بود.(9)

در روايت ديگرى است از امام باقر، عليه السلام، که درباره اين آيه فرمودند:

(اذا قام القائم ذهبت دولة الباطل).(10)

وقتى قائم قيام کرد، حکومت باطل از بين مى رود.

در اين زمان قسط وعدل در سرتاسر جهان حاکم مى شود وجايى براى ظالمان باقى نمى ماند. اين در حالى است که قبل از تحقق چنين روزى، ظلم وستم سراسر دنيا را فراگرفته است. در روايتى از اهل سنت چنين آمده است:

(لتملأالارض ظلما وعدوانا ثم ليخرجن رجل من اهل بيتى حتى يملاها قسطا وعدلا کما ملئت ظلما وعدوانا).(11)

زمين پر از ظلم وکينه مى شود، سپس مردى ازاهل بيت من قيام مى کند تا زمين را پر از قسط وعدل کند همان گونه که از ظلم وکينه پر شده بود.

پرشدن زمين از قسط وعدل نشانه اين است که هيچ جايى براى ظلم باقى نمى ماند. در روايتى ديگر در تاکيد تحقق چنين روزى، از رسول خدا، صلى الله عليه وآله، نقل شده است که مى فرمايد:

(لو لم يبق من الدنيا الا يوم لبعث الله عز وجل منا يملئوها عدلا کما ملئت جورا).(12)

اگراز دنيا فقط يک روز باقى مانده باشد، خداى عز وجل مردى از ما را مبعوث مى کند که دنيا را از عدل پر مى کند همان گونه که از ظلم پر شده بود.

چنين روزى دين الهى بر ساير اديان غالب مى شود وهدف رسالت انبياى الهى محقق مى شود؛ چرا که قرآن کريم در مقام هدف بعثت انبياء مى فرمايد:

(هو الذى ارسل رسوله بالهدى ودين الحق ليظهره على الدين کله. ولو کره المشرکون).(13)

او کسى است که رسول خود را همراه با هدايت وآيين حق فرستاده تا او را بر همه اديان پيروز کند، هر چند که مشرکان کراهت داشته باشند).

استاد شهيد، مرتضى مطهرى پيروزى نهايى اهل حق را چنين توصيف مى کند:

(ظهور مهدى موعود حلقه اى است از حلقات مبارزه اهل حق واهل باطل که به پيروزى نهايى اهل حق منتهى مى شود).(14)

بيان ايشان درقسمتى ديگرچنين است:

(از مجموع آيات وروايات استنباط مى شود که قيام مهدى موعود، عجل الله تعالى فرجه الشريف، آخرين حلقه از مجموع حلقات مبارزات حق وباطل است که از آغاز جهان برپا بوده است. مهدى موعود تحقق بخش ايده آل همه انبياء واولياء ومردان مبارزه راه حق است).(15)

براى رسيدن به اين هدف، بايد آمادگى لازم نيز در همه ما فراهم آيد واين زمانى تحقق مى يابد که در همه شؤون زندگى، اعم از کارهاى فردى واجتماعى، اعمال ما بر راستى ودرستى استوار باشد؛ وشايد به همين جهت است که خداوند در همين آيه مورد بحث قبل از بشارت به آمدن حق ونابودى باطل، به ما اينگونه آموزش مى دهد که چنين دعا کنيم:

(وقل رب ادخلنى مدخل صدق واخرجنى مخرج صدق واجعل لى من لدنک سلطانا نصيرا).(16)

وبگو پروردگارا! مرا (در هر کارى) صادقانه وارد کن وصادقانه خارج نما، واز سوى خود سلطان وياورى براى من قرار ده.

ديندارى در عصر غيبت

امتحان مردم يکى از سنتهاى مهم الهى است که در تمام دوران زندگى بشر به شيوه هاى گوناگون انجام مى گيرد تا ميزان پاى بند افراد به اصول واحکام دينى مشخص شود. بر اين اساس يکى از حکمتهاى مهم غيبت امام دوازدهم نيز امتحان مردم است که اين کار در اين دوران، به صورتهاى گوناگون انجام مى گيرد؛ از جمله سنت آزمايشها در عصر غيبت، امتحان به دين است. در روايات زيادى تصريح شده است که پايبندى به عقايد وحفظ ايمان در دوره غيبت به علت ويژگيهاى اين دوره بسيار دشوار است. لذا يکى از هشدارهاى مهم وتاکيدهاى مکرر در خصوص عصر غيبت مراقبت از دين وارزشهاى دينى است.

امام کاظم (عليه السلام) در روايتى مى فرمايند:

وقتى پنجمين فرزند از فرزندان من غايب شد در مورد دين خود بسيار مراقب باشيد مبادا کسى شما را از دين تان جدا کند.(17)

امام صادق (عليه السلام) در اشاره به سختى ديندارى وحفظ ايمان در زمان غيبت امام زمان (عليه السلام) مى فرمايند: ...

صاحب الامر (عليه السلام) دوران غيبتى در پيش دارند که در آن حفظ دين کردن همانند شاخه پرخار درخت قتاد را با دست تراشيدن است... چه کسى مى تواند چنين کارى را با دست خود انجام دهد. بنابراين بندگان خدا بايد در دوران غيبت حجت الهى تقوا را پيشه خود سازند ودين خدا را رها نسازند.(18)

در اين باره على بن ابيطالب (عليه السلام) مى فرمايند: پس از غيبت امام عصر (عجل الله فرجه) مردم دچار حيرت وسرگردانى بسيارى مى شوند. گروهى گمراه مى شوند اما گروهى ديگر على رغم تمام ناملايمات بر هدايت باقى مى مانند.(19)

از مجموعه اين قبيل از روايات کاملاً معلوم مى شود در دوره غيبت شرايطى پيش خواهد آمد که ديندارى وپايبندى به ارزشهاى انسانى واخلاقى بسيار مشکل خواهد بود؛ با اين همه، گروههاى زيادى با وجود همه اين سختيها لحظه اى از دين خود دست بر نخواهند داشت وبا تمام وجود به حفظ ارزشها واحکام الهى که تضمين کننده سعادت دنيا وآخرت انسان است پافشارى خواهند نمود.

حال اين سؤال مطرح است که مگر در دوره غيبت امام (عليه السلام) اوضاع جوامع چگونه خواهد بود که دين افراد اين چنين در معرض تهديد واقع خواهد شد؟ در پاسخ به اين پرسش بايد گفت از بررسيها چنين برمى آيد عوامل گوناگونى در پيدايش اين وضع موثر است واز جمله آنهاست:

غيبت امام معصوم

صرف نظر از علت غيبت امام عصر (عليه السلام) به يک اعتبار، ريشه تمام گرفتاريهاى مردم در دوران غيبت به عدم دسترسى به امام معصوم (عليه السلام) بر مى گردد. لذا مهمترين وظيفه اين منتظران دعا براى فرج امام زمان (عليه السلام) است چون با ظهور آن حضرت مشکلات برطرف شده وموانع موجود بر سر راه تکامل انسانها تا حدود زيادى برطرف خواهد شد. گرفتاريهاى دوره غيبت وبرکات حکومت حضرت مهدى (عجل الله فرجه) در دعاى افتتاح وارد شده است:

اللهم انا نشکوا اليک فقد نبينا صلواتک عليه وآله وغيبه ولينا وکثره عدونا... پروردگارا به تو شکايت مى کنيم واز نبود پيامبرمان واز غيبت ولى مان واز فزونى دشمنانمان، از کمى نفرات پيروان اهل بيت (عليهم السلام) وسختى هاى فتنه ها وهجوم حوادث بر عليه ما...

ودر بخشهاى قبلى اين دعا آرزوى حاکميت يافتن دولت کريمه اهل بيت (عليهم السلام) که با ظهور منجى عالم بشريت تحقق پيدا خواهد کرد با اين عبارات مطرح مى شود که: پروردگارا درود بفرست بر ولى امرت حضرت قائم (عليه السلام) که چشم اميد همگان به دوست وعادلى است که جهانيان در انتظار اويند. خداوندا در روى زمين به او تمکن بخش واو را گرامى ساز وبوسيله او عزيز وگرامى بودن را به بندگانت ارزانى دار... به وسيله او دين وسنت پيامبرت را پيروزى بخش. خداوندا! ما مشتاق آن دولت کريمه هستيم که به وسيله آن اسلام را عزيز ساخته اهل نفاق را خوار وذليل خواهى نمود...

با دقت در اين قبيل از تعابير به خوبى معلوم مى شود که دشمنان در غيبت امام (عليه السلام) با انواع دسيسه ها وتهاجمات در مسير هدايت مردم موانع ايجاد مى کنند ودينداران واقعى را با انواع توطئه هاى فکر وفرهنگى واعتقادى دچار مشکل مى سازند.

پيدايش اختلافات فکرى وعقيدتى

پيدايش فتنه هاى فکر واعتقادى از خطرناکترين وقايع دوران غيبت است. بسيارى از افراد پى تقوا در اين دوره با اهداف دنيا پرستانه اى که دارند گروههايى از مردم را با ايجاد برخى مسلکهاى غلط ومنحرف از مسير صحيح مکتب اهل بيت (عليهم السلام) دور مى سازند واين کار موجب تفرقه وبهم خوردن صفوف متحد توده هاى مردم مى شود ورواج مرامها ومسلکهاى نادرست در نهايت به تشتت دينى ودر مواردى به افتادن زمام امور دين مردم به دست افراد نا صالح منجر مى گردد.

امام باقر (عليه السلام) در اشاره به چنين پيش آمدى مى فرمايند:

در دوران غيبت اختلافهاى شديد در ميان مردم پديد مى آيد ووحدت دينى آنان خدشه دار مى شود.(20) ودر نتيجه اين اختلافات اعتقادى گاهى مکاتبى پديد مى آيند وتعداد زيادى از مردم را آن چنان به خود جذب مى کنند که راه اهل بيت (عليهم السلام) که همان اسلام راستين است بى رهرو مى گردد.

امام صادق (عليه السلام) در اين باره مى فرمايند:

در زمان غيبت مردمان را مى نگرى که به پيروى از عقايد وبافته هاى ذهنى يکديگر وبه پيروى از افراد بد کردار مى پردازند ودر اعمال ورفتارشان از آنان تبعيت مى کنند وراه مستقيم ومسلک صحيح شريعت اسلام بى رهرو شده است.(21)

پاورقى:‌

(1) مايردگانى، نجوم به زبان ساده 2 /6 ترجمه محمد رضا خواجه پور، نشر گيتاشناسى 1363ش، اطلس منظومه خورشيدى، ص 190، پاتريک مور، گرى هانت، برگردان عباس جعفرى، نشر گيتاشناسى 1374ش.
(2) سوره اسراء (17), آيه 81.
(3) سوره نمل (27), آيه 34.
(4) چون هرگاه بخواهند خبر قطعى از وقوع عملى بدهند با فعل ماضى مى آورند.
(5) با استفاده از سوره رعد (13), آيه 17.
(6) سوره انبياء (21), آيه 18.
(7) نهج البلاغه: خطبه 50 (فيض الاسلام، عبده).
(8) نهج البلاغه (فيض الاسلام) خطبه 96؛ (عبده) خطبه 97.
(9) تفسير نور الثقلين، ج 3، ص 213.
(10) همان، ص 212.
(11) کنز العمال، ج 14، ص 266، ح 3867.
(12) المسند، ابن حنبل، ج 2، ص 774.
(13) سوره توبه (9), آيه 33؛ سوره صف (61), آيه 9.
(14) قيام وانقلاب مهدى، ص 20.
(15) همان، ص 26.
(16) سوره اسراء (97), آيه 80.
(17) اصول کافى، ج 1، ص 6 و335.
(18) همان.
(19) کتاب الغيبه، ص 104.
(20) همان، ص 235.
(21) بحار الانوار، ج 52، ص 259.

[** عسل خاتون **]

ظهور باطل در چهره حق

اگر اهل باطل چهره واقعى خود را بپوشانند ولباس حق را به تن خود کنند وبا زبان اهل حق سخن بگويند وبعضى از اهل حق نيز با آنها معاشرت داشته باشند ورفتار وکردار ظاهرى خود را همانند رفتار وکردار اهل حق کنند، جامعه پذيراى آنها خواهد بود. اما اگر روزى مکر آنها آشکار شود ونقاب از چهره آنها برداشته شود، جايى براى آنها باقى نمى ماند.

على، عليه السلام، در اين باره مى فرمايد:

(فلو ان الباطل خلص من مزاج الحق لم يخف على المرتادين ولوان الحق خلص من لبس الباطل انقطعت عنه السن المعاندين).(7)

اگر باطل از آميزش با حق خالص شود، بر حق جويان مخفى نخواهد ماند واگر حق از آميزش با باطل رهايى يابد، زبان دشمنان قطع مى شود.