پرتوئی از عظمت امام حسين علیه السلام

[اشک مهتاب*خادمه فاطمه زهرا(س)تا ابدالدهر*]

[اشک مهتاب*خادمه فاطمه زهرا(س)تا ابدالدهر*]

(وَلا تَحْسَبَنَّ الَّذينَ قُتِلُوا في سَبيلِ اللهِ اَمْواتاً بَلْ اَحْياءٌ عِنْدَ رَبِّهِمْ يُرْزَقُونَ فَرِحينَ بِما آتيهُمُ اللهُ مِنْ فَضْلِهِ وَيَسْتَبْشِرُونَ بِالَّذينَ لَمْ يُلْحِقُوا بِهِمْ مِنْ خَلْفِهِمْ اَلاّ خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلا هُمْ يَحْزَنُونَ يَسْتَبْشِرُونَ بِنِعْمَة مِنَ اللهِ وَفَضْل وَاَنَّ اللهَ لا يُضيعُ اَجْرَ الْمُؤْمِنينَ) (1)

«البته نپندار كه كشته‎شدگان راه خدا مردگانند، بلكه زنده‎اند ودر نزد پروردگار خود روزي داده مي‎شوند. آنان به فضل و رحمتي كه از خداوند نصيبشان گرديده شادمانند و به كساني كه هنوز به آنها نپيوسته‎اند مژده دهند كه هيچ نترسند وغم مخورند و آنها را به نعمت وفضل خداوند بشارت دهند واينكه خداوند اجر اهل ايمان را هرگز ضايع نمي‎كند».

عَنْ عَلِي (عليه السلام)«قالَ: زارَنا رَسُول اللهِ(صلي الله عليه وآله وسلم) فَعَمِلْنا لَهُ خَزيرَةً وَاَهْدَتْ لَنا اُمّ اَيْمَن قَعْباً مِنْ لَبَن، وَ صَحْفَةً مِنْ تَمْر فَأَكَلَ رَسُولُ اللهِ (صلي الله عليه وآله وسلم) وَاَكَلْنا مَعَهُ ثُمَّ وَضَّأتُ رَسُولَ اللهِ (صلي الله عليه وآله وسلم)فَمَسَحَ رَأْسُهُ وَجَبْهَتَهُ بِيَدِهِ ثُمَّ اسْتَقْبَلَ القِبْلَهَ فَدَعا بِماشاءَ ثُمَّ اَكَبَّ اِلَي الاَْرْضِ بِدُمُوعِ غَريزَة يَفْعَلُ ذلِكَ ثَلاثَ مَرّات. فَتَهَيَّبْنا رَسُولَ الله (صلي الله عليه وآله وسلم)اَنْ نَسْأَلَهُ فَوَثَبَ الْحُسَيْنُ عَلي ظَهْرِ رَسُولِ‎الله(صلي الله عليه وآله وسلم)وَبَكي فَقالَ لَهُ: بِأَبي وَ اُمّي ما يُبْكيكَ؟ قالَ: يا اَبَتِ رَأَيْتُكَ تَصْنَعُ شَيْئاً ما رَأَيْتُ تَصْنَعُ مِثْلَهُ فَقالَ رَسُولُ اللهِ (صلي الله عليه وآله وسلم): يا بُنَي سُرِرْتُ بِكُمُ الْيَوْمَ سُرُوراً لَمْ أسِرَّبِكُمْ مِثْلَهُ قَطُّ وَ اِنْ حَبيبي جبرئيلَ (عليه السلام)أَتاني، وَ أَخْبَرَني أَنَّكُمْ قَتْلي، وَاَنَّ مَصارِعَكُمْ شَتّي فَاَحْزَنَني ذلِكَ، وَ دَعَوْتُ الله تَعالي لَكُمْ بِالْخِيَرَةِ». (2)

از امير المؤمنين علي ـ‎عليه السلام‎ـ نقل شده كه فرمود:

روزي رسول خدا ـ‎صلي الله عليه وآله‎ـ به ديدن ما آمد، پس طعامي تهيه كرديم و ام ايمن قدحي از شير وظرفي از خرما به هديه آورد (آن را نزد حضرت گذاشتيم) پس رسول خدا از آن ميل نمود و ما نيز با آن حضرت خورديم (چون فارغ شديم) من بر دستش آب ريختم (چون دست مباركش را شست) دست بر سر وپيشانيش كشيد، سپس رو به طرف قبله كرد و آن قدر كه مي‎خواست دعا كرد، آنگاه به سجده افتاد و بسيار گريست و اين كار را سه بار انجام داد، مهابت پيامبر مانع شد كه ما علت اين كار را از وي سؤال كنيم، سپس حسين برخاست و بر پشت رسول الله برجست وبگريست، رسول خدا فرمود: پدر ومادرم فدايت باد! چرا گريه مي‎كني ؟ حسين عرض كرد: اي پدر! ديدم شما كاري كرديد كه سابقه نداشت! رسول الله فرمود: اي فرزند! امروز (از ديدن شما) چنان مسرور شدم كه هرگز بدينگونه شادمان نشده بودم! دوستم جبرئيل به نزد من آمد و به من خبرداد كه شما كشته مي‎شويد و محل كشته شدن شما از هم دور است، پس اين خبر مرا محزون نمود و من از خداخير شما را خواستم.

[اشک مهتاب*خادمه فاطمه زهرا(س)تا ابدالدهر*]

روز حسين (عليه السلام)

در ميان حوادث و پيشامدهاي بزرگ و دلخراش تاريخ، هيچ واقعه‎اي نيست كه مانند حادثه جانسوز كربلا همه ساله مراسم سالگرد آن باشكوه وعظمت فراوان وشركت تمام طبقات از زن ومرد، پير و جوان برگزار و مجالس يادبود و تذكار آن همواره در منازل، مساجد، مدارس، تكايا، و حسينيه‎ها، بازار، خيابان و بنگاهها تشكيل گردد، وخطبا در پيرامون آن سخنراني، و نويسندگان كتابها و مقالات بنويسند و مرور زمان و تكرار اين مراسم آن را كهنه نسازد، و از اعتبار واهميت آن نه تنها چيزي كاسته نگردد بلكه عظمتش روز افزون و در هر عصري براي فلسفه آن معنائي عالي و هدفهائي ارزنده درك و استنباط شود.

روز حسين، روزي شد كه هرگز گذشت ازمنه و اعصار، آن را از ياد نخواهد برد.

حادثه عاشورا واقعه‎اي است كه دلهاي ارباب ايمان وعشاق فضيلت و حقيقت در برابر آن به خاك تعظيم افتاد، و مشعل نورپاشي شد كه در قرون، و ادوار روزگار، چراغ هدايت مردان بزرگ و رهبران مصلح گرديد، و آنها را از ظلمات تحير و سرگرداني نجات داد. كاري كه حسين ـ‎عليه السّلام‎ـ كرد يك كار عادي كه مانند آن را تاريخ نشان دهد نبود بلكه يك كار و قيام بي‎سابقه بود.

يك كار و عمل خدائي بود كه جوامع عالم جبروت، و سكان صوامع ملكوت وملأ اعلي آن را بزرگترين تجلي كمال مقام انساني دانستند، و قهرمانان فضيلت بشري و صاحبان عقول كامله، و واصلان حقايق عاليه، پيغمبران اولواالعزم، اولياي عاليقدر و شهداي راه اصلاح و هدايت، آن را نمونه ممتاز ومنحصر بفرد نمايش قدرت اراده، قوت عزم و ثبات، كمال ايمان، صبر و فداكاري وشجاعت شمردند.

ايمان خالص، مردانگي، صراحت، وفا وعلّو همت، شكيبائي و استقامت، مقاومت در برابر تجاوز و ستم، از سرتاسر اين حادثه تاريخي و اَلَم‎زا نمايان و هويداست.

عظمت مقصد، اِباي نفس و بي‎اعتنائي به زخارف دنيا و ماديات، و مرگ با عزّت و شرافت را بر زندگي با ننگ و ذّلت برگزيدن از جريان آن ظاهر وپيدا است.

شرح اين داستان، شرح كمال روح انسان، و تحقير تمام مظاهر مادي و لذائذ دنيوي و محكوم ساختن شرك و كفر و ستم و بيدادگري است، تاريخ اين فاجعه جانكاه، تاريخ فداكاري بي‎مانند در راه مبدأ و عقيده، و احترام از شرف و كرامت حق، و كوشش براي آزادي و نجات جوامع محروم است، پس شگفت‎انگيز نيست اگر صدايش در جهان پيچيد، و بانگش در گوشها مانند بانگ اذان برجا و پايدار مانده، و باآنكه بيش از هزار و سيصد سال است كه گويندگان و نويسندگان از آن سخن مي‎گويند، اهميت آن همچنان در دلها باقيست، و بر آن رادمردان باايماني كه در راه ايمان به خدا، و اجراي احكام خدا استقامت ورزيده و شربت شهادت نوشيدند، درود مي‎فرستند.

آنان جوانمرداني بودند كه دوستي دنيا وقيافه مهيب مرگ در زير شمشير و نيزه، آنها را در برابر طغيان اهل باطل، سست و خاضع و حقير نساخت، و آنچه را باعث ضعف اراده و كوتاهي همت مي‎شود از جاه و مقام، زر و زيور، همسر وفرزند پشت سر گذاشته و آخرين مرتبه آزادگي روح را مالك شدند.

در برابر آنها هم، گروهي پست ونفوسي پليد قرار گرفتند كه روح و دلشان هرگز از كمند بندگي منصب و درجه و لذائذ مادي آزاد نگشته و از حرّيت ضمير و بيداري وجدان بي‎بهره بودند و از كشتن اخيار و بندگان خدا و اطفال و شيرخواران باك نداشتند.

در حساب مردم مادي، در اين پيكار بُرد با دسته اشرار و دشمنان دين بود، و ايمان و عقيده‎اي كه حسين و اصحابش را مظهر آن استقامت و فداكاري بي‎نظير قرار داد، ارزش نداشت، و پايان آن حادثه، پايانِ روز عاشورا بود.

اما در حساب واقع و تاريخ فضيلت و بلندپروازيهاي روح انسان و در حساب موازين قرآن و اسلام، پيروزي جاويد نصيب حسين ـ‎عليه السّلام‎ـ و يارانش شد.

[اشک مهتاب*خادمه فاطمه زهرا(س)تا ابدالدهر*]

در ميزان اصحاب فضيلت، قيمت و بهاي انسان، اين منافع فانيه و لذائذ زودگذر نيست و حساب سود و زيان وشكست و پيروزي مردان بزرگ با اين ترازوها صحيح نيست.

در ميزان حقيقت، قيمت و ارزش اشخاص به مقدار قوّت ايمان و اراده آنها است، و پيروزي واقعي، پيروزي باطن بر ظاهر، روح بر جسم، و حقيقت بر مجاز است; پيروزي، پايداري در راه مقصد وهدف و تسلط بر عوامل ضعف روح و تباهي ايمان است.

آري، مردم همه مي‎ميرند، و بسا كساني كه در راه عقيده و ايمان به حق جان سپردند ولي مانند شهيدان كربلا نامدار و جاويد نماندند و آن آزادگي و استقامتي كه آنها نشان دادند در ساير ميدانهاي مواجهه حق و باطل آشكار نشد.

آنان دليران شير دلي بودند، با آنكه مي‎توانستند با كنار رفتن از آن ايستگاه خطرناك جان خود را حفظ كنند، با پاي خويش به استقبال مرگ و شهادت رفتند و راستي اگر آنها آن روز در آن ميدان عقب‎نشيني كرده و دوستي جان و مال ومقام، وبيم از شمشير و مرگ آنها را شكست مي‎داد زيان و ضرري كه به انسانيت و موازين عاليه اسلامي وارد مي‎شد بيش از اندازه تصوّر بود.

ميدان كربلا ميدان نبردي بود كه صحنه جهاد و جنگ همان زمين كربلا نبود و نبرد، نبرد آن اشخاصي كه در آنجا با هم روبرو شدند نبود، بلكه نبرد، نبرد حق و باطل و اسلام و كفر بود و اگر اهل حق عقب‎نشيني مي‎كردند، عقب نشيني آنها در همانجا و در آن روز به پايان نمي‎رسيد و براي آيندگان و نسلهاي آتيه آثار خطرناك و مأيوس كننده داشت; زيرا تماشاكنندگان آن صحنه خونين، تنها مردم دنياي معاصر آنها و مسلمانهاي آن زمان نبودند، بلكه تماشاگران آن صحنه، تمام ملل اسلام و توده‎هاي مظلوم و محروم در مرور اعصار بوده و هستند، لذا حسين ـ‎عليه السلام‎ـ و يارانش آن استقامت عجيب و حيرت‎افزا را در آن ميدان بلا نشان دادند و دشمن بدنهاي پاك آنها را پاره‎پاره ساخت ولي بر روح و اراده و نيّت و هدف آنها دست نيافت.

قَد غَيَّرَ الطَعْنُ مِنْهُم كُلَّ جارحة *** اِلاَّ المَكارِمَ في اَمْن مِنَ الْغِيَرِ

«نيزه (سلاح) تمام اعضاي بدن آنان را تغيير داد (پاره‎پاره كرد) مگر بزرگواريهاي آنان را كه از دگرگوني در امان است».

[اشک مهتاب*خادمه فاطمه زهرا(س)تا ابدالدهر*]

علّت توجه نويسندگان و گويندگان

آنچه بيشتر سبب توجه گويندگان و نويسندگان به شرح واقعه كربلا شده است، نخست اهميت ديني و مذهبي، و ديگر ارزش معنوي و واقعي آن براي انسانها و جامعه بشري است.

درسهائي كه اين واقعه به انسانها مي‎دهد همه عالي وآموزنده و سودمند بوده، و مكتب آن يك مكتب عمومي و همگاني است كه كلاسها وشعب آن در تمام نقاط و سرزمينهاي آدم نشين: شهري وروستائي،چادرنشين و آسمانخراش گزين را به فضايل انساني، هدايت مي‎كند. بديهي است كه چنين موضوعي هيچگاه كهنه نمي‎شود، هميشه نو و تازه بوده و مورد علاقه و توجه همگان است. از جنبه ثواب اخروي نيز بر طبق احاديث صحيح و معتبر، سخنراني و نويسندگي در پيرامون آن، اجر بسيار داشته، موجب علوّ درجه و تقرب به خدا و رسول خدا ـ‎صلي الله عليه وآله وسلّم‎ـ است.

علاوه بر اينها، سرگذشت حقيقي كربلا، چون سرگذشت يك نبرد واقعي حق با باطل و پيكار با بيدادگري، و مبارزه فضيلت با رذيلت است، طبعاً و به خودي خود مورد توجه هر با وجدان و هر شخص عدالت پژوه و آزاديخواه است; و احساسات پاك انساني و بيداري ضمير و شعور باطني، هر كسي را شيفته و دلباخته قهرمانان حق‎پرست اين حادثه مي‎سازد.

با اين ملاحظات است كه هزارها كتاب و صدها هزار شعر، در اين موضوع گفته شده و نويسندگان و شعرا حتّي در دورانهاي اختناق شديد افكار و تحت فشار سخت عمّال حكومتهاي بني‎اميّه و بني‎عباس، و دوران سلطنت «متوكلّها»، و خطر قتل و برباد رفتن آبرو و عزت و مصادره اموال و قطع مستمري و حقوق و... حسين را فراموش نكرده و بعد از اين هم تا دنيا دنياست اين روش ادامه يافته و او را فراموش نخواهند كرد.

موجبات بقاء و پايداري اين حادثه دلسوز همواره آن را نگاهداري نموده و تا انسانيت باقي است و بشر، عدالت خواه و فضيلت دوست و دشمن ظلم و ستم و زور و حكومت خودكامگي است، اين واقعه زنده است و او را بسوي زندگي هرچه آزادتر راهنما خواهد بود.

آري! هيچگاه بشر از شنيدن سرگذشت مردان حق‎پرستي كه در كربلا در راه دفاع از حق و مبارزه با باطل فداكارانه‎ترين جهاد را نمودند، سير نمي‎شود (3) و داستان فداكاريهاي آن مردان نخبه جهان آفرينش و شهيدان حقيقت و فضيلت، زينت بخش جاودان اوراق تاريخ است،و گوشها از شنيدن و چشمها و زبانها از مطالعه و خواندن آن ملول و خسته نخواهد شد.

نويسندگان آن را از برگزيده‎ترين موضوع مقالات و كتابها شناخته و همه با عشق و شور فراوان، دوست مي‎دارند همرديف كساني باشند كه در اين موضوع از آنها اثري به يادگار مانده است.

شعراي عرب وعجم انديشه‎هاي تابناك خود را در لباس اشعار نغز و شيوا، و قصايد بليغ و غرّا در آورده و با حرارت و ذوق سرشار، هركدام به لحني و زباني از گوشه‎اي از اين صحنه تاريخي و پيكار شگفت‎انگيز مردان خدا و حقيقت با اهل باطل و ضلالت، سخن گفته‎اند.

هر كس به زباني سخن از مدح تو گويد *** بلبل به غزلخواني و قمري به ترانه

و با اين همه كتابها و اشعار ونثر ونظمي كه در اين موضوع نوشته و سروده شده بازهم كتابهائي كه از نو تأليف مي‎شود براي عشاق فضيلت و حقيقت تازگي دارد و مطالعه آنها با حسن استقبال عموم روبرو مي‎شود.

و چون موضوع به مناسبت مقصد و هدفي كه از آن منظور بوده بسيار وسيع و پهناور است، و هر نويسنده نمي‎تواند تمام اين وسعت را ديدگاه بصيرت خود نمايد، بيشتر كتابهائي كه در اين موضوع نگاشته مي‎شود خالي ازفوائد تازه و نكات ارزنده و افكار بكر نيست، و بجاست اگر بگوئيم از ناحيه آن حضرت، از هريك از نويسندگان دستگيريهائي شده كه از اين خرمن پر فيض محروم نمانده و از اين درياي بيكران حقيقت جرعه‎اي بچشند.

با توجه به اين ملاحظات، نويسندگان، علماء ومتفكرين بزرگ، هزاران مقاله و كتاب در اين موضوع نوشته و هر نويسنده‎اي كه اندك آشنائي با هدف حسين ـ‎عليه السّلام‎ـ يافته، مايل است ريزه خوار اين سفره پهناور و خوان نعمت حسيني شده، اثري به يادگار گذارده و خود را در شمار شيفتگان حقيقت، و خريداران لطف و عنايت آن يوسف ملك شهادت در آورد.

[اشک مهتاب*خادمه فاطمه زهرا(س)تا ابدالدهر*]

نوع كتابهائي كه در اين موضوع تأليف شده:

در تمام كتابهائي كه در تاريخ اسلام و فضايل اهل بيت ـ‎عليهم السّلام‎ـ و احوال صحابه تأليف گرديده، از اين واقعه جانسوز ياد شده است و تعداد كتابهائي كه به طور مستقل در اين موضوع نگارش يافته بي‎شمار است، كه بيشتر اين كتابها به متن حادثه و نقل صورت وقايع پرداخته‎اند اما راجع به فلسفه آن بطور مستقيم وارد نشده‎اند.

در زمان ما بيشتر افكار روي تحليل حوادث و علل و نتايج وقايع حساب مي‎نمايند، و عظمت حوادث تاريخي را از اين راه اندازه‎گيري مي‎كنند و كتابهائي كه موضوع آن تحليل حوادث تاريخي باشد برايشان جالب‎تر و بيشتر مورد توجه خوانندگان و نسل جوان و روشنفكران واقع مي‎شود.

راجع به شهادت حضرت سيدالشهداء ـ‎عليه السّلام‎ـ هم، كتابهائي كه از فلسفه و اسرار شهادت و علل و عوامل اين قيام و تأثير آن در جوامع اسلامي و تحوّل فكري مسلمين، بحث مي‎نمايند، خواننده بسيار دارند.

زيرا مي‎خواهند بدانند:

چرا حسين ـ‎عليه السّلام‎ـ قيام كرد؟

چرا با يزيد از در سازش و آشتي بيرون نيامد؟

چرا از مدينه به مكه و از مكه به عراق هجرت نمود؟

اين نهضت براي چه مقصود بود، و چه نتايجي داد؟

و اكنون سودي كه ملت اسلام عموماً و شيعه خصوصاً از برگزاري مراسم سوگواري و يادبود عاشوراي حسيني مي‎برد چيست؟

و دههاو صدها پرسش ديگر كه شيفتگان آستان امامت و ولايت در پي آن هستند.

لذا در قرن معاصر، نويسندگان به نوشتن كتابها و مقالاتي كه پاسخگوي اين پرسش‎ها باشد توجه بيشتري كرده و سعي نموده‎اند در اين قسمتها هم وارد تحقيق شده و مردم را به فلسفه اين نهضت و شرايط و اوضاع و احوال محيطي كه در آن اين قيام و فداكاري بزرگ انجام يافت آگاه سازند.

البته اينطور هم نبوده كه قدماء و پيشينيان به كلي از اين موضوع چشم‎پوشيده و در فلسفه و اسرار شهادت چيزي ننوشته باشند، زيرا نخستين كسي كه مردم را متوجه به اين اسرار و هدفهاي عالي نمود شخص سيدالشهداء ـ‎عليه السّلام‎ـ و اهل بيت آن حضرت و بلكه پيش از ايشان پيغمبر اكرم ـ‎صلي اللّه عليه وآله‎ـ و سپس ائمه طاهرين ـ‎صلوات الله عليهم اجمعين‎ـ بودند كه در احاديث و روايات، و حتي در ضمن عبارات زيارتها كاملا اين موضوع را تشريح و توضيح دادند، بعداً هم علماء و متفكرين شيعه و اهل سنت، و شعراي بزرگ در ضمن اشعار خود مردم را به حقايق آشنا ساختند ولي نوشتن كتاب مستقل در اين موضوعات آنطور كه امروزه مرسوم است، سابق بر اين رايج نبوده است.

از اين جهت، كتابهائي كه راجع به تحليل تاريخي حوادث كربلا نوشته شده، نسبت به كتابهائي كه اصل تاريخ آن را نگهداري نموده‎اند بسيار كم است در عين حال، اهميت كتابهائي كه متن حوادث را نگه داشته‎اند در نزد ما محفوظ است. زيرا آن كتابها، هم مبدأ و اساس تحقيق و فحص متفكرين و محققين است و هم نقل صورت و ظواهر حوادث كربلا، هر چند در نهايت اختصار و فشرده باشد حاكي از حقيقت مظلوميت امام ـ‎عليه السّلام‎ـ و نموداري از اسرار و فلسفه شهادت است، و هم براي مؤمنين و كساني كه ميخواهند از ذكر مصيبات و گريه و سوگواري براي آن حضرت به اجر و ثواب و قرب خداوند متعال برسند، هميشه مورد انتفاع و استفاده مي‎باشد. خداوند تبارك و تعالي همه نويسندگان و گويندگان و كساني را كه به هر نحوي در راه اعلاي نام نامي سيدالشهداء ـ‎عليه السّلام‎ـ در گذشته و آينده توفيق انجام خدمتي يافته‎اند، به نيكوترين وجه پاداش عطا فرمايد.

[اشک مهتاب*خادمه فاطمه زهرا(س)تا ابدالدهر*]

اين كتاب كه از نظر خوانندگان ارجمند مي‎گذرد و متضمن مختصري از فضايل حضرت سيدالشهداء ـ‎عليه السّلام‎ـ و پاره‎اي از علل و نتايج واقعه كربلاست، بضاعت مزجات و ران ملخي است، كه اين بنده روسياه با كمال شرمساري هديه درگاه سيدة نساء العالمين فاطمه زهرا ـ‎سلام الله عليها‎ـ و پيشگاه دين پناه نهمين فرزند حسين ـ‎عليه السّلام‎ـ بقية الله في الارضين حضرت قائم آل محمّد ـ‎ارواح العالمين له الفداء‎ـ نموده، و از كرم عميم آن مادر و اين فرزند عزيز انتظار دارم آن را قبول فرمايند.

اميد است كه از بركت توسل به آستان خاندان عصمت و رسالت در دنيا و آخرت رستگار، و در زمره دوستانشان محسوب باشم بحق محمّد و آله الطاهرين صلوات الله تعالي عليهم اجمعين

كمترين بنده درگاه دوستان اهل بيت نبوت صلي الله عليه وآله

لطف اللّه صافي گلپايگاني

بخش نخست : شخصيّت و فضايل حسين عليه‎السّلام

شخصيّت سيدالشهداء (عليه السلام)

بديهى است كه هنگامى مى توان بطور تحقيق در اطراف ارزش و هدف و علل قيام و نهضتى اظهار نظر كرد كه شخصيّت رهبر آن قيام را شناخته و از اخلاق و فضايل و علم و معارف و محيط و سوابق زندگى او آگاه باشيم، و اگر پيرامون يك نهضت، پيش از شناختن شخصيّت صاحب آن، نظرى بدهيم قابل اعتماد نخواهد بود.

مثلاً در شناختن حقيقت دعوت اسلام، علاوه بر قرآن مجيد و تعاليم و برنامه هاى اسلام، بايد سوابق زندگى حضرت پيغمبر اعظم صلى اللّه عليه و آله وسلّم ـ و خاندان گرامى، و اخلاق و سلوك و معاشرت و روش آن حضرت را در جنگها و غزوات و حالات ديگر، راهنماى معرفت و تحقيق قرار داد.

براى شناختن ارزش و حقيقت، و علل و نتايج قيام حسين عليه السّلام ـنيز ناگزيريم فضايل و احاديث مناقب و معجزات و كرامات و مكارم اخلاق و محامد اوصاف و محبوبيّت و نفوذ اجتماعى و اعتراف دشمنان به شخصيّت بى نظير آن حضرت را هر چند بطور نمونه و خلاصه باشد از نظر بگذرانيم تا هم به ثواب ذكر فضايل آن حضرت نايل شويم، و هم به حقّ آن پيشواى بزرگ آزادمردان، به قدر استعداد و بينش خود معرفت پيدا كنيم.

سيماى درخشان حسين (عليه السلام) در كتاب خدا (4)

1 ـ آيه مودّت:

(قُلْ لا أَسْئَلُكُمْ عَلَيْهِ اَجْراً إلاَّ الْمَوَدَّةَ فِى الْقُرْبى) (5)

بگو من از شما اجر رسالت نمى خواهم جز مودّت و دوستى خويشاوندانم.

يكى از آيات قرآن مجيد كه از آن عظمت مقام حسين عليه السّلام ـ استفاده مى شود اين آيه كريمه است.

احمد بن حنبل در «مسند»، و ابو نعيم حافظ، ثعلبى، طبرانى، حاكم، نيشابورى، رازى، شبراوى، ابن حجر، زمخشرى، ابن منذر، ابن ابى حاتم، ابن مردويه، سيوطى و گروهى ديگر از علماى اهل سنت از ابن عباس روايت كرده اند: آنگاه كه آيه (قُلْ لا اَسْئَلُكُمْ...) نازل شد، گفتند: اى پيامبر خدا كيستند اين خويشاوندان تو، كه واجب گرديده بر ما مودّت و دوستى آنان؟

فرمود: على و فاطمه و دو پسر آنها. (6)

و اين معنا را شيخ شمس الدين ابن العربى به نظم در آورده است:

رَأَيتُ وِلائى آلَ طه فَريضَة *** عَلى رَغْمِ اَهلِ الْبُعْدِ يُورثُنى القُربى

فَما طَلَبَ المَبْعُوثُ أَجراً عَلَى الهُدى *** بِتَبْليغِهِ اِلاَّ الْمَوَدَّةَ فِى القُربى (7)

«محبّت خود را نسبت به آل طه (اهل بيت پيغمبر) فريضه اى ميدانم كه به رغم آنانى كه از اهل بيت دورند، مرا به خدا نزديك مى كند; پس آن پيامبر مبعوث بر هدايت، اجرى براى تبليغ خود نخواست جز دوستى نزديكانش».

و شافعى هم گفته است:

يا أَهْلَ بَيْتِ رَسولِ اللّهِ حُبُّكُم *** فرْضٌ مِنَ اللّه فِى الْقُرانِ أَنْزَلَهُ

كَفاكُمْ مِنْ عَظيمِ الْقَدْرِ انَّكُم *** مَنْ لَم يُصِلِّ عَلَيْكُمْ لا صَلوةَ لَهُ (8)

«اى خاندان پيامبر! محبّت شما فريضه اى است كه خداوند در قرآن نازل كرده است، همين قدر در عظمت شما كافى است كه اگر كسى بر شما (در نماز) صلوات نفرستد، نمازش باطل است».

[اشک مهتاب*خادمه فاطمه زهرا(س)تا ابدالدهر*]

2 ـ آيه تطهير:

(اِنَّما يُريدُ اللّهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُم الرِّجْسَ أَهْلَ اْلبَيْتِ وَ يُطَهِّرَكُمْ تَطْهيراً) (9)

«همانا خدا چنين مي‎خواهد كه رجس هر آلايش را از شما خانواده نبوت ببرد و شما را از هر عيب پاك و منزه گرداند».

بر حسب احاديث متواتر و مشهور بين شيعه و سنى آيه تطهير در مورد اجتماع آن پنج شخصيت ممتاز عالم آفرينش در زير كساء، و دعاء و صلوات پيغمبرصلى اللّه عليه و آله وسلّم ـ بر آنها كه دفعات متعدد در منزل پيغمبر صلى اللّه عليه و آله وسلّم ـ و در خانه فاطمه زهرا عليه السّلام ـ و در حجره ام سلمه، و بعضى اماكن ديگر اتفاق افتاد، نازل شد، و آيه شريفه و احاديثى كه در تفسير آن وارد شده دلالت بر عصمت و جلالت شأن حضرت سيدالشهداء عليه السّلام ـ دارند.

راجع به اين آيه و احاديث كساء و اسناد و متون آن كتابهاى مفصل نگاشته شده، و بعضى راويان مثل صبيح (10) به مناسباتى فقط قسمتى از آن را نقل كرده اند. و از جمله: مسلم، بغوى، واحدى، اوزاعى، محب طبرى، ترمذى، ابن اثير، ابن عبدالبر، احمد، حموينى، زينى دحلان، بيهقى و ديگران از عايشه، ام سلمه، انس، واثله، صبيح، عمر بن ابى سلمه، معقل بن يسار، ابى الحمراء، عطيه، و ابى سعيد، و ام سليم (11) روايات متعددى در اين واقعه جليله و منقبت عظيمه نقل كرده اند.

عايشه مى گويد: پيغمبرصلى اللّه عليه و آله وسلّم ـ بامدادى در حالى كه يك نوع از بُردهاى يمنى (كه از موى سياه بافته مى شد) در برداشت بيرون آمد، سپس حسن عليه السّلام ـ آمد، پيغمبر او را داخل بُرد نمود، بعد از او حسين عليه السّلام ـآمد و داخل بُرد شد، آنگاه فاطمه عليه السّلام ـ آمد و پيغمبرصلى اللّه عليه و آله وسلّم ـ او را داخل بُرد كرد و بالأخره على عليه السّلام ـ آمد او را داخل بُرد كرده و فرمود:

(اِنَّما يُريدُ اللّهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الْرِّجْسَ اَهْلَ الْبَيْتِ وَ يُطَهِّرَكُمْ تَطْهيراً). (12)

[اشک مهتاب*خادمه فاطمه زهرا(س)تا ابدالدهر*]

«اوزاعى» از شدّاد بن عبدالله روايت كرده كه وقتى سر حسين عليه السّلام ـآورده شد، مردى شامى به آن حضرت و پدرش جسارت كرد واثلة بن اسقع برخاست و گفت: سوگند به خدا من همواره على، حسن، حسين و فاطمه را دوست مى دارم، بعد از آنكه شنيدم پيغمبرصلى اللّه عليه و آله وسلّم ـ در حق آنها فرمود آنچه را كه فرمود; يك روز در خانه ام سلمه در خدمت پيغمبر مشرَّف بودم كه حسن آمد پيغمبر او را بر ران راستش نشانيد و بوسيد، پس حسين آمد و او را بر ران چپش نشانيد و بوسيد، سپس فاطمه آمد و او را پيش روى خود نشانيد، آنگاه على را طلب كرد و گفت:

«اِنَّما يُريدُ اللّهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الْرِّجْسَ اَهْلَ الْبَيْتِ وَ يُطَهِّرَكُمْ تَطْهيراً». (13)

«دولابى» در «الذريةالطاهرة» از ام سلمه روايت كرده كه پيغمبرصلى اللّه عليه و آله وسلّم ـ به فاطمه فرمود: شوهر و پسرانت را نزد من بياور! فاطمه آنها را خدمت رسول خدا حاضر نمود، پيغمبرصلى اللّه عليه و آله وسلّم ـ كسائى فدكى را بر ايشان پوشاند، و دستش را بر ايشان گذارده و فرمود:

«اَللّهُمَّ اِنَّ هؤُلاءِ آلُ مُحَمَّد فاجْعَلْ صَلَواتِكَ وَ بَركاتِكَ عَلى آلِ مُحَمَّد اِنَّكَ حَميدٌ مَجيدٌ»

خدايا اينها آل محمد هستند: پس صلوات و بركات خود را بر آل محمد قرار بده، بدرستي كه تو حميد مجيدي!

[اشک مهتاب*خادمه فاطمه زهرا(س)تا ابدالدهر*]

و ام سلمه گفت: من كسا را بلند كردم كه بر آنها داخل شوم نگهداشت پيغمبر آن را و فرمود:

«اِنَّكِ عَلى خَيْر»

تو بر خير هستى (14)

و نظير اين روايت را حموينى از واثله روايت كرده است. (15)

واحدى در اسباب النزول، احمد در مناقب، طبرانى از ابى سعيد خدرى نقل كرده اند كه آيه (اِنَّما يُريدُالله) در حق پنج نفر نازل شد: رسول خدصلى اللّه عليه و آله وسلّم ـ ، على، فاطمه، حسن و حسين عليهم السلام ـ. (16)

و نيز احمد از ام سلمه روايت كرده كه پيغمبرصلى اللّه عليه و آله وسلّم ـ در خانه او بود. فاطمه عليهاالسلام ـ با ديگ سنگى كه در آن خزيره بود (17) بر آن حضرت وارد شد، پيغمبر در حالى كه روى كسائى نشسته بود فرمود: شوهر و پسرانت را بخوان، سپس على و حسن و حسين آمدند و نشستند و با هم از آن طعام خوردند. ام سلمه گفت: من در حجره نماز مى خواندم خدا اين آيه را نازل كرد:

(اِنَّما يُريدُ اللّه لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ اَهْلَ الْبَيْتِ وَ يُطَهِّرَكُمْ تَطْهيراً)

پس پيغمبر زيادتى كسا را گرفت و آنها را با آن پوشانيد. سپس دستش را بيرون آورد و اشاره به آسمان كرد و گفت:

«اَللّهُمَّ هؤلاءِ أَهْلِ بَيْتى، وَ حامَّتى (اَىْ خاصَّتى) فَاذْهَبْ عَنْهُمُ الرِّجْسَ وَ طَهِّرْهُمْ تَطهيراً

خدايا اينان اهل بيت و خاصّان منند پس، از ايشان هر رجس و آلايش را دور گردان، و ايشان را پاكيزه كن پاكيزه كردني.