امام سجاد جمال نيايشگران

[اشک مهتاب*خادمه فاطمه زهرا(س)تا ابدالدهر*]

شهادت

امام سجاد، اسوه زهد و تقوا و نمونه صبر شكيبايى و مظهر آميختگى علم و حلم پس از ايفاى وظيفه الهى خود و حفظ ارزشهاى دين و پاسدارى از تشكل شيعى در سخت ترين ادوار سياسى - اجتماعى -، در سال 95 هجرى قمرى به لقاى پروردگار و وصال معبود خويش شتافت .
در تاريخ وفات آن حضرت سال 94، ⁽⁶⁴⁾ 95 ⁽⁶⁵⁾ و 96 هجرى قمرى ⁽⁶⁶⁾ گفته شده است ولى پيشينه دارترين و معتبرترين نقل مربوط به سال 95 هجرى قمرى مى باشد.
البته جز اين نقلها، برخى مورخان به سالهاى 92، ⁽⁶⁷⁾ 93، ⁽⁶⁸⁾ 99، ⁽⁶⁹⁾ 100⁽⁷⁰⁾نيز اشاره كرده اند. بنابراين ، اگر نقل مشهور را در سال ولادت و نيز رحلت امام سجاد - عليه السلام - سال 38 هجرى و 95 قمرى - ملاك قرار دهيم ، عمر شريف وى هنگام وفات 57 سال بوده است . دو سال آن مقارن با روزگار خلافت على بن ابى طالب ع ره و ده سال آن در دوران امامت عموى گراميش - حسن بن على ع و ده سال در روزگار زعامت حسين بن على ع بوده و 34 سال آن به دوران امامت خود آن حضرت اختصاص داشته است .
و اما آرا در زمينه ماه و روز رحلت آن حضرت نيز مختلف است . بيشتر نويسندگان ورز دوازدهم محرم را متذكر شده اند. ⁽⁷¹⁾ و برخى روزهاى 18، 19، 22 و 25 محرم را مطرح كرده اند ⁽⁷²⁾ و نيز نقلى ، روز 14 ربيع الاول را احتمال داده است .
درباره علت وفات امام سجاد - عليه السلام - و چگونگى وفات آن پيشواى صالحان ، عمده تاريخنگاران تصريح كرده اند، وليد بن الملك ، ايشان را مسموم ساخته و آن را حضرت در نتيجه همان مسموميت درگذشته است .
بعضى هم نوشته اند كه هشام بن عبدالملم در روزگار خلافت وليد، امام على بن الحسين - عليه السلام - را مسموم كرده است .
اما ميان اين دو نظر، تنافى و تعارضى وجود ندارد. زيرا طبيعى است كه هر چند برنامه مسوميت امام سجاد از سوى دستگاه خلافت - وليد - ريخته شده و فرمان آن توسط شخص خليفه صادر گشته باشد، كسان ديگرى مجرى آن برنامه و فرمان خواهند بود. زيرا مسايل سياسى و اجتماعى و همچنين محبوبيت امام سجاد - عليه السلام - در ميان مردم و معروفيت وى به علم و زهد و تقوا، هرگز به حاكمان اين جراءت را نمى داده است كه به طور مستقيم با آن حضرت رويا رو شوند و به ستيز برخيزند و با زمينه هاى قتل وى را به طور علنى فراهم آورند.
بر اين اساس ، بعيد نمى نمايد كه هشام بن عبدالملك به دستور بردارش ‍ وليد مرتكب چنين جنايتى شده باشد و وليد و هشام هر دو كشنده امام سجاد بوده باشند.

[اشک مهتاب*خادمه فاطمه زهرا(س)تا ابدالدهر*]

مدفن على بن الحسين (ع )
بدن مطهر زين العابدين (ع ) كنار امام حسن مجتبى (ع ) در قبرستان بقيع مدفون گشت . ⁽⁷³⁾
بقيع زمين كوچكى است كه بسيارى از بزرگان اسلام را در خود جاى داده است . از آن جمله چهار امام شيعه - امام حسن مجتبى (ع )، امام زين العابدين (ع )، امام محمد باقر (ع ) و امام جعفر صادق - عليه السلام - ميباشد.
در گذشته زمان ، مسلمانان و شيفتگان اسلام و اهل بيت ، به تجليل آبادى اين مكان همت گماشته و براى هر يك از اين بزرگان ، حرم و بارگاهى بنا كرده بودند . اما سوگمندانه ، و هابيان در شوال 1344 هجرى قمرى اين آثار را تخريب كردند و همه را با خاك يكسان نمودند!از آن اين پس ، رفتار ناشايست و هابيان و حكام حجاز همواره از سوى محافل اسلامى مورد انتقاد شديد قرار داشته و دارد.
در اين مدت تلاشهاى زيادى صورت گرفت تا شديد وضع اسفبار بقيع به صورت نخستين آن برگردد و بى حرمتها پايان يابد. اما على رغم قولهاى مساعدى كه گاه حكام حجاز داده اند، هرگز قدم مثبتى در اين راستا برداشته نشده است . و در حالى كه شاهزادگان هوسران و خوشگذران در مجلل ترين كاخها به سر مى برند و دشمنان خلق و خدا و بيگانگان و دشمنان اسلام در آن كاخها استقبال مى كنند و ثروت و امكانات جهان اسلام را به پاى غرب و صهيونيسم بين الملل نثار مى نمايند، مرقد بزرگان و شايسته ترين چهره هاى دينى مسلمانان ، چون گورستانى متروك مورد بى مهرى و بى اعتنايى قرار دارد و شعائر اسلامى مورد سخت ترين بى حرمتيها واقع شده است !

[اشک مهتاب*خادمه فاطمه زهرا(س)تا ابدالدهر*]

امامت على بن الحسين - عليه السلام -

پس از شهادت حسين على (ع ) در محرم سال شصت و يك هجرى ، منصب امامت به على بن - عليه السلام - منتقل گرديد.
شيعه افتخار يافت كه پس از على بن ابى طالب (ع ) و حسن بن على - عليه السلام - و حسين على - عليه السلام -، زمام رهبرى وى را سيد الساجدين ، زين العابدين ، امام سجاد - عليه السلام - عهدار گشت .
امامت سيد الساجدين از سال ((61 هجرى قمرى )) تا سال 95 هجرى قمرى استمرار يافت .

[اشک مهتاب*خادمه فاطمه زهرا(س)تا ابدالدهر*]

دوران امامت

مورخان ، دوران امامت على بن الحسين - عليه السلام - را گوناگون ثبت كرده اند. بعضى 33 ⁽⁷⁴⁾ سال و برخى 34 ⁽⁷⁵⁾ سال و بيشتر تاريخنگاران 35 ⁽⁷⁶⁾ سال و چند ماه را ياد آور شده اند و همين نظريه اخير، راءى مشهور است .
قول ضعيفى هم مدت امامت آن حضرت را 20 سال دانسته است .
⁽⁷⁷⁾اين اختلاف بى شك نتيجه اختلاف در سال رحلت امام سجاد است يعنى ؛ مربوط به پايان امامت حضرت است و نه آغاز آن ، زيرا در اين كه محرم سال 61 هجرى قمرى آغاز امامت زين العابدين - عليه السلام - بوده ، هيچ ترديدى نيست .

[اشک مهتاب*خادمه فاطمه زهرا(س)تا ابدالدهر*]

دلايل امامت على بن الحسين - عليه السلام -

دلايل امامت امامان - عليه السلام - به محور عمده باز مى گردد:
الف ) شايستگان علمى و فضيلتهاى اخلاقى و معنوى برتر آن .
ب ) نصوص معتبر و تصريح از سوى پيامبر اكرم - صلى الله عليه وآله - و اما پيشين به امامت ايشان .
البته محور سومى هم وجود دارد كه به نوبه خود شايان توجه است و آن را تحت عنوان كرامات و معجزات و نمودهاى خارق العاده مى توان بررسى كرد.
اين سه محور هر گاه در مجموع مورد بررسى قرار گيرد و در زندگى فردى تحقق و تجسم بيابد، در پيشگاه عقل و منطق ، شرافت و فضيلت و امامت وى پذيرفته خواهد بود و انكار امامت او جز بر اساس هوى و هوس و تعصب و جهالت استوار نمى باشد.

[اشک مهتاب*خادمه فاطمه زهرا(س)تا ابدالدهر*]

تصريح پيامبر اكرم - صلى الله عليه وآله -

جابربن عبدالله انصارى روايت كرده است :
من در حضور رسول خدا (ص ) بودم در حالى كه حسين بن على - عليه السلام - در دامان آن حضرت نشسته بود و پيامبر - صلى الله عليه وآله - او را نوازش مى داد. در اين ميان پيامبر (ص ) رو به جانب من كرد و فرمود: اى جابر فرزندم حسين - عليه السلام - در آينده پسرى خواهد داشت كه نامش را على مى نهند و چون روز قيامت شود منادى حق از عرش ندا دهد: سيد العابدين بپا خيزد! در اين هنگام على بن الحسين وارد محشر مى شود.⁽⁷⁸⁾
اين روايت نيز از پيامبر - صلى الله عليه وآله - نقل شده است كه فرمود:
اذا مضى الحسين قام بالامر ابنه عليه السلام و هو الحجة و الامام ... ⁽⁷⁹⁾
يعنى : پس از دوران امامت حسين - عليه السلام - فرزندش على بن الحسين زمام امامت را عهده دار خواهد بود و او حجت و امام است .

[اشک مهتاب*خادمه فاطمه زهرا(س)تا ابدالدهر*]

حديث لوح

حديث ديگرى نيز توسط جابرين عبدالله نقل شده است كه به عنوان حديث لوح مشهور مى باشد. مضمون آن حديث چنين است :
امام صادق - عليه السلام - مى فرمايد: پدرم باقر العلوم به جابربن عبدالله فرمود با تو كارى دارم و دوستدارم در جايى كه غريبه اى نباشد با تو سخن بگويم .
در پى - امام باقر - عليه السلام - به جابر فرمود: مى خواهم چيزى درباره لوح بدانم ؛ آن لوحى كه در دست مادرم فاطمه - عليه السلام - ديده اى .
جابر گفت : به خدا سوگند خدمت فاطمه دختر رسول خدا!آنچه در دست داريد چيست ؟
فاطمه عليها السلام فرمود: اين لوحى است كه از جانب خداوند به پدرم هديه شده است و در آن نام پدر، شوهر و نام فرزندانم كه اوصياى ايشانند ياد شده است .
من از آن بانوى بزرگوار خواستم تا لوح را به من بسپارد تا از آن نسخه اى بردارم و ايشان در خواست مرا پذيرفت و من هم نسخه اى از آن برداشتم .
امام باقر - عليه السلام - به جابر اظهار آمادگى كرد و به خانه رفت و آن نسخه را به همراه آورد. امام باقر (ع ) مى خواند و او را ازروى نوشته خودش ‍ خط مى برد. مطالب نوشته شده در آن لوح ، چنين بود:
به نام خداوند رحمان و رحيم ، اين كتابى است از خداوند عزيز و آگاه كه به وسيله جبرييل برمحمد - صلى الله عليه وآله - خاتم پيامبران نازل شده است ... اى محمد!من تو را بر همه انبيا برترين بخشيدم و اوصيا تو را بر همه اوصيا فضيلت دادم ، حسن را پس از سپرى شدن دوران پدرش - على ابى طالب مخزن علم خويش قرار دادم و حسين بهترين اولاد نسلهاى نخستين و آخرين است و امامت درخاندان اوست . و پس از وى على ، زين العابدين خواهد بود و... .⁽⁸⁰⁾
در اين حديث نام يكايك ائمه تا حضرت مهدى - عليه السلام - مورد تصريح قرار گرفته است .
شيخ مفيد دلائل متعددى بر امامت سيد الساجدين - عليه السلام - اقامه كرده است و على بن عيسى اربلى درباره ادله مفيد گفته است : اگر او - مفيد ره - ابتدا حديث پيامبر را نقل مى كرد، نيازى به ساير ادله نبود و در اين باب سخن پيامبر - صلى الله عليه وآله - كافى بود.

[اشک مهتاب*خادمه فاطمه زهرا(س)تا ابدالدهر*]

تصريح على بن ابى طالب - عليه السلام -
جابربن عبدالله نيز مى گويد:
هنگامى كه دختر فرمانرواى ساسانى - شهر بانو - به همسرى حسين بن على - عليه السلام - در آمد، امير المؤمنين - عليه السلام - به فرزندش ‍ حسين - عليه السلام - فرمود:
از اين بانو، فرزندى نصيب تو خواهد شد كه همانندش بر پهنه زمين نخواهد بود. آن گاه على بن الحسين - عليه السلام - از آن بانو تولد يافت . ⁽⁸²⁾

[اشک مهتاب*خادمه فاطمه زهرا(س)تا ابدالدهر*]

تصريح حسين بن على (ع )

امام باقر - عليه السلام - مى فرمايد:
زمانى كه حسين بن على (ع ) در كوران مسائل عاشورا قرار گرفت ، دختر بزرگ خويش - فاطمه - را فرا خواند و نوشته پيچيده شده اى را به وى سپرد به گونه اى كه ديگر شاهد آن صحنه بودند - در اين ساعت على بن الحسين آن چنان بيمار بود كه همگان او را محضر مى پنداشتند - فاطمه پس از آن وقايع ، وصاياى پدر را به على بن الحسين - عليه السلام - رسانيد. و آن نوشته اكنون نزد ماست .
راوى حديث مى گويد: من از امام باقر - عليه السلام - پرسيدم در آن كتاب چه چيزى نوشته است ؟
امام باقر - عليه السلام - فرمود: آنچه به آن مردم به آن نيازمندند، سوگند به خدا در آن كتاب همه حدود و قوانين ثبت است ، حتى جريمه خراش وارد ساختن به ديگران !⁽⁸³⁾
لازم به ياد آورى است كه چنين كتابى با چنين جامعيتى از چيزهايى است كه تنها نزد امامان وجود داشته است .
در روايتى ديگر چنين آمده است : امام صادق - عليه السلام -: وقتى كه حسين بن على - عليه السلام - عازم عراق گرديد، كتابها و وصيتهاى خويش را به ام سلمه سپرد و زمانى كه على بن الحسين (ع ) بازگشت ، كتابها وصايا را به آن حضرت برگردانيد. ⁽⁸⁴⁾
البته ميان اين روايت و روايت پيشين تنافى نيست زيرا آنچه به ام سلمه داده شده است مى توان غير از نوشته كتابى باشد كه به فاطمه بنت الحسين سپرده شده تا به امام سجاد - عليه السلام - برساند.

[اشک مهتاب*خادمه فاطمه زهرا(س)تا ابدالدهر*]

منحرفان از خط امامت راستين

آنچه در بخش پيشين ياد آور شديم ، تنها بخشى از نصوص و احاديث دال بر امامت على بن الحسين - عليه السلام - ميباشد و تمامى آنها نيست .
علاوه بر اين نصوص ، چنان كه در بخشهاى ديگر اين كتاب خواهد آمد، موقعيت علمى و منوى و اخلاقى امام سجاد (ع ) خود از ديگر دلايل منصب الهى اوست ولى با اين حال جريانهايى پيدا شدند كه به انيگزه هاى غير الهى و با اهداف شيطانى به انحرافهاى دامن زدند و ذهن گروهى از مردم را نسبت به امامت زين العابدين مخدوش كرده و فرقه هاى منحرف را بيان نهادند.
فرقه كيسانيه نتيجه همين انحراف عقيدتى و معرفتى است كه در جامعه شيعه مقارن با عصر امامت زين العابدين (ع ) شكل گرفت و خطى را در قبال خط امامت راستين - امامت على بن الحسين (ع ) - به وجود آورد.
البته اين مشكل به همين مورد محدود نشد و بعدهاى فرقه هاى ديگر با شعارهاى و انگيزه هاى متفاوت از پيكر جامعه شيعه چون زخمهايى دردانگيز سربرآودند چونان زيديه ⁽⁸⁵⁾،اسماعيليه ⁽⁸⁶⁾ و واقفيه . ⁽⁸⁷⁾