ارزشها و ضد ارزشها در قرآن

[رعنا ریاحی*خادمه قرآن*]

ولا تجعلوا الله عرضة لايمانكم.

ولا تكونوا كالتى نقضت غزلها من بعد قوة انكاثا تتخذون ايمانكم دخلا بينكم ان تكون امة هى اربى من امة انما يبلوكم الله به وليبينن لكم يوم القيمة ما كنتم فيه تختلفون (١٤٢٤) ((در مثل ، مانند زنى كه رشته خود را پس از تابيدن محكم ، واتابيد نباشيد، كه عهد و قسمهاى استوار و محكم خود را براى فريب يكديگر و فسادكارى بكار بريد، تا آنكه قومى بر قوم ديگر تفوق يابيد، زيرا خداى شما بندگان را به اين عهد و قسمها مى آزمايد، و در روز قيامت همه تقلبها و اختلافات شما را بر شما آشكار خواهد ساخت)).
ولا تتخذوا ايمانكم دخلا بينكم فتزل قدم بعد ثبوتها و تذوقوا السوء بما صددتم عن سبيل الله ولكم عذاب عظيم (١٤٢٥) ((و عهد و سوگندهاى خود را براى فريب ميان خود بكار مبريد، تا آن كه ثابت قدم است نيز (به فريب و سوگند دروغ ) بلغزد، و از اينكه راه خدا را بستيد همه به سختى مبتلا شويد و به عذاب سخت گرفتار گرديد)).
سوگند اگر راست هم باشد مذموم است به عنوان((ترك عمل به قسم))نيز مراجعه شود مناسب است .

[رعنا ریاحی*خادمه قرآن*]

سخن چينى ولا تطع كل حلاف مهين هماز مشاء بنميم مناع للخير معتد اثيم عتل بعد ذلك زنيم اءن كان ذا مال و بنين (١٤٢٦) ((اطاعت مكن هيچ فردى را كه بسيار سوگند (بناحق ) مى خورد و پست و خوار است بسيار عيب مردم را مى گويد و بسيار سخن چينى مى كند، بسيار از خير باز مى دارد، تجاوزگر گناهكار جفاگر درشتخوى ، و منتسب كننده خود به دروغ به ديگران است (اطاعت چنين كسى را منما) براى اينكه صاحب مال و فرزندان است)).
تفسير: براى((زنيم))معانى ديگر نيز روايت شده است .
سب و دشنام به كافران ولا تسبواالذين يدعون من دون الله فيسبواالله عدوا بغير علم (١٤٢٧) (((شما مؤمنان ) به آنان كه غير خدا را مى خوانند دشنام مدهيد تا آنان نيز خدا را بدون علم (و آگاهى ) دشنام دهند)).
فحش به مؤمن در شرع ، بيشتر از همه مورد توبيخ قرار گرفته .
در اصول كافى از حضرت صادق عليه السلام آمده است كه فرمود:
قال رسول الله صلى الله عليه و اله : سباب المؤمن كالمشرف على الهلكة (١٤٢٨) ((دشنام گوى مؤمن مانند كسى است كه در پرتگاه هلاكت است)).

[رعنا ریاحی*خادمه قرآن*]

سوء ظن و بدگمانى يا ايها الذين امنوا اجتنبوا كثيرا من الظن ان بعض الظن اثم (١٤٢٩) ((اى مردمى كه ايمان داريد از بسيارى از گمانها دورى كنيد، برخى از گمانها گناه است)).
ان الظن لايغنى من الحق شيئا (١٤٣٠) ((همانا گمان ، از حق بى نياز نمى كند)).
شرك به خدا شرك مقابل توحيد و يگانه پرستى است ، شرك بزرگترين گناهى است كه براى بشر متصور است اينك برخى از آيات مربوط به شرك :
و اذ قال لقمان لابنه و هو يعظه يا بنى لا تشرك بالله ان الشرك لظلم عظيم (١٤٣١) ((هنگامى كه لقمان به فرزند خود به موعظه گفت اى پسرك من به خدا شريك قرار مده كه شرك ، ظلم بزرگى است)).
ان الله لا يغفر يشرك به ويغفر مادون ذلك لمن يشاء (١٤٣٢) ((همانا خدا نمى آمرزد كه به او شرك ورزيده شود، و مى آمرزد غير آن را براى هر كسى كه بخواهد)).
انه من يشرك بالله فقد حرم الله عليه الجنة و ماءويه النار و ما للظالمين من انصار (١٤٣٣) ((همانا كسى كه به خدا شريك قرار دهد، خدا بهشت را بر او حرام كرده و جايگاه او آتش است ، و براى ستمكاران ياورانى نخواهد بود)).

[رعنا ریاحی*خادمه قرآن*]

واتخذوا من دون الله الهة ليكونوا لهم عزا كلا سيكفرون بعبادتهم و يكونون عليهم ضدا (١٤٣٤) ((خدايان ديگرى غير از خداى يكتا بر گرفتند، تا براى آنها مايه عزت شود. هرگز چنان نيست ، به زودى به پرستش آنها كفر ورزيده و به خصومت آنها برخيزند)).
وقالوا اتخذ الرحمن ولدا لقد جئتم شيئا ادا، تكاد السموات يتفطرن منه و تنشق الارض و تخر الجبال هدا ان دعوا للرحمن ولدا، و ما ينبغى للرحمن ان يتخذ ولدا، ان كل من فى السموات والارض الا اتى الرحمن عبدا، لقد احصيهم وعدهم عدا وكلهم اتيه يوم القيمة فردا
(١٤٣٥) انواع شرك شرك مراتبى دارد كه در شدت و ضعف متفاوت است :
١ - شرك جلى .
٢ - شرك خفى .
٣ - شرك اخفى .
همچنين اقسام ديگرى نيز دارد ١- شرك ذاتى ٢- شرك صفاتى ٣- شرك عبادى .

[رعنا ریاحی*خادمه قرآن*]

شرك صفاتى نيز، خود داراى اقسامى است .
١- شرك در خالقيت .
هل من خالق غير الله يرزقكم من السماء و الارض (١٤٣٦) ((آيا خالقى غير از خدا هست كه شما را از آسمان و زمين روزى دهد؟!))
٢- شرك در رازقيت .
قل من يرزقكم من السماء و الارض (١٤٣٧) ((بگو چه كسى شما را از آسمانها و زمين روزى مى دهد)).
٣- شرك در ربوبيت تكوينى (تدبير)
و من يدبر الامر فسيقولون الله)) (١٤٣٨) ((كيست كه امور عالم را تدبير مى كند؟ (مشركان ) خواهند گفت خدا)).
٤- شرك در ربوبيت تشريعى (مولويت و حاكميت ).
ان الحكم الالله (١٤٣٩) ((حكم و فرمان نيست مگر براى خدا)).
توضيح : وجوب اطاعت پيامبر اكرم و اولوالامر به علت امر الهى است و رشحه اى از رشحات مولويت حق تعالى است .
((گفتند خدا فرزند اتخاذ كرده ، بكار بزرگى دست زديد، نزديك است آسمانها شكافته شود و زمين منشق گردد و كوهها به سختى شكسته و سقوط كند از اين سخن كه براى خدا فرزند خواندند سزاوار نيست براى خدا كه فرزند اتخاذ كند، بلكه كسى در آسمانها و زمين نيست جز آنكه خدا را بنده فرمانبردار است . او به شماره همه موجودات كاملا آگاه است و تمام آنها روز قيامت منفرد و تنها به پيشگاه حضرتش حضور مى يابند)).

[رعنا ریاحی*خادمه قرآن*]

سنلقى فى قلوب الذين كفروا الرعب بما اشركوا بالله ما لم ينزل به سلطانا و ما يهم النار و بئس مثوى الظالمين (١٤٤٠) ((دل كافران را بيمناك و هراسان كنيم زيرا كه چيزى را براى خدا شريك قرار داده اند كه اصلا بر آن حقيقت و دليلى نبود و منزلگاه آنها آتش دوزخ است ، كه بد آرامگاهى ستمكاران خواهند داشت)).
شرابخوارى انما الخمر والميسر والاءنصاب والاءزلام رجس من عمل الشيطان فاجتنبوه لعلكم تفلحون انما يريد الشيطان ان يوقع بينكم العداوة و البغضاء فى اخمر و الميسر و يصدكم عن ذكر الله و عن الصلوة فهل انتم منتهون (١٤٤١) ((به درستى كه شراب مست كننده و قمار بازى و انصاب و ازلام ، پليد و از عمل شيطان است . از آن دورى كزينيد كه اميد است رستگار شويد، شيطان مى خواهد بوسيله شراب و قمار در ميان شما ايجاد عداوت و كينه نمايد، و شما را از ياد خدا (و نماز) باز دارد، آيا نهى خدا را اطاعت مى كنيد))

[رعنا ریاحی*خادمه قرآن*]

تفسير:((انصاب))سنگ هائى بوده است كه در جاهليت آنها را مى پرستيدند و براى آنها قربانى مى كردند.
((ازلام))نيز كاسه هائى بوده است كه برخى از آنها را دليل خير بودن و برخى را دليل شر بودن كارها مى دانستند و يا با آنها نوعى قمار انجام مى دادند.
يسئلونك عن الخمر و الميسر قل فيهما اثم كبير و منافع للناس و اثمهما اكبر من نفعهما (١٤٤٢) ((از شراب مست كننده و از قمار از تو مى پرسند بگو در آن دو گناهى است و منافعى نيز (در آنها) براى مردم هست و گناه و آنها بزرگتر از نفع آنهاست)).

[رعنا ریاحی*خادمه قرآن*]

صيحه بر سائل زدن و اما السائل فلا تنهر (١٤٤٣) ((صيحه بر سائل نزدن))
قول معروف و مغفرة خير من صدقه يتبعها اذى (١٤٤٤) ((سخن نيكو و گذشت بهتر از دصدقه اى است كه به دنبال آن ايذاء و آزار باشد.)).
طعنه زدن و لا تلمزوا انفسكم و لا تنابزوا بالالقاب بئس الاسم الفسوق بعد الايمان و من لم يتب فالئك هم الظالمون (١٤٤٥) ((همديگر را طعنه نزنيد، و به همديگر لقب بد ندهيد زشت است كسى را بعد از ايمان آوردن با اسم فسق ذكر كنيد، آنانكه توبه نكنند ستمكارانند)).
ويل لكل همزة لمزة (١٤٤٦) ((واى بر هر آن كس كه در پشت سر، عيب مردم را مى گويد و در حضورشان نيز به عيب آنان زبان مى گشايد)).
طمع و چشم به مال مردم داشتن لا تمدن عينيك الى ما متعنا به ازواجا منهم . (١٤٤٧) ((به آنچه گروهى از مردم را (از جلوه زندگى دنيا) براى امتحان به آن بهره مند ساخته ايم چشم مدوز)).
مراد از كلمه((ازواجا))كه به معنى چند جفت است شايد گروهى از مردم است ، و شايد نيز گروهى از همسران و زن و مردم هاى همسر يكديگر است .
و لا تمدن عينيك الى ما متعنا به ازواجا منهم زهرة الحيوة الدنيا لنفتنهم فيه ورزق ربك خير و ابقى (١٤٤٨) ((به آنچه گروهى از مردم را (از جلوه زندگى دنيا) براى امتحان به آن بهره مند ساخته ايم چشم مدوز كه رزق پروردگارت بهتر و پايدارتر است)).
و لا تتمنؤ ا ما فضل الله بعضكم على بعض للرجال نصيب مما اكتسبوا وللنساء نصيب مما اكتسبن و اسئلوا الله من فضله ان الله كان بكل شى ء عليما (١٤٤٩) ((آرزو نكنيد آنچه را كه خدا به آن برخى از شما را بر برخى ديگر برترى داده ، براى مردان از آنچه بدست آورده اند بهره اى است ، و براى زنان نيز از آنچه بدست آورده اند بهره اى است .
از خدا بخواهيد از فضلش (به شما عطاء كند) خدا به همه چيز دانا است)).

[رعنا ریاحی*خادمه قرآن*]

تفسير:

بهره همه كس از آنچه از مال دنيا بدست آورد همانقدر است كه در چند روزه زندگى از آن ارتزاق مى كند بيشتر از آن نصيب و بهره او نيست و با مرگ ، نصيب و بهره او پايان مى يابد.
يا ايها الذين كلوا مما فى الارض حلالا طيبا و لا تتبعوا خطوات الشيطان انه لكم عدو مبين (١٤٥٠) ((اى مردم ، از آنچه در زمين حلال و پاكيزه است بخوريد و دنبال قدمهاى شيطان نرود، او براى شما دشمن آشكار است)).
ظلم عقوبت ظالمان در دنيا فكاين من قرية اهلكناها و هى ظالمة (١٤٥١) ((چه فراوان قريه هائى (محل اجتماع انسانها) كه اهل آنها را نابود كرديم در حالى كه ظلم مى كردند)).
و تلك القرى اهلكناهم لما ظلموا وجعلنا لمهلكهم موعدا (١٤٥٢) ((ما اهل آن قرى را به علت آنكه ظلم كردند نابود كرديم ، و بر آن نابودى آنان وعده گاه معين ساختيم)).
قرى جمع قريه در زبان عرب به معنى محل اجتماع انسانها است كه بر شهر و ده هر دو صدق مى كند.
و كذالك اخذ ربك اذا اخذ القرى وهى ظالمة (١٤٥٣) ((چنان است گرفتن پروردگار تو (عذاب او) آنگاه كه اهل قرى (مجتمع هاى انسانى ) را مى گرفت در حالى كه ظالم بودند)).

[رعنا ریاحی*خادمه قرآن*]

و اخذنا الذين ظلموا بعذاب بئيس بما كانوا يفسقون (١٤٥٤) ((آنان را كه ظلم و ستمكارى كردند به كيفر فسقشان به بدترين عذاب گرفتار كرديم)).
هل يهلك الا القوم الظالمون (١٤٥٥) ((آيا به هلاكت مى رسد جز گروه ظالمان ؟!
و اخذ الذين ظلموا الصيحة فاصبحوا فى ديارهم جاثمين (١٤٥٦) ((كسانى را كه ظلم كردند صيحه فرا گرفت پس در ميان منازل خود برو افتاده و جان دادند)).
فقالوا ارنا الله جهرة فاخذتهم الصاعقة بظلمهم (١٤٥٧) ((گفتند خدا را آشكارا در معرض ديد ما قرار ده ، پس صاعقه به سبب ظلمشان آنان را فرا گرفت)).
فاخذتهم الصيحة بالحق فجعلنا هم غثاء فبعدا للقوم الضالمين (١٤٥٨) ((صيحه و بانگ عذاب به حق ، آنها را فرا گرفت پس آنان را خس و خاشاك نموديم ، دور باد (به رحمت خدا) از گروه ظالمان)).
فارسلنا عليهم رجزا من السماء بما كانوا يظلمون (١٤٥٩) ((بر آنان از آسمان عذاب فرو فرستاديم به سبب آنكه ظلم كردند)).
فانزلنا على الذين ظلموا رجزا من السماء (١٤٦٠) ((و كسانى كه ظلم كردند از آسمان عذاب نازل كرديم)).
ولقد جاءهم رسول منهم و كذبوه فاخذهم العذاب و هم ظالمون (١٤٦١) ((پيامبرى از خودشان به سوى آنان آمد او را تكذيب كردند پس عذاب (طوفان ) آنان را فرا گرفت در حالى كه ظالم بودند)).
ولقد اهلكنا القرون من قلبكم لما ظلموا (١٤٦٢) ((ما اقوام و مللى را پيش از شما به كيفر ظلمشان سخت به هلاكت سپرديم)).
وما كنا مهلكى القرى الا و اهلها ظالمون (١٤٦٣) ((ما قريه ها (مجتمع هاى انسانى ) را نابود نمى كنيم مگر در حاليكه اهل آنها ظالم باشند)).
ولا تخاطبنى فى الذين ظلموا انهم مغرقون (١٤٦٤) ((در مورد كسانى كه ظلم كردند با من سخن مگو آنان غرق شده هستند)).
فنبذنا فى اليم فانظر كيف كانا عاقبة الظالمين (١٤٦٥) ((آنان را در دريا انداختيم بنگر كه چگونه است عاقبت ظالمان)).