پاکدامنی زن ارامش روانی مرد چالشها و پیامدها

[یاس بهشتی* خادمه باب الحوائج جواد الائمه (ع)*]

این مقاله ضمن بیان معنا و مفهوم عفّت و امنیت و نیز تبیین تأثیر پاکدامنی بر امنیت روانی فرد از دیدگاه روان‏شناسان غربی، به تشریح ارتباطِ اغتشاشِ حریم‏ های جنسیتی و اختلال امنیت روانی فرد و جامعه و همچنین پیامدهای این مسئله می ‏پردازد. از جمله پیامدهای منفی بی ‏عفتی در جوامع، احساس بی ‏هویتی، گرایش به نهلیسم و پوزیتویسم، اضطراب درونی، بلوغ زودرس نوجوانان، خشونت‏ های جنسی، بالا رفتن میزان طلاق، غفلت از یاد خدا و نزول بلاهای آسمانی است. در مقابل، افزایش اطمینان مرد به زن، جلوگیری از انحرافِ مرد و افزایش محبت در کانون خانواده از پیامدهای مثبتِ پاکدامنیِ زن به شمار می‏ روند.

[یاس بهشتی* خادمه باب الحوائج جواد الائمه (ع)*]

مقدّمه

امنیت فردی و اجتماعی در جوامع غربی و شرقی و دینی و غیردینی به میزانِ قابل ‏توجهی مرهون پاکدامنی زن است. همان‏گونه که هویت ارزشی عفاف و حجاب در یک جامعه می ‏تواند زمینه ‏ساز سلامت فردی و اجتماعی آن جامعه شود، بی‏ هویتی در این مسئله پیامدها و آثار مخرّب فراوانی به دنبال دارد که ایجاد اختلال در شخصیت فردی یا اجتماعی مردان در گستره وسیعی از ساحتِ وجودی آنان از جمله آنها به شمار می ‏رود. پردازش به این مسئله هر چند دارای سابقه تحقیقی و تدوینی است، اما به لحاظِ اهمیت این موضوع و ضرورت ترویجِ آن، مقاله حاضر با قلم و نگارش دیگر و با تأکید بر نظرگاه‏های روان‏شناسان غربی، به آن می ‏پردازد.

​

[یاس بهشتی* خادمه باب الحوائج جواد الائمه (ع)*]

مفهوم‏ شناسی

الف. عفّت

واژه «پاکدامنی» به معنای پاکی، عفت و عفاف است (معین، 1379، ج 1، ص 669) و کنایه از آدم نجیب و پارساست (عمید، 1362، ج 1، ص 502). شخص پاکدامن به کسی اطلاق می‏ شود که عفیف و پاک ‏جامه و خشک ‏دامن باشد (معین، 1379، ج 1، ص 669). در مفردات راغب واژه «عفت» این طور معنا شده است: «العفة حصول حالة للنفس تمتنع بها عن غلبة الشهوة» (راغب اصفهانی، [بی‏تا]، ج 2، ص 618): عفت یکی از حالاتی است برای نفس و جان آدمی که به وسیله آن از غلبه و تسلط شهوت جلوگیری می ‏شود.

واژه «عفت» در احادیثی که از اهل بیت علیهم‏ السلام به ما رسیده است، زیاد به چشم می ‏خورد. از نگاه معصومان علیهم‏ السلام عفت جنبه‏ های گوناگونی دارد. آنها عفت را علاوه بر «فرج»، به عفت زبان، چشم، لب، اندیشه و فکر نیز تعمیم داده ‏اند. از دیدگاه آنان، شخص عفیف کسی است که آثار عفت و پاکدامنی در اعضا و جوارح، رفتار و کردار و خلاصه در تمام شئون زندگی‏ اش حکم فرما باشد (جمعی از دوشیزگان و بانوان، 1356، ص 142).

[یاس بهشتی* خادمه باب الحوائج جواد الائمه (ع)*]

امام باقر علیه‏ السلام فرمودند: «هیچ بندگی و عبادتی در پیشگاه الهی با فضیلت‏ تر از پاکدامنی شکم و فرج نیست» (کلینی، [بی‏تا]، ج 3، ص 126).

امام صادق علیه ‏السلام نیز از امیرالمؤمنین علیه ‏السلام روایت کردند: «بهترین عبادت عفّت است» (همان، ص 125).

بنابراین، عفت و پاکدامنی نیرویی است که انسان را قادر می ‏سازد تا در برابر گناهان و خطاها، خویشتن دار باشد و با اراده ‏ای قوی و راسخ به سوی رشد و تعالی و پاکی روح و روان و در نهایت، رضایت حق‏ تعالی گام بردارد.

ب. امنیّت

واژه «امنیت» به معنای ایمن شدن، در امان بودن (معین، 1379، ج 1، ص 354)، بی‏ترسی، آرامش و آسودگی است (عمید، 1362، ج 1، ص 275) و وقتی با واژه «روان» همراه گردد، به معنای آسودگی و آرامش روح و روان به کار برده می‏ شود، به گونه‏ ای که شخص از نظر روحی و روانی در وضعیت آرام و بدون هیچ ترس و بیم و اضطرابی قرار می گیرد و در برابر نافرجامی ‏های شخصی، خانوادگی، محیطی و اجتماعی و اقتصادی، مانند سلامت و معاش زندگی، دارای اطمینان خاطر می ‏باشد (شایان مهر، 1377، ج 1، ص 83).

فردی که دارای امنیت روانی است، هیچ گونه ترس و اضطراب و هراسی در او راه ندارد و این حالت سبب می ‏شود همواره در سختی‏ها و مشکلات زندگی ثابت قدم و با اعتماد به نفس و آرامش کافی به زندگی ادامه دهد (سلطانی، 1364، ج 1 و 2، صص 19 و 198).

[یاس بهشتی* خادمه باب الحوائج جواد الائمه (ع)*]

به دیگر سخن، امنیت روانی به معنای احساس آرامش درونی در ارتباط با دیگران است و هنگامی که فرد این احساس را در خود نبیند، دچار اضطراب و بیم و هراس می ‏شود، به حدی که گاهی در خانه نیز احساس امنیت نمی‏کند و نسبت به خود هم دچار عدم ایمنی می ‏شود (بی‏نام، 1373، ص 73ـ74).

امینت

چه در بعد فردی و چه در بعد اجتماعی ـ در متون دینی ما نیز مورد توجه قرار گرفته است. قرآن کریم آن را یکی از دستاوردها و به نوعی ارمغان تشکیل حکومت دینی و الهی به شمار آورده است و به تمامی مؤمنان و مظلومان و ستم‏دیدگان، برخورداری از آن را با ظهور منجی در آخرالزمان نوید داده است: «خداوند به کسانی که ایمان آورده، عمل صالح انجام داده ‏اند، وعده فرمود که آنها را در زمین خلافت دهد و... پس از خوف و هراس از دشمن به آنها ایمنی و امنیت کامل عطا فرماید...» (نور: 55).

بنابراین، آرامش روحی و روانی از لوازم مهم زندگی بشری است که بدون آن ادامه مسیر زندگی میسّر نیست. نداشتن ترس و دلهره سبب می‏شود انسان با فراغت خاطر بیشتری به فعالیت‏های خود در محیط اجتماعی و حتی محدوده خصوصی و درونی خویش بپردازد و به سوی موفقیت و کمال مادی و معنوی قدم بردارد.

[یاس بهشتی* خادمه باب الحوائج جواد الائمه (ع)*]

​

دیدگاه روان‏شناسان غربی

یکی از مؤثرترین عوامل امنیت روانی مرد، پاکدامنی و عفت همسر اوست، چنان‏که خداوند در سوره کریمه روم می‏ فرماید: «یکی از آیات لطف الهی این است که برای شما از جنس خودتان جفتی بیافرید تا در بر او آرامش یافته و با هم انس گیرید...» (روم: 22).

زن به دلیل برخورداری از عواطف زیاد و روحیه لطیف، می ‏تواند همواره آرامش ‏بخش روح خسته از ناملایمات و سختی‏ های محیط کاری و اجتماعی مرد باشد. حال اگر زنی از این وظیفه مهم خویش سر باز زند و به دنبال هوس رانی و عیاشی خود باشد و کانون خانوادگی را فدای جلوه‏ گری و هوس‏ بازی‏های خود نماید، نه تنها به همسر و فرزندان خود، بلکه به اجتماع نیز خیانت کرده است.

متأسفانه در جهان امروز، هویت ارزشمندی زن دستخوش تطوّر و تقلّب و دگردیسی شده است و مفاهیم معنای خود را از دست داده‏ اند. اگر زنی ارزش را در تبرّج و تظاهرات جنسی دیده و با خودنمایی اندام خود را در معابر و محافل در معرض دید اجنبی قرار دهد، این مطلب به عنوان یک «خیانت» به امنیت روانی همسر او تلقّی خواهد شد (مشایخی، 1352، ص 83ـ84 / مکارم شیرازی، [بی‏تا]، ج 14، ص 446).