راهکارهای عملی یاد حضرت بقیه اللَّه الاعظم علیه السلام

[عاشورا* خادمه چشم براه گل نرگس*]

[عاشورا* خادمه چشم براه گل نرگس*]

مقدمه
غفلت و روزمرگی، زندگی انسان ها را احاطه کرده است. دلدادگی به معشوق های آنی و فانی، دل ها را اسیر خویش ساخته، خدا و توجّه به آن، غریب ترین چیزی است که انسان به دنبالش بگردد. غرب در اوهام ترقی و پیشرفت، معنویت را قربانی کرده و مسلمانان هم، به ظاهرِ غرب فریفته شده هر روز در فکر الگوگیری غلط از غرب افتاده اند. ادامه این راه، چیزی نیست جز رفتن در منجلاب فساد و غفلت از مسائل معنوی و انسانی.

خداوند متعال که همیشه انسان ها را به ذکر و یاد خویش دعوت نموده است و در میان مخلوقاتش، بنده ای را قرار داده که دائماً به ذکر او مشغول است، هدفش دوری انسان ها از غفلت و بیراهه روی بوده است.
یاد خدا، آرامش دل هاست و انسان ها همه به دنبال آرامش هستند، امّا راه را کج رفته اند و خویش را با معبودهای ساختگی، تسکین موقت داده اند.
مقدمه را در چند جهت طراحی می کنیم:
جهت اوّل: آرامش واقعی در پرتو یاد و توجّه واقعی خدای عالمیان حاصل می شود و به خاطر همین است که خداوند در قرآن کریم،
کثرت هیچ امری را نخواسته است؛ جز ذکر و یاد خودش.
برای معبود واقعی، انجام دادن اعمال خوب تر از زیاد انجام دادن آن است. لذا فرمود:
«الَّذِی خَلَقَ الْمَوْتَ وَالْحَیوهَ لِیبْلُوَکُمْ أَیکُمْ أَحْسَنُ عَمَلاً»(1) نفرمودعلیهم السلام اکثر عملاً، چرا که روح عمل و اثرات مثبتی که از توجّه و قصد قربت حاصل می شود، می تواند ما را به جایی برساند. امّا در مورد یاد محبوب و ذکر شیرینش، به کثرت روی آورد و ذکر کثیر را خواسته است.
«یاأَیها الَّذِینَ آمَنُوا اذْکُرُوا اللَّهَ ذِکْراً کَثِیراً»(2)
و تنهایی این مورد و حصرش در کثرت در روایات هم تذکّر داده شده است.
امام صادق علیه السلام فرمود:
هر چیزی حدّ دارد که در آنجا به پایان می رسد؛ مگر یاد خدا که آن را حدّی پایان پذیر نیست.(3)
از این رو در قرآن کریم امر کرده است به یاد خودش:
«اُذْکُرُونِی»؛ «مرا یاد کنید».
جهت دوم: اینکه خداوند عالمیان همان طور که یاد خودش را از ما خواسته است، یاد اولیای خویش و خوبان درگاهش را هم از ما خواسته است:
«وَاذْکُرْ عَبْدَنا أَیوبَ»؛(4) «یاد کن بنده ما ایوب را».
«وَاذْکُرْ عِبادَنا إِبْرَاهِیمَ وَإِسْحاقَ وَیعْقُوبَ»؛(5) «بندگان ما را، ابراهیم و اسحاق و یعقوب را یاد کن».
خود انبیاء هم که دائماً در ذکر و یاد خدا بودند، یاد ولی خدا و خوبان درگاه الهی را نیز، یاد خدا می دانستند و همواره بر آن یاد، اصرار می کردند. در جریان یعقوب علیه السلام که دائماً یاد یوسف علیه السلام را زنده نگه داشته بود و زبانش به یوسف یوسف، زمزمه داشت، توبیخ پسران را می بینیم:
«قالُوا تاللَّهِ تَفْتَؤُا تَذْکُرُ یوسُفَ حَتَّی تَکُونَ حَرَضاً أَوْ تَکُونَ مِنَ الْهالِکِینَ»؛(6) «گفتند: به خدا تو آنقدر یاد یوسف می کنی تا در آستانه
مرگ قرار گیری، یا هلاک گردی!»
جهت سوم: اینکه خداوند همان طور که ذکر خویش و خوبانش را واجب کرده و امر فرموده، بر ذکر نعمت هم تأکید دارد:
«وَاذْکُرُوا نِعْمَهَ اللَّهِ عَلَیکُمْ»؛(7) «نعمت های خدا را بر خودتان یاد کنید».
بعد هم اشاره ای می کند که این نعمت، نان و پنیر و سبزی و ... نیست؛ بلکه باید افق دید را بالا برد و از چیزهای زمینی فاصله گرفت.
و در بیان این امر می فرماید:
«یاقَوْمِ اذْکُرُوا نِعْمَهَ اللَّهِ عَلَیکُمْ إِذْ جَعَلَ فِیکُمْ أَنْبِیآءَ»؛(8) «ای قوم نعمت خدا را یاد کنید هنگامی که در میان شما پیامبران را قرار داد».
و در آیه شریفه دیگر بالاترین نعمت را ذکر می کند که مأمور به ذکر و یاد آن هستیم:
«الْیوْمَ أَکْمَلْتُ لَکُمْ دِینَکُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَیکُمْ نِعْمَتِی»؛(9) «امروز، دین شما را کامل کردم؛ و نعمت خود را بر شما تمام نمودم».
امروز که ولایت و امامت، به طور رسمی اعلان شد؛ نعمت تمام شد، یعنی تا حالا نعمت داشتید امّا کامل نبود، پس نعمت کامل خدا، امام است و خدا چه اصراری دارد بر یاد این نعمت.
برای تأکید روایتی را که در مورد آیه «ثُمَّ لَتُسَْلُنَّ یوْمَئِذٍ عَنِ النَّعِیمِ»(10) وارد شده است را می آوریم، که امام صادق علیه السلام در سؤال شخصی که پرسید، نعیم چیست؟ امام فرمودند: نعیم (که در مورد آن از شما سؤال می شود) ما اهل بیت علیهم السلام هستیم.(11)
و نعمت در زمان ما که مأمور به یادش هستیم و خداوند با تأکید فراوان از ما خواسته است که به یاد او باشیم، امام عصرعلیه السلام می باشند. خداوند در آیه ای ذکر نعمت را به همراه میثاق مطرح کرده است:
«وَاذْکُرُوا نِعْمَهَ اللَّهِ عَلَیکُمْ وَمِیثاقَهُ الَّذِی وَاثَقَکُم
بِهِ»؛(12) «نعمت خدا را یاد کنید و عهدی را که از شما درباره آن پیمان گرفته است و شما گفتید: شنیدیم و اطاعت کردیم (فراموش نکنید)».
پس در آیه به ذکر میثاق امر شده ایم و در زیارت آل یس مصداق میثاق برایمان روشن می شود.
«السلام علیک یا میثاق اللَّهِ الّذی اَخَذَهُ وَ وَکَّدَه؛(13) سلام بر تو ای پیمان خدایی که خداوند از مردم گرفته و بر آن تأکید کرده است».
بنابراین وجود مقدّس ولی عصرعلیه السلام میثاق الهی است و ما مأمور به یاد او هستیم.
این همه تأکید در آیات کریمه، همه برای رهایی ما از ظلمت به سمت نور است و امام زمان علیه السلام آن نور موعود هستند.
آری، غیبت حضرت ولی عصرعلیه السلام برای ما عادت شده است، روزها یک به یک به آخر می رسند و ما دیگر غیبت و ظهور برایمان یکی شده است. خیلی به فکر تمام شدن غیبت مولایمان نیستیم؛ چرا که اصلاً از وجود ایشان غافلیم، اعتیادی فراگیر، جامعه را فرا گرفته و آن هم اینکه به نبود نور عادت کرده ایم و از ظلمت و تاریکی فراری نیستیم، زندگی بی او و یاد شیرینش، در واقع مردگی است و تاریکی، امّا چه کنیم که عادت کرده ایم و راضی شده ایم.
«بشر وقتی که از موعودِ موجودش غفلت کند، در واقع از زندگی واقعی محروم می شود... واقعیات بزرگ و متعالی موجود در عالم را که وعده بزرگ الهی است، نباید فراموش کرد... جهانی که موعود خودش را بشناسد و نظر خود را از او برنگیرد، هر لحظه زنده است... و آنکه موعودِ موجود ندارد، همین حالا گرفتار بودن در پوچی ها را زندگی پنداشته است».(14)

[عاشورا* خادمه چشم براه گل نرگس*]

زندگی به حضور گرم

او، بی روح است. و این غفلت، آنگاه انسان را به شرم و خجالت نزدیک می کند که دریابیم همه هستی ما از اوست و او چونان امام مهربانی، همیشه و همه جا به حال شیعیان خود نظر دارد و لحظه ای آنها را از یاد نمی برد. در نامه ای به شیخ مفید امام عصرعلیه السلام مکتوب فرمودند که:
«انا غیر مهملین لمراعاتکم و لاناسین لذکرکم...؛(15) ما در مراعات حال شما، اهمال نمی کنیم و یاد شما را فراموش نمی کنیم».
وقتی حضرت به یاد ما هستند چرا ما به یادشان نباشیم، چرا ما با غفلتمان از ایشان، ابواب هدایت را بر خودمان ببندیم و خود را از نور و روشنایی محروم سازیم؟
غفلت و بی توجهی ما نسبت به ساحت مقدّس امام عصرعلیه السلام، از مقام و منزلت ما نزد ایشان می کاهد و آرام آرام رشته محبّت را پاره کرده و ما را با شیطان پیوند خواهد زد، اثر غفلت چیزی جز این نمی تواند باشد.
«یکی از اصحاب امامان علیهم السلام خدمت امامش مشرف شد و گفت: آقا! می خواهم بدانم موقعیت من نزد شما چگونه است؟
فرمود: ببین موقعیت و منزلت ما نزد تو چه اندازه است. به همان اندازه ای که تو به ما اهمیت می دهی، ما هم به تو اهمیت می دهیم، به همان اندازه ای که تو به یاد ما باشی، ما هم به یاد تو هستیم...».(16)
خداوند متعال هم می فرماید: «اذْکُرُونِی أَذْکُرْکُمْ»؛(17) «یاد کنید مرا تا شما را یاد کنم».
امام زمان علیه السلام هم همین گونه هستند، اگر ایشان را یاد کنیم، ایشان هم ما را یاد خواهند کرد. این بنده نوازی و بزرگواری ایشان را می رساند، وقتی بشنویم بزرگی ما را یاد کرده، خوشحال می شویم و چه بزرگی،
آقاتر و بزرگوارتر از یوسف فاطمه علیهما السلام.

[عاشورا* خادمه چشم براه گل نرگس*]

آیه اللَّه عبدالقائم شوشتری (حفظه اللَّه تعالی) که مدتی امام جمعه شاهین شهر اصفهان بود، می گفت که در مسجد مقدّس جمکران، نماز امام زمان علیه السلام و نماز تحیت را خواندم، بعد در حیاط مسجد، زیر آسمان دو رکعت نماز استغاثه به صاحب الزمان علیه السلام را خواندم و بعد از نماز دعای «سلام اللَّه الکامل التام...» را زمزمه کردم و همواره یاد مولای عزیزم بودم. به منزل آمدم و استراحت کردم، در عالم رؤیا روی پلی کنار حرم حضرت معصومه علیها السلام حضرت بقیه اللَّه الاعظم - روحی فداه - را مشاهده کردم، حضرت رو به من کردند و با انگشت به سینه من زدند و فرمودند: «یادم کردی یادت کردم».
ناگفته پیداست که به یاد حضرت بودن، خود توفیقی است که آن هم از طرف آن محبوب دل ها، داده شده است. اگر نیمه نگاهی از طرف عاشق نباشد، کوشش معشوق به جایی نمی رسد و اثری ندارد.
در روایتی شریف از امیرمؤمنان علیه السلام آمده است که:
«الذکر لیس من مراسم اللسان و لا من مناسم الفکر، ولکنّه اوّل من المذکور و شأن من الذاکر؛(18) یاد خدا نه از وظایف زبان است و نه از راه و رسم اندیشه؛ بلکه نقطه آغاز آن، از مذکور است (یاد شده) و در مرتبه دوم از ذاکر (یاد کننده)».
اگر از جانب معشوق نباشد کششی کوشش عاشق بیچاره به جایی نرسد
امام صادق علیه السلام فرمودند:
«هر که می خواهد خدای تعالی را یاد کند باید بداند که اگر خداوند توفیق یاد خود را به یاد بنده نیاورد، بنده قادر به ذکر و یاد او نیست».(19)

در مورد حضرت بقیه اللَّه الاعظم - روحی
فداه - نیز این قاعده صادق است؛ چرا که یاد ایشان هم یاد خداست و ایشان آینه تمام نمای صفات الهی می باشند. پس برای یاد ایشان توجّه و عنایت آن حضرت ضروری است و بدون توجّه او کسی موفّق به یادش نمی شود. البته ذکر و یاد، امری اختیاری است و مقدماتش به دست خود ماست، امّا کلید این توفیق عنایت اوست؛ همان طور که درباره یاد خدا در روایتی می خوانیم که پیامبر خداصلی الله علیه وآله به خداوند عرضه داشتند: خدایا! دوست دارم بدانم کدام بنده ات را دوست داری تا من نیز دوستش بدارم؟
خداوند فرمود: هرگاه دیدی بنده ام بسیار به یاد من است (بدانکه) من توفیق این امر را به او داده ام و دوستش دارم... .(20)
امّا راه به دست آوردن عنایت از امام زمان علیه السلام برای یادشان این است که ایشان را آزرده نسازیم و کارهایی که ایشان را خشنود می کند، بجای آوریم.
آن بزرگوار فرموده اند: «وقتی شیعیان ما مرتکب گناه می شوند، ما آزرده و غمگین می شویم».
و همین آزردن ولی خدا، باعث محروم شدن از یاد ایشان است.
در قرآن کریم به این نکته اشاره شده است که اگر پیامبر را اذیت کنید، دچار عذاب الیم خواهید شد:
«وَالَّذِینَ یؤْذُونَ رَسُولَ اللَّهِ لَهُمْ عَذَابٌ أَلِیمٌ»؛(21) «کسانی که رسول خداصلی الله علیه وآله را اذیت می کنند بر ایشان عذاب دردناکی است».
و ما معتقدیم هر شأنی که پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله دارند، همه آن شؤون به جز نبوّت به ائمه معصومین علیهم السلام رسیده است، لذا طبق آیه شریفه، اذیت و آزار امام زمان علیه السلام عذاب دردناک را به دنبال خواهد داشت. و چه عذابی بالاتر از غفلت از یاد
یگانه دهر.
چه عذابی بالاتر از قطع ارتباط با ولی زمان و حجت عصر، در روایاتی نیز وارد شده است که بالاترین عذاب، نچشیدن مزه عبادت است، که انسان از ذکر و یاد خدا و ولی خدا لذّت نبرد که این اوّل راه بدبختی و خسران خواهد بود.
مگر نه این است که ما همگی ادعای دوستی حضرت را داریم و با زبان قال می گوییم که ایشان را خیلی دوست داریم، امّا نشانه دوستی این است که زبان به یاد دوست مشغول باشد چنانچه امیرمؤمنان علیه السلام فرمودند:
«من احبّ شیئاً لهج بذکره؛(22) هر که چیزی را دوست بدارد، یاد آن ورد زبانش شود».
نتیجه اش این می شود که خدای نکرده اگر ذکر حضرت ورد زبانمان نشد، دوستی مان مثل دوستی مردم کوفه است که اگر منفعت ما ایجاد کند به راحتی حضرت را رها خواهیم کرد؛ چه اینکه بارها شاید راه خطا پیموده ایم امّا رأفت حضرت باز هم ما را نگه داشته است.
و خداوند کریم در نامه آسمانی اش، انسان ها را هشدار می دهد که «اگر پدرانتان و فرزندانتان و برادرانتان و زنان و خویشاوندان خود را و اموالی که جمع کرده اید و ... (اینها را) بیش از خدا و رسول و جهاد در راه خدا دوست می دارید، منتظر باشید تا امر خدا جاری شود و خدا فاسقان را دوست ندارد».(23)
گفته شد که جایگاه والای پیامبرصلی الله علیه وآله و مقام و منزلت او برای جانشینان وی و امامان معصوم نیز ثابت است، از این رو خداوند توبیخ می کند که اگر پدر جسمانیت را از پدر روحانیت بیشتر دوست بداری فاسق هستی. همان گونه که مردم کوفه این گونه بودند و ما همه آنها را
مذمت می کنیم.
برای اینکه دوستی خویش را نسبت به حضرت نشان دهیم باید ذاکر نام زیبایش باشیم و قلبمان را برای ایشان خالی کرده و از اغیار پاک سازیم. گویی معصومین علیهم السلام به وضوح، پیش بینی می کردند که یاد امام زمان علیه السلام از دل ها پاک می شود و مردم در غفلت از یادش، به راحتی زندگی را طی خواهند کرد، در ادعیه به ما آموخته اند که یکی از دعاهای همیشگی ما این باشد که:
«لا تنسِنا ذکرَه و انتظارَه...؛(24) خداوندا! یاد و انتظارش را از خاطر ما مبر».
از ورای این همه تأکید در یاد حضرت حجه بن الحسن علیه السلام بر آن شدیم تا راهکارهای یاد را با هم به مرور بنشینیم و بشناسیم امّا پیش از این اهمیت یاد حضرت و آثار و برکات یاد ایشان و همچنین آثار منفی غفلت از یاد ایشان را متذکر می شویم و در نهایت، راهکارهای یاد امام زمان علیه السلام را بیان خواهیم کرد.
باشد که تمامی دل ها خانه ای باشد برای یاد شیرین ایشان.
آن دل که به یاد تو نباشد، دل نیست قلبی که به عشقت نتپد، جز گِل نیست آن کس که ندارد بسر کوی تو را
از زندگی بی ثمرش، حاصل نیست(25)
برکات و آثار یاد امام زمان علیه السلام
اشاره
با ذکر اهمیت یاد حضرت و سفارشات بسیار که در این زمینه شده است، واضح است که آثار پربرکتی خواهد داشت. انسان در فکر هرچه باشد، فکر و روحش به همان افق تمایل پیدا می کند. خدای نکرده اگر کسی در فکر و یاد گناه باشد، آرام آرام به سمت گناه سوق پیدا می کند و اگر کسی در فکر کارهای نیک و کمک به دیگران باشد او نیز به همان کارها، توفیق پیدا
خواهد کرد.
حال، چه یادی بهتر و نورانی تر از یاد یوسف زهراعلیهما السلام که قلب ها را پر از نور و فکرها را پر از نیت های خیر و نورانی می کند.
«... ان تملأ قلبی نور الیقین و صدری نور الایمان و فکری نور النیات؛(26) خدایا از تو می خواهم که قلبم را از نور یقین و سینه ام را از نور ایمان و اندیشه ام را از نور نیات خیر پر کنی».
یاد نورانی ترین شخص عالم، انسان را نورانی می کند و از ظلمت رها می سازد و زمینه تربیت صحیح او را فراهم می سازد.
1- تربیت انسان
اثر بارز یاد حضرت ولی عصرعلیه السلام، این است که انسان تحت تربیت ایشان قرار می گیرد. یکی از شؤون قطب عالم امکان حضرت بقیه اللَّه الاعظم - روحی و ارواح العالمین له الفداء - تربیت نفوس مستعد است، انسان هایی که استعداد رشد و تعالی معنوی را دارند، امام زمان علیه السلام از آنها دستگیری می نمایند در تفسیر این فراز از زیارت آل یس که می فرماید:
«السلام علیک یا داعی اللَّه و ربّانی آیاته؛(27) سلام بر تو ای دعوت کننده انسان ها به خدا و سلام بر تو ای ربانی آیات خدا».
از آیت اللَّه بهاء الدینی این عارف بی نظیر که بارها شرف تشرف به محضر امام عصرعلیه السلام را داشتند، پرسیدند که «ربانی آیاته» یعنی چه؟
ایشان فرمودند: یعنی مربی نفوس، یعنی تربیت کننده جهان، یعنی تربیت کننده انسان و غیر انسان، امام زمان علیه السلام است.(28)
حال اگر بخواهیم تحت تربیتِ بهترین مربی اخلاق، قرار گیریم، مقدمه اش ذکر و یاد ایشان است.
طبق آیه شریفه «اذْکُرُونِی أَذْکُرْکُمْ»(29) که قبلاً گفته شد یاد امام زمان علیه السلام یاد خداست، ثابت می شود که اگر حضرت را هم یاد کنیم،
حضرت ما را یاد می کنند، که در روایتی هم اشاره شد که امام صادق علیه السلام فرمودند، به همان اندازه ای که تو به یاد ما باشی ما هم به یاد تو هستیم... به هر حال اگر یاد حضرت باشیم، ایشان ما را یاد می کنند امّا اگر این یاد، به ندرت باشد یا در گرفتاری ها و مشکلات، آنچنان که باید و شاید، اثر تربیتی مؤثر ندارد؛ امّا اگر یاد ما تداوم داشته باشد، اثرش همان رشد و تعالی در تحت تربیت و سرپرستی ایشان خواهد بود.
آیت اللَّه مصباح یزدی به این نکته به خوبی اشاره کرده اند:
«در پرتو توجّه مداوم به ساحت نورانی مولایمان حضرت حجه بن الحسن - ارواحنا لتراب مقدمه الفداء - می توانیم مشمول ولایت و عنایت خاص حضرت علیه السلام و دعاهای ویژه و خالصانه اش شویم، توجّه حقیقی به آن وجه خدا در واقع پیوند قطره ای ناچیز به اقیانوس عظمت و نورانیت است که احساس تاریکی و تنهایی ما را به روشنی و یگانگی مبدل می سازد.
توسل واقعی به آن منبع قدرت و معنویت، سدّ محکمی است که ما را مقابل جمیع وسوسه های شیطانی و آفت های دنیایی و آخرتی مصون و محفوظ نگاه می دارد».(30)
یاد مداوم ما، باعث می شود تحت ولایت حضرت علیه السلام و مشمول دعاهای خالصانه ایشان و عنایات خاص آن وجود پر برکت قرار گیریم و همین؛ یعنی تحت تربیت قرار گرفتن.
ما برای سیر الی اللَّه، و رسیدن به انسان کامل، چاره ای جز مدد از معیار انسانیت نداریم و این مدد در سایه یاد و توجّه به مظهر اسماء الهی، امام عصرعلیه السلام حاصل خواهد شد.
«مقام امام زمان علیه السلام مقام ختم ولایت و صاحب ولایت کلیه
الهیه در زمین است. امامی که صاحب ولایت الهی است؛ یعنی کسی که از طریق باطن، شما را مدد می کند. در همین راستا عاشقان حضرت مهدی علیه السلام بیدارانی هستند که متوجه اند، یک انسان کاملی جهت افاضه مددهای غیبی و برای ریزش انسانیت بر جان هر انسانی در هستی هست و خودشان را به او سپرده اند. جامعه ای که متوجه قطب برین انسانی شود، روزمرّگی های اجتماعی را افق خود قرار نمی دهد».(31)
ما بی مدد نفس قدسی او نمی توانیم در معنویت قدمی برداریم و برای عنایت مخصوصش، باید یاد او را در وجود خویشتن زنده نگه داریم. تا به واسطه یاد مداوم، تحت تربیت انسان کامل قرار گیریم، ان شاء اللَّه.
و این امری نیست که به زمان و مکان خاصی محدود شود. در هر جا و هر زمانی می شود یاد آن یگانه را زینت بخش دل ها نمود و از مردگی و افسردگی فرار کرد.
«آنچه همیشه و همه جا امکان دارد، توجّه قلبی به ساحت مقدّس مولایمان است. این را تمرین کنید و مطمئن باشید که همه خوبی ها را برای شما به ارمغان می آورد و حفظ می کند».(32)

[عاشورا* خادمه چشم براه گل نرگس*]

آثار منفی غفلت از یاد امام عصر علیه السلام


توضیح


یاد خدا و اولیای الهی، به کارهای انسان نظاممی بخشد و امنیت خاطر و آرامش را به همراه دارد؛ امّا غفلت اثرات نامطلوبی در زندگی، بجای می گذارد که جبرانش نیز به سختی صورت می گیرد.

1- زندگی پر مشقت و سخت
در قرآن کریم خداوند متعال به این نکته اشاره می کند که دوری از یاد من، زندگی سخت را در پی دارد.
«وَمَنْ أَعْرَضَ عَن ذِکْرِی فَإِنَّ لَهُ مَعِیشَهً ضَنکاً»؛(1) «هر کس از یاد من دوری کند زندگی تنگ خواهد داشت».
و اهل بیت علیهم السلام که مفسران حقیقی آیات قرآن کریم هستند به ما یاد داده اند که «انّ ذکرنا من ذکر اللَّه»؛(2) همانا ذکر ما اهل بیت علیهم السلام ذکر خداست؛ بنابراین دوری از یاد اهل بیت علیهم السلام به خصوص در زمان ما، دوری از یاد امام زمان علیه السلام که تمام آرزوهای اهل بیت علیهم السلام در ایشان جمع شده است، زندگی تنگ برای انسان به ارمغان می آورد.
ص:33

---

1- 42. سوره طه، آیه 124.
2- 43. بحار الانوار، ج 72، ص 468 .
در تفسیر نمونه زندگی تنگ را این گونه فرموده اند:
«گاه می شود درهای زندگی به روی انسان به کلی بسته می شود و دست به هر کاری می زند با درهای بسته روبه رو می گردد، و گاهی به عکس به هرجا روی می آورد، خود را در برابر درهای گشوده می بیند، مقدمات هر کار فراهم است و بن بست و گرهی در برابر او نیست. از این حال تعبیر به وسعت زندگی و از اوّلی به ضیق یا تنگی معیشت تعبیر می شود.
اصولاً تنگی زندگی بیشتر به خاطر کمبودهای معنوی و نبودن غنای روحی است.(1)و کسی که دل به قافله سالار معنویت، حضرت مهدی علیه السلام سپرده باشد و در لحظه به لحظه زندگی، یاد شیرینش را به خاطر سپرده باشد، هرگز دچار معیشت و زندگی تنگ نخواهد شد. دل سپردن به کسی که خداوند، علم و قدرتش را به او سپرده و واسطه فیض و مجرای اراده الهی است.
در روایات هم اشاره ای به این مطلب شده است که مراد از ذکر در آیه، ولایت امیرالمؤمنین علیه السلام است.(2)چون ائمه علیهم السلام همه آنها نور واحد هستند، هیچ فرقی بین اعراض از امیرالمؤمنین یا اعراض از امام عصرعلیه السلام وجود ندارد.
ص:34

---

1- 44. تفسیر نمونه، مکارم شیرازی، ج 13، ص 327.
2- 45. همان، ص 329.
2- افراط در زندگی
«به گواهی قرآن، آن کس که دل و زبانش از یاد یار، غافل و عهد فطری خود را با یارش فراموش کرده است، هرگز نمی تواند انسان معتدلی باشد؛ چنین کسی را محبوب های محدود شیطانی و خواهش های نفسانی به خود مشغول می سازند».(1)
«وَلَا تُطِعْ مَنْ أَغْفَلْنا قَلْبَهُ عَن ذِکْرِنا وَاتَّبَعَ هَوَیهُ وَکانَ أَمْرُهُ فُرُطاً»؛(2) «(ای حبیب ما!) از کسانی که دلشان را از یاد خود غافل کردیم، اطاعت نکن. همانها که پیروی هوای نفس کردند و کارهایشان افراطی است».
نتیجه غفلت از یاد خدا و ولی خدا، تبعیت از هوای نفس است و کسی که تابع هوای نفس باشد، محدودیتی برای خویش قائل نیست و لذا سر از زیاده روی و افراط در می آورد.
امّا آنهایی که با یاد حضرت ولی عصرعلیه السلام هرآن به نظارت ایشان از اعمال خود واقفند، هرگز به عمد دست از پا، خطا نمی کنند و در زندگی اعتدال را شیوه خود قرار می دهند که ثمره اش رشد و تکامل در همه جنبه های زندگی است.
3- حسرت
یکی دیگر از آثار منفی غفلت از یاد جان جانان مهدی صاحب زمان علیه السلام، حسرت است که انسان برای آن لحظاتی که به غفلت
ص:35

---

1- 46. سید حسین حسینی، مهر محبوب، ص 220.
2- 47. سوره کهف، آیه 28.
گذرانده و هیچ استفاده ای از آن لحظات نکرده است، دچار پشیمانی و پریشانی می شود.
رسول گرامی اسلام صلی الله علیه وآله در روایتی شریف فرمودند:
«ما من ساعه تمرّ بابن آدم لم یذکر اللَّه فیها الّا حسر علیها یوم القیامه؛(1) هر لحظه ای که بر فرزند آدم بگذرد و در آن به یاد خدا نباشد، در روز رستاخیز برای آن لحظه افسوس خواهد خورد».
و یاد عین اللَّه، اُذن اللَّه، نور اللَّه و ... که همگی القاب حضرت مهدی علیه السلام هستند، از یاد اللَّه جدا نیست. اتفاقاً در روایتی از وجود مبارک امام صادق علیه السلام آمده است که در مجلسی که خدا و ما (امامان) ذکر نشویم آن مجلس، موجب حسرت خواهد شد.
عن الصادق علیه السلام قال: «ما اجتمع قوم فی مجلس لم یذکروا اللَّه و لم یذکرونا الّا کان ذلک المجلس حسره علیهم یوم القیامه.(2)
لحظاتی را که می شود با یاد امامی که «یهْدِی اللَّهُ لِنُورِهِ مَن یشَآءُ»(3)به ایشان تأویل شده، کسب نور کرد و از ظلمت رها شد، اگر به غفلت و کسب تاریکی سپری شود، یقیناً موجب حسرت است.
4- عذاب الهی
عدم یاد حضرت ولی عصرعلیه السلام، غفلتی عظیم به همراه دارد که این غفلت، هر آن منجر به گناه و معصیت دیگری خواهد شد.
ص:36

---

1- 48. میزان الحکمه، ج 4، ص 1840.
2- 49. بحارالانوار، ج 72، ص 469.
3- 50. سوره نور، آیه 35.
از طرفی، اعمال بد شیعیان که ناشی از غفلت شده، حضرت بقیه اللَّه الاعظم - روحی فداه - را ناراحت می کند و باعث اذیت و آزار ایشان می شود؛ چرا که در بحث عرضه اعمال بر معصومین علیهم السلام آمده است که کارهای بد شیعیان، ائمه معصومین علیهم السلام را ناراحت می کند.
از طرفی هم قرآن کریم، اذیت کننده رسول اللَّه صلی الله علیه وآله را به عذاب الیم وعده می دهد که این عذاب، هم می تواند در دنیا باشد و هم در آخرت. و تمام شؤون پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله را حضرت مهدی علیه السلام دارا هستند؛ غیر از مقام نبوّت و لذا اگر آزار و اذیت رسول خداصلی الله علیه وآله عذاب در پی دارد، به یقین آزار و اذیت فرزند برومند رسول خداصلی الله علیه وآله، امام عصرعلیه السلام هم این عذاب را در پی خواهد داشت، پس بر ما واجب است تا با یاد ایشان، هم زندگی خویش را پر برکت کنیم و هم از اذیت ایشان بپرهیزیم.
ص:37
ص:38
اهمیت و سفارش یاد امام زمان علیه السلام
اشاره
که پیرامون آن در آیات و روایات و کلمات بزرگان بحث می کنیم.
1- در آیات
برای اهمیت یاد امام زمان علیه السلام همین بس که خداوند متعال در کتاب خویش بیش از 280 آیه(1) در مورد عبد صالح خدا؛ امام عصرعلیه السلام آورده است که به تأویل یا تفسیر به وجود مبارک ایشان، اشاره دارند که در بحث راهکارهای یاد حضرت علیه السلام، تعدادی را به عنوان نمونه خواهیم آورد.
امّا سفارش یاد حضرت مهدی علیه السلام در قرآن کریم نیاز به مقدمه ای کوتاه دارد و آن اینکه خداوند متعال در آیات بسیاری یاد خویش را از بندگانش خواسته است. از طرفی هم روایات بسیاری در این زمینه داریم که یاد ائمه طاهرین علیهم السلام، یاد خداست و جدا از یاد خدا نیست؛ لذا نتیجه این می شود که خداوند همان طور که یاد خویش را از ما خواسته، ما را هم به یاد امامان معصوم علیهم السلام ترغیب کرده است.
ص:39

---

1- 51. سعید ابومعاش در کتاب الامام المهدی فی القران و السنه، 280 آیه و 1100 روایت ذیل آیات می آورد.
ذکر خدا واجب. است طبق آیه: «اذْکُرُوا اللَّهَ ذِکْراً کَثِیراً»
ذکر امام علیه السلام ذکر خداست. طبق روایت: «انا اذا ذکرنا ذکر اللَّه»(1)
پس ذکر امام علیه السلام واجب است.
پس دسته اوّل آیاتی است که مستقیماً ما را به ذکر خدا دعوت می کند، که با یک واسطه که ذکر امام علیه السلام ذکر خداست؛ می توانیم آن آیات را دعوت به ذکر امام علیه السلام هم به حساب آوریم.
به عنوان نمونه:
«وَاذْکُرُوا اللَّهَ کَثِیراً لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ»(2)
«یاأَیها الَّذِینَ آمَنُوا اذْکُرُوا اللَّهَ ذِکْراً کَثِیراً»(3)
دسته دوم: آیاتی که ذکر نعمت را خواسته اند.
آیاتی در قرآن کریم آمده است که از ما یادآوری نعمت ها را درخواست کرده اند و هیچ نعمتی، بالاتر از نعمت وجود امام علیه السلام نیست؛ چرا که هر فیضی از طریق ایشان به موجودات می رسد و هر نعمتی از طریق ایشان، روزی می گردد و لذا آیاتی که ما را به یادآوری نعمت فرا می خواند در صدر نعمت ها، یادآوری ولی خدا را از ما طلب می کند.
در روایات هم اشاره به این نکته لطیف شده است که مراد از نعمت، ما اهل بیت علیهم السلام هستیم.
ص:40

---

1- 52. بحار الانوار، ج 71، ص 259.
2- 53. سوره جمعه، آیه 10.
3- 54. سوره احزاب، آیه 41.
به عنوان نمونه:
«وَاذْکُرُوا نِعْمَتَ اللَّهِ عَلَیکُمْ إِذْ کُنتُمْ أَعْدَآءً فَأَلَّفَ بَینَ قُلُوبِکُمْ»؛(1)
«به یاد آورید نعمت خدا را بر شما هنگامی که دشمن بودید، پس قلب هایتان را نسبت به یکدیگر تألیف کرد».
که در روایتی پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله خطاب به امیرالمؤمنین علیه السلام فرمودند:
«...بنا یؤلّف اللَّه بین قلوبهم فی الدین بعد عداوه الفتنه...؛(2) به واسطه ما خداوند بین قلوب الفت ایجاد کرد، در دین بعد از دشمنی فتنه».
آیه دیگری که ما را به ذکر نعمت خدا یادآور می شود، آیه شریفه:
«وَاذْکُرُوا نِعْمَهَ اللَّهِ عَلَیکُمْ وَمِیثاقَهُ الَّذِی وَاثَقَکُم بِهِ»؛(3) «نعمت خدا و عهدی را که از شما درباره آن پیمان گرفته یاد کنید».
در این آیه دو چیز را باید یاد کرد: اوّل نعمت خدا و دوم میثاق خدا که درباره نعمت خدا، امام صادق علیه السلام فرمود: «نحن النعیم؛(4) نعمت ما هستیم». وقتی که شخصی از امام صادق علیه السلام از آیه شریفه: «لَتُسَْلُنَّ یوْمَئِذٍ عَنِ النَّعِیمِ»(5) «در آن روز از نعمت سؤال می شود» پرسید که نعمت مورد سؤال چیست؟ امام فرمودند: نعمت مورد سؤال، ما اهل بیت علیهم السلام هستیم.
و به دلالت روایات فراوان، میثاق خداوند هم وجود مقدّس
ص:41

---

1- 55. سوره آل عمران، آیه 103.
2- 56. سعید ابومعاش، المهدی فی القرآن و السنه، ص 76.
3- 57. سوره مائده، آیه 7.
4- 58. عبداللَّه حسکانی، شواهد التنزیل لقواعد التفصیل، ج 2، ص 477.
5- 59. سوره تکاثر، آیه 8.
چهارده معصوم علیهم السلام هستند؛ به خاطر همین در زیارت آل یس با همین تعبیر به امام عصرعلیه السلام سلام می دهیم:
«السلام علیک یا میثاق اللَّهِ الّذی اخذه و وکّده».(1)

[عاشورا* خادمه چشم براه گل نرگس*]

اصولاً تنگی زندگی بیشتر به خاطر کمبودهای معنوی و نبودن غنای روحی است.(1)و کسی که دل به قافله سالار معنویت، حضرت مهدی علیه السلام سپرده باشد و در لحظه به لحظه زندگی، یاد شیرینش را به خاطر سپرده باشد، هرگز دچار معیشت و زندگی تنگ نخواهد شد. دل سپردن به کسی که خداوند، علم و قدرتش را به او سپرده و واسطه فیض و مجرای اراده الهی است.
در روایات هم اشاره ای به این مطلب شده است که مراد از ذکر در آیه، ولایت امیرالمؤمنین علیه السلام است.(2)چون ائمه علیهم السلام همه آنها نور واحد هستند، هیچ فرقی بین اعراض از امیرالمؤمنین یا اعراض از امام عصرعلیه السلام وجود ندارد.
ص:34

---

1- 44. تفسیر نمونه، مکارم شیرازی، ج 13، ص 327.
2- 45. همان، ص 329.
2- افراط در زندگی
«به گواهی قرآن، آن کس که دل و زبانش از یاد یار، غافل و عهد فطری خود را با یارش فراموش کرده است، هرگز نمی تواند انسان معتدلی باشد؛ چنین کسی را محبوب های محدود شیطانی و خواهش های نفسانی به خود مشغول می سازند».(1)
«وَلَا تُطِعْ مَنْ أَغْفَلْنا قَلْبَهُ عَن ذِکْرِنا وَاتَّبَعَ هَوَیهُ وَکانَ أَمْرُهُ فُرُطاً»؛(2) «(ای حبیب ما!) از کسانی که دلشان را از یاد خود غافل کردیم، اطاعت نکن. همانها که پیروی هوای نفس کردند و کارهایشان افراطی است».
نتیجه غفلت از یاد خدا و ولی خدا، تبعیت از هوای نفس است و کسی که تابع هوای نفس باشد، محدودیتی برای خویش قائل نیست و لذا سر از زیاده روی و افراط در می آورد.
امّا آنهایی که با یاد حضرت ولی عصرعلیه السلام هرآن به نظارت ایشان از اعمال خود واقفند، هرگز به عمد دست از پا، خطا نمی کنند و در زندگی اعتدال را شیوه خود قرار می دهند که ثمره اش رشد و تکامل در همه جنبه های زندگی است.

[عاشورا* خادمه چشم براه گل نرگس*]

3- حسرت
یکی دیگر از آثار منفی غفلت از یاد جان جانان مهدی صاحب زمان علیه السلام، حسرت است که انسان برای آن لحظاتی که به غفلت
ص:35

---

1- 46. سید حسین حسینی، مهر محبوب، ص 220.
2- 47. سوره کهف، آیه 28.
گذرانده و هیچ استفاده ای از آن لحظات نکرده است، دچار پشیمانی و پریشانی می شود.
رسول گرامی اسلام صلی الله علیه وآله در روایتی شریف فرمودند:
«ما من ساعه تمرّ بابن آدم لم یذکر اللَّه فیها الّا حسر علیها یوم القیامه؛(1) هر لحظه ای که بر فرزند آدم بگذرد و در آن به یاد خدا نباشد، در روز رستاخیز برای آن لحظه افسوس خواهد خورد».
و یاد عین اللَّه، اُذن اللَّه، نور اللَّه و ... که همگی القاب حضرت مهدی علیه السلام هستند، از یاد اللَّه جدا نیست. اتفاقاً در روایتی از وجود مبارک امام صادق علیه السلام آمده است که در مجلسی که خدا و ما (امامان) ذکر نشویم آن مجلس، موجب حسرت خواهد شد.
عن الصادق علیه السلام قال: «ما اجتمع قوم فی مجلس لم یذکروا اللَّه و لم یذکرونا الّا کان ذلک المجلس حسره علیهم یوم القیامه.(2)
لحظاتی را که می شود با یاد امامی که «یهْدِی اللَّهُ لِنُورِهِ مَن یشَآءُ»(3)به ایشان تأویل شده، کسب نور کرد و از ظلمت رها شد، اگر به غفلت و کسب تاریکی سپری شود، یقیناً موجب حسرت است.
4- عذاب الهی
عدم یاد حضرت ولی عصرعلیه السلام، غفلتی عظیم به همراه دارد که این غفلت، هر آن منجر به گناه و معصیت دیگری خواهد شد.
ص:36

---

1- 48. میزان الحکمه، ج 4، ص 1840.
2- 49. بحارالانوار، ج 72، ص 469.
3- 50. سوره نور، آیه 35.
از طرفی، اعمال بد شیعیان که ناشی از غفلت شده، حضرت بقیه اللَّه الاعظم - روحی فداه - را ناراحت می کند و باعث اذیت و آزار ایشان می شود؛ چرا که در بحث عرضه اعمال بر معصومین علیهم السلام آمده است که کارهای بد شیعیان، ائمه معصومین علیهم السلام را ناراحت می کند.
از طرفی هم قرآن کریم، اذیت کننده رسول اللَّه صلی الله علیه وآله را به عذاب الیم وعده می دهد که این عذاب، هم می تواند در دنیا باشد و هم در آخرت. و تمام شؤون پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله را حضرت مهدی علیه السلام دارا هستند؛ غیر از مقام نبوّت و لذا اگر آزار و اذیت رسول خداصلی الله علیه وآله عذاب در پی دارد، به یقین آزار و اذیت فرزند برومند رسول خداصلی الله علیه وآله، امام عصرعلیه السلام هم این عذاب را در پی خواهد داشت، پس بر ما واجب است تا با یاد ایشان، هم زندگی خویش را پر برکت کنیم و هم از اذیت ایشان بپرهیزیم.
ص:37
ص:38
اهمیت و سفارش یاد امام زمان علیه السلام
اشاره
که پیرامون آن در آیات و روایات و کلمات بزرگان بحث می کنیم.
1- در آیات
برای اهمیت یاد امام زمان علیه السلام همین بس که خداوند متعال در کتاب خویش بیش از 280 آیه(1) در مورد عبد صالح خدا؛ امام عصرعلیه السلام آورده است که به تأویل یا تفسیر به وجود مبارک ایشان، اشاره دارند که در بحث راهکارهای یاد حضرت علیه السلام، تعدادی را به عنوان نمونه خواهیم آورد.
امّا سفارش یاد حضرت مهدی علیه السلام در قرآن کریم نیاز به مقدمه ای کوتاه دارد و آن اینکه خداوند متعال در آیات بسیاری یاد خویش را از بندگانش خواسته است. از طرفی هم روایات بسیاری در این زمینه داریم که یاد ائمه طاهرین علیهم السلام، یاد خداست و جدا از یاد خدا نیست؛ لذا نتیجه این می شود که خداوند همان طور که یاد خویش را از ما خواسته، ما را هم به یاد امامان معصوم علیهم السلام ترغیب کرده است.
ص:39

---

1- 51. سعید ابومعاش در کتاب الامام المهدی فی القران و السنه، 280 آیه و 1100 روایت ذیل آیات می آورد.
ذکر خدا واجب. است طبق آیه: «اذْکُرُوا اللَّهَ ذِکْراً کَثِیراً»
ذکر امام علیه السلام ذکر خداست. طبق روایت: «انا اذا ذکرنا ذکر اللَّه»(1)
پس ذکر امام علیه السلام واجب است.
پس دسته اوّل آیاتی است که مستقیماً ما را به ذکر خدا دعوت می کند، که با یک واسطه که ذکر امام علیه السلام ذکر خداست؛ می توانیم آن آیات را دعوت به ذکر امام علیه السلام هم به حساب آوریم.
به عنوان نمونه:
«وَاذْکُرُوا اللَّهَ کَثِیراً لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ»(2)
«یاأَیها الَّذِینَ آمَنُوا اذْکُرُوا اللَّهَ ذِکْراً کَثِیراً»(3)
دسته دوم: آیاتی که ذکر نعمت را خواسته اند.
آیاتی در قرآن کریم آمده است که از ما یادآوری نعمت ها را درخواست کرده اند و هیچ نعمتی، بالاتر از نعمت وجود امام علیه السلام نیست؛ چرا که هر فیضی از طریق ایشان به موجودات می رسد و هر نعمتی از طریق ایشان، روزی می گردد و لذا آیاتی که ما را به یادآوری نعمت فرا می خواند در صدر نعمت ها، یادآوری ولی خدا را از ما طلب می کند.
در روایات هم اشاره به این نکته لطیف شده است که مراد از نعمت، ما اهل بیت علیهم السلام هستیم.
ص:40

---

1- 52. بحار الانوار، ج 71، ص 259.
2- 53. سوره جمعه، آیه 10.
3- 54. سوره احزاب، آیه 41.
به عنوان نمونه:
«وَاذْکُرُوا نِعْمَتَ اللَّهِ عَلَیکُمْ إِذْ کُنتُمْ أَعْدَآءً فَأَلَّفَ بَینَ قُلُوبِکُمْ»؛(1)
«به یاد آورید نعمت خدا را بر شما هنگامی که دشمن بودید، پس قلب هایتان را نسبت به یکدیگر تألیف کرد».
که در روایتی پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله خطاب به امیرالمؤمنین علیه السلام فرمودند:
«...بنا یؤلّف اللَّه بین قلوبهم فی الدین بعد عداوه الفتنه...؛(2) به واسطه ما خداوند بین قلوب الفت ایجاد کرد، در دین بعد از دشمنی فتنه».
آیه دیگری که ما را به ذکر نعمت خدا یادآور می شود، آیه شریفه:
«وَاذْکُرُوا نِعْمَهَ اللَّهِ عَلَیکُمْ وَمِیثاقَهُ الَّذِی وَاثَقَکُم بِهِ»؛(3) «نعمت خدا و عهدی را که از شما درباره آن پیمان گرفته یاد کنید».
در این آیه دو چیز را باید یاد کرد: اوّل نعمت خدا و دوم میثاق خدا که درباره نعمت خدا، امام صادق علیه السلام فرمود: «نحن النعیم؛(4) نعمت ما هستیم». وقتی که شخصی از امام صادق علیه السلام از آیه شریفه: «لَتُسَْلُنَّ یوْمَئِذٍ عَنِ النَّعِیمِ»(5) «در آن روز از نعمت سؤال می شود» پرسید که نعمت مورد سؤال چیست؟ امام فرمودند: نعمت مورد سؤال، ما اهل بیت علیهم السلام هستیم.
و به دلالت روایات فراوان، میثاق خداوند هم وجود مقدّس
ص:41

---

1- 55. سوره آل عمران، آیه 103.
2- 56. سعید ابومعاش، المهدی فی القرآن و السنه، ص 76.
3- 57. سوره مائده، آیه 7.
4- 58. عبداللَّه حسکانی، شواهد التنزیل لقواعد التفصیل، ج 2، ص 477.
5- 59. سوره تکاثر، آیه 8.
چهارده معصوم علیهم السلام هستند؛ به خاطر همین در زیارت آل یس با همین تعبیر به امام عصرعلیه السلام سلام می دهیم:
«السلام علیک یا میثاق اللَّهِ الّذی اخذه و وکّده».(1)

[عاشورا* خادمه چشم براه گل نرگس*]

2- در روایات
آنچه که به فراوانی در روایات یافت می شود، مسأله امام غایب علیه السلام است که خود این سیره عملی معصومین علیهم السلام را هم اثبات می کند. ضمن اینکه در بعضی از روایات ما را مستقیم به یاد و ذکر ایشان ترغیب کرده اند.
در روایتی محمّد بن زیاد از امام کاظم علیه السلام می پرسد:
«آیا در میان امامان شیعه کسی هم غایب می شود؟»
امام فرمودند: «نعم یغیبَ عن ابصار الناس شخصه و لا یغیب عن قلوب المؤمنین ذکره و هو الثانی عشر منا...؛(2) بله [آن امام شخصش از چشمان مردم غایب می شود، ولی یادش از قلوب مؤمنین غایب نمی شود و او دوازدهمین امام از ماست».
در این روایت یاد امام عصرعلیه السلام مونس دل های مؤمنین شمرده شده است؛ یعنی باید این گونه باشید وگرنه ایمان شما ناقص است.
در روایت دیگری امام صادق علیه السلام امر می کنند که شب و روز
ص:42
________________________________________
1- 60. زیارت آل یس، مفاتیح الجنان.
2- 61. سعید ابومعاش، الامام المهدی فی القرآن و السنه، ص 255.
منتظر امام زمان علیه السلام باشید: «فتوَقّعوا الفرج صباحاً و مساءاً»(1)
مگر می شود شب و روز منتظِر بود ولی به یاد منتظَر نبود؛ لذا این روایت هم از ما، یاد همراه انتظار را درخواست کرده است.
در دعایی که شیخ صدوق رحمه الله نقل فرموده اند از امام رضاعلیه السلام آمده است که «لا تنسنا ذکره و انتظاره...» که از خداوند عاجزانه درخواست می کنیم که یاد او را و انتظارش را از خاطر ما نَبَرد، و همچنین وقتی دعبل شاعر، شعری می خواند و یادی از امام زمان علیه السلام می کند، امام رضاعلیه السلام او را تشویق می کنند که روح القدس این ابیات را بر زبان تو جاری ساخته این احترام و تشویق ائمه علیهم السلام، حاکی از تلاش ایشان برای زنده نگه داشتن یاد خاتم الاوصیاء در دل ها می باشد.
آنچه مهم است سیره عملی خود معصومین علیهم السلام است که طبق گفته قرآن کریم، پیامبر گرامی و اهل بیتشان به عنوان الگوی حسنه برای ما قرار داده شده اند.
«لَقَدْ کانَ لَکُمْ فِی رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَهٌ حَسَنَهٌ»؛(2) «رسول خدا برای شما الگوی نیکویی است».
رسول گرامی اسلام صلی الله علیه وآله بارها به وجود مقدّس حضرت مهدی علیه السلام اشاره و از ایشان یاد کردند و همچنین حضرت زهراعلیها السلام ایشان را یاد کردند و امامان علیهم السلام با کمترین مناسبت از امام عصرعلیه السلام یاد می کردند. آنها بر این مسأله واقف بودند که احیای عدل و عبودیت تام برای
ص:43
________________________________________
1- 62. شیخ صدوق، کمال الدین، ص 10، ج 2.
2- 63. سوره احزاب، آیه 21.
بشریت که تمام اولیای الهی به دنبال آن بودند، به دست فرزندشان حجه بن الحسن العسکری علیه السلام، محقق خواهد شد.

[عاشورا* خادمه چشم براه گل نرگس*]

اینک به عنوان نمونه، روایاتی را می آوریم که تمام معصومین از امام عصرعلیه السلام یاد کرده اند تا این سیره عملی، ملموس تر شود و ما را به یاد آن یگانه دهر موفق سازد.
1- جابر بن عبداللَّه انصاری روایت می کند که رسول خداصلی الله علیه وآله فرمود: مهدی از اولاد من است، نامش نام من و کنیه اش کنیه من می باشد. صورت و سیرتش از همه کس به من شبیه تر است. غیبتی کند که مردم دچار حیرت گردند و بسیاری از فرقه ها گمراه شوند.(1)
2- امیرالمؤمنین علیه السلام خطاب به مردی که از مهدی علیه السلام پرسیده بود فرمودند: ... پناه دادن وی به مردم بی پناه از شما بهتر، علمش از شما افزون تر و جهدش در صله ارحام از همه بیشتر است. خداوند با بیعت کردن مردم با وی، آنها را از اندوه بیرون آورد و مسلمانان را از پراکندگی نجات دهد، اگر بتوانی با او ملاقات کنی به سوی او بشتاب و هرگاه به او رسیدی از او روی متاب، آنگاه آهی کشیده و به سینه مبارک خود اشاره نمود که چقدر مشتاق دیدار اوست.(2)

[عاشورا* خادمه چشم براه گل نرگس*]

3- جابر بن عبداللَّه انصاری از لوحی که در محضر بانوی دو عالم؛ فاطمه زهراعلیها السلام دیده است، برای امام باقرعلیه السلام تعریف می کند که در آن لوح که خداوند به پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله و ایشان آن لوح را به حضرت
ص:44
________________________________________
1- 64. حبیب اللَّه طاهری، سیمای آفتاب، ص 37.
2- 65. مهدی موعود، ص 341.
زهراعلیها السلام اهدا کرده بودند؛ در مورد ائمه معصومین علیهم السلام مطالبی بود تا به امام عصرعلیه السلام می رسد که [او] رحمت است، برای جهانیان. کمال موسی، شوکت عیسی و شکیبایی ایوب با اوست.(1)
4- امام حسن مجتبی علیه السلام فرمودند:
او فرزند نهمین برادرم، حسین پسر فاطمه بانوی بانوان است. خداوند در طول غیبت، عمر او را طولانی گرداند. آنگاه با قدرت کامله خود به صورت جوانی که کمتر از چهل سال داشته باشد ظاهر می سازد تا همه بدانند که خداوند بر همه چیز توانا است.(2)