سلامتى تن و روان

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

سوم _ بیماریهای روانی

1- بیماریهای اصلی یا پسیکوزها (= روان پریشی)
بیماریهای اصلی یا پسیکوزها (= روان پریشی)
این واژه ، به گروهی از بیماران اطلاق می شود که به اختلالات شدید در تفکر ، احساس ، و سرانجام در رفتار مبتلایند .
در این بیماری ، رفتار بیمار ، به وسیله افکار درونی و احساساتی به دور از واقعیات ، کنترل می شود .
برای مثال ، او صدایی می شنود ، اما صدایی در کار نیست یا احساس می کند که نیرویی می خواهد بدو آسیب رساند ، اما چنین چیزی نیست و یا بی دلیل ، افسرده یا خوشحال ، تحریک پذیر ، خشمگین ، خشن و بالاخره آرام و گوشه گیر می شود .
با حاکم شدن این اوضاع و احوال انسان ، مسئولیتهای روزانهاش دچار اختلال می شود .
مطالعات نشان داده که از هر هزار نفر ، میان 5 تا 10 نفر به درجه ای از اختلالات روانی مبتلا هستند .

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

از انواع بیماریهای این دسته ، برخی را در زیر شرح می دهیم :

اسیکزوفرنی

اسیکزوفرنی ، آن دسته از بیماریهای روانی است که با اختلال اساسی در شخصیت ، تفکر ، زندگی ، رفتار ، علاقه و ارتباطات شخص بروز می کند .
در این بیماری ، گرایشی به کناره گیری از محیط و گسیختگی درونی در تفکر ، احساس و رفتار دیده می شود که منجر به ناهماهنگی بین حالت عاطفی و افکار و رفتار بیمار می شود و چنین بیماری سرانجام به تشکیل تداعیهای ویژه در تفکر گرایش می یابد و تمایلی به انعکاسهای مرضی این احوال دارد .
توصیف بالینی اسیکزوفرنی ، تحت عناوین زیر ، سهولت بیشتری برای درک فراهم می کند :
1 _ کناره گیری;2 _ تجزیه و
انفکاک که عبارت است از اختلال جریان فکر ، انفکاک عاطفی و انفکاک رفتاری و حرکتی;3 _ حالات پارانوئیدی و هزیان;4 _ ناهنجاریهای ادراکی .

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

1 _ کناره گیری
کناره گیری و انزواطلبی در اسیکزوفرنی شامل از بین رفتن کلّی علاقه به محیط و کاهش عکس العمل ، به ویژه عکس العملهای عاطفی در برابر تأثیرات محیطی است .
این بیماران ، فاقد علاقه و محبت به اطرافیان نزدیک خود و دیگرانند و واکنش آنان در برابر وقایع مهم ، طوری است که گویی وقایع ، برایشان اهمیتی ندارد .
پاسخ و عکس العمل چنین بیمارانی نسبت به پرسشها ، بی محتوا و خلاصه است .
بی میلی آنان به فعالیتهای خارجی و نارسایی عمومی اراده ، توأم با فقدان کششها و ابتکارها ، از دیگر تظاهرات در کناره گیری اسیکزوفرنی است .
از تظاهرات مهم دیگر ، حالت بهت است و در نتیجه ، نشان دادن عکس العمل بسیار کُند در برابر محرّکهای خارجی است .
اندیشیدن و عملکردنِ خود به خودی وجود ندارد ، اما بیمار نسبت به آنچه در اطراف می گذرد ، آگاهی دارد .
آگاهی بیمار دست نخورده است و قوّه ضبط و نگهداری خاطرات دچار نقض نیست .

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

2 _ تجزیه و انفکاک
اختلال جریان فکر ، از مشخصات اسیکزوفرنی است .
اختلال جریان فکر ، به این صورت مشخص می شود که ارتباط با بیمار ، مشکل است و ابهامات و بی شکلی هایی در جریان فکری و کلامی اش به چشم می خورد .
اندیشه ها و عقایدش به تدریج ، ضعیف و گونه ای فقر فکری در او احساس می شود و قادر به دنبال کردن کلام و اندیشه نیست .
انفکاک عاطفی این است که عواطف بیمار ، به تدریج رو به ضعف می گذارد ، عاطفه طبیعی اش نسبت به اطرافیان نزدیک و دیگران ، کاهش یافته
، واکنشهای هیجانی مناسب نشان نمی دهد .
بیمار ممکن است از کنار احساسات و تجارب دیگران ، بدون احساس و بی ملاحظه یا سنگدلانه و بالاخره بی تفاوت بگذرد .
او به سهولت ، رنجیده خاطر می شود و سعی می کند از محیط کناره گیری کند و به طور فزاینده ای ، دچار بی احساسی می شود .
مهمترین جنبه اختلال عاطفی در اسیکزوفرنی ، ناهماهنگی عاطفی در خود اوست; به این معنا که در آنچه بیمار می گوید و می اندیشد و رفتار می کند ، هماهنگی وجود ندارد .
انفکاک رفتاری و حرکتی چنین است که سلوک و رفتار کلی بیمار ، اغلب ، ناشیانه است و رفتارش نارسا و ناهماهنگ .
بیمار ، دچار ضعف رفتاری است .
اما از نظر حرکتی نیز ممکن است گاهی شکلکهایی در صورت ، یا تکانها و حرکتهایی در بعضی قسمتهای بدن نشان دهد .
در بعضی بیماران ، فقدان واضح فعالیتهای حرکتی دیده می شود که اصطلاحاً آن را «حالتهای بی حرکتی» می نامند .

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

3 _ اختلالات پارانوئیدی و هزیان
در این احوال ، بیمار توهماتِ احساسی ، لمسی و بویایی پیدا می کند و دارای هزیانهای گزند ، تعقیب و بزرگ منشی (= پارانویا) می شود .
در این وضعیت ، بیمار سعی دارد چیزهایی که در واقع از درون خود او سرچشمه می گیرد ، به دنیای بیرون از خود نسبت دهد .
برای مثال ، در هزیان خود بزرگبینی ، شخص احساس می کند از قدرتی خاص و در ارتباط با مثلا یک فرد قدرتمند برخوردار است و یا در هزیان نوع گزند و آسیب ، شخص گمان می کند که دیگری یا خود
او ، مورد رفتار بدخواهانه واقع شده است .
همه این اختلالات ، منشأ در درون او دارد ، اما بیمار به علت وضعیت هزیان ، آنها را در بیرون خود احساس می کند .

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

4 _ ناهنجاری های ادراکی
در این وضعیت ، بیمار صدایی می شنود و نسبت به آن عکس العمل نشان می دهد .
علت اسیکزوفرنی :
در اسیکزوفرنی ، عوامل متعدد ، مثل عوامل ارثی ، محیطی ، استرسها ، بیماریهای جسمی و اعتیاد ممکن است نقش اساسی داشته باشند .
رابطه اسیکزوفرنی و افسردگی
توأم بودن اسیکزوفرنی با افسردگی ، یا این که افسردگی مقدّمه اسیکزوفرنی است ، یک امر ثابت شده است .
گاهی معتقدند که اسیکزوفرنی ، زیر پوشش افسردگی مخفی می شود .

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

2- نوروزها
واژه «نوروز» به گروهی از اختلالات هیجانی اطلاق می شود که در آنها ، علایم جسمانی و روانی ، اختلال اصلی را نشان می دهند ، اما هیچ گونه اختلال و آسیب ساختاری نداریم .
نوروز ، یک مقابله غیرتطابقی ، با اضطراب و تعارض درونی است .
اما قطع ارتباط با واقعیات ، آن طور که در بیماریهای روانی اصلی وجود دارد ، در این جا وجود ندارد .
رفتار شخص نسبت به بیرون از خود ، اختلال جدی ندارد ، اما خود را ناتوان احساس می کند .
نوروزها گاهی حاد و محوکننده و گاهی پایدار هستند .
نوروزها ، در نتیجه تضادهای روانی به وجود می آیند و می توان گفت که اختلالات نوروتیک ، نتیجه تعارض بین غریزه های فرد و اعتقادات واقعی و عمیقی است که از راه آموزش و پرورش و اخلاق و مذهب در او به وجود می آید .
نوروزها به صورت اضطراب ، واکنشهای هیستری ، وسواس ، افسردگی نوروتیکی و ترس تظاهر می کنند .

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

3- اختلالات شخصیتی

اختلالات شخصیتی ، شامل انحرافات اجتماعی (رفتارهای ضداجتماعی) ، انحرافات اخلاقی و جنسی و اعتیادهای مختلف است .
افرادی که دارای اختلالات شخصیتی هستند ، تضادهای خود را نسبت به اجتماع ظاهر می کنند و هیچ گونه تمایلی به سرپوشی حالات درونی خود ندارند .
در اختلالات شخصیتی ، سرپیچی از مقررات و قوانین اجتماعی و زیر پا نهادن مسائل اخلاقی ، به فراوانی دیده می شود .
در این بیماری ، احساس گناه بر اختلالات و اعمال انجام شده ، وجود ندارد .

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

4-بیماریهای روانی دوران کودکی

در ایجاد اختلالات روانی در کودکان ، مجموعه ای از عوامل روانی ، محیطی و بالاخره زیستی دخالت دارند .
کودکان مطرود ، یتیم و آنها که در خانواده و اجتماع مورد بی مهری قرار می گیرند یا آزار می بینند و همین طور کودکانی که در خانواده های از هم پاشیده و محروم از محبتهای والدین به سرمی برند ، بیشتر در معرض بیماریهای روانی هستند .
سایر عوامل ، عبارتند از :
تربیت نادرست والدین و اجتماع و ناامنیهای خانواده و اجتماع .
کودکان ، پیش از پنج سالگی ، اگر دچار بیماری روانی در اثر مسائل فوق شوند ، به صورت زیر مبتلا می شوند :
_ عقب ماندگی ذهنی;_ اختلالات در خواب و خوراک;_ تشنجها;_ مشکلات عاطفی;_ مشکلات رفتاری;_ فعالیت بیش از اندازه .
کودکان بیشتر از پنج ساله مسائل روانی خود را به صورتهای زیر بروز می دهند :
_ شکایات جسمانی غیرعضوی;_ شب ادراری;_ مشکلات گفتاری;_ امتناع از رفتن به مدرسه;_ مشکلات یادگیری;_ فرار از مدرسه ، بزه کاری و رفتارهای ضد اجتماعی .

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

5- بیماریهای دوران سالمندی (= پیری)
اختلالات روانی ، در دوران پیری نیز از اهمیت خاصی برخوردار است که با توجه به افزایش سن متوسط مردم ، در قرن حاضر ، روز به روز اهمیت بیشتری می یابد و اختلالات روانی پیران ، بیشتر مورد توجه واقع می شود .
یکی از بیماریهای مهم دوران سالمندی ، زوال عقل یا بیماری آلزایمی است .
در بیماری آلزایمی ، زوال عقل به حدی می رسد که سلامت و سازگاری شخص را مختل می کند .
در این بیماری ، انحطاط پیشرونده حافظه ، تفکر ، شخصیت ، کندی پاسخ یا فقدان عکس
العمل به واکنشهای هیجانی و بالاخره ، کم شدن قوّه ابتکار و علاقه دیده می شود .
در بیماری آلزایمی ، اختلال حافظه ، برای وقایع نزدیک موجود است .
در این بیماری ، دشواری واضح در خواندن و جهت یابی ، در اثر پیشرفت بیشتر آن ، گونه ای زندگی نباتی یا حیوانی به وجود می آید .