سلامتى تن و روان

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

6- عقب ماندگی ذهنی
عقب ماندگی ذهنی ، در نتیجه توقف تکامل مغزی در زمان حاملگی ، یا حین زایمان و یا در طفولیت ، برای کودکان پیش می آید و علل آن ، علل ارثی ، ژنتیکی و مشکلات زایمان است .
عقب ماندگی ذهنی را بر اساس بهره هوشی و عملکرد اجتماعی و قابلیت آموزشی و هدایت و تربیت آنها به گروه های زیر تقسیم می کنند :
_ نوع خفیف ، که بهره هوشی میان 50 تا 70 است و بیشتر عقب ماندگان ذهنی در این دسته اند .
اینان ، آموزش پذیر هستند ، و گرچه دارای عواطف و احساسات طبیعی اند ، اما در مواقع لازم نمی توانند مواظب رفتار خود باشند .
دزدان ، روسپیان ، قاچاقچیان ، بیشتر ممکن است از این دسته باشند .
_ نوع متوسط و شدید ، که ضریب هوشی آنان از 50 پایینتر است .
آموزش پذیری و انجام کار و مسئولیت پذیری در آنان کم است و معمولا باید تحت مراقبت دیگران باشند .

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

7- بیماریهای روان _ تنی
بیماریهای روان _ تنی
در این قسمت ، به این بیماریها از دیدگاه روانشناختی می پردازیم و در مباحث دیگر کتاب ، این بیماریها را از جنبه پیشگیری یا آشنایی مورد بحث قرار داده ایم .
بیماریهای روان _ تنی ، شامل بیماریهای قلبی و عروقی ، تنفسی ، گوارشی ، استخوانی ، ماهیچه ای ، تناسلی ، ادراری و بالاخره ، پوششی می شوند .

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

4 _ غم و شادی

انسان متعالی ، که به مقامات عالیه می رسد ، فوق غم و شادیهای این دنیا به سر می برد; چرا که فوق این دنیا به سر می برد .
او همه چیز را در ارتباط با خدا و در مرتبه بندگی می بیند و در این چارچوب خیلی از تعبیرات و دیدگاه های او در این
دنیا ، متعادل می شود (خویش را تعدیل کن ، عشق و نظر) و او به باغ سبز عشق می رسد که :
باغ سبز عشق کویی منتها است
جز غم و شادی در او بس میوه ها است
از غم و شادی نباشد جوش ما
وز خیال و وهم نبود هوش ما
حالتی دیگر بود ، کان نادر است
تو مشو غافل که حق بس نادر است
اگر در دل انسان متعالی ، حزنی هست ، حزن دوری از خداست و حزن ، هجران است ، و اگر حزنی هست ، حزن این است که در برابر خداوند قهار ، جبار و عادل چه می کند ، و به عبارت دیگر ، حزن او ، حزن درگیری با خود و دیگران ، برای تعالی بیشتر و بندگی و قرب بیشتر است ، و می خواهد در این راه ، خود و دیگران را زلالتر کند .
بنابراین ، کدورت پیرائی او را رنج می دهد ، نه کدورت افزانی .
و نه اسارتهای دنیوی او را رنج می دهد ، که تلاش بر سر برداشتن حجابها ، او را بشاش و میرحال و میراحوال می کند .
در حقیقت ، حزن او ناشی از نشناختن خویش نیست ، بلکه ناشی از شناخت خویش است .
بر نمد چوبی که آن را مرد زد
بر نمد آن را نزد بر مرد زد
انسان ، به وسعت همه هستی است .
(هست او ، همه هستی است ، ماسوی الله . ) و در مقام بدنی ، من روحی است و در مقام والای خود ، روح است .
حال اگر او به غیر خدا نظر کند ، در این
محدودیت ، مطلوب خود را از دست می دهد و نامحدودی ، محدود را طلب کرده ، در حالی که طلب مطلوب او ، نامحدود مطلق است و چنین کیفیتی ، ریشه همه نابسامانی های او و همه حزنهای اوست ، اما در طلب نامحدود مطلق باشد ، همه ابتهاج و حلاوت جان است .
جمله بی قراریت از طلب قرار تو ست
عاشق بی قرار شو تا که قرار آیدت
همین احساس ، که می بینیم بی نهایت خود را در غیر آن محدود کرده ایم ، رنج و عذاب است .
اگر همه دنیا را هم داشته باشیم و به دنیا دل بسته باشیم ، باز مشکل و غم داریم و اگر خدا را داریم ، غم نداریم .
عاشقان را شادمانی و غم او است
دستمزد و اجرت خدمت هم او است
راه لذت از درون دان نی برون
ابلهی دان جاستی از قصر و حصون
آن یکی در کنج زندان مست و شاد
و آن دگر در باغ ، ترش و بی مراد
باید متصل به خود شوی که او متصل به همه بی نهایتهاست ، به بیرون از خود ، دل نبند ، و من مجازی هم ، خود ناخود تو است .
ویسه و معشوق هم در جان تو است
این برونی ها هم آفات تو است
و آن که در غم و شادیهای معمولی ، زندگی خود را رقم می زند ، او انسان خدا نیست .
هر که او بسته غم و خنده بود
او بدین دو عاریت زنده بود
و خلاصه ، انسانِ خدا ، همه چیز را از دید خدا می بیند و مشکلات و خوشی های این دنیا را موقتی و
اعتباری می داند و در نعمات ، شکر نعمت و در مشکلات ، اجر صبر را طلب می کند و همه چیز را در این دنیا در تدبیر حکیم مدبر می داند و آگاه است که غم و شادیهای این دنیا ، موقتی است و ارتباط با خدا ، سرمایه همیشگی ماست و در نهایت ، به مقام صبر و بالاتر از آن ، به مقام رضا می رسد .
گرچه گردآلود فقرم شرم باد از همتم
گر به آب چشمه خورشید دامن تر کنم
عاشقان را گر در آتش می پسندد لطف دوست
تنگ چشمم گر نظر در چشمه کوثر کنم
و بالاخره ، حال که همه چیز را در تدبیر حکیم مدبر می داند ، می گوید :
هر چه آن سلطان کند ، شیرین کند .
عاشقم بر قهر و بر لطفش به جدای عجب من عاشق این هر دو ضدو همین است که می گویند حضرت زینب(علیها السلام) در جلسه یزید فرمود :
«وما رأیت إلاّ یجمی . »
و این ، در حالی بود که در جلسه یزید جز زشتی چیزی نبود ، اما زینب(علیها السلام)پایان تکلیف الهی عاشورا و امام حسین و اهل بیت و اصحاب را درست می دید و تدبیر حکیم مدبر را درست می دید و لذا حق را می دید و حق زیباست .

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

5 _ آزمایشهای دنیایی
آزمایشهای دنیایی
در آیه دوم سوره مبارکه مُلک ، خداوند می فرماید :
(یالّذی خلق الموت والحیوه لیبلوکم أیّکم أحسن عم)
همان که مرگ و زندگی را پدید آورد تا شما را بیازماید که کدامتان نیکوکارترید .
و سپس می فرماید :
برای امتحان شما ، تا شما را بیازماییم ، که کدام یک عمل بهتری
دارید .
بنابراین ، معلوم می شود که همه لحظات زندگی ما امتحان است .
عالم اوّل جهان امتحان
عالم ثانی جزای این و آن
و در سوره عنکبوت ، آیه دوم ، می فرماید :
(أحسب النّاس أن یترکوا أن یقولوا آمنّا وهم لا یفتنون)
آیا مردم پنداشتند که تا گفتند ایمان آوردیم ، رها می شوند و مورد آزمایش قرار نمی گیرند؟
و بالاخره در سوره توبه ، آیه 126 ، می فرماید :
(أولایرون أنّهم یفتنون فی کلّ عام مرّه أو مرّتین)
آیا نمی بینند که آنان در هر سال یک یا دو بار آزموده می شوند؟
گفت یزدان از ولادت تا به حین
یفتنون کلّ عام مرّتین
امتحان بر امتحان است ای پسر
هین به کمتر امتحان ، خود را مخر
ز امتحانات قضا ایمن مباش
هان ز رسوائی بترس ای خواجه تاش
و خلاصه این که همیشه همه مردم ، در حال امتحان هستند .
ما باید در سعدی و نحسی ، معنا و اثر را بنگریم ، نه ظاهر و صورت را .
و در قرآن کریم از نمونه بارز این نگرش ، داستان موسی و خضر است که چهره ظاهری حوادث ، موسی را دچار تردید و تزلزل می کرد ، اما خضر که چهره اصلی و معنا و اثر را می دید ، مشکلی نداشت .
اعتراضی که به زشتیها و مشکلات این دنیا می گیریم ، همان اعتراضی است که ملائک ، در آیه 30 به بعد در سوره بقره ، در ارتباط با انسان داشتند که (أتجعل فیها من یفسد فیها ویسفک الدّماء)
، اما خداوند می فرماید :
(إنّی أعلم ما لا تعلمون)

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

و حتی در آیات بعدی ، به دنبال این اعتراض
، می فرماید :
(اُسجدوا لآدم)
یعنی نه تنها این اعتراض شما درست نیست ، بلکه به این انسان سجده کنید .
بنابراین ، معلوم می شود که اگر ما نکته ای را نمی دانیم ، باید بدانیم که علم ما نارساست و از طرفی ، امور دنیا و تدبیر این دنیا در دست مدبّر حکیم است و امور این دنیا ، در تدبیر اوست ، و هر چه در تدبیر و تقدیر اوست ، صواب است .
خداوند ، در قرآن کریم می فرماید :
عده ای از مردم آنچه را نمی دانند ، تکذیب می کنند :
(کذِّبوا بما لم یحیطوا) .
نقش کژ مژ دیدم اندر آب و گل
چون ملائک اعتراضی کرد دل
اما باید بدانیم که :
نیست در دایره یک نکته خلاف از کم و بیش
که من این مسأله بی چون و چرا می دانم
بیشترین کژیهای عالم خارج ، کژی نیست ، کژ فهمی ماست .
نتیجه این که ، با توضیحات فوق مشخص می شود که اوّلا ، ما همیشه در حال محک زدن هستیم ، و ثانیاً ، نباید در صورتها نگاه نکنیم ، بلکه باید در اثر و معنا نگاه کنیم و ثالثاً ، امور بیرونی ما نشانه ادبار و اقبال ما نیستند و مواظب باشیم که در نعمت ، شکر نعمت و در مشکلات ، اجر صبر را در نظر داشته باشیم ، و چون در هر حال نظرمان ، قرب به خداست :
رحمتی دان امتحان تلخ را
نعمتی دان ملک مرو و بلخ را
آن براهیم از تلف نگریخت ماند
این براهیم از شرف بگریخت راند
این نسوزد آن بسوزد ای عجب
نعل معکوس است در راه طلب

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

جان کلام این
که ، امتحانات تلخی که در زندگی ما پیش می آید ، از رحمت حق است; در صورتی که ملک و مقام این دنیا ، می تواند باعث شود که به علت فرو رفتن در آنها ، نقمت و نکبت نصیب ما شود و ما را از خدا دور کند و اگر خود نیز در فضای اسم مدبّر قرار گیریم ، به یقین می رسیم و در یقین ، که خود ، علت و ایجاد است ، بینش ما اصلاح می شود ، توقعات ما کمتر می شوند و به مقام صبر و بالاتر از آن ، رضا می رسیم و صبر و رضا ، زاییده مقام یقینند .
و بالاخره ، به مرتبه آخر این مطلب برسیم که تکلیف الهی ما چیست و فقط مواظب باشیم که تکلیف الهی خود را درست انجام دهیم .
باید در مکروهات ، صبر داشته باشیم و در سختی ها و آزمایشهای این دنیا ، صبر و بالاتر از آن ، مقام رضا داشته باشیم که در درون ، باعث اضطراب و در برون ، باعث گله و شکایت ما نشود .

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

در تقدیر الهی ، جبر و اختیار هم هست; یعنی اختیار ، از اجزای تقدیر است .
هر چه انسان به مدد عقل در عالم انجام دهد ، خود جزو تقدیر الهی است .
سرکشی در برابر تقدیر الهی ، آدمی را به آتش غیر الهی خواهد سوزاند .
سرکش مشو که چون شمع از غیرتت بسوزد
دلبر که در کف او موم است سنگ خارا
اگر به تکلیف خود درست پی بریم و آن را درست انجام دهیم ، دیگر جبر و اختیار
برای ما حل شده است; چرا که همه وظیفه ما تکلیف ماست ، که آن را پروردگار ما برای ما مقدّر کرده ، و در آن چارچوب عمل کردن ، اختیار ماست ، و اختیار این نیست که آدمی بخواهد یا بتواند نظم و حصارهای نهایی دنیا و تاریخ و تکوین را برهم زند; بلکه اختیار این است که در چارچوب تکلیف ، وظیفه خود را انجام دهیم یا ندهیم و در چارچوب همین بحث است که توکل ، مددرسانی است .
توکل ، یعنی خدای مدبر را وکیل خود و پناه خود بدانیم و خود را به دست او بسپاریم و به خصوص در حالی که در تکلیف خود کوشاییم ، اموری را نیز که تدبیرش از عهده ما خارج است ، به خدا بسپاریم و همین است که علی(علیه السلام)می فرماید :
مالک موت ، مالک حیات نیز هست ، آن که می آفریند ، همان است که می میراند ، آن که فانی می کند ، همان است که دوباره بازمی گرداند و آن که مبتلا می کند ، همان است که عافیت می بخشد .
ابراهیم خلیل ، با آتش و ابراهیم ادهم با مینا امتحان می شوند .

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

شگفتا که ابراهیم خلیل ، در آتش نمی سوزد و ابراهیم ادهم در آتشِ عشق می سوزد .
هر دو در طلب پروردگار و در امتحانات او موفق می شوند .
و بالاخره خداوند در قرآن کریم می فرماید :
(ولنبلونّکم بشیء من الخوف والجوع ونقص من الأموال والأنفس والثّمرات وبشّر الصّابرین الّذین إذا أصابتهم مصیبهٌ قالوا إنّا للّه وإنّا إلیه راجعون)
و قطعاً شما را به چیزی از قبیل
ترس و گرسنگی و کاهش در اموال و جانها و محصولات می آزماییم ، و مژده ده شکیبایان را; همان کسانی که چون مصیبتی به آنان برسد گویند :
ما از آنِ خدا هستیم و به سوی او باز می گردیم .
بنابراین ، همیشه در بوته آزمایشیم و نسبت به هستی و قوانین آن و مسائل درونی خود ، آزموده می شویم .

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

علت این آزمایش ، محک زده شدن جوهر وجودی ماست و این را هم بدانیم که امور بیرونی ، نشانه اقبال یا ادبار ما نیستند و باید آنچنان در درون ، خود را دریا گونه به همه دریاهای وجود متصل کنیم که گویی همه دنیا را در وجود خود احساس می کنیم و هرگز احساس نکنیم که دنیا بر ما هجوم آورده و یا هرگز احساس نکنیم که دنیا می تواند بر ما هجوم آورد .
قهر را از لطف داند هر کسی
خواه نادان خواه دانا ، هر کسی
لیک لطفی گشته در قهری نهان
یا که قهری در دل لطفی روان
کم کسی داند مگر ربانئی
کش بود در دل محک جانئی
در ادامه بحث آزمایشهای این دنیا به دو بحث زیر که در امر آزمایش الهی ، مشکل پیدا می کنیم ، اشاره می شود :

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

مقدّرات پروردگار
بایستی نظام عالم را بشناسیم و تدبیر را از آنِ خداوند ، که او مدبّر حکیم است ، بدانیم .
بر همین اساس است که امور دنیا ، یعنی عافیتها و بلاها نیز رقم می خورد و سرانجام آن نیز جزای معاد و یک رشته اموری است که همه را نمی دانیم و لذا زبان حال ما این است که :
أللّهم فاجعل
نفسی مطمئنّه بقدرک وراضیاً بقضائک .
شرور
معمولا در ذهن انسان ، چراهایی وجود دارند که مثلا چرا شرّ هست ، چرا بدی هست ، و بالاخره چرا زشتیها وجود دارند یا چرا بیماریهای صعب العلاج وجود دارند .
در پاسخ باید گفت :
1 _ نظریه حکما بر این است که خالق ، مخلوق را به وجود می آورد و این خیر است ، اما مخلوق ممکن است شرّ را به وجود آورد :
(ما أصابک من حسنه فمن الله وما أصابک من سیّئّه فمن نفسک)
هر چه از خوبیها به تو می رسد از جانب خداست و آنچه از بدی به تو می رسد از جانب تو است .
امّا نکته مهم این است که به وجود آمدن شرّ ، که در دایره اختیار بشر است ، از تقدیرات این عالم است .
2 _ حد عقل و علم ما ، در برخورد با امور محدود است .
بنابراین ، پی نبردن به اسباب و علل ممکن است در توان علمی و عقلی ما نباشد ، و از طرفی ، ممکن است ما به صورتها و ظواهر نگاه کنیم ، و مثال خوب این امر ، همان برخورد موسی و خضر است و به هر حال ، مواظب باشیم که چهره ظاهر و چهره باطن قضایا و امور ، ممکن است با هم فرق داشته باشند .
3 _ اگر معتقد باشیم که زشتیها وجود دارند ، پس باید مواظب باشیم که زشتی پذیر نباشیم .
4 _ از مشکلات و بدیها به خدا پناه ببریم :
(قل أعوذ بربّ الفلق من شرّ ما خلق ومن شرّ غاسق إذا وقب)
بگو :
پناه می برم به
پروردگار سپیده دم از شرّ آنچه آفریده و از شرّ تاریکی چون فراگیرد .
5 _ بدانیم که دنیا بر اساس تضادها و نقصان ها بنا شده است و این تقدیر خدا در آفرینش بوده است .