❤ |
سمن بویان غبار غم چو بنشینند بنشانند
پری رویان قرار از دل چو بستیزند بستانند
در این حضرت چو مشتاقان نیاز آرند ناز آرند
که با این درد اگر دربند درمانند درمانند
موضوعات تصادفی این انجمن:
- اخلاق قرآنی حکمت لقمانی
- ღღღحالات زمان مرگ را بیشتر بشناسیم!ღღღ
- آثار و پیامدهای صبر
- اخلاق و عرفان از دیدگاه امام خمینی (ره)
- شب عاشورا در دلنوشتههای عاشورایی حضرت آیت...
- چرا زیبا رویان دوست داشتنی ترند؟!
- آثار اجتماعی ظلم
- حکمت ها و اندرزها { استاد شهید مرتضی مطهری }
- ╫►♥◄╫ راهیان و مشتاقان سفر کربلا بخوانند╫►♥◄╫
- ارزش اعمال مخلصانه
❤ |
بسم الله الرحمن الرحیم
دیباچهبدون شک تبلور رفتار مطلوب و متعادل اخلاقی و تجلّی شخصیت عقلانی در گرو آشنایی با بایدها و نبایدهای اخلاقی است. از سویی دیگر، لازمه بینش عمیق مذهبي، به مثابة اصليترين بستر تبلور رفتارهاي اخلاقي و مطلوب، بهرهمندي هماهنگ از دو رکن مهم دانش اخلاقي و رفتار اخلاقي است. به عبارت ديگر، باور غني و بينش عميق مذهبي برآيندي است از آميزة دانستههاي اخلاقي و تجلي رفتار اخلاقي.
انسان رشد يافته، در بستر تربيت اخلاقي انساني است که به همة آموزههاي ديني پايبند، در انجام بايدها متعهد و در ترک نبايدها استوار است و به فرمودة قرآن کريم {نُؤْمِنُ بِبَعْضٍ وَنَكْفُرُ بِبَعْضٍ} نيست. چنين برخوردي با آموزههاي اخلاقي مستعدترين زمينة تربيت شخصيتهاي متعهد و متعالي را فراهم نموده و بالاترين مصونيت را از کجرويها و تندرويها و آسيبپذيريهاي فردي و اجتماعي فراهم مينمايد.
اثر پيش رو که توسط پژوهشگر ارجمند آقاي دکتر سيد حسين اسحاقي تأليف شده، به بايدها و نبايدهاي اخلاقي پرداخته است و با قلمي شيوا و روان سعي کرده طبع لطيف جوانان جوياي معارف ناب محمدي را ارضا نمايد. باشد که مقبول طبع واقع شود.
انه ولي التوفيق
گروه اخلاق و اسرار
مرکز تحقيقات حج
سمن بویان غبار غم چو بنشینند بنشانند
پری رویان قرار از دل چو بستیزند بستانند
در این حضرت چو مشتاقان نیاز آرند ناز آرند
که با این درد اگر دربند درمانند درمانند
❤ |
طلوع سخنجواني نگه دار كاين مرغ زيبا *** نماند در اين خانة استخواني
پروين اعتصامي
جواني، چون رودي است جاري و بيبازگشت؛ ستارهاي است كه تنها يك بار در آسمان عمر آدمي طلوع ميكند. پس اينك كه ميتواني، دامني از گل سرخ پر كن! چراكه عقاب كهنسال زمان، همچنان در پرواز است و اين گُل كه امروز به روي تو ميخندد، فردا همه بر باد خواهد رفت. از عمر آدمي، جواني بهترين بخش آن است. آن هنگام كه خون گرم جواني در تن جاري است و چون اين دوران سپري شود، ايامي سختتر و ناخوشتر، آن روزگار خوش را در پي خواهد بود. پس، شرم و ناز و بهانه را رها كن و فرصت غنيمت شمار كه چون جواني را بيبهره پشت سر نهادي، جز آه و حسرت پيشرو نخواهي داشت. اين سخن پيامبر اكرم ( صلّي الله عليه وآله وسلّم ) را آويزه گوش ساز كه: « فرشتهاي الهي هر شب جوانان بيست ساله را ندا ميدهد كه دنيا شما را فريب ندهد ». (1)
بدان، كه موهبتهايي چون سلامتي، فراغت، قدرت، امنيت و مانند آن، هشياري و اغتنام فرصت ميطلبند. نبي اكرم ( صلّي الله عليه وآله وسلّم ) در سخني ديگر ميفرمايد: « كسي كه دَرِ نيكي و خيري بر او گشوده شد، بايد آن را غنيمت شمارد؛ چه اينكه نميداند چه وقت بر روي او بسته خواهد شد ». (2)
جواني، بهاري سبز و خرم است كه در سرزمين عمر آدمي تنها يك بار به گل و شكوفه مينشيند و چون دست خزانِ ميانسالي و كهنسالي بر آن افتد، اميدي به رويش و شادابي و سرسبزي دگر باره آن نخواهد بود.
بهارا دريغا كه پايا نهاي *** دريغا كه پيوسته با ما نهاي
دريغا كه چون روزگار شباب *** يك امروز هستي و فردا نهاي
رشيد ياسمي
از زماني كه انسان به عرصه وجود پا مينهد، دورههاي گوناگون را پشت سر ميگذارد: نوزادي، خردسالي، كودكي، نوجواني، جواني، ميانسالي و پيري. هر يك از اين دورهها، شرايط ويژه خود را دارد. در ميان اين دورهها، جواني، بهاري است كه سرنوشت انسان در آن رقم ميخورد، شخصيت وي شكل ميگيرد و استعدادهايش، بارور و پايههاي ديني و عقيدتياش استوار ميشود. جواني، بهار زندگي است؛ بهاري ارزشمند، ولي زودگذر. جواني، فصل رويشها و شكفتنها، دوران درخشندگي و نشاط زندگي، زمان ظهور غريزهها و كششها و آرزوهاست.
روح كنجكاو و پرخروش جوان، هميشه در جستوجو براي آشنايي با پديدههاي وجود خود و پيرامون خويش است. بر اساس موقعيت، محيط زندگي، شرايط زماني و همنشيني با دوستان، زمينههاي شكلگيري ديدگاهها، باورها، عواطف و شخصيت جوان فراهم ميشود. انديشه جوان همواره از مسائل و عوامل دروني و بيروني اثر ميپذيرد و هر لحظه به شكلي، توجه وي را به خود جلب ميكند و رشته خواستهها و انديشههاي او را به سوي خود ميكشاند.
همه اين حالتها و نوسانهاي روحي و رواني، از ويژگيهاي دوران جواني است. جوان براي درك بهتر خود و آشنايي با پيرامون خويش، به راهنمايي و آگاهي نياز دارد. او همواره در حال رشد است و رشد جسمياش، به طور طبيعي، با حالتها و هيجانهاي روحي و عاطفي همراه است. جوان اگر از نظر تربيتي، فكري و اعتقادي در راه درست و الهي و در مسير تكاملي قرار گيرد، بالندگي و كمالش حتمي و عيني است. بنابراين، او به راهنمايي مربيان رستگار و خيرانديش نيازمند است تا چگونه زيستن را بياموزند.
در اين ميان، تربيت اصولي و آموزش درست و مطمئن در جواني، بيشترين اثر را در آينده انسان دارد. پيامبر اكرم ( صلّي الله عليه وآله وسلّم ) نيز بر ارزش و اهميت دوره جواني تأكيد دارد و در سفارشي به ابوذر ميفرمايد:« يا اَباذَرٍّ اِغْتَنِمْ خَمْساً قَبْلَ خَمْسٍ... شَبابَكَ قَبْلَ هَرَمِكَ » (3) ؛ « اي ابوذر، پنج چيز را قبل از پنج چيز درياب و غنيمت شمار... و جوانيات را قبل از پيري ».
جواني كه به قدر و منزلت جواني آگاه است، هرگز آينده خود را از نظر دور نميدارد و ميكوشد تا از رهگذر جواني، توشههاي گران سنگي براي باروري و بالندگي آيندهاش برگيرد، از جمله گنجها و ذخيرههاي دوران جواني، خودسازي و اصلاح نفس است كه پايه انسانيت به شمار ميآيد و تلاش در اين زمينه، از سفارشهاي پياپي پيشوايان معصوم ( عليهم السلام ) بوده است:
لا تَتْرُكِ الإجْتِهادَ في إصْلاحِ نَفْسِكَ فَإِنَّهُ لا يُعِينُكَ عَلَيْها اِلاّ الْجِدُّ. (4)
كوشش و تلاش در اصلاح درون و خودسازي را رها نكن؛ زيرا جز تلاش و جديت، چيزي تو را در برابر نفست ياري نميكند.
سمن بویان غبار غم چو بنشینند بنشانند
پری رویان قرار از دل چو بستیزند بستانند
در این حضرت چو مشتاقان نیاز آرند ناز آرند
که با این درد اگر دربند درمانند درمانند
❤ |
فصل اول : نگاهي به ويژگيهاي جواني
1. جوان و پاكي فطرتجوان، از ضمير خود كه كانون خواستههاي فطري اوست، تنها نداي پاكي و دوستي ميشنود و با بهرهمندي از صفاي باطن و پاكي روح، به رفتار همگان، عادلانه و نيك مينگرد. جوان، شيفته پاكي مطلق است و به آساني به ناراستيها تن نميدهد. حضرت امام خميني ( قدّس سرّه ) درباره اين ويژگي جوانان ميفرمايد: « اين تأثير قلبي و تصور باطني، در ايام جواني بهتر حاصل ميشود؛ زيرا قلب جوان، لطيف و ساده و صفايش بيشتر است ». (5)
پيامبر گرامي اسلام ( صلّي الله عليه وآله وسلّم ) با اشاره به لطافت قلبي جوانان، همگان را به احسان و نيكي در حق آنان سفارش ميكند: « اُوصيكم بِالشَّبابِ خَيراً فَاِنَّهُمْ اَرَقُّ اَفْئِدَةً » (6) ؛ « شما را به احسان و نيكي با جوانان سفارش ميكنم؛ زيرا آنان قلبي لطيف دارند ».
سمن بویان غبار غم چو بنشینند بنشانند
پری رویان قرار از دل چو بستیزند بستانند
در این حضرت چو مشتاقان نیاز آرند ناز آرند
که با این درد اگر دربند درمانند درمانند
❤ |
2. جوان و زيباييطلبيزيباييدوستي و آراستگي، از ويژگيهاي فطري جوان است. او به دليل داشتن روحيهاي پاك، شاداب است. به گفته مقام معظم رهبري:
هرجا جوانان هستند، تر و تازگي، طراوت و صفا و نشاط و خوبي است. وقتي با جوانان هستم و در محيط جوانان قرار دارم، احساس من مثل احساس كسي است كه در هواي صبحگاهي تنفس ميكند، احساس طراوت و تازگي ميكنم. (7)
در گفتار پيشوايان دين، افزون بر توجه به زيباييهاي طبيعي، به آراستگي ظاهري نيز سفارش شده است. امام حسن مجتبي ( عليه السلام ) درباره دليل آراستن خود هنگام نماز، فرموده است: « اِنّ الله جَميلٌ يحِبُّ الجَمالَ » (8) ؛ « خداوند، زيباست و زيبايي را دوست دارد ».
حضرت علي ( عليه السلام ) نيز هنگام انتخاب لباس براي قنبر، لباس زيبا و فاخري را براي او برگزيد و يكي از دلايل خود را گرايش فطري جوان به زيبايي بيان فرمود: « اَنتَ شابٌّ وَلَكَ شِرّةُ الشَّبابِ » (9) ؛ « تو جواني و براي توست نشاط جواني و رغبت در آن ».
حس زيبايي دوستي جوان، ميتواند او را به جستوجوي زيباييهاي معنوي و اخلاقي نيز رهنمون شود. جوانان بايد اين سفارش حضرت علي ( عليه السلام ) را در نظر داشته باشند كه: « مَيزَةُ الرَّجُلِ عَقْلُهُ وَجَمالُهُ مُرُوَّتُهُ » (10) ؛ « امتياز مرد، به عقل او و زيبايياش، به مردانگي و فضيلتهاي اخلاقي اوست ».
سمن بویان غبار غم چو بنشینند بنشانند
پری رویان قرار از دل چو بستیزند بستانند
در این حضرت چو مشتاقان نیاز آرند ناز آرند
که با این درد اگر دربند درمانند درمانند
❤ |
3. جوان،خلاقيت،نوآوري و پرسشگريدر دوره جواني كه رشد عمومي به تكامل ميرسد، هوش نيز در بيشترين سطح خود قرار دارد. از اين رو، جوان به يادگيري هر چيزي علاقه نشان ميدهد. قدرت انديشه و تفكر، در جوانان بسيار بالاست و در پرتو اين نيرو، بسياري از دشواريها حل ميشود. قدرت انديشه، به جوان توان نظريهپردازي ميدهد و او ميتواند جنبههاي گوناگون يك موضوع را بكاود و پيآمدها و دستاوردهاي آن را بيان كند. جوان در پرتو انديشه، دنيايي زيبا را در آيندهاي نزديك براي خود تصوّر ميكند و به خلاقيت و شكوفايي روي ميآورد.
اين حالت رواني، قوه تخيل را توسعه ميدهد و به ذهن جوانان نيروي خلاقه ميبخشد، حس ابداع و ابتكار را در ضمير جوانان بيدار ميسازد و آنان را براي نوسازي و به دست آوردن كمال تازهتري، آماده ميكند. (11)
پرسشگري، ويژگي ديگر جوان است. جوان دوره بلوغ را پشت سر گذاشته است، ولي همچنان پرسشهاي آن دوره را با خود دارد، بيپاسخ ماندن آنها، جوان را به بيهودگي و ازخودبيگانگي دچار ميكند.
رهبر معظم انقلاب بر اهميت دادن به پرسشهاي جوانان تأکيد دارد. همچنين ديگران را به وارد شدن در اين عرصه تشويق ميكند. وي درباره ضرورت مسئله ميفرمايد: « در بسياري از موارد، به او پاسخ به هنگام و دلنشين داده نميشود. به همين دليل، جوان، احساس خلأ و ابهام ميکند ». (12)
سمن بویان غبار غم چو بنشینند بنشانند
پری رویان قرار از دل چو بستیزند بستانند
در این حضرت چو مشتاقان نیاز آرند ناز آرند
که با این درد اگر دربند درمانند درمانند
❤ |
4. حس مذهبي جوانانهمزمان با دگرگونيهاي دوران بلوغ، گرايش شديد به سوي مذهب و سلوك در جوان پديد ميآيد. « با فرا رسيدن ايام بلوغ، احساسات مذهبي و گرايشهاي ديني در وجود نوجوان بيدار ميشود و آنان را شيفته فراگرفتن آموزههاي روحاني ميسازد. پس از دوره بلوغ، از شدت و تمايل اين خواهش فطري شديد و سوزان كاسته ميشود و رفته رفته، خواهش ايمان و اخلاق به يك تمايل عادي درميآيد ». (13)
پيامبر اكرم ( صلّي الله عليه وآله وسلّم ) نيز تمام تلاش خود را براي جذب جوانان به سرچشمه حقيقي به كار گرفت و نيك ميدانست كه جوان در مقايسه با ديگران، آمادگي بيشتري براي پذيرش حقايق دارد. امام صادق ( عليه السلام ) درباره اثرپذيري بيشتر جوانان ميفرمايد:
مَن قَرأَ القُرآنَ وَهُوَ شابٌّ مُؤمنٌ اِختَلَط القُرآنُ بِلَحمِهِ وَدَمِهِ. (14)
كسي كه قرآن بخواند، اگر جوان باايمان باشد، قرآن با گوشت و خونش آميخته ميشود و در همه بافتهاي بدنش اثر ميگذارد.
مذهب، مايه آرامش دل و رضايت روح است و فرد را از بسياري تشويشها، اضطرابها و ترسها ميرهاند و تكيهگاهي مطمئن و مورد نياز براي بشر است. جواني كه سر تسليم در برابر هيچ كس فرود نميآورد و در برابر همه قدرتها عصيان ميكند، در درون، متوجه ضعفها و حقارتهاي خود هست و عظمت، قدرت و بقاي خود را در مذهب ميبيند. فلسفه زندگي و حياتش را در مذهب جستوجو ميكند و در آن، معنايي براي زندگي خويش مييابد. او ميخواهد مذهب و مفاهيم ديني را خود، با نيروي عقل خويش بررسي كند و حقايق را دريابد. پس با واكاوي باورهاي خويش، راه تكامل را براي خود هموار ميسازد. (15)
ویرایش توسط سمن بویان* خادمه اباصالح المهدی(عج)* : 14-10-2021 در ساعت 18:11
سمن بویان غبار غم چو بنشینند بنشانند
پری رویان قرار از دل چو بستیزند بستانند
در این حضرت چو مشتاقان نیاز آرند ناز آرند
که با این درد اگر دربند درمانند درمانند
❤ |
5 جوان و هويتيابيجوان براي آزمودن شيوههاي گوناگون زندگي به تكاپو ميافتد. همين تلاش، وي را وادار ميکندکه پس از آزمايش الگوهاي رفتاري، بهترين ارزشها و نگرشها را برگزيند. كارشناسان، تلاش جوان براي اين آزمونها را « كشف هويت » مينامند. مقام معظم رهبري حضرت آيت الله خامنهاي در اين باره ميفرمايد: « جوان، در حال تكوين هويت جديد خود است و مايل است شخصيت جديد او به رسميت شناخته شود ». (16)
جوان اگر بنيانهاي محكم پيدا نكند، به هويتي ثابت نميرسد، بلكه حقيقت خويش را از ياد ميبرد؛ چنان كه امام علي ( عليه السلام ) نيز به او هشدار ميدهد كه پيش از هر چيز، به فكر خودشناسي باشد:
عَجِبْتُ لِمَنْ يَنْشُدُ ضالَّتَهُ وَقَدْ اَضَلَّ نَفْسَهُ فَلا يَطْلُبُها. (17)
در شگفتم از كسي كه در جستوجوي گمشدهاش برميآيد، حال آنكه خود را گم كرده و در جست وجوي آن نيست.
ايشان در جاي ديگر، راه برخورداري از هويت را شناخت موقعيت خويش در هستي و آگاهي از مبدأ و معاد ميداند و ميفرمايد: « رَحِمَ اللهُ مَنْ عَلِمَ مِنْ اَينَ وَفِي اَينَ وَاِلي اَين » (18) ؛ « خدا رحمت كند، كسي را كه ميداند از كجا آمده است، در كجا هست و به كجا ميرود ».
با گذشتن از اين دوره سخت و دستيابي به هويت راستين، احساسي آرامشبخش و ارزشمند و اعتمادآفرين در او پديد ميآيد. در اين حال، احساس تنهايي نميكند و خود را جزئي هدفمند از عالم هستي ميبيند و براي آيه {أَ فَحَسِبْتُمْ أَنَّما خَلَقْناكُمْ عَبَثاً}؛ « آيا گمان كرديد كه شما را پوچ و بيهوده آفريدهايم ». (مؤمنون: 115)، پاسخي در خور دارد.
سمن بویان غبار غم چو بنشینند بنشانند
پری رویان قرار از دل چو بستیزند بستانند
در این حضرت چو مشتاقان نیاز آرند ناز آرند
که با این درد اگر دربند درمانند درمانند
❤ |
6. جوان و تربيت جنسيميل جنسي، نيرومندترين غريزه دوران جواني است كه اگر به درستي هدايت نشود، آسيبزا خواهد بود. نگاههاي شهوتآلود، آتش غريزه را شعلهور ميكند و تماشاي صحنههاي نامناسب، جوان را به بيقيدي، هرزگي و ناپاكي ميكشاند. مرحوم حجت الاسلام و المسلمين فلسفي درباره ضعف آدمي در برابر غرايز و راههاي مبارزه با آن مينويسد:
اگرچه براي محدود كردن تمايلات نفساني و ايستادگي در برابر هجوم غرايز، عوامل ديگري مانند نظارت، قوانين كيفري و مانند آن وجود دارد، در دنياي متمدن كنوني، عقل، علم و تربيت، سه عامل بزرگ براي رام كردن غرايز شناخته شده و مربيان بر آن تكيه ميكنند. (19)
ناگفته نماند، ازدواج به هنگام، خود يكي از راههاي تربيت جنسي است كه نقش قابل ملاحظهاي در مهار اين غريزه دارد.
ویرایش توسط سمن بویان* خادمه اباصالح المهدی(عج)* : 16-10-2021 در ساعت 17:53
سمن بویان غبار غم چو بنشینند بنشانند
پری رویان قرار از دل چو بستیزند بستانند
در این حضرت چو مشتاقان نیاز آرند ناز آرند
که با این درد اگر دربند درمانند درمانند
❤ |
7. جواني را دريابيمبنا به فرموده امام علي ( عليه السلام ) ، ارزش جواني، تنها با از دست دادن آن، شناخته ميشود. آن حضرت ميفرمايد:
شَيئانِ لايَعْرِفُ فَضْلَهُما اِلاّ مَنْ فَقَدَهُما: الشَّبابُ وَالْعافِيةُ. (20)
دو چيز است كه ارزش آن را نميداند، مگر کسي که آن را از دست داده باشد: جواني و سلامتي. در آموزههاي ديني، پاكي يكي از ويژگيهاي دوره جواني به شمار ميرود و سفارش شده است كه با بهرهگيري از اين دوران ارزشمند،
در راه تزكيه نفس و تقرب الهي كوشش شود. آموزههاي روايي، از جوانان ميخواهد كه پيش از فرارسيدن پيري و هجوم دلبستگيهاي گوناگون، خود را با اخلاق نيكو آراسته سازند. پيامبر گرامي اسلام ( صلّي الله عليه وآله وسلّم ) ميفرمايد:
فَضْلُ الشّابِّ العابِدِ الَّذي تَعَبَّد فِي صباه عَلَي الشَّيخِ الَّذي تَعَبَّدَ بَعْدَ ما كَبُرَتْ سِنُّهُ، كفْضَلِ الْمُرْسَلينَ عَلَي سائِرِ النّاسِ. (21)
برتري جوان عابدي كه در جواني راه بندگي پيش گرفته است، بر پيري كه در بزرگسالي به عبادت روي آورده، همچون برتري فرستادگان الهي بر ديگر مردمان است.
از سوي ديگر، پيشوايان دين ما در برخي روايتها از جوانان ميخواهند كه فرصت آموختن را از دست ندهند؛ زيرا ارزش يادگيري در دوره جواني را به دليل ميزان بالاي ثبات و دوام آموختهها در ذهن، با ديگر دورههاي زندگي نميتوان مقايسه كرد.
تفاوت آموختن در دوره جواني با فرا گرفتن در پيري، در سخن نبوي چنين بيان شده است:
مَنْ تَعَلَّمَ فِي شَبابِهِ كانَ بِمَنْزِلَةِ الرَّسْمِ فِي الْحَجَرِ، وَمَنْ تَعَلَّمَ وَهُوَ كَبِيرٌ کانَ بِمَنْزِلَةِ الْكتابِ عَلَي وَجْهِ الْماءِ. (22)
هر كه در جواني دانش آموزد، دانش او همچون نقشي است كه بر سنگ جاي گيرد و هر كه در بزرگ سالي بياموزد، كارش همچون نوشتن بر روي آب است.
سمن بویان غبار غم چو بنشینند بنشانند
پری رویان قرار از دل چو بستیزند بستانند
در این حضرت چو مشتاقان نیاز آرند ناز آرند
که با این درد اگر دربند درمانند درمانند
در حال حاضر 1 کاربر در حال مشاهده این موضوع است. (0 کاربران و 1 مهمان ها)