مهاجرت از دارالعلم تهران به شهر مقدّس قم
در دوشنبه 25 جمادى الاول / سال 1383 هجرى قمرى برابر با 22 مهر 1342 هجرى شمسى به قصد اقامت در قم، تهران را ترک گفته اند.
بعد از ورود به قم، تدریس معارف حقّه الهى و تعلیم فنون ریاضى را شروع کردند.
❤ |
مهاجرت از دارالعلم تهران به شهر مقدّس قم
در دوشنبه 25 جمادى الاول / سال 1383 هجرى قمرى برابر با 22 مهر 1342 هجرى شمسى به قصد اقامت در قم، تهران را ترک گفته اند.
بعد از ورود به قم، تدریس معارف حقّه الهى و تعلیم فنون ریاضى را شروع کردند.
سمن بویان غبار غم چو بنشینند بنشانند
پری رویان قرار از دل چو بستیزند بستانند
در این حضرت چو مشتاقان نیاز آرند ناز آرند
که با این درد اگر دربند درمانند درمانند
❤ |
ادراک محضر علامه طباطبائى(رحمه الله علیه)
علامه طباطبائى(ره) حضرت استاد علامه، یگانه عصر به مدت 17 سال از محضر قدسى علامه طباطبائى(ره) بهره بردند. در خدمت ایشان کتابهاى زیر را خواندند:
کتاب" تمهید القواعد" صائن الدین على بن ترکه، که شرحى است شریف بر" قواعد التوحید" ابن حامد ترکه و تدرّس آن شب جمعه 12 شعبان المعظم سنه 1383 هجرى قمرى به اتمام رسید.
کتاب برهان منطق شفاء شیخ رئیس. تاریخ شروع آن شعبان المعظم 1386 هجرى قمرى مطابق با آذر ماه 1347 هجرى شمسى بوده است. جلد نهم اسفار صدرالمتألهین به چاپ جدید که از اول باب هشتم کتاب نفس تا آخر آن مى باشد و درس آن در روز یکشنبه 23 شعبان المعظم مطابق با پنجم آذر ماه 1346 هجرى شمسى بطور کامل پایان پذیرفت.
کتاب توحید بحار مجلسى. تاریخ شروع آن: شب پنجشنبه 14 شوال المکرم 1394 هجرى قمرى بوده است.
جلد سوم بحار که در مورد معاد و مطالب دیگر آن است و آنرا به تمامى خواندند.
حضرتش سوگند یاد کرده و مى فرمایند:" به جانم سوگند مهمترین چیزى که در محضر شریف او جوهر عاقل را مبتهج مى کرد، اصول علميّه و امهّات عقلیه اى بود که القاء مى فرمود و هر یک از آنها درى بود که درهاى دیگرى از آن گشوده مى شد. به خداوند سوگند از محضر روحانى او علم و عمل فیضان مى کرد؛ حتى سکوتش نطقى بود که هیمانى ملکوتى را حکایت مى کرد."
در محضر علامه محمد حسن الهى طباطبائى(ره)
از جمله کسانى که در عتبه علیاى او اعتکاف داشتند، زبده علماى عامل و عمده عرفاى شامخ، عروج کرده به مطالع یقین، حکیم متفقه، فقیه متأله، استاد علامه مکاشف و بحر معارف مولاى حضرتش حاج سید محمد حسن الهى طباطبائى تبریزى(برادر علامه استاد حاج سید محمد حسین طباطبائى تبریزى) بود که در فنون علوم غریبه اوفاق، جفر، رمل علم حروف، علم عدد و زُبُر و بيّنات و دیگر شعب ارثماطیقى از محضرشان بهره مند گردیدند.
سمن بویان غبار غم چو بنشینند بنشانند
پری رویان قرار از دل چو بستیزند بستانند
در این حضرت چو مشتاقان نیاز آرند ناز آرند
که با این درد اگر دربند درمانند درمانند
❤ |
در محضر حاج سید مهدى قاضى تبریزى(ره)
حضرت آقا به مدت چهار سال یا بیشتر جهت تعلم علوم ارثماطیقى در محضر گرانقدر عالم وفىّ زکىّ تقىّ، صاحب خط ممتاز، دوحه شجره قرآن و عرفان و برهان، فرزند صاحب کمالات و خوارق عادات، عالم کامل، مکمّل مکاشف، حضرت آیه الله العظمى حاج سید على قاضى تبریزى مصداق" الوَلَدُ سِرّ ابیه" اعنى الحجه سید مهدى قاضى مشرف بوده اند. و علوم غریبه خصوص جفر را از محضر ایشان فرا گرفت. به فرمایش حضرت آقا:" ایشان در تعلیم من بذل جهد فرمود و او را بر من حقى است عظیم".
سایر اساتید
و نیز سالیانى در قم به محضر مبارک تنى چند از آیات عظام در دروس فقه افتخار تشرف داشتند.
خود مى فرمایند:
" به خداوند سوگند قلم و زبان به اداى شکر محشار نیکى هایى که این مشایخ عظام در حقّ ما نموده اند وافى نیست؛ اگر چه علة العلل و مفیض على الاطلاق، الله ربّ العالمین است." از نکتههاى دیگر این که علامه حسن زاده در برخورد با اساتید روشى توأم با ادب و احترام و قدردانى با آن بزرگواران را بروز مىداد، شبى مرحوم الهى قمشهاى به ایشان گفته بود: شما خیر مىبینید، پرسیده بود از چه جهت، وى پاسخ داده بود: شما را نسبت به اساتید بسیار مؤدّب مىبینم، استاد حسن زاده پس از نقل این موضوع مىگوید: آرى من هیچگاه نزد اساتیدم یک زانو یا چهارزانو ننشستم و به دیوار تکیه نمىدادم و خیلى با ادب و احترام مىپرسیدم و در حضور و غیابشان وظیفه شاگردى را بیش از حدّ وظیفه پدر و فرزندى مراعات مىنمودم. استاد رمضانى مىنویسد، مکرّر مىفرمودند در حضور اساتیدم مواظب حرفهایم بودم و مىکوشیدم با آنها چون و چرا نکنم همه اینها بدین خاطر بود که مبادا کردار و گفتار من سبب رنجش آن بزرگواران بشود و خداى ناکرده از فیض آنان محروم گردم. بى شک یکى از اسباب موفقیت علامه حسن زاده که در شکلگیرى شخصیت ایشان تأثیر بسزایى داشته همین احترام و خضوع بسیارشان نسبت به اساتید خود بوده است.
و الحمد لله ربّ العالمین.
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ
تدریس
لطایف بیانى، دقتهاى علمى، وسعت دانش و ذوق ادبى در تدریس استاد موج مىزند، پایه درس و بحث استاد حتى در هنگامى که خود مشغول فراگیرى علوم بودند چنان قوى شده بود که در اواخر اقامت در آمل کتب درسى پیشین را براى دیگران تدریس مىنمودند و به تهران هم که آمدند کتب یاد شده را در مدارس، درس مىدادند.
برخى از دروسى که حضرت استاد(رحمه الله) تدریس فرمودند، به شرح ذیل مىباشد:
تدریس چهار دوره اشارات با شرح خواجه که در هر دورهاى با تصحیح دقیق و تعلیقات وشرحى محققانه همراه بوده است.
تدریس مصباح الانس به مدت هشت سال در حوزه علمیه قم براى چندین نفر از عزیزان به خصوص جناب عارف واصل حضرت حجه الاسلام سمندرى نجف آبادى و جناب عارف واصل حضرت آقاى دکتر امامى نجفآبادى و دوره دوم تدریس آن نیز در تاریخ چهارشنبه بیست و چهار مهر هزار و سیصد و هفتاد برابر هفتم ربیعالثانى 1412 قمرى آغاز شد که تا صفحه 49 این کتاب به طبع انتشارات فجر در طى 184 جلسه ادامه یافت و در تاریخ دوشنبه بیست و شش بهمن هزار و سیصد و هفتاد و یک با کسالت حضرت مولى تعطیل شد.
تدریس شرح فصوص الحکم قیصرى چهار دوره که براى شاگردان املاء مىفرمود و آنان مىنوشتند.
تدریس یک دوره کامل شفا شیخ رئیس که در ضمن تدریس از روى چندین نسخه تصحیح شده و تعلیقات و حواشى نمودند.
تدریس چهار دوره تمهید القواعد در حوزه علمیه قم که هر دورهاش حدود چهار سال به طول انجامید.
تدریس(اكَر مانالاؤس) که مدت سه سال در حوزه علمیه قم به طول انجامید.
تدریس دو کتاب(كَر ثاوذوسیوس و مساکن) به تحریر خوجه طوسى.
تدریس اصول اقلیدس.
تدریس دروس هیئت و دیگر رشتههاى ریاضى.
و ....
تدریس همراه تحصیل
در مدت اقامت حضرتش در تهران در طى سیزده سال یا بیشتر همراه با اشتغال به تحصیل علوم از آن محاضر عالیه طبق روش معهود و سیره جاریه بین علماى روحانى به تعلیم و تدریس در مدارس(حوزه علمیه) روحانى نیز اشتغال داشتند و کتابهاى ذیل را تدریس فرمودند:
– معالم الاصول مطوّل تفتازانى، (حضرت مولى شش دوره به تدریس مطوّل توفیق داشت) و معانى مطوّل از اول تا آخر و قسمت زیادى از بیان بدیع آنرا تحشیه فرمودند که بسیار گرانقدر و شریف است.
– کشف المراد فى شرح تجرید الاعتقاد در علم کلام که اینک با تصحیح و تعلیقات حضرتش به طبع رسید.
– قوانین در اصول شرح محقق طوسى بر اشارات شیخ رئیس در حکمت مشائيّه شرح لمعه در فقه ارث جواهر در فقه لئالى منتظمه جوهر نضید حاشیه ملاعبدالله شرح شمسیه این چهار کتاب اخیر در علم منطق است.
– هیئت فارسى در قوشچى شرح چغمینى تشریح الافلاک شیخ بهایى اصول اقلیدس زیج بهادرى این پنج کتاب در ریاضیات: هیئت حساب هندسه است و همچنین موفق به یادگیرى زبان فرانسه گردیدند.
سمن بویان غبار غم چو بنشینند بنشانند
پری رویان قرار از دل چو بستیزند بستانند
در این حضرت چو مشتاقان نیاز آرند ناز آرند
که با این درد اگر دربند درمانند درمانند
❤ |
سایر اساتید
و نیز سالیانى در قم به محضر مبارک تنى چند از آیات عظام در دروس فقه افتخار تشرف داشتند.
خود مى فرمایند:
" به خداوند سوگند قلم و زبان به اداى شکر محشار نیکى هایى که این مشایخ عظام در حقّ ما نموده اند وافى نیست؛ اگر چه علة العلل و مفیض على الاطلاق، الله ربّ العالمین است." از نکتههاى دیگر این که علامه حسن زاده در برخورد با اساتید روشى توأم با ادب و احترام و قدردانى با آن بزرگواران را بروز مىداد، شبى مرحوم الهى قمشهاى به ایشان گفته بود: شما خیر مىبینید، پرسیده بود از چه جهت، وى پاسخ داده بود: شما را نسبت به اساتید بسیار مؤدّب مىبینم، استاد حسن زاده پس از نقل این موضوع مىگوید: آرى من هیچگاه نزد اساتیدم یک زانو یا چهارزانو ننشستم و به دیوار تکیه نمىدادم و خیلى با ادب و احترام مىپرسیدم و در حضور و غیابشان وظیفه شاگردى را بیش از حدّ وظیفه پدر و فرزندى مراعات مىنمودم. استاد رمضانى مىنویسد، مکرّر مىفرمودند در حضور اساتیدم مواظب حرفهایم بودم و مىکوشیدم با آنها چون و چرا نکنم همه اینها بدین خاطر بود که مبادا کردار و گفتار من سبب رنجش آن بزرگواران بشود و خداى ناکرده از فیض آنان محروم گردم. بى شک یکى از اسباب موفقیت علامه حسن زاده که در شکلگیرى شخصیت ایشان تأثیر بسزایى داشته همین احترام و خضوع بسیارشان نسبت به اساتید خود بوده است.
و الحمد لله ربّ العالمین.
سمن بویان غبار غم چو بنشینند بنشانند
پری رویان قرار از دل چو بستیزند بستانند
در این حضرت چو مشتاقان نیاز آرند ناز آرند
که با این درد اگر دربند درمانند درمانند
❤ |
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ
تدریس
لطایف بیانى، دقتهاى علمى، وسعت دانش و ذوق ادبى در تدریس استاد موج مىزند، پایه درس و بحث استاد حتى در هنگامى که خود مشغول فراگیرى علوم بودند چنان قوى شده بود که در اواخر اقامت در آمل کتب درسى پیشین را براى دیگران تدریس مىنمودند و به تهران هم که آمدند کتب یاد شده را در مدارس، درس مىدادند.
برخى از دروسى که حضرت استاد(رحمه الله) تدریس فرمودند، به شرح ذیل مىباشد:
تدریس چهار دوره اشارات با شرح خواجه که در هر دورهاى با تصحیح دقیق و تعلیقات وشرحى محققانه همراه بوده است.
تدریس مصباح الانس به مدت هشت سال در حوزه علمیه قم براى چندین نفر از عزیزان به خصوص جناب عارف واصل حضرت حجه الاسلام سمندرى نجف آبادى و جناب عارف واصل حضرت آقاى دکتر امامى نجفآبادى و دوره دوم تدریس آن نیز در تاریخ چهارشنبه بیست و چهار مهر هزار و سیصد و هفتاد برابر هفتم ربیعالثانى 1412 قمرى آغاز شد که تا صفحه 49 این کتاب به طبع انتشارات فجر در طى 184 جلسه ادامه یافت و در تاریخ دوشنبه بیست و شش بهمن هزار و سیصد و هفتاد و یک با کسالت حضرت مولى تعطیل شد.
تدریس شرح فصوص الحکم قیصرى چهار دوره که براى شاگردان املاء مىفرمود و آنان مىنوشتند.
تدریس یک دوره کامل شفا شیخ رئیس که در ضمن تدریس از روى چندین نسخه تصحیح شده و تعلیقات و حواشى نمودند.
تدریس چهار دوره تمهید القواعد در حوزه علمیه قم که هر دورهاش حدود چهار سال به طول انجامید.
تدریس(اكَر مانالاؤس) که مدت سه سال در حوزه علمیه قم به طول انجامید.
تدریس دو کتاب(كَر ثاوذوسیوس و مساکن) به تحریر خوجه طوسى.
تدریس اصول اقلیدس.
تدریس دروس هیئت و دیگر رشتههاى ریاضى.
و ....
سمن بویان غبار غم چو بنشینند بنشانند
پری رویان قرار از دل چو بستیزند بستانند
در این حضرت چو مشتاقان نیاز آرند ناز آرند
که با این درد اگر دربند درمانند درمانند
❤ |
تدریس همراه تحصیل
در مدت اقامت حضرتش در تهران در طى سیزده سال یا بیشتر همراه با اشتغال به تحصیل علوم از آن محاضر عالیه طبق روش معهود و سیره جاریه بین علماى روحانى به تعلیم و تدریس در مدارس(حوزه علمیه) روحانى نیز اشتغال داشتند و کتابهاى ذیل را تدریس فرمودند:
– معالم الاصول مطوّل تفتازانى، (حضرت مولى شش دوره به تدریس مطوّل توفیق داشت) و معانى مطوّل از اول تا آخر و قسمت زیادى از بیان بدیع آنرا تحشیه فرمودند که بسیار گرانقدر و شریف است.
– کشف المراد فى شرح تجرید الاعتقاد در علم کلام که اینک با تصحیح و تعلیقات حضرتش به طبع رسید.
– قوانین در اصول شرح محقق طوسى بر اشارات شیخ رئیس در حکمت مشائيّه شرح لمعه در فقه ارث جواهر در فقه لئالى منتظمه جوهر نضید حاشیه ملاعبدالله شرح شمسیه این چهار کتاب اخیر در علم منطق است.
– هیئت فارسى در قوشچى شرح چغمینى تشریح الافلاک شیخ بهایى اصول اقلیدس زیج بهادرى این پنج کتاب در ریاضیات: هیئت حساب هندسه است و همچنین موفق به یادگیرى زبان فرانسه گردیدند.
سمن بویان غبار غم چو بنشینند بنشانند
پری رویان قرار از دل چو بستیزند بستانند
در این حضرت چو مشتاقان نیاز آرند ناز آرند
که با این درد اگر دربند درمانند درمانند
❤ |
تألیفات
تألیفات علامه حسن زاده آملى از زبان خودشان براى اینکه نفس را مشغول باید داشت که حکما فرمودهاند نفس را مشغول بدار وگرنه او تو را مشغول مىکند، تعلیقات و حواشى بر کتب درسى از معقول و منقول و رسائل و جزوات در موضوعات و فنون گوناگون نوشتهام.
1- شرح نهج البلاغة بنام تکملة منهاج البراعه به عربى در پنج جلد که تکمله منهاج البراعة فى شرح نهج البلاغة مرحوم میرزا حبیب اللّه خویى است و مقدمه آن بقلم استاد علامه حاج میرزا ابو الحسن شعرانى- رضوان اللّه تعالى علیه- در تقریظ کتاب مزّین است.
2- رسالهاى در ولایت و امامت.
3- رسالهاى در رؤیت و عدم آن بر مشرب حکمت و کلام.
4- رسالهاى در لقاء اللّه بر منهل عرفان.
5- رسالهاى به نام فصل الخطاب فى عدم تحریف کتاب رب الأرباب.
6- رسالهاى در صبح و شفق و تحقیق در صبح صادق و کاذب و بیان طایفهاى از آیات و روایات در این موضوع.
این پنج رساله در تکمله نامبرده بمناسباتى که پیش آمده است درج شده است.
7- تصحیح و اعراب اصول کافى ثقة الاسلام کلینى- قدّس سرّه- که در دو جلد طبع شده است.
8- رسالهاى در ضبط اسماء روات احادیث بنام اضبط المقال فى ضبط اسماء الرجال که در آخر جلد اول کافى مذکور بطبع رسیده است.
9- تصحیح خلاصه منهج الصادقین در تفسیر قرآن تألیف مرحوم ملافتح اللّه کاشانى.
10- رسالهاى در قرائت حفص بن سلیمان و ابوبکر بن عيّاش راویان عاصم ابن ابى النجود بهدلة که در آخر تفسیر منهج مذکور بطبع رسیده است. علت تألیف این رساله این بود که تفسیر منهج چه کبیر آن و چه خلاصه آن، بقرائت ابوبکر از عاصم ترجمه بفارسى شده است و قرائت متداول قرآن بقرائت حفص از عاصم است و قرائت عاصم همان قرائت امیر المؤمنین على- علیه السلام- است مگر در ده کلمه قرآن چنانکه امین الاسلام طبرسى قدّس سرّه در تفسیر مجمع البیان بدان تصریح فرموده است. و این مطلب را در رساله فصل الخطاب فى عدم تحریف کتاب ربّ الأرباب نقل کردهایم که:
ان قراءة عاصم هى قراءة امیر المؤمنین على بن ابى طالب- علیه السلام- الّا فى عشر کلمات ادخلها ابوبکر فى قراءة عاصم حتى استخلصت قراءة على- علیه السلام.
و علامه حلّى- رضوان اللّه علیه- در منتهى فرمود:(اضبط هذه القراءات السبع عند ارباب البصیرة هو قراءة عاصم المذکور بروایة أبى بکر بن عیاش). و در تذکره فرمود:
(ان هذا المصحف الموجود الآن هو مصحف على- علیه السلام-).
ویرایش توسط سمن بویان* خادمه اباصالح المهدی(عج)* : 06-11-2021 در ساعت 17:49
سمن بویان غبار غم چو بنشینند بنشانند
پری رویان قرار از دل چو بستیزند بستانند
در این حضرت چو مشتاقان نیاز آرند ناز آرند
که با این درد اگر دربند درمانند درمانند
❤ |
راقم سطور در تدوین این رساله بسیار زحمت کشیده است. ولى ناگفته نماند که تصحیح تفسیر و رساله ما در قرائت که بانضمام آن چاپ شده است در ظهر کتاب بنام استاد علامه شعرانى- رضوان اللّه علیه- نوشته شد و این بنده بپاس احترام استاد متعرض ناشر نشد. و خود آنجناب از این عمل ناشر ناراحت شده بود و علّت عمل ناشر استفاده از شهرت مرحوم استاد بود- اللهم لا تجعل الدنیا اکبر همّنا-.
11- تصحیح خزائن مرحوم نراقى با مقدمه و حواشى و تعلیقات اینجانب بعربى و فارسى.
12- تصحیح کلیله و دمنه فارسى بقلم ابوالمعالى نصر اللّه منشى با مقدمه و حواشى و مآخذ اشعار و امثال و ترجمه دو باب آخر آن بفارسى بقلم اینجانب.
13- انسان کامل از نظر(از دیدگاه) نهج البلاغه.
14- خلاصه رساله فوق.
این دو رساله بمناسبت هزاره نهج البلاغه بساحت مبارک اهل ولایت آن بنیاد خیر نهاد اهدا شد و بطبع رسید.
15- تصحیح نصاب الصبیان با مقدمه و تحشیه آن، مزيّن بتقریظ مرحوم استاد شعرانى.
16- کتابى به نام دروس معرفة الوقت و القبله بعربى. در این کتاب جمیع مسائل وقت و قبله و هلال را بصورت چندین درس بر مبناى ریاضى بوجوه و طرق عدیده آوردهایم و بسیارى از آیات و روایات درباره آنها را شرح کردهایم و به اقوال کتب فقهيّه متعرض شدهایم و آنچه را که احتیاج بشرح داشت بیان کردهایم و بر آنچه که نظر داشتهایم نظر دادهایم و مباحث متفنّنه بسیارى در آن کتاب آوردهایم که هر درس آن خود رسالهاى جداگانه است.
17- شرح زیج بهادرى بفارسى.
18- تعلیقات بر اسفار صدر المتالهین بخصوص از اول جواهر و اعراض تا آخر آن بتفصیل.
19- تعلیقات بر اول تا آخر شرح خواجه طوسى بر حکمت اشارات ابن سینا. و بتصحیح کامل آن از روى چندین نسخه شرح اشارات که در اثناى سه دوره تدریس آن بتمام و کمال تاکنون اشتغال داشتم، توفیق یافتم.
20- تعلیقات بر دوره منطق منظومه متأله سبزوارى.
21- رسالهاى در مناسک حج و پارهاى از مسائل فقهیه در موضوعات عدیده.
22- تعلیقات بر هشت باب معانى شرح مطول تفتازانى.
23- شرح فصوص فارابى یکدوره کامل آن بفارسى.
24- رسالهاى در تجرد نفس ناطقه که در اثبات این مدّعى تاکنون بیش از هفتاد دلیل از کتب پیشینیان نقل کردهایم و به ذکر آیات و روایات و مطالب مفید بسیار در این باب تبرّک جستهایم.
25- رسالهاى در توقیفيّت اسماء.
26- رسالهاى در ردّ جبر و تفویض و اثبات امر بین الامرین بر مبناى حکمت متعالیه.
27- رسالهاى در مراتب و درجات قرآن مجید.
28- دیوان اشعارم که ابتداى آن مزین بتقریظ استاد حکیم میرزا مهدى إلهى قمشهاى- قدّس سرّه- بخطّ خود آنجناب است.
29- تعلیقات و حواشى بر دوره اصول اقلیدس و شرح صدور آن بتحریر خواجه طوسى. در تصحیح این کتاب از روى چندین نسخه خطّى، که سه دوره بتدریس آن در حوزه علمیه قم توفیق یافتهام، زحمت بسیار کشیدهام.
30- تعلیقات و حواشى بر اکرمانالاؤوس بتحریر خواجه طوسى، از آغاز تا انجام آن بتفصیل که خود بمنزله شرحى بر آنست.
این کتاب در مثلثات کروى و بخصوص در شکل قطاع کرّى) شکل مانالاوس(بحث کرده است. و در ترتیب کلاسیکى ریاضیات باصطلاح دانشمندان ریاضى ما از متوسطات است. این کتاب گرانقدر را در مدّت سه سال تحصیلى در حوزه علمیه قم یکدوره تدریس و آنرا از روى چندین نسخه خطى تصحیح کامل نمودهایم و در تعلیق و تحشیه آن بسیار زحمت کشیدهایم و در اینکار اثرى قيّم بجا گذاشتهایم.
31- تعلیقات بر اکرثاوذوسیوس از بدو تا ختم آن.
32- تعلیقات بر مساکن از اول تا آخر آن.
33- رسالهاى در میل کلّى و مسائل متعدد هندسى و نجومى که در اقبال و ادبار معدل النهار و منطقة البروج در بیان بعض از آیات قرآنى بحث کردهایم.
34- رسالهاى در علم اوفاق، که بیش از هفتاد درس است و بصورت دروس تنظیم شده است.
35- رسالهاى در ظل(تانژانت).
36- رسالهاى در تفسیربِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ.
37- رسالهاى در سیر و سلوک.
38- الهى نامه.
39- کتابى در نکات علمیه به نام هزار و یک نکته.
40- رسالهاى در تکسیر دائره و بیان نسبت محیط بقطر دائره یعنى بحث از پى.
41- رسالهاى در تحصیل بعد بین المرکزین که شرح مقالهاى از مجسطى بطلیموس است.
42- دروس معرفت نفس بفارسى که تاکنون در حدود یکصد و پنجاه و پنج درس نوشته شده است.
43- رسالهاى مفصل و مبسوط در اتحاد عقل و عاقل و معقول.
44- رسالهاى در مثل(مثل افلاطونى) و عالم مثال و مثل معلقه.
45- وجیزهاى در تجدد امثال عارف و حرکت جوهرى حکیم.
46- تعلیقات بر آغاز تا انجام تحفة الأجلّة فى معرفة القبلة، تالیف مرحوم سردار کابلى.
47- رسالهاى در تضاد.
48- رسالهاى در علم.
49- رسالهاى در جعل.
50- تعلیقات بر شرح قیصرى بر فصوص محیى الدین عربى.
51- تعلیقات بر قبله ملا مظفر.
52- مآخذ و مصادر نهج البلاغة و استدراکات بر آن.
53- تعلیقات بر شرح علامه حلى بر تجرید خواجه طوسى قدس سرهما.
54- رسالهاى به نام مفاتیح المخازن که در حقیقت تکمله مقدمات دوازدهگانه علامه قیصرى بر شرح فصوص شیخ اکبر است.
55- شرح فصوص محیى الدین بفارسى یکدوره کامل آن.
56- رساله انه الحق.
57- نهج الولایه.
58- دروس اتحاد عاقل بمعقول.
59- وحدت از دیدگاه عارف و حکیم.
60- سى فصل در معرفت وقت و قبله.
61- شرح باب توحید حدیقه سنائى غزنوى، و شرح ابیاتى از غزلیات خواجه حافظ، و حواشى بر شرح نیشابورى بر مجسطى و رسائل و جزوات و تعلیقات دیگر که حاجت بذکر آنها نیست چنانکه حاجت بذکر آنچه هم گفتهایم نبود.
ایشان براى تألیف و تحقیق نیز هم از روش اساتید بهره مىگرفت و هم با آنان مشورت مىنمود چنانچه پس از گفتگو با آیةاللّه محمد تقى آملى به این حقیقت رسید که حضرت فاطمه زهرا(س) مصداق لیلة القدر است و در اینباره رسالهاى تألیف نمود.
سمن بویان غبار غم چو بنشینند بنشانند
پری رویان قرار از دل چو بستیزند بستانند
در این حضرت چو مشتاقان نیاز آرند ناز آرند
که با این درد اگر دربند درمانند درمانند
❤ |
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ
سلسله مشایخ
بعنوان خیر ختام، بذکر سلسله مشایخى که این خوشهچین خرمن ولایت به اقتفاى طریق و اسناد آن اعاظم- رضوان اللّه تعالى علیهم-، در سلک و عداد حمله اسرار حاملین وحى تشرّف حاصل کرده است، تبرک میجوییم:
این متمسک بذیل عنایت اهل بیت عصمت و طهارت- علیهم السلام-: حسن ابن عبد اللّه الطبرى الآملى، المدعوّ بحسنزاده آملى- سقاهما اللّه و جمیع المؤمنین شرابا طهورا- روایت مىکند انجیل اهل البیت و زبور آل محمد(ص) صحیفه مبارکه سيّد الساجدین و امام الثقلین على بن الحسین- صلوات اللّه علیه و على آبائه-، و همچنین سائر اخبار و روایات ائمه معصومین- سلام اللّه علیهم- را از: مولاى مکرم و استاد معظّمش جناب علّامه ذوالفنون جامع علوم عقلیه و نقلیه، متضلّع در علم فلک و ریاضیات عالیه، خرّیت در حلّ ازیاج و مجسطى، مخترع آلتى بدیع در تحصیل سمت قبله، صاحب تالیفات عدیده، معرض از متاع دنیا و زخارف آن: آیتالله الحاج میرزا ابو الحسن بن محمد بن غلامحسین الطهرانى، المدعوّ بالشعرانى- اعلى اللّه تعالى مقاماتهم و رفع درجاتهم- از شیخ عالم فقیه محدّث رجالى الحاج الشیخ محمد محسن الطهرانى صاحب الذریعه- رحمه اللّه-، از محدّث ماهر متتبع حفظة المتأخرین الحاج میرزا حسین النورى- رحمه اللّه- از عالم متفقه متبحّر جامع العلوم العقلیه و النقلیه الشیخ عبد الحسین الطهرانى- رحمه اللّه- از استاد الفقهاء المتأخرین الشیخ محمد حسن صاحب الجواهر- رحمه اللّه-، از سید فقیه متبحّر السید جواد العاملى صاحب مفتاح الکرامه، از شیخ الاصولین المشهور بالوحید آقا محمد باقر البهبهانى، از والدش محمد اکمل، از محدّث بارع متبحر محمد باقر المجلسى- رحمهم اللّه-، از سید ادیب لغوى فاضل و حکیم کامل جامع الفضائل السید علیخان المدنى الهندى الشیرازى- رحمه اللّه- صاحب ریاض السالکین فى شرح صحیفة سید الساجدین(ع)، از شیخ فاضل شیخ جعفر بن کمال الدین بحرانى، از شیخ فاضل الشیخ حسام الدین الحلبى، از شیخ اجل خاتمة المجتهدین و بحر العرفان و الیقین الشیخ بهاء الدین محمد العاملى- رحمهم اللّه-.
و هم بروایت مجلسى از عالم جامع بین العقل و العرفان و النقل و الوجدان و الروایة و الدرایة مولانا محمد محسن الفیض الکاشانى- قدّس سرّه-، از استاد الحکماء و الفلاسفة المتألهین محمد بن ابراهیم صدر الدین الشیرازى- قدّس سرّه-، از شیخ محقق بهاء الدین عاملى، از والدش عالم بارع حسین بن عبد الصمد الحارثى العاملى، از سید حسین بن جعفر حسینى کرکى، از شیخ جلیل على بن عبد العالى میسى، از شیخ امام شمس الدین الجزینى المعروف بابن المؤذن، از شیخ ضیاء الدین على بن السعید شمس الدین محمّد بن مكّى المعروف بالشهید.
و نیز صدر المتالهین شیرازى- قدّس سرّه- روایت مىکند از سید محقق اعلم المتأخرین جامع فضائل المتقدّمین سید محمد باقر داماد قدّس سرّه، از شیخ عالم فقیه متبحر عبد العالى بن على الکرکى، از پدرش شیخ محقق مروّج المذهب على بن عبد العالى کرکى، از شیخ على بن هلال جزائرى، از شیخ فقیه زاهد ابن فهد الحلّى، از شیخ فاضل مقداد السیورى عن مشایخه إلى الأئمة المعصومین- علیهم السلام-.
سند روایة صحیفه کامله در ابتداى ریاض السالکین از شارح آن تا امام سجاد- علیه السلام- بچند طریق منصوص است و از دیگر مشایخ نیز در صحف مکرمه آنان و دیگران از کتب رجالیه و جوامع روائیه مضبوط است دعویهم فیها سبحانک اللهم و تحیتهم فیها سلام و آخر دعویهم أن الحمد للّه رب العالمین.
سمن بویان غبار غم چو بنشینند بنشانند
پری رویان قرار از دل چو بستیزند بستانند
در این حضرت چو مشتاقان نیاز آرند ناز آرند
که با این درد اگر دربند درمانند درمانند
❤ |
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ
"بررسى اندیشه هاى بنیادین استاد علّامه آیة الله حسن زاده آملى"
استاد علّامه آیة الله حسن زاده آملى از معدود مفاخر جهان اسلام است که علاوه بر تضلّع در رشتههاى مختلف علمى در معارف توحیدى و اندیشههاى عرفانى نیز در افق برترى قرار دارند به طورىکه رشحات افکار رفیع البنیان و تراوشات فیوضات بحار حکمت و عرفان از ایشان شخصيّتى استثنایى به وجود آورده است و به طور کلّى مىتوان گفت که ایشان استاد مسلّمى است که حقیقت و عمق تعالیم و مبانى اصیل شریعت اسلام را با تمام شراشر وجود لمس نموده و مدرکات عقلانى و وحیانى را با حقیقت شهود درهم آمیخته است.
اینک به طور مستند به بررسى اندیشه هاى بنیادین استاد مىپردازیم به امید آنکه مورد قبول اهل فضل و دانش قرار گیرد:
1- یکى از شاهکارهاى استاد تأسیس فص جدیدى بنام" فص حکمة عصمتیة فى کلمة فاطمیة" و الحاق آن به فصوص الحکم شیخ محى الدین عربى است انگیزهى استاد بر تدوین و تأسیس این صحیفهى مکرّمه القاء سبوحى بود که در یک توجّه عرفانى، رزق یکى از شاگردان ایشان شد. به نظر استاد انسان کامل اگر مرد باشد مظهر و صورت عقل کل است و اگر زن باشد مظهر و صورت نفس کل است بنابراین سید اوصیاء و سرّ پیامبران و رسولان حضرت على ابن ابىطالب(ع) اعلى صورت و مظهر عقل کلّى به تمامترین وجه ممکن است و حقیقت ام الکتاب سیده نساء العالمین فاطمه زهراى بتول صورت و مظهر نفس کلّى بر وجه اتمّ است. در روایت است که پیامبر(ص) فاطمه را دوست مىداشت و او را به کنیهى" ام ابیها" مىخواند ایشان تصریح مىکند که چون عقل کل، پدر است و نفس کل، مادر، و موجودات از آن دو ظهور یافتند و مادرِ انوار و فضایل فاطمه عقیله رسالت و مظهر نفس کلیه بر وجه اتمّ است پس بنابراین تفسیر انفسى قویم از روایت آن جناب، مادرِ پدرى است که خاتميّت با وى است استاد بیان مىکند که همانگونه که حضرت زهرا(س) لیله قدر و یوم الله است، همچنین اسمى از اسماء حسناى الهى و کلمهاى از کلمات علیاى وى نیز مىباشد«1».
سمن بویان غبار غم چو بنشینند بنشانند
پری رویان قرار از دل چو بستیزند بستانند
در این حضرت چو مشتاقان نیاز آرند ناز آرند
که با این درد اگر دربند درمانند درمانند
در حال حاضر 1 کاربر در حال مشاهده این موضوع است. (0 کاربران و 1 مهمان ها)