دنیای حیوانات از دیدگاه قرآن و حدیث

[رعنا ریاحی*خادمه قرآن*]

بیان نهج البلاغه در عظمت خلقت پشه

امیرمؤمنان در نهج البلاغه بیان عجیبی در این زمینه دارند : اگر همه موجودات زنده جهان جمع شوند و دست به دست هم بدهند هرگز توانایی بر ایجاد پشه ای ندارند ، بلکه عقول آنها در راه یافتن به اسرار آفرینش این حیوان متحیّر می ماند و نیروهایشان ناتوان و خسته می ماند و پایان می گیرد و
سرانجام پس از تلاش ، شکست خورده اعتراف می کنند که در برابر آفرینش پشه ای درمانده اند و به عجز خود اقرار می نمایند و حتی به ناتواناییشان از نابود ساختن آن ! (1)

[رعنا ریاحی*خادمه قرآن*]

زندگی انگلی پشه

پشه سبب انتقال بیماری های مسری و غیرمسری مانند مالاریا و تب زرد و داءالفیل(2)شده و دارای زندگی انگلی است و از خون انسان و حیوان تغذیه می کند پس ناقل انواع بیماری هاست .
_______________________________________
1- نهج البلاغه ، خطبه 186 .
2- مرضی که در پا و ساق پا ایجاد شده و باعث تورم زیاد آن می گردد .

[رعنا ریاحی*خادمه قرآن*]

چشم تلسکوپی حشرات

حشرات چشم های تلسکوپی دارند که ساختمان و قدرت دیدن آن ، انسان را به حیرت وا می دارد . بازهای شکاری نیز دارای چشم تلسکوپی هستند .
انسان برای پیدا کردن راه خود در شب از منبع نور استفاده می کند ولی بسیاری از پرندگان و حیوانات دیگر در نهایت ظلمت و تاریکی اهداف خود را می بینند و این ازطریق چشمانی است که در برابر اشعه مادون قرمز حساس است و نیز حیوانات دیگری مانند گرگ و سگ و ... که در شب اطراف خود را به خوبی می بینند . اگر انسان از داخل هواپیما بخواهد داخل آب دریا یا اقیانوس را ببیند باید توسط موشکی با آب اتصال برقرار کند و از موجودات داخل آب توسط رادار و اشعه باخبر شود .
در حالی که مرغان ماهی خوار و شاهین ها از آسمان و در حال پرواز می توانند طعمه خود را روی زمین و یا داخل آب شناسایی کنند و این هم از عجایب خلقت و آفرینش حیوانات است . (1)

[رعنا ریاحی*خادمه قرآن*]

حشرات چگونه تنفس می کنند ؟

حشرات برای تنفس کردن برخلاف ما ، برای تنفس در سر خود حفره های بینی ندارند. به جای آن سوراخ هایی در طول طرفین بدنشان دارند. از داخل این حفره ها لوله هایی کوچک در بدن حشره منتشر شده است که هوا را به قسمت های دیگر بدن او هدایت می کند . (2)
_____________________________________
1- تفسیر جوان، محمد بیستونی ، انتشارات دارالکتب الاسلامیه ، قطع جیبی، 27 جلدی، جلد 1 ، صفحات 112 ، 113 .
2- هزار و یک پرسش درباره حیوانات ، ترجمه : رضوان دزفولی ، چاپ هشتم ، سال 82 ، نشر افق .

[رعنا ریاحی*خادمه قرآن*]

مهره داران

اَلْفَقْرِیّات به معنی مهره داران است که این حیوانات نیز به 5 گروه تقسیم می شوند و در قرآن درباره همه این ها صحبت شده است .

1 - (اَلْحیتان) (1) جمع اَلْحُوت به معنی ماهی است . ماهیان دارای گروه های مختلفی هستند ازجمله :

الف : ماهیان قدیمی که شامل سنگواره ها و ماهیان ناپیشرفته است . ب : ماهیان غضروفی که شامل سگ آبی و کوسه ماهی است و این ماهی ها دارای غضروف داخلی بوده که در آن تقسیم یافت می شود و باعث
_________________________________________
1- 142 / صافات .

سختی بدن آنها شده و لیکن هرگز استخوان محسوب نمی شود . ج : ماهیان
بزرگ که شامل تمام آنهایی می شود که به عنوان ماهی می شناسیم و دارای استخوان و آبشش هستند . د : ماهیان دارای شُش که امکان تنفس حیوان را در خارج از آب برای مدّت طولانی میسّر می سازد. این گونه ماهی ها اندک هستند و به ندرت یافت می شوند .

[رعنا ریاحی*خادمه قرآن*]

ماهیان در آیات قرآن

نام ماهی با لفظ «حوت» در دو آیه (142 / صافات) و (163 / اعراف) آمده و ذکر ماهی با نام «سَمَک» در 3 جای قرآن آمده است (61 و 63 / کهف) و (24/نحل).

در آیه 14 سوره نحل درباره اهمیت دریاها و ذکر سَمَک آمده است که دریاها منبع گوشت تازه و استخراج زیورها هستند . (وَ هُوَ الَّذی سَخَّرَ الْبَحْرَ لِتَأْکُلُوا مِنْهُ لَحْما طَرِیّا وَ تَسْتَخْرِجُوا مِنْهُ حِلْیَهً تَلْبَسُونَها وَ تَرَی الْفُلْکَ مَواخِرَ فیهِ وَ لِتَبْتَغُوا مِنْ فَضْلِه وَ لَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ) همچنین در آیه 87 سوره انبیاء نام ماهی و حضرت یونس و داستان آن ذکر شده است .

کدام حیوان از حباب لانه می سازد ؟
بسیاری از ماهی ها و قورباغه ها ، لانه هایی از حباب یا کف می سازند . ماهی جنگجوی سیامی که در رودخانه ها و دریاچه های آسیای جنوب شرقی زندگی می کند ، نمونه خوبی از این دسته است . هنگام جفتگیری ، نرها با دهانشان حباب هایی می سازند که مانند قایقی شناور می شود و ماهی جنگجوی ماده تخمگذاری می کند و ماهی نر آنها را بین حباب ها جای می دهد و این حباب ها پناهگاهی برای تخم هایند و ماهی نر تا به دنیاآمدن بچّه ها، ازآنهامراقبت می کند.(1)

[رعنا ریاحی*خادمه قرآن*]

کدام ماهی نوزادش را در دهانش پناه می دهد ؟

بیشتر ماهی ها تخم می گذارند . بسیاری از آنها مقدار زیادی تخم را به امید ماهی شدن در آب رها می کنند و عده ای دیگر تعداد کمی تخم می گذارند اما از آنها مراقبت می کنند و برای محافظت آنهارادردهانشان نگه می دارند ولی نمی بلعند!!(2)
___________________________________________
1- هزارویک پرسش درباره حیوانات،ترجمه رضوان دزفولی،چاپ هشتم، سال82، نشرافق.
2- هزار و یک پرسش درباره حیوانات، ترجمه رضوان دزفولی، چاپ هشتم، سال 82، نشر افق .


رنگ ها علائم اخطار دهنده

گروهی از ماهی های آبنوس پشت خاردار که در رودخانه ها و خلیج های زندگی می کنند در فصل جفت گیری به تکاپو افتاده تا آشیانه ای جهت تخم گذاری فراهم کنند و در این هنگام تغییری در شکل ظاهری این ماهی ها رخ داده و شکمشان سرخ رنگ می شود .
سپس با حرکاتی جالب که برای مجذوب کردن ماهی های ماده انجام می دهند آنها را جهت تخم گذاری به لانه خود راهنمایی می کنند و اگر ماهی نر شکم سرخ ، ماهی نر رقیبی را در قلمرو خود ببیند بسیار خشمگین شده سریعا به تعقیب مزاحم پرداخته و او را دور می سازد .
آیا ماهی ها زیر آب تنفس می کنند ؟
تمام حیوانات ، چه موجوداتی که در خشکی زندگی می کنند و چه موجودات آبزی، برای زنده ماندن به اکسیژن احتیاج دارند . اکسیژن یکی از گازهای موجود در هواست و ما با آن تنفس می کنیم و این گاز هنگامی که وارد ریه ما شود از آنجا به خون رفته و ما را زنده نگه می دارد .
ماهی ها نیز از اکسیژن استفاده می کنند . در آب دریا اکسیژن به صورت محلول وجود دارد و همین که ماهی آب را به درون آبشش هایش می برد اکسیژن آب به درون بدن ماهی وارد شده و سپس جذب خون ماهی می شود (1)
_________________________________________
1- هزار و یک پرسش درباره حیوانات، ترجمه رضوان دزفولی، چاپ هشتم، سال 82، نشر افق .

آیا ماهی ها الکتریسیته تولید می کنند ؟
در حدود 250 نوع ماهی است که می تواند الکتریسیته تولید کند . آنها از این الکتریسیته برای یافتن راه خود در آب های گل آلود و شکار استفاده می کنند (1) پرقدرت ترین ماهی الکتریکی می تواند شوکی با قدرت صد ولت ایجاد کند که برای بی حس کردن یک نفر کافی است .

آنها عضلات مخصوصی دارند که مانند باتری عمل می کند .
آیا «ماهی پرنده» وجود دارد ؟
نوعی ماهی به نام ماهی پرنده وجود دارد که برای فرار از دام و گرفتار نشدن توسط قایق های ماهیگیری به هوا می پرد . او در سطح آب شنا می کند و با ضربه
_______________________________________
1- هزار و یک پرسش درباره حیوانات، ترجمه رضوان دزفولی، چاپ هشتم، سال 82، نشر افق .

زدن به وسیله دمش به هوا می پرد و سپس باله هایش را مثل بال می گستراند و با سرعتی نزدیک به 65 کیلومتر در ساعت بالا می پرد او روی موج ها سُر می خورد و در صورت لزوم از دُم خود برای عقب راندن خود در هوا استفاده می کند .
کدام حیوان ها در پرده ای از دود ناپدید می شوند ؟
اُختاپوس ها و انواع ماهی های مرکب با استفاده از نوعی پرده دودی در مقابل خطر خود را پنهان می کنند زمانی که به آنها حمله می شود مُرکّبی سیاه در آب می پاشند که مانند ابر تیره رنگی همه جا را می پوشاند و آنها در امان می مانند. (1)
یک نوع پستاندار دریایی به نام وال را می توان نام برد که دارای شش می باشد و برای تنفس به سطح آب می آید و چون شُش این حیوان بزرگ است مقدار بسیار
_____________________________________
1- هزارویک پرسش درباره حیوانات، ترجمه رضوان دزفولی،چاپ هشتم،سال82،نشرافق.

زیادی اکسیژن را در آن جای داده و به زیر آب می رود . بزرگ ترین حیوانی که هنوز در جهان زندگی می کند وال آبی است طول بدن این حیوان تا 30 متر می رسد و پس از رشد کامل ، 150 تن وزن دارد و بچّه زا است .
اسب دریایی چه نوع حیوانی است؟
اسب دریایی حیوان عجیبی است که در دریاهازندگی می کنند و سری مانند اسب دارد و البته بسیار کوچک تر از اسب است و طولش بیش از 15 سانتیمتر نیست و دارای دمی پیچ خورده است و پا ندارد و با استفاده از باله کوچکی که در پشت او به حالت عمودی است شنا می کند اسب دریایی در واقع یک ماهی غیرعادی است .


دوزیستان

شامل حیواناتی می شود که در آب و خشکی زندگی می کنند و بهترین نمونه را می توان قورباغه مثال زد . در قرآن نام قورباغه با لفظِ ضَفادِ ع که جمع ضَفْدع می باشد ذکر شده و به عنوان آفت و بلایی که خداوند بر قوم گمراه موسی مسلّط کرده یاد کرده است .(1)
کدام حیوان تخم هایش را بر پشت خود حمل می کند ؟
اکثر قورباغه ها تخم خود را در آب می گذارند .از تخم ها بچّه قورباغه هایی بیرون می آیند که بعدها قورباغه کامل می شوند . بعضی از قورباغه ها می توانند بیرون از آب زاد و ولد کنند .تخم ها در کیسه ای بر پشت قورباغه قرار دارد و نوزادان همان جا سر از تخم بیرون می آورند . بچّه قورباغه ها بعدا می توانند واردآب شوند و یا برپشت والدین خود باقی بمانند تابه قورباغه کامل تبدیل گردند.
_______________________________________
1- 133 / سوره اعراف .