آشنایی با زندگانی امام هادی علیه السلام

[اشک مهتاب*خادمه فاطمه زهرا(س)تا ابدالدهر*]

تُرکان مهاجم پس از انجام مأموریت خود خارج شدند و به نزد منتصر که به انتظارشان بود، رفتند و به عنوان خلیفه به او سلام کردند و تحیّت گفتند و خلیفه ی جدید چنین شایع کرد که فتح بن خاقان، پدرش را کشت و او نیز انتقام پدر را از او گرفت.(3)
________________________________________
1- . تتمهالمنتهی باتحقیق باقریبیدهندی، ص 2536.
2- .البته فتح بنخاقان هممانند متوکل،با آل ابوطالبسخت دشمنی می کردو پیوسته درصدد آزار واذیت ایشانبود. «تتمهالمنتهی ص 2537».
3- . تتمهالمنتهی باتحقیق باقریبیدهندی ص 2537 وزندگانی امامعلی الهادی علیه السلام ص 308.
ص: 70
امام هادی علیه السلام در مدّت امامت خود به ترتیب با معتصم، واثق، متوکل، منتصر، مستعین، معتزّ معاصر بودند،(1) ولی فقط منتصر بود که در مدّت کوتاه 6 ماهه ی حکومت خود، سیاستی عادلانه، در برابر شیعیان اهل بیت علیهم السلام اتخاذ کرد، او به علویان که در زمان پدرش در بیم و وحشت به سر می بردند ایمنی داد و به مردم اجازه داد، آزادانه به زیارت قبر مولای متّقیان علی علیه السلام و سالار شهیدان امام حسین علیه السلام بروند(2) و فدک را به علویان پس داد و موقوفات علویان را به آنان مسترد نمود و والی مدینه را که با بنی هاشم بدرفتاری می کرد، برکنار نمود و به جای او والی دیگری را منصوب کرد و به او توصیه نمود که از خدمت و نیکی به بنی هاشم دریغ نورزد.(3) نقل شده که منتصر نسبت به اهل بیت رسول خدا و آل علی علیهم السلام مردی رئوف و عطوف بود و به آنان اِحسان می کرد و مردی بود که ملتزم به مکارم اخلاق بود و سخی و بسیار منصف بود.(4)
با این وجود، منابع تاریخی کمترین اشاره ای به اینکه میان منتصر و امام هادی علیه السلام دیداری واقع شده باشد، ندارند و در این زمینه کاملاً سکوت کرده اند، ولیکن این مطلب مسلّم است که امام هادی علیه السلام از سیاستهای منتصر، در قبال
________________________________________
1- . سیرهپیشوایان، ص 568.
2- .زندگانی امامعلی الهادی علیه السلام ص 310.
3- .زندگانی امامعلی الهادی علیه السلام ص 310 وسیرهپیشوایان ص 598به نقل از ابناثیر، الکاملفی التاریخ، ج7، ص 116.
4- . بااستفاده ازتتمه المنتهیبا تحقیقباقری بیدهندیص 2545 و 2546 قسمت ذکرخلافت منتصربالله.
ص: 71
علویان خشنود بودند، چون منتصر امنیت و آرامشی را که اهل بیت در ایّام متوکل از دست داده بودند، مجدّداً به آنان ارزانی داشت.(1)
لازم به ذکر است که هر چند متوکل از جنایتکاران اسلام ستیز بود ولی این موضوع منتصر را از یک قاعده مستثنی نساخت و آن اینکه: طبق روایت «کشتن پدر بدست فرزند، طول مدّت عمر فرزند را به شدت می کاهد.»(2) و منتصر این موضوع را می دانست چون نقل است که از عالمی در مورد ناسزا گفتن پدرش به اهل بیت(3) سؤال کرد. آن عالم گفت: قتلش واجب است، فقط اگر کسی پدرش را بکشد، عمرش طولانی نمی شود. منتصر گفت: وقتی خدا را در کشتن پدرم اطاعت کنم، باکی نیست که عمرم طولانی نشود.(4)
اکثر مورّخین مرگ منتصر را طبیعی نمی دانند و می گویند تُرکان از ترس آنکه خلیفه آنان را نابود کند و به سلطه و نفوذشان بر ملتهای اسلامی پایان دهد، زمانی که منتصر مریض شده بود، به ابن طیفور، طبیب منتصر، سی هزار دینار انعام دادند
________________________________________
1- .زندگانی امامعلی الهادی علیه السلام ص 312قسمت وفاتمنتصر.
2- .پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم در پاسخعبداللهاُبّی کهاجازه خواستتا پدرش را کهاز دشمناناسلام بود،خودش بکشد،فرمود: «مُنقَتَلَاَبَاهُ لَمیَطِلعُمرُهُ» «اگرکسی پدرش رابکشد عمرش طولانینیست» بحار، ج 20ص 281 باب 18.
3- .علاوه براینکه تتمهالمنتهی با تحقیقباقریبیدهندی در ص 2536ذکر کردهمتوکل به علی علیه السلام جسارتمی کرد، نقلشده که منتصرشنید که پدرشبه فاطمهh ناسزا می گوید«اِنَّالمنتصرسَمِعَاَ بَاهُ یَشتِمُفاطمَه» بهنقل از امالی شیخطوسی ص 328 ح 655 وبحارالانوارج45، ص 396 و مناقبج 4 ص 64.
4- .امالی شیخطوسی ص 328 حدیث 655 و المناقب ابنشهر آشوب ج 4، ص 64.
ص: 72
تا او را بکُشد، او هم دستور فَصد و خونگیری داد و با تیغی زهرآلود، رگ منتصر را زد و در نتیجه بلافاصله مُرد.(1)
بدین ترتیب هنوز اندوه علویان که ناشی از ظلم خلفاء گذشته بود، کاملاً برطرف نشده بود که منتصر در سن 25 سالگی فقط بعد از 6 ماه حکومت درگذشت.(2) و دوباره اختناق و فشار بر علویان از سرگرفته شد(3) و رنج و مصیبت امام هادی علیه السلام هم، با اینکه متوکل دشمن کینه توز ایشان نابود شده بود، همچنان ادامه یافت و ایشان در حکومت دیگر خلفای عباسی نیز تحت مراقبت شدید قرار داشتند و آنان برایشان انواع مشکلات را به وجود می آوردند.(4)

[اشک مهتاب*خادمه فاطمه زهرا(س)تا ابدالدهر*]

چرا امام در مقابل رژیم ظالمانه ی متوکل، قیام مسلّحانه نکرد؟
بهتر است این سؤال را کلّی تر مطرح نمود و آن اینکه: «چرا امامان شیعه، مانند امام سوم در برابر خلفای ظالم خود، قیام مسلّحانه نکردند؟! نهایت این بود که به فیض شهادت نائل می شدند، که خود فوزی عظیم است؟»
پاسخ: واقعیت این است که خلفای بنی امیه و عباسی در دوران ائمه دیگر هم، دست کمی از یزید نداشتند و از او بهتر نبودند و همانطور که ذکر شد عبّاسیان در
________________________________________
1- .زندگانی امامعلی الهادی علیه السلام ص 312 بهنقل از تاریخالخلفاءسیوطی ص 357 وتتمه المنتهیبا تحقیقباقری بیدهندیکه در ص 2546 علاوهبر اینکه ازتاریخالخلفاء نقلنموده از مروجالذهب ج 4 ص 134 نیزنقل کرده.
2- . امامهادی علیه السلام و نهضتعلویان ص 282قسمت دورانحکومت منتصر.
3- . سیرهپیشوایان ص 598قسمت قتلمتوکل و خلافتمنتصر.
4- .زندگانی امامعلی الهادی علیه السلام ص 387قسمت به سویدوست.
ص: 73
عیّاشی و هوسرانی و ولخرجی و حیف و میل بیت المال و ظلم و ستم به علویان، روی بنی امیه را هم سفید کردند و به قول امام صادق علیه السلام عباسیان وحشی تر از امویان بودند و حتّی در میان خلفای عباسی، متوکل علاوه بر عیّاش و هوسران بودند، ولخرج تر و سنگدل تر از دیگران هم بود.(1) او آنچنان در حق خاندان علی علیه السلام بدرفتاری می کرد که در زمان هیچیک از خلفای عباسی قبل از او اینقدر به آنها بدی نشده بود.(2) متوکل نسب به علی ابن ابیطالب و اهل بیت او علیهم السلام خیلی کینه می ورزید(3) و این کینه ی شدید را با تجاوز به قبر امام حسین علیه السلام تسکین داد، تا آنجا که در مدت خلافت خود، چهار مرتبه (تا هفده مرتبه هم گفته شده) (4) دستور خرابی و از بین بردن و زراعت در آنجا را داد(5) و حتی مطابق با روایتی، دیزج یهودی ملعون، قبر مطهر را شکافت و دید بوریایی که بنی اسد هنگام دفن آورده بودند، به صورت تازه هنوز باقی است و جسد مطهر نیز بر روی آن است، ولیکن به متوکل نوشت: «قبر را نبش نمودم، چیزی نیافتم».(6)

[اشک مهتاب*خادمه فاطمه زهرا(س)تا ابدالدهر*]

متوکل آنچنان بر زائران قبر امام حسین علیه السلام سخت می گرفت که هیچکدام از چنگ مأموران او راه گریزی
________________________________________
1- . بهمبحث قبل ص 56 و 61رجوع شود وبرای کسباطلاعاتبیشتر می توانبه کتابزندگانی امامعلی الهادی علیه السلام، ص 344 تا 373مراجعه نمود.
2- . کتاب«تاریخ کربلاو حائر حسین علیه السلام» ص 143 بهنقل ازابوالفرجاصفهانی درمقاتل الطالبیین،ص 203.
3- . کتاب«تاریخ کربلاو حائر حسین علیه السلام» ص 144 بهنقل از تاریخابوالفداء، ج7، سال 236 هجری.
4- . تتمهالمنتهی باتحقیق باقریبیدهندی، ص 2542قسمت ایامدولت متوکل.
5- . کتاب«تاریخ کربلاو حائر حسین علیه السلام» ص 144،باب پنجم،خرابی حائر درعهد متوکل.
6- . تتمهالمنتهی باتحقیق باقریبیدهندی،قسمت ایامدولت متوکل، ص2541.
ص: 74
نداشتند و تماماً گرفتار و یا کشته می شدند. و یا به بدترین عقوبتها مجازات می شدند(1) مثل دار زدن، حبس و زندان و انواع شکنجه ها و قطع دست و پا.(2) ولی با این حال مردم با دل و جان از مال و جان خود می گذشتند و به زیارت می رفتند، تا جایی که معروف است پیرزنی که دست راست خود را برای رفتن به زیارت کربلا از کف داده بود، می خواست دست چپش را هم قطع کنند، تا بتواند برای بار دیگر به زیارت کربلا رود.(3)

[اشک مهتاب*خادمه فاطمه زهرا(س)تا ابدالدهر*]

اینها فقط نمونه ای از ظلم این خلفاء جور بوده، و امّا در مورد اینکه چرا امامان علیهم السلام در مقابل این ظالمان قیام مسلّحانه نکردند، توجه به چند نکته ی اساسی، ضروری است:
1- همگی امامان علیهم السلام مأمور به اجرای اوامر الهی بوده اند و مطابق با رضای خداوند متعال عمل می کردند. پس در درجه ی اول قیام یا صلح آن بزرگواران بستگی به تقدیر و اراده ی الهی دارد. حتّی امام حسین علیه السلام که در دوران یزید قیام نمود، در مدّت ده سال امامت خود، در زمان معاویه، قیام نکرد.(4)
و جالب اینکه وقتی خواست در زمان یزید قیام کند و جابربن عبدالله به حضرت عرض کرد: «نظر من این است که تو هم مانند برادرت حسن مجتبی که با معاویه صلح کرد، با یزید صلح نمایی.» حضرت در پاسخ او صریحاً این مطلب را
________________________________________
1- .تاریخ کربلا وحائر حسین علیه السلام، ص 143، به نقلاز مقاتلالطالبیین،چاپ ایران، ص 203.
2- .زندگانی امامعلی الهادی علیه السلام، قسمت«منع مسلماناناز زیارت امامحسین علیه السلام»، ص 343.
3- .اخبار الدّولاز احمد ابنیوسف، ص 278، بهنقل از مثیرالاَحزان.
4- . بینشاسلامی، سالدومدبیرستان،سال 1372، درسیازدهم، ص 77.
ص: 75
بیان کرد و فرمود: صلح برادرم با معاویه به امر خدا و رسول او بود و جنگ من هم با یزید به امر خدا و رسول اوست»(1) و یا حضرت به نصیحت کنندگانی که او را به کربلا نرفتن توصیه می کردند، فرمود: «اِنَّ اللهَ شَاءَ اَن یَرَانِی قَتیلاً»(2) یعنی «خدا خواسته است که مرا کشته ببیند».

[اشک مهتاب*خادمه فاطمه زهرا(س)تا ابدالدهر*]

و باز در جای دیگری بعد از آنکه خبر شهادت خود را به اطرافیانش می دهد، می فرماید: «لَا مَحیصَ عَن یَوم خُطَّ بِالقَلَم، یَرضَی اللهَ عَنَّا بِرِضانَا اَهلَ البَیتِ»(3) یعنی «البته از چنین سرنوشتی که رضای خدا در آن است، خشنود هستیم» بنابراین علت واقعی اینکه چرا ائمه علیهم السلام قیام یا صلح نموده اند را فقط خدا می داند و بستگی به مقدّرات الهی داشته است و عقل ما فقط می تواند از قرائن و شواهد، به بعضی دلائل احتمالی آن پی ببرد.
2- هیچکدام از ائمه علیهم السلام، آن تعداد یار واقعیِ قابل اعتماد که در ایمان و اخلاص و تسلیم و وفا مثل یاران امام حسین علیه السلام باشند، نداشتند که مثل آن حضرت بتوانند قیام کنند. یارانی که خود امام حسین علیه السلام درباره ی ایشان فرمود: «فَاِنّی لَا أعلَم أصحَاباً أوفَی وَ لَا خَیراً مِن أصحَابی وَ لا أهل بیت أبرّ و لا أوصَل مِن اَهلِ بیتی»(4) یعنی «من اصحابی باوفاتر و بهتر از اصحاب خود سراغ ندارم و
________________________________________
1- . امامحسین شهیدفرهنگ پیشروانسانیت بخشپانزدهم، ص 103به نقل از نفسالمهموم،مرحوم محدث قمی،ص 38.
2- . همانمدرک، قسمت«شب حسینی»، ص 311.
3- . همانمدرک، قسمت«شکوفاییحسینی» ص 568 بهنقل از مقتلخوارزمی، ج 2،ص 5 و لهوف ص 26 وسمّوالمعنیفی سمّوالذّات ازعبدالله العلایلی،ص 115.
4- . کتاب«سخنانبرگزیده ازبرگزیدگانجهان و تاریخچهارده معصوم علیهم السلام» از سیدابراهیممیانجی، قسمت«ابوعبداللهالحسینالشه ید علیه السلام» ص 136 و حماسهحسینی، ج 1،جلسه اول، ص 33 و کتاب «امامحسین علیه السلام شهیدفرهنگ و پیشروانسانیت» ص 535،به نقل از تاریخطبری، ج 5، ص 418،نفس المهموم ص227، الکامل ابناثیر، ج 3، ص 285.
ص: 76

[اشک مهتاب*خادمه فاطمه زهرا(س)تا ابدالدهر*]

اهل بیتی از اهل بیت خود نیکوتر و بهتر سراغ ندارم».
یاران و اصحابی که خطاب به حضرت می گویند: «ای کاش هفتاد بار زنده می شدم و هفتاد بار خودم را فدای تو می کردم» و دیگری می گوید: «هزار بار» و دیگری می گوید: «ای کاش امکان داشت جانم را فدای تو کنم، بعد بدنم را آتش بزنند، خاکسترش کنند، آنگاه خاکسترش را به باد دهند و دوباره مرا زنده کنند و باز... (1) و یا یارانی مثل حرّ بن یزید ریاحی که با وجود اینکه یکی از بزرگترین سردارهای دشمن است و بعد از عمر سعد، دومین شخصیت لشکر بود، با شرمندگی و اقرار به گناه خود، برای توبه و معذرت خواهی نزد امام می آید، توبه ای که واقعی بودنش را در نبرد با لشگریان یزید و با شهادت خود به اثبات می رساند.(2) و اهل بیتی که بچه ی سیزده ساله اش نه فقط با زبان بلکه با عمل هم شهادت را از عسل شیرین تر می داند و می گوید: «اَحلَی مِنَ العَسَل».(3)
در حالیکه امام صادق علیه السلام با وجود اینکه 4000 شاگرد تربیت کردند،(4) باز هم در جواب اینکه گفتند: «چرا با وجود فراوانی دوستان و شیعیان و یارانتان نشسته اید
________________________________________
1- .حماسه حسینی،ج1، جلسه اول،ص 33 و 34.
2- .حماسه حسینی،ج 2، جلسهچهارم، ص 114.
3- .حماسه حسینی،ج1، جلسه اول،ص 35 و امامحسین شهید فرهنگو پیشوایانسانیت،قسمت «شهادتحسینی» ص 547.
4- . سیرهپیشوایان،قسمت امامجعفر صادق علیه السلام، ص 356 به نقلاز شیخ مفید،الارشاد، ص 271.
ص: 77
و قیام نمی کنید؟» فرمودند: به خدا اگر شیعیانم به تعداد این بزغاله (17 عدد) بود، ما بر جای نمی نشستیم.» (1)

[اشک مهتاب*خادمه فاطمه زهرا(س)تا ابدالدهر*]

و یا باز حضرتش در جای دیگر عملاً حقیقت امر را به یکی از دوستداران خود به نام «سهل بن حسن خراسانی» که او هم همین مطلب را از ایشان پرسیده بود، نشان داد و به او فرمود: برخیز و در تنور داغ بنشین! خراسانی عذر خواهی کرد و در واقع اطاعت نکرد ولی وقتی حضرت همین دستور را به «هارون مکی» داد، او سریعاً اطاعت نمود و بدون هیچ چون و چرایی در تنور داغ نشست (البته بعد که خراسانی داخل تنور را نگاه کرد، دید که او به اذن الهی صحیح و سالم است) سپس حضرت فرمودند: درخراسان چند نفر مثل این مرد هست؟ او گفت: به خدا قسم یکنفر هم نیست. بعد حضرت فرمودند: «اَمَا اِنّا لا نَخرُجُ فِی زَمَانٍ لا نَجِدُ فِیهِ خَمسَهً مَعاضِدِینَ لَنا» یعنی ما، در زمانی که پنج نفر هم یار نداریم قیام نمی کنیم، و ما، به زمان قیام داناتریم.(2)
امام صادق علیه السلام در واقع با این کار خود به همه حقیقت امر را نشان داد، که چرا با وجود صدها هزار مرد جنگی که همه اظهار محبّت و اعلام آمادگی برای قیام می کنند، ائمه شیعه بطور آشکار بر علیه خلفای زمان خویش قیام نکردند. بله شاید تعداد دوستداران ائمه علیهم السلام زیاد باشند ولی کسانی که به خاطر داشتن ایمان زیاد از ایشان اطاعت کنند و تسلیم محض باشند تا یار واقعی و مورد اعتمادشان باشند واقعاً کم هستند و جای تأسف است که هم اکنون هم حتی بعد از گذشت صدها
________________________________________
1- . اصولکافی، ج 3، باب«کمی شمارهمؤمنین» ص 340، ح 4.
2- .منتهی الآمالبا تحقیقباقریبیدهندی، ج 2،قسمت امامصادق علیه السلام، فصلچهارم، روایتششم، ص 1376 به نقلاز مناقب ابنشهر آشوب ج4، ص 237وبحارالانوار،ج 47، ص 123 ح 127.
ص: 78
سال از غیبت امام زمان علیه السلام هنوز 313 نفر یار واقعی جمع نشده اند تا شرایط ظهور حضرتش فراهم گردد و این در حالی است که ما همگی خود را مسلمان و شیعه واقعی می دانیم!!

[اشک مهتاب*خادمه فاطمه زهرا(س)تا ابدالدهر*]

3- درست است که شهادت، فوزی عظیم است ولی به قول علاّمه محمد تقی جعفری «مطلوبیت شهادت در درجه ی بعد از به ثمر رساندن قیام قرار داد».(1) توضیح مطلب اینکه برای قیام، تنها داشتن یاران واقعی و قوای آماده برای حمله نظامی کافی نیست بلکه پیش از آن بایستی سپاهی عقیدتی، مقاوم و مورد اعتماد تهیه شود که به امام و عصمت او، ایمان و معرفت کامل داشته باشند و هدفهای بزرگ او را درک کنند تا در صورت شهادت امام و یارانش، بتوانند با از خودگذشتگی و تحمل هرگونه مشقت و سختی در مقابل گِردبادهای حوادث پایداری و ایستادگی به خرج دهند و از دستاوردهایی که با قیام، برای امّت حاصل می شود، پاسداری نمایند و در واقع قیام را به ثمر رسانند،(2) که در قیام عاشورا، این نقش خطیر را بازماندگانی از اهل بیت که در رأس آنان امام سجاد و حضرت زینت علیهماالسلام قرار داشتند، عهده دار بودند، همان اهل بیتی که امام حسین علیه السلام درباره ی آنان فرمود: «وَ لا أهلَ یَیت أبّر وَلا أوصَل مِن اَهل بَیتی»(3) «اهل بیتی بهتر و نیکوتر از اهل بیت خود سراغ ندارم».
________________________________________
1- . امامحسین علیه السلام شهیدفرهنگ پیشروانسانیت، بخش21، ص 145.
2- .برگرفته ازسیره پیشوایانقسمت امامصادق علیه السلام، ص 390 تا 392.
3- .حماسه حسینی،ج 1، جلسه اول،ص 33 و امامحسین شهیدفرهنگ و پیشروانسانیت، ص 535به نقل از تاریخطبری، ج 5، ص 418 و... .
ص: 79
ولی مابقی امامان شیعه با اینکه هر کدام در زمان خویش، نهایت سعی و تلاش خود را نموده اند که چنین یاران و سپاهیانی را تربیت و آماده کنند، بعلت کافی نبودن تعداد اینگونه افراد، نتوانستند بر علیه خلفاء ظالمِ عصرِ خود، قیام نمایند.

[اشک مهتاب*خادمه فاطمه زهرا(س)تا ابدالدهر*]

4- مهمترین نکته اینکه: در واقع هدف از تمامی مبارزات مستقیم یا غیر مستقیم ائمه علیهم السلام در برابر رژیم خلفاء، تحقق بخشیدن و استمرار خلافت اصیل اسلامی بود و لازمه ی تداوم و استمرار آن، این است که همگی یا اکثریت قریب به اتفاق افراد جامعه، افرادی روشن و آگاه و فهیم و ایثارگر و فداکار و با ایمان باشند تا تحمل اجرای احکام و قوانین اسلام، در جامعه را داشته باشند تا امام با به عهده گرفتن زعامت دولت اسلامی و اجرای قوانین الهی، از این طریق، عدالت اجتماعی را برقرار سازد و راه رسیدن بشریت را به سعادت واقعی هموار سازد و این هدف بزرگ، در صورتی محقّق می شود که مردم جامعه علاوه بر شرایطی که ذکر شد، عدل پذیر هم باشند و از رهبر الهی اطاعت محض داشته باشند و کارگزاران امور جامعه، در این راه با تلاش پیگیر و فداکاری و از جان گذشتگی، برای به اجرا درآمدن برنامه های امام، پشتیبانی لازم را به عمل آورند. در چنین جامعه ای است که بینش و اعتقادات به عقاید حقّه روز به روز افزایش می یابد و جامعه از نظر مادّی و معنوی رشد پیدا می کند.
سعی و تلاش تمامی ائمه بزرگوار شیعه، در راستای آماده ساختن افراد بشر برای رسیدن به چنین جامعه ای بوده است، ولی هیچیک از این شرایط در جامعه ی معاصر با آنان تحقق پیدا نکرد و به همین دلیل بود که ایشان زعامت دولت اسلامی
ص: 80
را در جامعه ای که این شرایط در آن فراهم نبود، صلاح نمی دیدند.(1)

[اشک مهتاب*خادمه فاطمه زهرا(س)تا ابدالدهر*]

مگرمردم در زمان امام علی علیه السلام اجرای احکام و حدود واقعی اسلامی را تحمل کردند و به برقراری عدالت تن در دادند؟! مگر به همین دلائل نبود که امام علی و امام
________________________________________
1- . درروایتی درکتاب «پرسش هایمردم و پاسخ هایامام هادی علیه السلام» ص 94 به نقل ازبحارالانوار،ج 5، ص 156 و کتاب«منتهیالآمال» باتحقیق باقریبیدهندی، ج 2،ص 1845 به نقل ازاثباه الهداه،ج 6، ص 249 ... چنینآمده که: روزیمتوکل (یاواثق یا یکی دیگراز خلفاء) بهسپاهیان کهنود هزار سوارتُرک، درسامراءبودند، دستورداد هر کدامتوبره ی اسبخود را از خاکسرخ پُر کنندو در وسط بیابانوسیعی، درجایی روی همبریزند، آنانچنین کردند وهمانند کوه بلندیشد و نام آن را«تپه مخالی»گذاشتند،خلیفه بالای آنتپه رفت وامام هادی علیه السلام را نیز بهآنجا طلبید.او دستور دادهبود سپاهیانغرق در اسلحهو زره پوش بهعالی ترینصورت با کمالهیبت از کنارتپه رژه روندو هدفش این بودکه شوکت واقتدار و قدرتخود را بهحضرت نشان دهدتا مبادا آنحضرت یا یکیاز اهل بیت اوفکر قیام برعلیه خلافت رانمایند. آنگاهبه امام هادی علیه السلام روکرد و گفت: شمارا به این جاخواستم تاسپاهیان مرامشاهده کنی.امام فرمود: آیامی خواهی مننیز سپاه خودرا به تو نشاندهم؟ گفت: بله.حضرت دعا کردو فرمود: نگاهکن. خلیفه دیدبین آسمان وزمین از شرقتا غرب پُراست ازفرشتگانی کهغرق در سلاحهستند. خلیفهاز وحشت بیهوششد. وقتی بههوش آمد، حضرتفرمود: «ما دردنیا با شماسرستیزنداریم، مامشغول به امرجهان آخرت هستیم،از گمانی کهبرای تو پیداشده، بیمنداشته باش!». یعنیاگر فکر می کنیما بر علیه توقیام می کنیم،خیالت راحتباشد، ما اینقصد رانداریم. غرضاز ذکر روایتقبل این بودکه شاید مطابقبا تحلیلنویسنده یکتاب «امامهادی علیه السلام و نهضتعلویان» در ص 243،امام هادی علیه السلام چون قصدنداشت با آنشرایط جامعه،خلافت را برعهده بگیرد،در جواب متوکل،آن سخنان رافرمود و اگرهم، باطناًچنین قصدی راداشت، چونشدیداً تحتنظارت و کنترلبود، تکلیفالهی او صرفاًدر رهبری وهدایت پیروانو دوستان خودخلاصه می شد وبرای رسیدن بههدف، مجبور بهتقیّه بود، همانطورکه در موارددیگری نیزامام علیه السلام در برابرمتوکل تقیّهکرده اند.«رجوع شود بهفصل چهارمهمین نوشته،پاورقی، ص 107».
ص: 81
حسن علیهماالسلام را رها کردند و به انزوا کشاندند و به جنگ و نبرد با امام حسین علیه السلام پرداختند و بالاخره هم آنان را به شهادت محکوم کردند؟!