برگی از آسمان * شرحى بر توقيعات حضرت مهدى (عج) *

[طاهره رشیدی* خادمه اباصالح المهدی(ع)*]

فصل چهارم : فرو خوردن خشم

از توقيع شريف حضرت امام حسن عسگرى عليه السلام وصيت كظم الغيظ است به مرحوم صدوق رحمة الله
كظم در لغت به معنى بستن سر مشكى است كه از آب پر شده باشد و به طور كنايه در مورد كسانى كه از خشم پر مى شوند و از اعمال آن خوددارى مى نمايند به كار مى رود غيظ به معنى شدت غضب و حالت برافروختگى و هيجان فوق العاده روحى است كه بعد از مشاهده ناملايمات به انسان دست مى دهد.(66)
حالت خشم و غضب از اوصاف مذمومه و خطرناك ترين حالات است .
قال ابو عبد الله عليه السلام ما من عبد كظم غيظا الا زاده الله عزوجل عزا فى الدنيا والاخره و قد قال الله تعالى عزوجل و الكاظمين الغيظ و العافين عن الناس والله يحب المحسنين و اتابه الله مكان غيظ ذلك
حضرت صادق عليه السلام فرمود هيچ بنده خشمى فرو نخورد جز آنكه خداى عزوجل عزت او را در دنيا و آخرت بيفزايد و همانا خداى عزوجل فرمايد در سوره آل عمران آيه 134 و آنها خشم خود فرو خورند و از او بگذرند و خدا نيكوكاران را دوست دارد و خدا او را به جاى فرو خوردن خشمش اين پاداش دهد (يعنى او را دوست دارد)(67)
عن عنبسه العابد قال جاء رجل فشكا الى ابى عبدالله عليه السلام اقاربة فقال له اكظم غيظك و افعل فقال انهم يفعلون و يفعلون فقال اتريد ان تكون مثلهم فلا ينظر الله اليكم
عنبسه بن عابد گويد مردى نزد حضرت صادق عليه السلام آمد و از نزديكان و خويشان خود به آن حضرت شكايت كرد حضرت به وى فرمود خشمت را فرو نشان و بكن (يعنى دائما خشمت را فرونشان در صدد انتقام بر ميا) عرض كرد آنها مى كنند (آنچه مى خواهند) و مى كنند (و شما به من دستور فرونشاندن خشم مى دهى ) فرمود آيا تو هم مى خواهى مانند آنان باشى تا خدا توجهى به شما نكند.(68)

[طاهره رشیدی* خادمه اباصالح المهدی(ع)*]

شيخ مفيد و غيره روايت كرده اند كه مردمى از اهل بيت حضرت امام زين العابدين عليه السلام نزد آن حضرت آمد و به آن حضرت ناسزا و دشنام گفت . حضرت در جواب او چيزى نگفت و چيزى نفرمود. پس چون آن مرد برفت با اهل مجلس خود فرمود كه شنيديد آنچه را كه اين شخص گفت الحال دوست دارم كه با من بياييد بروم نزد او تا بشنويد جواب مرا از دشنام او گفتند مى آييم و ما دوست داشتيم كه جواب او را مى دادى پس حضرت نعلين خود را بر گرفت و حركت فرمود مى خواندندوالكاظمين الغيظ و العافين عن الناس والله يحب المحسنين راوى گفتار از خواندن آن حضرت اين آيه شريفه را دانستيم كه بد به او نخواهد گفت . پس آمد تا منزل آن مرد و صدا زد او را و فرمود به او بگوييد كه على بن الحسين است چون آن شخص شنيد كه آن حضرت آمده است بيرون مهيا براى شر و شك نداشت كه آمدن آن حضرت براى آن است كه مكافات كند بعضى جسارتهاى او را حضرت چون ديد او را فرمود اى برادر تو آمدى نزد من و به من چنين و چنان گفتى پس هر گاه آنچه گفتى از بدى در من است از خدا مى خواهم كه بيامرزد مرا و اگر آنچه گفتى در من نيست حق تعالى بيامرزد تو را. راوى گفت آن مرد چنين شنيد ميان ديدگان آن حضرت بوسيد و گفت آنچه من گفتم در تو نيست و من به اين بدى ها سزاوارترم . راوى حديث گفت آن مرد حسن بن حسن رحمة الله بود.(69)
عن الوصافى عن ابى جعفر عليه السلام قال من كظم غيظا و هو يقدر على امضائه حشا الله قلبه امنا و ايمانا يوم القيامة .
امام باقر عليه السلام فرمود هر كه خشمى را فرو خورد كه بتواند آن را اعمال كند خدا روز قيامت دلش را از ايمنى و ايمان پر كند.(70)

[طاهره رشیدی* خادمه اباصالح المهدی(ع)*]

در حديثى كه در كتب شيعه و اهل تسنن در ذيل آيه والكاظمين الغيظ و العافين عن الناس نقل شد كه چنين مى خوانيم كه يكى از كنيزان حضرت امام على بن الحسين عليه السلام به هنگامى كه آب روى دست امام مى ريخت ظرف آب از دستش افتاد و بدن امام را مجروح ساخت . امام عليه السلام از روى خشم سر بلند كرد كنيز بلافاصله گفت خداوند در قرآن مى فرمايد والكاظمين الغيظ امام فرمود خشم خود را فرو بردم عرض كرد والعافين عن الناس فرمود تو را بخشيدم خدا تو را ببخشد او مجددا گفت والله يحب المحسنين امام فرمود تو را در راه خدا آزاد كردم .(71)
و در اخبار آثار مذمت شديد در خصوص غضب وارد شده است حضرت رسول صلى الله عليه و آله فرمودند كه غضب ايمان را فاسد مى گرداند چنان كه سركه عسل را فاسد مى كند.(72)
از امام محمد باقر عليه السلام مرويست كه اين غضب آتشپاره اى است از شيطان كه در باطن فرزند آدم است چون كسى از شما غضبناك گرديد چشمهاى او سرخ مى شود و باد برگهاى او مى افتد و شيطان داخل او مى شود. (73)
از حضرت صادق عليه السلام مرويست كه غضب كليد هر بدى و شرى است . (74)
حضرت باقر عليه السلام فرمود پدرم حضرت سجاد عليه السلام مى فرمود خشم و غضب از هر خوى ديگرى خطرناك تر است آدمى خشمناك مى گردد در نتيجه نفس محترم خود را مى كشد و زن پاكدامن را به زنا نسبت مى دهد. (75)

[طاهره رشیدی* خادمه اباصالح المهدی(ع)*]

حضرت صادق عليه السلام فرمود روزى بين سلمان و شخصى سخنى شد (آن شخص عمر بن خطاب ) آن مرد به سلمان گفت تو كه هستى سلمان جواب داد (بدون غضب ) اما اولى و اولك نطفة قدرة اول من و تو هر دو نطفه اى نجس بوده اما اخرى و اخرك جيفة منتنة عاقبت هر دومان نيز مردارى گنديده خواهد بود. هر گاه روز قيامت شود و ميزان عدل بنهد فمن ثقلت موازينه فهو الكريم هر كه ميزان حسنات و كردار نيكش سنگين بود او شرافتمند است و من خفت موازينه فهواللئيم هر كس اعمال خويش ‍ سبك بود پست و بى ارزش او است .(76)
سلمان را اهانت به غضب و عصبانى نمى شود با دلائل قانع كننده جواب را مى دهد و طرف را مغلوب و خوار مى كند.

[طاهره رشیدی* خادمه اباصالح المهدی(ع)*]

حضرت على عليه السلام براى خدا خشمگين مى شود
سعد بن قيس همدانى گفت روزى امير المؤ منين را در پناه ديوارى ديدم عرض كردم يا على در چنين موقعى اينجا ايستاده اى فرمود: آمده ام كه بيچاره اى را دستگيرى و يا مظلومى را فريادرسى كنم در همين موقع زنى با عجله فرا رسيد به اندازه اى آشفته بود كه از خود فراموش كرده راه را تميز نمى داد. چشمش به على عليه السلام افتاد با حالتى تضرع آميز عرض كرد يا على شوهرم به من ستم كرده سوگند خورده مرا بزند با من بيا شفاعت فرما مولى سر زير انداخت پس از مختصر زمانى سر برداشته گفت نه به خدا قسم بايد حق مظلوم را بى درنگ گرفت پرسيد منزلت كجاست نشانى منزل خود را داد.
با على عليه السلام آمد تا به در خانه رسيد و نشان داد مولى على عليه السلام به صاحب منزل سلام كرد جوانى با پيراهن رنگين بيرون آمد به او فرمود از خدا بترس زن خود را ترسان كرده اى جوان با درشتى گفت ترا چه با زن من اكنون به واسطه حرف تو او را خواهم سوخت على عليه السلام هر گاه از منزل خارج مى شد تازيانه اى در دست داشت و شمشير نيز حمايل مى كرد هر كه مستوجب تازيانه بود تاءديبش مى نمود اگر كسى نيز استحقاق شمشير داشت كيفر مى داد جوان توجه كرد كه شمشير به حركت آمد فرمود تو را امر به معروف و نهى از منكر مى كنم سرپيچى مى نمائى و رد مى كنى اينك توبه كن و الا ترا مى كشم در اين هنگام مردم در طلب اميرالمؤ منين عليه السلام كوچه به كوچه مى آمدند تا ايشان را پيدا كردند هر يك سلام كرده مى ايستادند جوان ناگاه متوجه شد با چه شخصى روبرو است عرض كرد مرا ببخش خدا ترا ببخشد به خدا سوگند مانند زمين آرام مى شوم تا زنم بر من قدم بگذارد دستور داد آن زن وارد خانه شود و برگشت با خود اين آيه را تلاوت مى كردلا خير فى كثير من نجواهم الا من امر بصدقه او معروف او اصلاح بين الناس و گفت سپاس خداى را كه به وسيله من بين زن و شوهرى اصلاح نمود هر كه براى رضاى خدا بين مردم اصلاح نمايد به زودى او را خداوند پاداش بزرگى خواهد داد.(77)

[طاهره رشیدی* خادمه اباصالح المهدی(ع)*]

حضرت صادق عليه السلام فرمود حواريون به عيسى عرض كردند اى راهنماى نيكى به ما بگو سخت ترين چيزها كدام است گفت غضب خداوند پرسيدند با چه وسيله اى مى توان جلوگيرى از خشم و غضب خدا نمود. فرمود به اينكه بر مردم خشم ننماييد. سؤ ال كردند منشاء غضب چيست پاسخ داد كبر و خود خواهى و كوچك شمردن مردم .(78)
حضرت امام صادق عليه السلام يكى از غلامانش را پى كارى فرستاد او دير كرد امام عليه السلام به دنبالش رفت ديد خوابيده است بالاى سرش نشست و بادش مى زد، تا بيدار شد امام صادق عليه السلام به او فرمود فلانى به خدا تو اين حق را ندارى كه شب و روز هر دو بخوابى شب براى خود و روزت از آن ماست . يعنى حضرت بدون اينكه غضب و خشمگين باشد مى فرمايد شب بخواب و روز هم براى هم براى ما كار كن .(79)
مرويست كه مردى از اهل باديه به خدمت حضرت پيغمبر صلى الله عليه و آله آمد عرض كرد كه من مردى هستم باديه نشين مرا كلمه ياد ده كه جامع خير دنيا و آخرت باشد آن حضرت فرمود كه هرگز غضب مكن و سه مرتبه اعرابى عرض خود را اعاده كرد، حضرت همين جواب فرمود غضب مكن .(80)

[طاهره رشیدی* خادمه اباصالح المهدی(ع)*]

فصل پنجم : صلة الرحيم ، پيوند با خويشان
رحم در اصل به معنى جايگاه جنين در شكم مادر است سپس اين تعبير به تمام خويشاوندان شده است به خاطر اينكه از رحم واحدى نشاءت گرفته اند.(81)
صله رحم به حكم قرآن مجيد و اخبار ائمه عليهم السلام واجب و قاطع رحم ملعون و مذموم شده حضرت رسول اكرم صلى الله عليه و آله فرمودند كه وصيت مى كنم حاضرين امت را و غائبين ايشان را و كسانى كه در پشت پدران و رحم مادران هستند تا روز قيامت كه صله رحم به جا آورند اگر چه دورى ايشان يكساله راه باشد به درستى كه اين جزء دين است .(82)

[طاهره رشیدی* خادمه اباصالح المهدی(ع)*]

اهميت صله رحم تا آنجا است كه پيامبر اسلام مى فرمايدصلة الرحم تعمر الديار و تزيد فى الاعمار و ان كان اهلها غير اخيارپيوند خويشاوندان شهرها را آباد مى سازد و عمرها مى افزايد گرچه انجام دهندگان آن از نيكان هم نباشند.(83)
قال ابو عبد الله عليه السلام ما نعلم منشاء يزيد فى العمر الا صلة الرحم ان ان الرجل يكون اجله ثلاث سنين فيكون وصولا للرحم و يزد الله فى عمره ثلاثين سنة فيكون سنة فيكون قاطعا للرحم فنقصه الله ثلاثين سنة و يجعل اجله الى ثلاث سنين .
امام صادق عليه السلام فرمود چيزى كه عمر را زياد كند جز صله رحم نمى دانم تا آنجا كه مردى كه اجلش 3 سال است و او صله رحم كننده است خدا 30 سال به عمرش افزايد و آن سه سال را 33 سال كند و مردى كه عمرش 33 سال است و قطع رحم كند خدا 30 سالش را كم مى كند و عمرش را سه سال قرار مى دهد.(84)
تحفة المجالس نقل شده كه على بن حمزه مروزى كه از شيعيان موسى بن جعفر عليه السلام بود به اتفاق يعقوب ابن يزيد كه از اهالى مغرب بود به حج مشرف شده بودند و در مسجد الحرام حضور مبارك حضرت موسى بن جعفر عليه السلام مشرف شدند حضرت رو كرد به يعقوب بن يزيد فرمود آيا در اين سفر با برادر و عمه ات هم سفر نبودى ؟ عرض ‍ كرد چرا فرمود آيا در فلان منزل ما بين تو و برادرت نزاع نشد به نحوى كه به هم فحش داديد. عرض كرد چرا فرمودند از طرف من به برادرت بگو از اين سفر برنمى گردى و عمرت به آخر رسيده زيرا او به تو فحش داده و قطع رحم نموده يعقوب عرض كرد يابن رسول الله من هم به او فحش دادم اجل من هم چون به او فحش دادم در اين سفر مى رسد و به وطن خود بر نمى گردم فرمود خداوند بيست سال ديگر عمر به تو عنايت فرموده براى آنكه در اين سفر به عمه ات خدمت نمودى و اگر در قبال آن قطع رحم اين وصل رحم نبود تو هم روى وطن خود را نمى ديدى زيرا قطع رحم عمر سى ساله را سه سال و صله رحم عمر سه ساله سى سال مى نمايد.(85)

[طاهره رشیدی* خادمه اباصالح المهدی(ع)*]

قال ابو جعفر عليه السلام صلة الرحم تزكى الاعمال و تدفع البلوى و تنمى الاموال و تنسى ء له فى عمره و توسع فى رزقه و تحبب فى اهل بيته فليتق الله وليصل رحمه حضرت امام باقر عليه السلام فرمود صله رحم اعمال را پاك مى كند و بلا را دور مى نمايد و اموال را بركت مى دهد و عمر را به تاءخير اندازد و روزيش را وسعت مى دهد و در ميان خانواده محبوبش سازد. پس بايد از خدا پروا كرد و صله رحم نمود.(86)
ابو حمزه ثمالى گويد اميرالمؤ منين عليه السلام در خطبه فرمود پناه مى برم به خدا از گناهانى كه در نابودى (گنهكار) شتاب كنند عبد الله بن كوازيشگرى برخواست و گفت اى امير مؤ منان مگر گناهانى هم هست كه در نابودى شتاب كنند. فرمود آرى واى به تو آن قطع رحم است هر آينه (چه بسا) خاندانى هستند كه گرد هم آيند و يارى هم كنند و با اينكه از حق دورند خداوند به آنها روزى دهد و (چه بسا) خاندانى كه از هم جدا شوند و از همديگر ببرند پس خدا آنها را محروم از روزى كند با اينكه پرهيزكارند.(87)

[طاهره رشیدی* خادمه اباصالح المهدی(ع)*]

در كشف الغمه است كه حضرت امام محمد باقر عليه السلام فرمود وصيت كرد مرا پدرم به اين كلمات فرمود اى پسر جان من با پنج طبقه از مردم مصاحبت مكن سخن با ايشان مگوى و رفاقت مكن با ايشان در راه . عرض كردم كه فدايت شوم اين جماعت كيانند فرمود:لا تصحبن فاسقا فانه سعيك بالحملة فما دونهايعنى البته با فاسق يار مشو زيرا كه او تو را به يك لقمه بلكه كمتر از آن مى فروشد عرض كردم اى پدر كمتر از آن چيست فرمود به طمع لقمه تو را مى فروشد لكن به آن نمى رسد. گفتم اى پدر دوم كيست فرمود با بخيل مصاحبت مكن زيرا كه او به منزله سراب است دور مى كند از تو نزديك را و نزديك به تو دور را و سراب آن است كه شعاع آفتاب در نيمروز به زمين مستوى افتد لمعات آن درخشنده در نظر آيد چون آب موج زننده پس گمان برده شود كه آن آبى است بر زمين جارى مى شود و آن صورتست و حقيقت ندارد گفتم پدر چهارم كيست فرمود احمق است زيرا كه او مى خواهد تو را نفع رساند از احمق نادانى تو را ضرر مى رساند عرض كردم اى پدر پنجم كيست فرمود مصاحبت مكن با قاطع رحم زيرا كه من يافتم او را ملعون در سه موضع از كتاب خدا. (88)در سه جاى قرآن خدا به قاطع رحم كرده لعنت نمود اول آيه در سوره محمد آيه 23فهل عسيتم ان توليتم ان تفسدوا فى الارض و تقطعوا ارحامكم آيه 23اولئك الذين لعنتهم الله فاصمهم واعمى ابصارهم
يعنى اما اگر راه مخالفت را پيش گيريد و از فرمان خدا و عمل به كتاب او روى گردان شويد آيا جز اين انتظارى مى رود كه در زمين فساد كنيد و قطع رحم نمائيد و آنها كسانى هستند كه خداوند از رحمت خويش دورشان ساخته گوشهايشان را كر و چشم هايشان را كور نموده است نه حقيقتى را مى شنوند و نه واقعيتى را مى بينند.