ازدواج از دیدگاه قرآن و سنّت (جلد 1)

[مهراوه* باران اشک *]

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله می‌فرمایند:
«بهترین زنان شما برای همسری زنی است که زایا، مهربان، پاکدامن باشد، نزد فامیلش عزیز و محترم و در مقابل شوهر متواضع و مهربان و فروتن باشد، از خودآرایی برای شوهر خویش کوتاهی نکند اما در برابر دیگران به حدّی خوددار باشد که بی‌اعتنا جلوه کند، نظرات همسر خویش را به ویژه در امر زناشویی مراعات کند و در برابر خواسته‌های مشروع او تسلیم باشد و اما در عین حال سنگینی و وقار خود را از دست ندهد».(1)
*****
1- وسائل الشیعه، جلد 14، صفحه 14.
(صفحه 99)

[مهراوه* باران اشک *]

امام صادق علیه‌السلام می‌فرمایند:
«بهترین زنان شما، زنانی هستند که خوشبو و معطّر باشند و در خانه‌داری، کدبانوی خوب و خوش‌پخت و مهارت در آشپزی داشته باشند و در پذیرایی از مهمان و احسان بر فقراء، احساس خوشحالی نمایند و در اسراف و مصرف‌های بی‌مورد قدم برندارند اگر چنین باشد بدانند که آنان از کارگزاران الهی بوده و هرگز پشیمان نخواهند بود».(1)
بنا به نتیجه‌ای که از آیات و احادیث به دست می‌آید اوصاف یک زن خوب و شایسته به شرح زیر می‌باشد:
*****
1- فروع کافی، جلد 5، صفحه 325.
(صفحه 100)
1 تقوی و ایمان
2 تمکین و تأمین نیاز جنسی
3 عفت و پاکدامنی و شرم و حیا
4 پیروی زن از شوهر
5 تدبیر اقتصادی و هماهنگی با امکانات شوهر
6 زایا و بچه‌دار شدن
7 زینت و آرایش برای شوهر
8 رازداری زن نسبت به شوهر
9 عشق و محبت بی‌نظیر به شوهر
همانطوری که داشتن همسر صالح برای مردان مایه خوشبختی و
(صفحه 101)
سعادت است برای تمام زنان نیز داشتن شوهر شایسته بالاترین آرزوها
است.

[مهراوه* باران اشک *]

«إِنَّا خَلَقْناکُمْ مِنْ ذَکَرٍ وَ أُنْثی وَ جَعَلْناکُمْ شُعُوباً وَ قَبائِلَ لِتَعارَفُوا إِنَّ أَکْرَمَکُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقاکُمْ: ما شما را چه زن و چه مرد شعبه و قبیله قرار دادیم تا مورد شناسایی قرار گیرید در حقیقت بزرگوارترین و گرامی‌ترین شما در پیشگاه خدا، با تقوی ترین شما است».(1)
در این آیه ملاک شایستگی، فقط تقوا معرفی شده و برای زن یا مرد، هیچ چیز دیگر قابل مقایسه با صفت «تقوی» نیست.
«وَ الَّذینَ یَرْمُونَ الْمُحْصَناتِ ثُمَّ لَمْ یَأْتُوا بِأَرْبَعَةِ شُهَداءَ فَاجْلِدُوهُمْ ثَمانینَ جَلْدَةً وَ لا تَقْبَلُوا لَهُمْ شَهادَةً أَبَداً وَ أُولئِکَ هُمُ الْفاسِقُونَ: و کسانی که زنان
*****
1- 13 / حجرات.
(صفحه 102)
پاکدامن را متهم می‌کنند، سپس چهار شاهد نمی‌آورند، آنها را هشتاد تازیانه بزنید و شهادتشان را هرگز نپذیرید و آنها فاسقان هستند».(1)

[مهراوه* باران اشک *]

«قُلْ لِلْمُؤْمِنینَ یَغُضُّوا مِنْ أَبْصارِهِمْ وَ یَحْفَظُوا فُرُوجَهُمْ ذلِکَ أَزْکی لَهُمْ إِنَّ اللَّهَ خَبیرٌ بِما یَصْنَعُونَ: به مردان مؤمن و باایمان بگو که چشمان خود را فرو بندند و عورت‌های خود را حفظ کنند این برای آنها پاکیزه‌تر است، همانا خداوند از آنچه انجام می‌دهند آگاه است».(2)
همچنین امام باقر علیه‌السلام می‌فرمایند:
*****
1- 4 / نور.
2- 30 / نور.
(صفحه 103)
«شایستگی داماد در تقوا و دیانت و امانتداری او نهفته است هر کس واجد این شرایط باشد، درخواست او را بپذیرد».(1)
پیامبر اکرم علیه‌السلام می‌فرمایند:
«هان، ای مردم کامل‌ترین مردم از جهت ایمان آن شخصی است که اخلاقش نیکو و نسبت به همسرش مهربان‌تر باشد».(2)
امام رضا علیه‌السلام می‌فرمایند:
«هر شوهری که دارای امکانات باشد برای او واجب است زندگی خانوادگی را توسعه بخشد».(3)
*****
1- مکارم الاخلاق، صفحه 204.
2- وسائل الشیعه، جلد 8، صفحه 509.
(صفحه 104)

[مهراوه* باران اشک *]

امام صادق علیه‌السلام می‌فرمایند:
«بهترین مردان شما، سخاوتمند و مهمان نواز شما است و بدترین مردان شما افراد بخیل می‌باشد». (1)
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله می‌فرمایند:
«از جمله نشانه‌های شوهران ممتاز این است که نسبت به پدر و مادر خویش مهربان و نیکوکار باشند».(2)
از این آیات و احادیث نتیجه می‌گیریم که بهترین شوهران و مردان،
*****
1- روضة المتقین، جلد 5، صفحه 380.
2- مکارم الاخلاق، صفحه 166.
3- روضة المتقین، جلد 8، صفحه 108.
(صفحه 105)
دارای صفات ذیل می‌باشند:
1 دیانت و تقوی و ایمان دارند.
2 اخلاق و تلاشگری و کوشایی دارند.
3 عفت کلام دارند و فحش نمی‌دهند.
4 مهمان نوازند.
5 پاکیزه و آراسته‌اند.
6 بخشش و سخاوت دارند.
7 امین بودن.
8 نسبت‌به والدین خود نیکوکارند.
9 اصالت و نجابت خانوادگی دارند.
(صفحه 106)

[مهراوه* باران اشک *]

نگاه کردن پیش از ازدواج
اشاره
«لا یَحِلُّ لَکَ النِّساءُ مِنْ بَعْدُ وَ لا أَنْ تَبَدَّلَ بِهِنَّ مِنْ أَزْواجٍ وَ لَوْ أَعْجَبَکَ حُسْنُهُنَّ إِلاَّ ما مَلَکَتْ: بعد از این دیگر زنی بر تو حلال نیست و نمی‌توانی همسرانت را به همسران دیگری تبدیل کنی، هرچند جمال آنها مورد توجه تو واقع شود مگر آنچه که به صورت کنیز در ملک تو در آید …».(1)
جمعی از مفسران جمله «وَ لَوْ أَعْجَبَکَ حُسْنُهُنَّ» (2) را دلیل بر حکم معروفی گرفته‌اند که در روایات اسلامی نیز به آن اشاره شده و آن اینکه کسی که می‌خواهد با زنی ازدواج کند می‌تواند قبلاً به او نگاه کند، نگاهی که وضع
*****
1- 52 / احزاب.
2- هرچند زیبایی آنها اعجاب تو را برانگیزد.
(صفحه 107)
و قیافه و اندام او را برای وی مشخص کند.

[مهراوه* باران اشک *]

فلسفه این حکم این است که انسان با بصیرت کامل همسر خود را انتخاب کند و از ندامت و پشیمانی آینده که پیمان زناشویی را به خطر می‌افکند جلوگیری کند چنانچه در حدیثی از پیامبر اسلام آمده است که به یکی از یاران خود که می‌خواست با زنی ازدواج کند فرمود: «قبلاً به او نگاه کن که این سبب می‌شود مودت و الفت میان شما پایدار شود».(1)
در حدیثی دیگر از امام صادق می‌خوانیم: که در پاسخ این سؤال که: «آیا مرد می‌تواند به هنگام تصمیم بر ازدواج با زنی او را به دقت بنگرد و
*****
1- تفسیر قرطبی، جلد 8، صفحه 5303.
(صفحه 108)
به صورت و پشت سر او نگاه کند؟».
فرمود: «آری، مانعی ندارد، هنگامی که مردی بخواهد با زنی ازدواج کند به او نگاه کند و به صورت و پشت سر او بنگرد».(1)

[مهراوه* باران اشک *]

همانطوری که ملاحظه می‌کنید، همگی روایات حاکی است که این نگاه کردن‌ها، با دو شرط، نه تنها جایز است بلکه ضروری به نظر می‌رسد و آن دو شرط عبارتند از:
1 مرد این عمل را به قصد شهوترانی انجام ندهد، اگرچه ممکن است هنگام تماشا کردن این موضوع حاصل شود.
*****
1- وسائل الشیعه، جلد 14.
(صفحه 109)
2 این نگاه‌ها به قصد ازدواج صورت بگیرد نه برای اغراض دیگر و یا خدای نکرده برای هوسرانی.

[مهراوه* باران اشک *]

نگاه کردن از دیدگاه فقهی

مرحوم صاحب جواهر که از علماء بسیار بزرگ شیعه می‌باشند می‌فرمایند:
«کسی که اراده تزویج نموده، می‌تواند به صورت و دست‌ها و موی سر و محل زینت زن نگاه کند، بلکه به جز عورتین، نگاه کردن وی به سایر اعضاء او نیز مجاز و مشروع است».(1)
قابل توجه اینکه با این فتوا، تمام مراجع تقلید فعلی موافقت کرده‌اند.
*****
1- عروة الوثقی، فصل مستحبات نکاح.
(صفحه 110)

[مهراوه* باران اشک *]

و حضرت امام خمینی (ره) فرموده‌اند:
«در صورتیکه کسی اراده تزویج با فردی را داشته باشد و احتمال هم بدهد که ازدواج محقّق خواهد شد بدون نظر شهوت می‌تواند به تمام اعضاء بدن وی به جز عورتینش نگاه کند، اگر چه تلذّذ پس از نگاه کردن حاصل می‌شود امّا احتیاط مستحب این است که فقط به صورت، دست‌ها و محل زینت و موی سرش نگاه کند و از دیدن بقیه قسمت‌ها اجتناب نماید».(1)