آسيب شناسي تربيتي جوانان

[فاطمی*خادمه یوسف زهرا(س)*]

آسيب شناسي تربيتي جوانان

پيش درآمد[1]

الٌحَمْدُ لِلّهِ رَبِّ العالمين وَ الصلاه وَ السلام عَلى سَيد الانبياء وَ المُرسَلين ابِى القاسِم مُحَمَّد وَ الِهِ الطَيَّبين المَعْصومين المُنْتَجَبين

امام على(عليه السلام) خطاب به امام حسن(عليه السلام) فرمودند:

إِنَّمَا قَلْبُ الْحَدَثِ كَالْأَرْضِ الْخَالِيَةِ مَا أُلْقِيَ فِيهَا مِنْ شَيْء قَبِلَتْهُ فَبَادَرْتُكَ بِالْأَدَبِ قَبْلَ أَنْ يَقْسُوَ قَلْبُكَ وَ يَشْتَغِلَ لُبُّكَ لِتَسْتَقْبِلَ بِجِدِّ رَأْيِكَ مِنَ الْأَمْرِ مَا قَدْ كَفَاكَ أَهْلُ التَّجَارِبِ بُغْيَتَهُ وَ تَجْرِبَتَهُ فَتَكُونَ قَدْ كُفِيتَ مَئُونَةَ الطَّلَبِ وَ عُوفِيتَ مِنْ عِلَاجِ التَّجْرِبَةِ فَأَتَاكَ مِنْ ذَلِكَ مَا قَدْ كُنَّا نَأْتِيهِ وَ اسْتَبَانَ لَكَ مَا رُبَّمَا أَظْلَمَ عَلَيْنَا مِنْهُ.[2]

شناختن تمايلات طبيعى و تمنيات فطرى جوانان و ارضاى صحيح و معتدل هر يك از آن تمايلات، اساسى ترين پايه ى تربيت نسل جوان است. مربى لايق كسى است كه ابتدا، ساختمان طبيعى جوانان را مورد مطالعه ى دقيق قرار دهد و با بررسى كامل و همه جانبه، تمام خواهش هاى درون آنان را بشناسد و سپس هر كدام را در جاى خود و با اندازه گيرى صحيح و عاقلانه ارضا نمايد. چنين تربيتى هم آهنگ با نظام حكيمانه ى خلقت و بر وفق قانون آفرينش است. چنين تربيتى بهترين و پايدارترين تربيت ها است و مى تواند جوانان را به شايستگى بسازد و موجبات خوش بختى و سعادت آنان را فراهم سازد.[3]

در آيين مقدس اسلام، برنامه ى تربيت نسل جوان، بر اساس احياى تمام تمايلات فطرى، و هدايت همه ى خواهش هاى طبيعى استوار است.

به عقيده ى روان شناسان، دوران جوانى و بلوغ، دوره ى بروز احساسات مذهبى و شكفته شدن تمايلات ايمانى و اخلاقى است.

جوانان از هر ملت و نژادى، به طور فطرى، خواهان معرفت الهى و سجاياى اخلاقى اند. اين خواهش عميق طبيعى باعث شده است كه دانشمندان روان شناس، دوران بلوغ و جوانى را سنين ماوراى طبيعى بنامند و در مباحث «روان شناسى جوان» مستقلا درباره آن گفت و گو كنند. حتّى كودكانى كه در خانواده هاى دور از مذهب و ايمان پرورش يافته اند، در دوران بلوغ علاقه ى بيش ترى از خود نسبت به مسائل مذهبى نشان مى دهند; امّا متأسفانه از آن جا كه بشر به مصداق كلام گُهر بار امير مؤمنان على(عليه السلام): لَا تَرَى الْجَاهِلَ إِلَّا مُفْرِطاً أَوْ مُفَرَّطاً، هميشه در برداشت ها و استنباط ها و در نتيجه در عمل كردها گرفتار افراط ها و تفريط ها يا تندروى ها و كند روى ها است، در اين وادى نيز بسيارى به خطا رفته اند.

دسته اى جوانان را يك سره قشرى جاهل، ناشى، نافهم، بى تجربه و اصولا غير قابل اعتماد مى دانند. اين عده جوانان را براى هيچ امرى از امور فردى و اجتماعى لايق و طرف مشاوره و... نمى دانند. به اعتقاد آن ها، جوان بايد هم چون موجودى صمٌ و بكم و چشم و گوش بسته به بزرگ ترها توجه كرده و مقلد بى چون و چراى آن ها باشد، و از طرف ديگر، گروهى نيز آن قدر دم از جوان و جوانى مى زنند و آن قدر تعابير عجيب و غريبى درباره ى آنان به كار مى برند كه گاه امر بر خود جوانان نيز مشوه و مشكوك مى نمايد.

[فاطمی*خادمه یوسف زهرا(س)*]

اين جا است كه جوان در يك وادى حيران و سرگردانى، دُچار اوهام، تخيلات، سرگردانى و در نهايت بى هويتى و سرخوردگى و دل زدگى نسبت به تمام امور حتّى خود مى شود و هميشه از خود مى پرسد كه آيا به واقع من كيستم؟ در كجاى دايره ى هستى واقع شده ام؟ چه ارزشى دارم؟ چه آينده اى در انتظار من است؟ آيا كسى هست كه مرا درك كند؟ اگر موفق نشوم چه؟ اگر شكست بخورم چه خواهد شد؟ فرياد جوان مسلمان در اين هياهوى قرن اين است كه: هان!اى رهبران!اى متوليان امر دين!اى دل سوختگان،اى بزرگان و اساتيد حوزه و دانشگاه!اى كسانى كه داغ دين بر سينه داريد! مرا دريابيد! مرا، دينم را، انديشه ام را، تفكراتم را، گذشته ام را، آينده ام را، فرهنگم را، ارزش هايم را، ميراث پر بهاى اسلامى و ملى ام را و بالاخره من و تمام تعلقات پر ارزشم را دريابيد.

مگر نمى بيند كه چگونه عده اى تمام آن را به حراج ابتذال فرهنگى گذاشته و حاضرند آن را به ثمن بخس معامله كنند؟ مگر نمى بينيد كه چگونه دشمن براى همه ى اين ارزش ها دندان طمع تيز كرده است؟

مگر نه اين است كه ما جوانان مسلمان ايرانى، افتخار آفرينان روزهاى پرشكوه انقلاب 57 و هشت سال دفاع مقدس در دهه ى 60 بوده ايم؟ كام تشنه ى جوان، منتظر سيراب شدن توسط يك جواب قانع كننده ى مطابق با فطريات و طبيعيات اوست. پاسخى از سر صدق و صفا.

جوان در اين وادى، هميشه به سراغ كسى مى گردد كه خارج از هياهوى شعارى و بدون آن كه بخواهد از او كالايى بسازد و براى مواقعى خاص استفاده ببرد، بدون آن كه در پس پرده ى شعار حمايت از جوان و جوانان بر موج اين شعارها سوار و به اهداف شوم خود برسد، به واقع، او و تمايلات فطرى او و دردهاى نهفته ى در درون او و سؤالات پاسخ نگفته او و هزاران خواسته ى به حق و مشروع او را درك كند و او را بيابد تا مرهمى هر چند مختصر بر دردهاى كهنه اش بگذارد. و چه خوش گفت آن پير جوان دل و آن ره رو راه على و آن اميد دل تمام جوانان مسلمان ايران زمين كه: بى توجهى به دغدغه هاى واقعى جوانان و استفاده از آنان به عنوان كالايى كه تنها در مواقع خاص نظير انتخابات مورد استفاده دارد، امرى كاملا غلط و بى انصافى به جوانان است.[4]

او جوانان ايرانى مسلمان را، راد مردانى مى داند كه توانستند در دهه ى 50، سرنوشت يك ملت را تغيير داده و در آن هياهوى فساد و فحشاى حاكم بر جامعه ى آن روز ايران، معجزه ى انقلاب اسلامى را بيافرينند، و در دهه ى شصت، دشمن تا دندان مسلح و متكى به قدرت هاى بزرگ را با شجاعت و فداكارى به زانو در آورد و اكنون نيز نسل جوان ايران مى تواند در دهه ى 80 و 90 كارهاى بسيار بزرگى انجام دهد و خود را به عنوان الگوى جوانان جهان و افكار عمومى ملت ها معرفى نمايد.

[1] . از: حجت الاسلام والمسلمين طوسى.
[2] . نهج البلاغه، نامه ى 31.
[3] . گفتار فلسفى، ص 333.
[4] . گوشه اى از بيانات بسيار مهم مقام معظم رهبرى ـ حضرت آيت اللّه خامنه اى در جمع جوانان گيلان.
دکتر محمد گلزاري