جهاد شهید و شهادت

[سلمان رستگار(امیری حسین و نعم الامیر)]

[سلمان رستگار(امیری حسین و نعم الامیر)]

تقدیم نامه


اَلسَّلَامُ عَلَیکَ یَا سَیِّد الشُّهَداء یَا اَبا عَبدِ اللّهِ الحُسَین عَلَیهِ السَّلَام

تقدیم به همه شهدای تاریخ نبوت ها و بعثت ها و تاریخ امامت و ولایت اسلامی.

تقدیم به روح بلند امام شهدا و شهدای راه امام رحمه اللّه ، شهدای انقلاب اسلامی ایران.
تقدیم به شهید زندۀ انقلاب، رهبر معظم (مدظله العالی) و همۀ شهدای راه ولایت و رهبری.
تقدیم به شهدای محراب و نمازگزاران شهید.
تقدیم به همه شهدای گذشته و حال و آینده، اعم از زن و مرد، شیرزنان و شیر مردان قهرمان .
تقدیم به شهیدان و سعیدان همیشه پیروز، زندگان برخوردار از حیات طیبه و رزق الهی و احدی الحسنین.(1)
ص: 5

---

1- 1. سوره توبه، آیه 52.
تقدیم به شهدای امنیت کشور و شهدای راه استقلال، آزادی و جمهوری اسلامی
تقدیم به شهدای مدافع مرزهای کشور و شهدای مرزبان و مرزدار و مرزبانان و مرزداران شهید.
تقدیم به شهدای مبارزه با انواع مفاسد و تقدیم به شهدای حزب جمهوری اسلامی، شهدای هفتم تیر و...
تقدیم به شهدای بیدارگر و بصیرت آفرین.
تقدیم به شهدای راه امر به معروف و نهی از منکر و شهدای پانزده خرداد و هفده شهریور .
تقدیم به شهدای راه حق و عدالت و شهدای راه عزت اسلام و ایران.
تقدیم به شهدای راه وحدت و همبستگی و اتحاد ملی و شهدای دفاع از آب و خاک و میهن ایران.
تقدیم به شهدای مسلمان، مسیحی، شیعه و سنی و همه شهدای ایران و ایرانی.
تقدیم به شهدای مدافع حرم.
تقدیم به شهدای ترور و شهدای مبارزه با خط نفاق و منافقین کوردل.
تقدیم به شهدای مبارزه با استبداد و استکبار و استعمار و شهدای مبارزه با اشرار و مبارزه با قاچاقچیان مواد مخدر.
تقدیم نامه
ص: 6
تقدیم به شهدای راه علم و دانش و عالمان و دانشمندان شهید و شهدای هسته ای.
تقدیم به شهدای هشت سال دفاع مقدس و جانبازان شهید و شهدای جانباز.
تقدیم به شهدای روحانی و روحانیون شهید و شهیدان بصیر و بصیرت آفرین.
تقدیم به شهدای ارتشی و ارتشیان شهید و سربازان شهید و شهدای سرباز.
تقدیم به شهدای سپاهی و سپاهیان شهید و فرماندهان شهید و شهیدان فرمانده.
تقدیم به شهدای بسیجی و بسیجیان شهید و تقدیم به شهدای نیروی انتظامی کشور.
تقدیم به شهدای دولتمرد و دولتمردان شهید و شهدای ریاست جمهوری، نخست وزیری و مجلس شورای اسلامی.
تقدیم به شهدای دانشگاهی و دانشگاهیان شهید و استادان شهید و شهدای اساتید.
تقدیم به شهدای حوزوی و حوزویان شهید، تقدیم به شهدای معلم و معلمان شهید.
تقدیم به شهدای دانشجو و دانشجویان شهید .
تقدیم به شهدای گمنام و سربازان گمنام و گمنامان شهید.
ص: 7
تقدیم به شهدای بازاری و بازاریان شهید، تقدیم به شهدای کارگر و کارگران شهید.
تقدیم به شهدای روستایی و روستائیان شهید.
تقدیم به شهدای شهری و شهرنشینان شهید.
تقدیم به شهدای کشاورز و کشاورزان شهید.
تقدیم به شهدای صنعتگر و صنعتگران شهید.
تقدیم به شهدای متخصص و متخصصان شهید.
تقدیم به شهدای هنرمند و هنرمندان شهید.
تقدیم به شهدای رسانه و خبرنگاران شهید.
تقدیم به شهدای ورزشکار و ورزشکاران شهید.
و تقدیم به تمامی شهیدان راه حق و حقیقت از ازل تا به ابد.

[سلمان رستگار(امیری حسین و نعم الامیر)]

مقدمه

(وَلَا تَحْسَبَنَّ الَّذِینَ قُتِلُوا فِی سَبِیلِ اللَّهِ أَمْوَاتًا بَلْ أَحْیَاءٌ عِنْدَ رَبِّهِمْ یُرْزَقُونَ * «فَرِحِینَ بِمَا آتَاهُمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ وَیَسْتَبْشِرُونَ بِالَّذِینَ لَمْ یَلْحَقُوا بِهِمْ مِنْ خَلْفِهِمْ أَلَّا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَلَا هُمْ یَحْزَنُونَ * یَسْتَبْشِرُونَ بِنِعْمَهٍ مِنَ اللَّهِ وَفَضْلٍ وَأَنَّ اللَّهَ لَا یُضِیعُ أَجْرَ الْمُؤْمِنِینَ)(1)
البته گمان مبرید که شهیدان راه خدا مردند، بلکه زنده به حیات ابدی شدند و در نزد خدا متنعم خواهند بود. آنان به فضل و رحمتی که خداوند نصیب آنها گردانیده شادمانند و مژده دهنده به آن مؤمنانی که هنوز به آنها نپیوسته اند و بعداً در پی آنها به سرای آخرت خواهند شتافت که از مردن هیچ نترسند و از فوت متاع دنیا هیچ غم مخورند. و آنها را بشارت به نعمت و فضل خدا دهند و اینکه خداوند اجر اهل ایمان را هرگز ضایع نگذارد.
ص: 13

---

1- 1. آل عمران: 169، 170 و 171.
(وَلَا تَقُولُوا لِمَنْ یُقْتَلُ فِی سَبِیلِ اللَّهِ أَمْوَاتٌ بَلْ أَحْیَاءٌ وَلَکِنْ لَا تَشْعُرُونَ)(1)
و آن کسی که در راه خدا کشته شد، مرده نپندارید بلکه او زندۀ ابدی است ولیکن همه شما این حقیقت را در نخواهید یافت.
منظور از زندگانی شهدا بعد از شهادت همان زندگی در عالم برزخ است که ارواح درعالم پس از مرگ دارند. نه زندگی جسمانی و مادی، گرچه زندگی برزخی، اختصاصی به شهیدان ندارد بسیاری دیگر از مردم نیز دارای حیات برزخی هستند ولی از آن جا که حیات شهیدان یک حیات فوق العاده عالی و آمیخته با انواع نعمت های معنوی است گویا زندگی سایر برزخیان در مقابل آنها ناچیز است.
رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمود:
أَخبِرنِی جبرِئیلُ بِاَمرٍ قَرّت بِه عَینِی وَ فَرَحَ بِهِ قَلبِی قَالَ: یَا مُحَمَّد صلی الله علیه و آله و سلم مَن غَزی مِن أُمّتِکَ فِی سَبیلِ اللّهِ فَاَصابَهُ قَطرهٌ مِنَ السّماءِ أَو صُداعٌ کَتب اللّهُ له شهادهً یَوم القِیامه.(2)
جبرئیل به من خبری را داد که چشمم روشن شد و دلم شاد گردید. گفت: ای محمد صل الله علیه و آله و سلم هر کسی از امت تو در راه خدا جهاد کند پس قطره ای از آسمان به او اصابت نماید یا صداع(3) به او برسد، خداوند برای او فضیلت شهادت در روز قیامت ثبت می کند.
ص: 14

---

1- 1. بقره : 154.
2- 2. وسائل الشیعه، ج 11، ص 26.
3- 3. یک نوع بیماری که باعث درد شدید در سر می شود.
همچنین رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمود:
مَن سَأَلَ اللّهَ الشُّهادَهَ مُخلِصاً اَعطاهُ اللّهُ أَجرَ شَهیدٍ وَ اِن مَاتَ عَلی فِراشِهِ.
کسی که با صدق نیت از خداوند شهادت در راه او را آرزو کند خداوند پاداش شهید به او عطا می کند، هر چند در رختخوابش بمیرد.
فرهنگ عزت آفرین و رهایی بخش جهاد و شهادت پیوسته در تاریخ شکوهمند اسلام و ایران اسلامی موجب سربلندی و مقاومت تحسین برانگیز در برابر استبداد و استعمار و استکبار جهانی بوده است.
شهیدان بزرگوار راه خدا همیشه حماسه آفرین بوده اند. آنان مؤمنانه و عاشقانه و عارفانه جسم و جان خود را تقدیم راه خدا نموده و به پیروی از قرآن و عترت و به ویژه سرور و سالار شهیدان حسین بن علی علیه السلام و یاران باوفایش در دفاع از قرآن و اسلام و آرمانهای مقدس مکتب سرخ تشیع همیشه در همه صحنه های جهاد و دفاع و شهادت حاضر بوده اند. به سبب شجاعت و ایمان و صداقت مجاهدین اسلام و رزمندگان جبهه های حق علیه باطل بوده است که، به تعبیر نورانی علی علیه السلام: «خداوند دشمن ما را به خواری دچار ساخت و پیروزی را نصیب ما گردانید».(1)
ص: 15

---

1- 1. نهج البلاغه، خطبه 55.
اگر بخواهیم در این مقدمه کوتاه به مهمترین انگیزه های درونی و معنوی مجاهدان راه حق و شهدای راه خدا بپردازیم باید به این موارد اشاره کنیم:
1- بینش و آگاهی و درک صحیح از موقعیت سیاسی و اجتماعی کشور و امت اسلامی و پی بردن به این نکته که عزت و استقلال کشور اسلامی را جز با شهادت نمی توان به دست آورد.
2- ایمان به خدا؛ بدون شک ایمان به خدا در رأس انگیزه های مجاهدان و شهدا می باشد، آنان خود را سپاهیان خدا و مدافعان دین خدا دانسته اند و بر همین اساس بوده که در راه تحقق آرمانهای توحیدی استقامت ورزیده و هیچ ترس و اندوهی را به خود راه نداده اند.
3- ولایت پذیری و پیروی از ولایت؛ اطاعت صادقانه و عاشقانه از مقام ولایت دینی یکی از مهمترین موجبات تحریک شجاعت و روحیۀ انقلابی مجاهدان و شهدا بوده است که آنان در سایه ولایت پذیری توانسته اند حماسۀ مقاومت و ایثار را به نمایش بگذارند.
4- غلبه بر دنیا زدگی و رفاه طلبی و داشتن آرمانهای دنیوی؛ کسی که از جان خود به سادگی می گذرد به این دلیل است که علاوه بر انگیزه های قوی توحیدی و معنوی و اخروی، دنیا را نیز ساده می گیرد و دلبستگی های خود را به دنیا قطع می کند، چنین کسی همه خواسته های
ص: 16
خود را فدای اسلام می کند، در این صورت است که فرهنگ جهاد و دفاع و شهادت، ضد فرهنگ رفاه طلبی و دنیازدگی است.
5- معنویت و دعا و نیایش؛ مجاهدان و رزمندگان و شهدای بزرگوار اسلام مردان معنویت و دعا و نیایش و راز و نیاز با معبود بی نیاز بوده اند. آنان در درون خود و در محراب نماز با شیطان درون و هواهای نفسانی مبارزه نموده و برای مبارزه با دشمن بیرونی آماده گردیده و با تقرب به خدا و با ذکر و یاد خدا وارد صحنۀ نبرد با دشمن خارجی شده و در این نبرد به پیروزی رسیده اند و به فوز عظیم شهادت دست یافته اند.
6-صبر و مقاومت و تحمل سختی ها و مشکلات برای رسیدن به اهداف و آرمانهای متعالی و مقدس از مهمترین اوصاف تربیتی مجاهدان و شهدای راه حق می باشد.
7- ایثار و شهادت و سرانجام به واسطه برخورداری از این اوصاف ذکر شده است که ایثارگری و شهادت طلبی یکی از آمال بزرگ مجاهدان و رزمندگان اسلام به شمار می آید و بر همین اساس آنچه را داشته اند ایثار کرده اند. و به عشق رسیدن به مقام شهادت و لقای حق تعالی وارد صحنۀ جنگ و جهاد فی سبیل الله می شدند.(1)
ص: 17

---

1- 1. نهج البلاغه، خطبه 119.
ص: 18

[سلمان رستگار(امیری حسین و نعم الامیر)]

فصل اول : جهاد
اشاره
واژه جهاد

کلمه جهاد از ریشه «جهد» گرفته شده است که به معنوی صعوبت و مشقت می باشد، بعضی آن را تلاش توأم با رنج دانسته اند. بنابراین معنای اینکه فلانی جهاد کرد آن است که قدرت خود را به کار انداخت و متحمل مشقت گردید و تلاش توأم با رنج کرد. جِهاد ( به کسر اول) مصدر است و به معنی تلاش می باشد و نیز اسم است و به معنی جنگ می باشد. و جنگ را از آن جهت جهاد گویند که تلاش توأم با رنج است.(1)
فلسفه و هدف جهاد در اسلام
قانون جهاد در اسلام برای دفع تهاجم وضع شده است. البته اصالت و تقدم و اولویت با صلح می باشد. صلحی که معنایش همزیستی شرافتمندانه و عادلانه است. اما اگر ملتی و امتی مورد
ص: 21
________________________________________
1- 1. قاموس قرآن، ج 2، ص 77 و 78.
تجاوز دشمن قرار گیرد، در آن صورت چاره ای جز اقدام به جهاد و جنگ دفاعی نیست. به همین دلیل است که دفاع برای هر کشور و ملت و امتی واجب است و باید آنقدر نیرومند باشد تا بتواند جلوی تجاوز و تجاوزگر را بگیرد.

[سلمان رستگار(امیری حسین و نعم الامیر)]

قرآن در این مورد می فرماید:

(وَأَعِدُّوا لَهُمْ مَا اسْتَطَعْتُمْ مِنْ قُوَّهٍ وَمِنْ رِبَاطِ الْخَیْلِ تُرْهِبُونَ بِهِ عَدُوَّ اللَّهِ وَعَدُوَّکُمْ )(1)
هر نیرویی در قدرت دارید برای مقابله با آنها (دشمنان) آماده سازید و اسب های ورزیده (برای میدان نبرد) تا به وسیلۀ آن دشمن خدا و دشمن خویش را بترسانید.
بنابراین در هر عصر و زمانی باید مسلمین آمادگی رزمی کافی در برابر دشمنان خود را داشته باشند. هدف از فرمان افزایش توان نظامی، ایجاد ترس در دل دشمن است. پس باید از پیشرفته ترین سلاح های هر زمان به عنوان یک وظیفه قطعی اسلامی بهره گیری کرد و باید به تقویت روحیه و ایمان سربازان و لشکریان که قوه و نیروی مهمتری است پرداخت.
پیشوایان بزرگ اسلام برای مقابله با دشمن از هیچ فرصتی غفلت نمی کردند.
بدیهی است که در اسلام، هدف از جهاد و جنگ، ویرانگری و تخریب و اشغال سرزمین های دیگران و اموال آنان نیست. هدف
ص: 22
________________________________________
1- 1. سوره انفال، آیه 60.
اسلام این نیست که اصول بردگی و استعمار را در جهان گسترش دهد، بلکه هدف این است که با این قوی شدن و وسایل جنگی و رزمی، دشمنان خدا و دشمنان خود را بترسانند. هنگامی که مسلمین قدرت کافی داشته باشند، دشمنان حق و عدالت و دشمنان استقلال و آزادی به وحشت می افتند و سرجای خود می نشینند. در حقیقت جهاد و دفاع اسلامی نه به شکل کشورگشایی سلاطین پیشین است و نه به شکل توسعه طلبی استعمارگران و امپریالیستهای امروز است و نه به صورت غارتگری قبایل عرب جاهلی. بلکه همه برای خدا و در راه خدا و در مسیر احیای حق و عدالت و آزادی و نجات و رهایی انسان ها از انواع اسارت ها و بردگی ها و بندگی های شرک آلود می باشد.(1)
البته دین اسلام، دین صلح و طرفدار صلح است و قرآن هم می فرماید: (وَالصُّلْحُ خَیْرٌ) ، صلح بهتر است اما اگر طرف مقابل ظالم است و می خواهد به شکلی شرافت انسانی را پایمال کند، و ما اگر تسلیم بشویم ذلت را متحمل شده ایم و بی شرافتی را به شکل دیگری متحمل شده ایم، بنابراین اسلام می گوید: صلح، در صورتی که طرف مقابل آماده و موافق صلح باشد، اما در صورتی که طرف مقابل می خواهد بجنگد، اسلام می گوید: جنگ و دفاع.(2)
ص: 23
________________________________________
1- 1. تفسیر نمونه، ج 7، ص 475.
2- 2. کتاب جهاد شهید مطهری، ص 16.
(أُذِنَ لِلَّذِینَ یُقَاتَلُونَ بِأَنَّهُمْ ظُلِمُوا وَإِنَّ اللَّهَ عَلَی نَصْرِهِمْ لَقَدِیرٌ)
به کسانی که جنگ بر آنان تحمیل گردیده، اجازۀ جهاد داده شده است، چرا که مورد ستم قرار گرفته اند، و خدا بر یاری آنها تواناست.(1)

[سلمان رستگار(امیری حسین و نعم الامیر)]

این نخستین آیه ای است که خداوند بعد از هجرت به مدینه اذن جهاد را به مسلمانان داده است. در این آیه نخست می گوید:
«خداوند به کسانی که جنگ از طرف دشمنان بر آنها تحمیل شده، اجازۀ جهاد داده است، چرا که آنها مورد ستم قرار گرفته اند».
و آنگاه این اجازه را با وعدۀ پیروزی از سوی خداوند قادر متعال، تکمیل کرده و می فرماید:
«و خدا قدرت بر یاری کردن آنها دارد».
این عبارت متضمن این است که شما باید آنچه در توان دارید برای دفاع آماده کنید، آنگاه خداوند هم یاری تان می نماید.

[سلمان رستگار(امیری حسین و نعم الامیر)]

و دیگر فلسفه جهاد عبارت است از اینکه: جهاد (مظلوم) در برابر ظالم و ستمگر که حق مسلّم، طبیعی، فطری و عقلی اوست که تن به ظلم ندهد، برخیزد و فریاد کند. و دست به اسلحه برد، ظالم را بر سر جای خود بنشاند و دست آلودۀ او را از حقوق خود کوتاه سازد و
ص: 24
________________________________________
1- 1. سوره حج، آیه 39.
جهاد در برابر طاغوت هایی است که قصد محو نام خدا را از دلها و ویران ساختن معابدی که مرکز بیداری افکار است را دارند. در برابر این گروه نیز باید بپا خاست تا نتوانند یاد الهی را از خاطرها محو کنند و مردم را تخدیر نموده، بنده و بردۀ خویش سازند. لازم به ذکر است که خداوند ظلم ظالمان را تنها با نیروهای غیبی و قدرت صاعقه و زلزله (جز در موارد استثنایی) دفع نمی کند، بلکه به وسیلۀ مؤمنان راستین شرّ آنها را دفع می نماید و تنها چنین کسانی را زیر پوشش حمایت خود قرار می دهد. بنابراین وعده های الهی نه تنها نباید سبب سستی و برداشتن بار مسئولیت از دوش مسلمانان شود، بلکه باید موجب تحرک بیشتر و فعالیت دامنه دارتر گردد و البته در این صورت، پیروزی از ناحیۀ خداوند تضمین شده است.(1)

[سلمان رستگار(امیری حسین و نعم الامیر)]

قرآن مجید می فرماید:
(یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا خُذُوا حِذْرَکُمْ فَانْفِرُوا ثُبَاتٍ أَوِ انْفِرُوا جَمِیعًا )
ای کسانی که ایمان آورده اید، آمادگی خود را (در برابر دشمن) حفظ کنید و در دسته های متعدد، یا به صورت دسته واحد، به سوی دشمن حرکت نمایید.(2)
این آیه خطاب به عموم مسلمانان است و دو دستور مهم برای حفظ موجودیت اجتماعشان به آنها می دهد. نخست می فرماید: «ای
ص: 25
________________________________________
1- 1. تفسیر نمونه، ج 14، ص 133 و 135.
2- 2. سورۂ نساء، آیه 71.
کسانی که ایمان آورده اید، با کمال دقت مراقب دشمن باشید، مبادا غافلگیر شوید و از ناحیه آنها خطری به شما برسد». آنگاه دستور می دهد برای مقابله با دشمن از روش ها و تاکتیک های مختلف استفاده کنید و در دسته های متعدد یا به صورت اجتماع، برای دفع دشمن حرکت کنید). آنجا که لازم است در دسته های مختلف و پراکنده حرکت کنید از این طریق وارد شوید و آنجا که ایجاب می کند، همگی به صورت یک ارتش به هم پیوسته به میدان دشمن بشتابید اجتماع را فراموش نکنید. و همچنین برای دفاع از خویشتن نیز هرگونه آمادگی از نظر روانی و معنوی، و از نظر بسیج منابع فرهنگی، اقتصادی و انسانی و همچنین استفاده از کاملترین نوع سلاح زمان و طرز به کار گرفتن آن را فراهم سازید.

[سلمان رستگار(امیری حسین و نعم الامیر)]

بنابراین جهاد اسلامی برای به دست آوردن مال و مقام و یا منابع طبیعی و مواد خام کشورهای دیگر نیست و یا برای تحصیل بازار مصرف و یا تحمیل عقیده و سیاست نمی باشد، بلکه تنها برای نشر اصول فضیلت و ایمان و دفاع از ستمدیدگان و زنان و مردان بال و پر شکسته و کودکان محروم و ستم دیده است. و به این ترتیب، جهاد دو هدف جامع دارد: یکی «هدف الهی»و دیگر «هدف انسانی» و این دو حقیقت از یکدیگر جدا نیستند و به یک واقعیت باز می گردند.(1)
ص: 26
________________________________________
1- 1. تفسیر نمونه، ج 4، ص 26.
جهاد اسلامی جنبه مادی ندارد، هیچ مسلمانی نباید برای هدف مادی گام در میدان جهاد بگذارد و اگر ندای صلح از طرف دشمن آمد می بایست به او پاسخ گوید، اگر چه ممکن است غنایم مادی فراوانی را از دست بدهد، زیرا هدف از جهاد اسلامی توسعه طلبی و جمع غنایم نیست، بلکه هدف آزادسازی انسانها از قید بندگی بندگان و خداوندان زر و زور و تزویر است. و هر زمان که روزنه امیدی به سوی این حقیقت گشوده شد، باید به سوی آن شتافت.

[سلمان رستگار(امیری حسین و نعم الامیر)]

جهاد یک قانون عمومی در عالم آفرینش است. همۀ موجودات زنده جهان اعم از نباتات و حیوانات به وسیله جهاد، موانع را از سر راه خود بر می دارند تا بتوانند به کمالات مطلوب خود برسند.
آنانی که همیشه در حال جهاد و مراقبت به سر می برند، همواره زنده و پیروزند و دیگرانی که به فکر خوش گذرانی و ادامۀ زندگی فردی هستند، دیر یا زود از بین رفته و ملّتی زنده و مجاهد جای آنها را خواهند گرفت.
پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم می فرماید:
«آن کسی که جهاد را ترک گوید، خداوند بر اندام او لباس ذلت می پوشاند، و فقر و نیازمندی بر زندگی، و تاریکی بر دین او سایۀ شوم می افکند، خداوند پیروان مرا به وسیلۀ سُم ستورانی که به میدان جهاد پیش میروند و به وسیلۀ پیکانهای نیزه ها، عزّت می بخشد».(1)
ص: 27
________________________________________
1- 1. الکافی، ج 5، ص 2.
و نیز می فرماید:
«جهاد کنید تا مجد و عظمت را برای فرزندانتان به میراث بگذارید».(1)
و امیرالمؤمنین علی علیه السلام در خطبۀ جهاد چنین می فرماید:
«جهاد دری است از دربهای بهشت، که خداوند آن را به روی دوستان خاص خود گشوده است، جهاد لباس پر فضیلت «تقوا» است، جهاد زره نفوذناپذیر الهی است، جهاد، سپر محکم پروردگار است، آن کس که جهاد را ترک گوید، خداوند بر اندام او لباس ذلت و بلا می پوشاند، و او را در مقابل دیدگان مردم خوار و ذلیل جلوه می دهد...»(2)