» محیط زیست و اسلام
● فقه محیط زیست فقه محیط زیست شامل بایدها و نبایدهای دینی در خصوص محیط زیست میباشد. درخصوص فقه محیط زیست میتوان دو گونه بحث کرد :
محیط زیست را از اساتید فن خواستار شد.
و وسائلالشیعه که فقه اهل بیت(ع) میباشد میتوان مسائل جدید فقه را جستجو نمود. اما در این کتب فقهی چه ابوابی متناسب با محیط زیست وجود دارد ؟
آیت ا... مصباح یزدی (دامت برکاته) درتفسیر موضوعی خود در بحث حیوان شناسی، خداشناسی واژه سماعه را به کاربرده است که سماعه را به دو بخش تقسیم کرده است:
ـ سماعه مادی (محیط زیست)
ـ سماعه معنوی
ایشان اشاره میفرمایند که، خلقت آسمانها و زمین باید حفاظت شود. باید توجه داشته باشیم که میان تکوین و تشریع رابطهای مستحکم وجود دارد. تکوین مربوط به آفرینش وو بحث تشریع مربوط به فقه اسلامی وقانون گذاری میگردد. اگر جهان آفرینش وو مبانی فقه اسلامی بچرخد هرآینه نابود میشود. اگر هماهنگی میان تکوین و تشریع نباشد جهان نابود خواهد شد. بحثهای پایهای خلقت، انسان شناسی ومحیط زیست محسوب میگردند.
زاویه دید دوم درخصوص فقه محیط زیست، از دید سیاسی است. چون ما نظام اسلامی داریم و شورای محترم نگهبان خلاف شرعها را بررسی میکند، لذا باید مجموع قوانین محیطزیست، اصل پنجاهم قانون اساسی، سند چشمانداز بیست ساله و برنامه های توسعه پنج ساله کشور را بررسی کنیم و ببینیم اگر به جای فقهای شورای نگهبان بودیم چه نظری میدادیم ؟
اما چگونه با بحثهای خاص فقهی میتوانیم به معاهدات زیست محیطی بیندیشیم؟ بعنوان مثال معاهده کیوتو در خصوص کنترل مصرف سوخت فسیلی! چگونه میتوان با مخالفت جهان سلطه در خصوص استفاده از دانش هستهای که به حفظ محیط زیست کمک میکند، برخورد نمود؟ با کمال تاسف توجه مجامع مذهبی، خصوصا حوزههای شیعی (با این که این موضوع از ابتدای شکلگیری آئین کامل اسلام مدنظر قرآن کریم و پیشوایان معصوم ما بوده است)
به این موضوع کمتر جلب شده است. بدنیست درابتدای بحث، به چند نمونه از دستورات تعالی بخش دینی در این خصوص اشاره کنیم :
الف) آیات قرآن کریم :
- هوانشاکم من الارض و استعمرکم فیها(هود ۶۱) خداوند شما را از زمین خلق کرد و شما را مامور آبادانی آن نمود.
- ویفسدون فیالارض اولئک هم الخاسرون (بقره-۲۷) وآنان که درزمین فساد میکنند از زیان کارانند.
- ولاتسرفو انه لایحب المسرفون (انعام-۱۴۱) اسراف نکنید که خداوند اسراف گران را دوست ندارد.
ب) روایـات :
امام صادق (ع) : درختان میوه دار را قطع نکنید که خدا برشما به شدت عذاب را فرود آورد. (وسائل-۱۳/۴۶)
امام علی (ع) : رسول خدا (ص) ازریختن سم حتی در سرزمینهای مشرکین نهی فرموده است. (وسائل- ۱۱/۴۶)
با توجه بـه مثالهای فوق وصدها نمونه دیگر از دستورات دینی، عوامل زیست محیطی مثل آب و هـوا، از جمله مسائل مهمی هستند کـه میبایست در مجامع فقهی شیعه طرح و بستر مناسب خود را بازیابند. دولت اسلامی بدون ارائه راهکارهای روشن فقهی توان ورود در این عرصهها را ندارد و البته منابع غنی شیعه به اندازه کافی به این مهم پرداخته و تنها میباید در
۱) تعریف فقه ۲) از کتب متعدد فقهی مانند جواهرالکلام خلقت میشود خلقت، بر خلاف تشریع الهی هستی شناسی، اساس رشته فقه جهت استخراج آن احکام تلاشهای لازم صورت پذیرد.
نقل قول
