سبک زندگی اهل‌بیت (علیهم‌السلام) با رویکرد فرزند‌آوری

[خادمه زینب کبری(س)]

سبک زندگی اهل‌بیت (علیهم‌السلام) با رویکرد فرزند‌آوری

[خادمه زینب کبری(س)]

چکیده

پژوهش حاضر به سبک زندگی اهل‌بیت (علیهم‌السلام) ‌با رویکرد فرزند‌آوری می‌پردازد. زمینه و هدف پژوهش، تشویق برای فرزند‌آوری و تکثیر آن است. این پژوهش درصدد ارائه‌ی سبک نظری و عملی اهل‌بیت (علیهم‌السلام) ‌در فرزند آوری و تکثیر آن است. روش پژوهش توصیفی تحلیلی است. یکی از اهداف ازدواج تولید نسل است که باعث بقای نوع انسانی و از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. امروزه فرزند‌آوری در جامعه رو به کاهش است و جمعیت ایران رو به پیری می‌رود که این خود یک خطر جدی است. برای ترغیب اقشار مختلف مردم به تولید نسل و تکثیر آن، تشویق‌ها و راهکارهای اهل‌بیت (علیهم‌السلام) ‌راه روشن و الگوی خوبی خواهد بود. در این مقاله سعی شده تا روایاتی که در مورد تشویق به تولید نسل و تکثیر آن است، دسته‌بندی‌شده و راهکارهای اهل‌بیت (علیهم‌السلام) ‌ارائه شود؛ در ادامه نیز به الگو بودن خود اهل‌بیت (علیهم‌السلام) ‌در این زمینه پرداخته خواهد شد. این نوشتار در مقوله‌ی سبک زندگی اهل‌بیت (علیهم‌السلام) ‌با رویکرد فرزند‌آوری به بحث و نظر می‌پردازد و برای تبیین این موضوع، مقاله‌ی حاضر سبک اهل‌بیت (علیهم‌السلام) ‌را از دو جهت؛ سبک نظری و سبک عملی مورد بررسی قرار داده است.

[خادمه زینب کبری(س)]

سبک نظری

در این قسمت به سبک نظری اهل‌بیت (علیهم‌السلام) ‌نسبت به فرزندآوری می‌پردازیم با این بحث، نگرش اهل‌بیت (علیهم‌السلام) ‌در مقوله‌ی فرزند آوری تبیین شده و دیدگاه‌های متفاوت اهل‌بیت (علیهم‌السلام) ‌در دو موضوع؛ ترغیب و تشویق به اصل فرزند‌آوری و ترغیب و تشویق به کثرت فرزندآوری و عدم ترس از روزی، ارائه می‌‌شود.

[خادمه زینب کبری(س)]

1. ترغیب و تشویق به اصل فرزندآوری
اهل‌بیت اطهار (علیهم‌السلام) ‌یک تشویق عام دارند که شامل زن و مرد می‌شود و یک ترغیب خاص که برای زنان دارند. این تشویق‌ها و ترغیب‌ها از ابعاد گوناگون است.

الف: تشویق عام
میراث خداوند
امام صادق (علیه‌السلام) می‌فرمایند: میراث خداوند به بنده‌ی مؤمنش، فرزند صالحی است که برایش طلب آمرزش نماید[1] (ابن‌بابویه،1413،‏3)حضرت، فرزند صالح را میراث خداوند برای انسان می‌شمرد که با استغفار فرزند برای والدین، زمینه‌ی نزدیکی آنها به خدا را فراهم می‌کند و به همین دلیل خیری از طرف خدا به‌شمار می‌رود.

[خادمه زینب کبری(س)]

جانشین انسان
خیر خداوند برای انسان وقتی محقق می‌شود که قبل از وفات انسان، خداوند جانشین او را نشان دهد. فرزند برای انسان خیری از طرف پروردگار است چراکه جانشین او خواهد بود و راه او را ادامه خواهد داد؛ امام کاظم (علیه‌السلام) فرمودند: همانا خداوند متعال هرگاه خیر بنده‌ای را بخواهد او را نمی‌میراند تا اینکه جانشینش را به او نشان دهد[2] (مجلسى،1403،‏101: 91).

وجود فرزند برای انسان یادآور نام و خاطره اوست و با نگه‌داشتن یاد او، شخصیت او باقی می‌ماند، پس بقای شخصیت انسان درگرو فرزند است؛ روایت شده که هرکس بدون جانشین بمیرد، گویا بین مردم نبوده و کسی که بمیرد و برایش جانشینی باشد، گویا نمرده است[3] (همان)؛ به سبب این دو، یعنی؛ خیر خداوند و بقای شخصیت انسان، اگر کسی قبل از وفات از خود فرزندی را به‌جای بگذارد، سعادت خود را مشاهده می‌کند. امام کاظم (علیه‌السلام) می‌فرمایند: سعادت یافت انسانی که قبل از مرگ جانشینی از خودش را ببیند[4] (كلينى،1407،‏11).

[خادمه زینب کبری(س)]

شفاعت کننده
از پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله)نقل شده که حضرت فرمود: فرزند ... اگر قبل از او (والدین)بمیرد، شفیعش می شود[5] (ابن أبي جمهور، 1405،‏4:372).

باعث آمرزش گناهان والدین
چند چیز از طرف فرزند باعث آمرزش والدین است:

4-1- محبت به فرزند: انسان به سبب محبتی که به فرزند ابراز می‌کند، مورد ترحم خداوند واقع می‌شود. امام صادق (علیه‌السلام) فرمود: همانا خداوند عزوجل به سبب شدت محبت بنده نسبت به فرزندش، او را مورد رحمت قرار می‌دهد[6] (كلينى، همان:449).

4-2- بیماری فرزند: بیماری فرزند باعث آمرزش گناهان والدین است، امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) در مورد بیماری‌ای که به بچه می‌رسد فرمود: برای والدینش کفاره است[7] (ابن فهد حلى،1407:126).

4-3- طلب آمرزش برای والدین: اگر فرزند بعد وفات والدین برای آنها طلب آمرزش نماید خداوند آ‌نها را می‌آمرزد. از پیامبر اکرم (صلی‌الله علیه و آله)نقل شده که حضرت فرمود: فرزند ... اگر بعد از او بمیرد برایش طلب آمرزش می‌نماید[8])نورى، 140، ‏15: 112).

4-4- اعمال صالح فرزند: ثواب اعمال صالحی که فرزند انجام می‌دهد به والدین نیز می‌رسد و این باعث تخفیف در عذاب و یا ارتقای درجات آنان خواهد شد. امام صادق (علیه‌السلام) فرمود: پیامبر اکرم (صلی‌الله علیه و آله)فرمود: روزی حضرت عیسی بن مریم (علیه‌السلام) از کنار قبری گذشت که صاحبش را عذاب می‌کردند. سال بعد از آنجا گذر نمود درحالی‌که صاحب قبر عذاب نمی‌شد. عرض کرد: پروردگارا! چرا این‌گونه است؟ خداوند به او وحی فرمود: او فرزند صالحی داشت که راهی را درست نمود و یتیمی را پناه داد به سبب همین او را بخشیدم[9] )ابن بابويه، 1376: 512).

[خادمه زینب کبری(س)]

محبت به فرزند و آثار آن

انسان به ابراز عواطف نیازمند است و هم نیاز به جذب محبت دیگران دارد و هم محتاج ابراز محبت به دیگران است. انسانی از جهت روحی و روانی آرامش دارد که از جهت محبت کمبود نداشته باشد؛ فرزند باعث ارتقای احساسات و عواطف انسانی است؛ اهل‌بیت (علیهم‌السلام) ‌از فرزند تعابیر عاطفی نموده‌اند: از پیامبر اکرم (صلی‌الله علیه و آله)نقل شده که فرمودند: فرزند جگر گوشه‌ی مؤمن است[10])ابن أبي‌جمهور، 1405،‏4:372(در جای دیگر حضرت می‌فرماید: فرزندان میوه‌ی دل‌ها و نور چشمانند[11])بروجردى،1386،‏26: 630).

دوست داشتن کودکان و مأنوس بودن با آ‌نها فقط ابراز احساسات دنیوی نیست، بلکه یکی از آثار مهم آن، یاد خداست، چراکه فطرت آنها توحیدی بوده و انگیزه‌های غیر فطری در آنها بسیار کم است؛ پس فطرت انسان را نیز احیا می‌کنند. امام صادق (علیه‌السلام) فرمود: حضرت موسی بن عمران (علیه‌السلام) عرض کرد: ای پروردگار! کدام‌یک از اعمال نزد تو افضل است؟ خداوند فرمود: دوست داشتن بچه‌ها، به سبب آنکه آنها را بر توحید خود سرشتم. اگر آنها را بمیرانم به سبب رحمتم داخل بهشتم می‌کنم[12] (برقى،1371،‏1: 293).

اثر سوم محبت به فرزند، جلب رحمت ویژه الهی است، آنگاه‌که فرزند به چهره‌ی والدین می‌نگرد. پیامبر اکرم (صلی‌الله علیه و آله)فرمود: در چهارجا درهای رحمت آسمان گشوده می‌شود: ... هنگام فرود آمدن باران، هنگام نگاه فرزند به‌صورت والدین[13] (بروجردى،1386،26: 634 ). وقتی درهای آسمان گشوده شد برکات آسمانی نصیب پدر و مادر می‌‌شود. شاید به خاطر همین پیامبر اکرم(صلی‌الله علیه و آله)فرمود: خانه‌ای که در آن بچه نیست، برکتی در آن نیست[14] (پاينده، 1382: 374 ).

[خادمه زینب کبری(س)]

ارزش ویژه‌ی مولود مسلمان

مولود مسلمان به آن جهت که تابع عقاید والدین خواهد بود بر مولود غیرمسلمان برتری دارد و ارزش آن قابل مقایسه با امور دنیوی نخواهد بود، پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله)فرمود: مولود امت من محبوب‌تر است ازآنچه که خورشید بر آن بتابد[15] )بروجردى، 1386،‏25: 80 (این فرمایش حضرت مربوط به تابش خورشید برجایی است که مسلمانی در آن نباشد ، کنایه از این است که ارزش مولود مسلمان بیشتر از این عالم دنیاست.

[خادمه زینب کبری(س)]

الف : تشویق خاص

در روایات زن باردار مورد تشویق ویژه قرارگرفته است. پیامبر اکرم (صلی‌الله علیه و آله)فرمود: زن هنگامی که باردار است، خداوند برایش پاداش روزه‌دارِ شب‌زنده‌دار را می‌نویسد و زمانی که پاک شود، کسی جز خداوند نمی‌داند چه پاداشی در انتظارش است[16] ( ابن حيون، 1385،‏2:191)

2.ترغیب به کثرت فرزندآوری و عدم ترس از روزی
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) و اهل‌بیت گرامی‌اش (علیهم السلام)علاوه بر ترغیب و تشویق به اصل فرزندآوری، والدین را به‌صورت عام و زنان را به‌صورت خاص، به تکثیر جمعیت سوق می‌دهند.

[خادمه زینب کبری(س)]

الف: تشویق عام
مباهات پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله)در روز قیامت
کثرت جمعیت باعث مباهات پیامبر اکرم (صلی‌الله علیه و آله) بر انبیاء و سایر امت‌ها خواهد بود؛ در این زمینه روایات متعددی وارد شده که به بعضی از آنها اشاره می‌کنیم:

زن مهربان و بچه‏آور بگيريد، زيرا من به‌ كثرت شما بر ساير پيغمبران افتخار مى‏كنم[17])نورى، 1408،‏14: 178).

زیاد فرزند آورید تا من فردای قیامت به کثرت شما بر امت‌های دیگر مباهات کنم[18] )كاشانى، 1406،‏23 :1292).

ازدواج کنید و تولید نسل نمایید، چراکه من روز قیامت به شما نسبت به سایر امت‌ها مباهات می‌کنم[19] )الخرائج و الجرائح ، ‏2، 920).