جایگاه آرايش و زينت زن در سبک زندگی اسلامی

[مهراوه* باران اشک *]

در دين اسلام، تأكيد فراواني بر آرايش زن براي مرد شده و اين كار، وسيله‌اي براي برآوردن نياز زن به خودآرايي است. يكي از راه‌هاي تعديل و تحديد خودآرايي، گزينش پوشش مناسب است. تأكيد فراوان اديان الهي بر حجاب براي زنان، به‌ علت وجود غریزه‌ها و نيازهاي ويژه‌ زنان است. اگر براي خصلت خودآرايي زنان كه سبب عشوه‌گري مي‌شود، حكم حجاب ارائه نشود، زنان با غريزه‌هاي كنترل نشده و نامتعادل و تحت تأثير شرايط ويژه‌ اجتماعي، بهداشت رواني را ويران می‌کنند، ولي با حجاب و پوشش مناسب، چارچوب مشخصي براي بهره‌مندي از اين ويژگي ذاتي، تعيين مي‌شود كه از پيدايش فساد اجتماعي و رواني جلوگيري مي‌كند.

از نظر روان‌شناختي، نداشتن پوشش مناسب، جوانان را نسبت به زنان بي‌اعتماد مي‌كند و رغبت و گرايش به ازدواج و تشكيل خانواده در آنها ايجاد نمي‌شود. از طرفي، حس انتقام‌جويي و کینه‌توزی مرد نسبت به مردان ديگري كه بي‌شرمانه همسر يا خواهر او را نظاره مي‌كنند، برانگيخته مي‌شود و آسيب‌هاي رواني را به وجود می‌آورد (معين الاسلام و طيبي، 1380، 217 ـ 221).

[مهراوه* باران اشک *]

آسیب‌های رواني، اجتماعي و اقتصادي تبرج سبب نزول آيه « لاتبرُّجنَ تَبرُّج الجاهليةِ الاولي ...» (احزاب، آیه 33) شد؛ رسول خدا صلي الله عليه و آله درباره كساني كه پوشيدن لباس زيبا را نشانه شخصيت مي‌دانند و با پوشيدن آن، خود را از ديگران برتر احساس مي‌كنند و انتظار دارند همه‌ چشم‌ها دنبال آنها باشد و همه حسرت لباس آنان را بخورند و آنها را خوش بخت به‌شمار آورند، مي‌فرمايد: «مَن لَبِسَ ثَوباً يباهيَ بِهِ لِيَراهُ النَّاسُ لَم‌يَنظُرِ الله اَلَيهِ حَتي يَنزَعه.( محمدي ري‌شهري، ۱۴۱۶ ق، 8:481)؛ هر كس لباسي بپوشد كه به‌وسیله آن بر مردم مباهات و تفاخر كند، خداوند به او (به نظر رحمت) نمي‌نگرد تا اينكه لباس را از تن دربیاورد».

«مَن لَيسَ ثِيَابَ شُهرَةٍ فِي‌الدُّنيا اَلبَسَهُ الله لِباسَ الذّل يَومَ القِيامة.) مجلسى،1410 ق، 79: 314)؛ هركس در دنيا لباس شهرت بپوشد (لباسي كه با آن مشهور شود)، خداوند در روز قيامت، لباس خواري بر او می‌پوشاند؛ همچنين پيامبرخدا صلي الله عليه و آله نهي كرده است كه لباس براي مباهات بر مردم پوشيده شود.

[مهراوه* باران اشک *]

مردان بايد به نياز زيباپسندانه‌ زنان اهميت بدهند و آن را سركوب نكنند تا به‌صورت ناهنجاري رواني ظاهر نشود. اگر زنان براي برآوردن اين نياز فطري در محدوده‌ خانواده آزاد باشند، خودآرايي به‌صورت منفي در جامعه گسترش نخواهد يافت. از نظر روان‌شناسی جنسي ثابت شده است كه تحریک‌پذیری مرد در برابر محرك‌هاي بصري بسيار بيشتر از ديگر محركات است. در صورتي كه زن در برابر محركات لمسي حساسيت بيشتري دارد. خصلت مرد، چشم‌چرانی و خصلت زن، خودآرايي است. تبرج از ويژگي‌هاي عاطفي هر زن است و كمتر اتفاق افتاده كه مردان با لباس‌هاي بدن‌نما خارج شوند (ركاوندي،1379، 222).

[مهراوه* باران اشک *]

در دين اسلام، تأكيد فراواني بر آرايش زن براي مرد شده و اين كار، وسيله‌اي براي برآوردن نياز زن به خودآرايي است. يكي از راه‌هاي تعديل و تحديد خودآرايي، گزينش پوشش مناسب است. تأكيد فراوان اديان الهي بر حجاب براي زنان، به‌ علت وجود غریزه‌ها و نيازهاي ويژه‌ زنان است. اگر براي خصلت خودآرايي زنان كه سبب عشوه‌گري مي‌شود، حكم حجاب ارائه نشود، زنان با غريزه‌هاي كنترل نشده و نامتعادل و تحت تأثير شرايط ويژه‌ اجتماعي، بهداشت رواني را ويران می‌کنند، ولي با حجاب و پوشش مناسب، چارچوب مشخصي براي بهره‌مندي از اين ويژگي ذاتي، تعيين مي‌شود كه از پيدايش فساد اجتماعي و رواني جلوگيري مي‌كند.

[مهراوه* باران اشک *]

از نظر روان‌شناختي، نداشتن پوشش مناسب، جوانان را نسبت به زنان بي‌اعتماد مي‌كند و رغبت و گرايش به ازدواج و تشكيل خانواده در آنها ايجاد نمي‌شود. از طرفي، حس انتقام‌جويي و کینه‌توزی مرد نسبت به مردان ديگري كه بي‌شرمانه همسر يا خواهر او را نظاره مي‌كنند، برانگيخته مي‌شود و آسيب‌هاي رواني را به وجود می‌آورد (معين الاسلام و طيبي، 1380، 217 ـ 221).

[مهراوه* باران اشک *]

آسیب‌های رواني، اجتماعي و اقتصادي تبرج سبب نزول آيه « لاتبرُّجنَ تَبرُّج الجاهليةِ الاولي ...» (احزاب، آیه 33) شد؛ رسول خدا صلي الله عليه و آله درباره كساني كه پوشيدن لباس زيبا را نشانه شخصيت مي‌دانند و با پوشيدن آن، خود را از ديگران برتر احساس مي‌كنند و انتظار دارند همه‌ چشم‌ها دنبال آنها باشد و همه حسرت لباس آنان را بخورند و آنها را خوش بخت به‌شمار آورند، مي‌فرمايد: «مَن لَبِسَ ثَوباً يباهيَ بِهِ لِيَراهُ النَّاسُ لَم‌يَنظُرِ الله اَلَيهِ حَتي يَنزَعه.( محمدي ري‌شهري، ۱۴۱۶ ق، 8:481)؛ هر كس لباسي بپوشد كه به‌وسیله آن بر مردم مباهات و تفاخر كند، خداوند به او (به نظر رحمت) نمي‌نگرد تا اينكه لباس را از تن دربیاورد».

«مَن لَيسَ ثِيَابَ شُهرَةٍ فِي‌الدُّنيا اَلبَسَهُ الله لِباسَ الذّل يَومَ القِيامة.) مجلسى،1410 ق، 79: 314)؛ هركس در دنيا لباس شهرت بپوشد (لباسي كه با آن مشهور شود)، خداوند در روز قيامت، لباس خواري بر او می‌پوشاند؛ همچنين پيامبرخدا صلي الله عليه و آله نهي كرده است كه لباس براي مباهات بر مردم پوشيده شود.

[مهراوه* باران اشک *]

سه. آرايش براي غيرشوهر

همان‌گونه كه گفته شد، در آموزه‌هاي ديني بر آرايش و زينت بسيار تأكيد و به ميل طبيعي زنان به خودآرايي و خودنمايي توجه شده است، ولي آنها را از اينكه براي غیرهمسر خود زينت كنند، منع كرده‌اند. رسول ‌خدا صلي الله عليه و آله در فرازي از روايتي مي‌فرمايد:« اِنَّ مِن خَيرِ نِسَائَكُم... اَلمُتَبَرَّجَةَ مِن زَوجِها الحصَانَ عَن غَيرِه. (مجلسى ،1410 ق، 103: 235)؛ بهترين زنان شما، زني است كه... براي شوهرش آرايش و خودنمايي كند، ولي خود را از نامحرمان بپوشاند. آن حضرت آرايش و زينت زن، براي شوهر را از حقوق شوهر بر همسر مي‌شمرد و مي‌فرمايد: «عليها اَن تَطَيَّبَ بِاَطيَبِ طيبِهَا وَ تَلبَسَ اَحسَنَ ثيابِها وَ تَزَيَّنَ بِاَحسَنِ زيِنَتِها (حرّ عاملى، 1409 ق، 14: 112).

از جمله حقوق شوهر بر همسر اين است كه خود را به بهترين عطرها خوش بو كند و بهترين لباس‌هايش را بپوشد و خود را به بهترين صورت تزيين كند. در حديث معروف مناهي نيز آمده است: «وَ نَهَي اِن تَتَزَيَّنَ لِغَيرِ زَوجِها، فَاِن فَعَلَت كانَ‌ حَقّاً عَلَي اللهِ عَزَّ وَ جَلَّ اَن يُحرِقَها بِالنَّارِ. (حرّ عاملى، 1409 ق، 14: 117)؛ پيامبر از اينكه زن براي غيرشوهرش آرايش كند، نهي كرد. اگر زن چنين كند، بر خداوند حق است كه او را با آتش بسوزاند».

[مهراوه* باران اشک *]

جمع‌بندی

حس زیبایی دوستی، یکی از ابعاد فطری بشری است؛ از ‌این‌رو زینت همواره مورد توجه انسان‌ها بوده است در سبک زندگی اسلامی، مردان و زنان را به آراستگی، زیبایی، پاکیزگی و از طرفی به حفظ پوشش اسلامی و حجاب فرا می‌خواند. از نظر اسلام، آرایش و زینت به‌خودی‌خود براى زن امرى مباح، مطلوب و از ضروریات زندگى زناشویى است؛ ولی اظهار و آشكار كردن آن در مقابل مردان، احكام مختلفى در شرع دارد و گاه جایز و گاه ممنوع است. اگر بیننده، مردى نامحرم باشد، حكم كلى اسلام در این فرض حرمت آشكار كردن زینت بر زن است؛ اما اگر از محارم باشد، آشكار ساختن زینت بر زن جایز است. در سبک زندگی اسلامی، از طرفی بی‌توجهی به غریزه خودنمایی و تبرّج برای زن زیان‌بخش بوده و از آن طرف، خودنمایی و تبرّج بیش از اندازه و خارج از چهارچوب حجاب نیز زیان‌بخش بوده و سلامت روانی زن را به مخاطره می‌اندازد. از نظر اسلام، در ارضای نیازهای روانی نیز باید جانب اعتدال رعایت شود، زیرا هرگونه زیاده‌روی در آن موجب از دست رفتن انرژی روانی انسان می‌شود.

[مهراوه* باران اشک *]

منابع
قرآن کریم

احسان بخش، صادق، 1366، آثار الصادقين، قم، دارالعلم.
احمدزادي، طاهر، 2011 م، ترتيب القاموس المحيط، قم، دار الفكر.
العدناني، الخطيب، 1999 م، الملابس و الزينه في الاسلام، قم، مؤسسه الانتشار الاسلامي.
المقري القيومي، احمد، بی‌تا، مصباح المنيرفي غريب الشرح الكبير للرافعي، قم، منشورات دار الرضي.
جزایری، احمد، 1391، قلائد الدررفی بیان آیات الاحکام، قم، نشر الفقاهه.
اسماعیل بن عباد، صاحب،1414 ق، المحیط فی اللغه، بیروت، عالم الکتب.
بدران، عبدالقادر، 1398 ق، تهذيب، بيروت، دارالميسره.
حرّ عاملى، محمد بن حسن،1409 ق، وسائل الشيعة، قم، مؤسسه آل البيت عليهم السلام.
دهخدا، علي‌اكبر، 1377، لغت‌نامه دهخدا، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
رضوی لکهنوی، محمد باقر،1347 ق، اسداء الرغاب في مسالة الحجاب، مشهد، المطبعة المبارکة المرتضویة.
شمس
الدین، محمدمهدی، بی تا، حدود پوشش و نگاه در اسلام، قم، الهدی.
طبرسي، فضل بن حسن، ۱۴۱۵ ق، مجمع البيان في تفسير القرآن، بیروت، مؤسسة الأعلمي للمطبوعات.
طريحى، فخر الدين، 1416 ق، مجمع البحرین، تهران، كتابفروشى مرتضوی.
عاشق الهي‌ بلندشهري، محمد، 1390، پرتوي از پيام پيامبر، تربت جام، خواجه عبدالله انصاري.
‎ عاملى (شهید اول)، محمد بن مكى، 1410 ق، اللمعة الدمشقية في فقه الإمامية، بیروت، دار التراث - الدار الإسلامية.
فراهیدی، خلیل بن احمد، 1410 ق، العین، دوم، قم، نشر هجرت.
الکلینی، محمد بن یعقوب، ۱۳۶۳، الکافی، تصحیح و تعلییق: علی اکبر غفاری.
محمدي ري‌شهري، محمد، ۱۴۱۶ ق، ميزان الحكمه، قم، دارالحديث.
مجلسى، محمد باقر، 1410 ق، بحار الأنوار، بیروت، مؤسسة الطبع و النشر.
مصطفوي، حسن، 1368، التحقيق في كلمات القرآن الكريم، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي‌.
مطهری، مرتضی، 1368، مسئله حجاب، تهران، شرکت سهامی انتشار.
معين الاسلام، مريم و ناهيد طيبي،1380، روان شناسي زن در نهج البلاغه، قم، عطر سعادت.
هاشمی‌ رکاوندی، مجتبی، ۱۳۷۹، مقدمه‌اي بر روان شناسي زن، قم.