*^^*شيوه‌هاي ياري قائم آل محمد *^^*

[شكوه انتظار]

تأثير دعاي امام ـ عليه السلام ـ در اعمال دوستان همانند كيميا است كه وقتي به قطعة‌ مسي برسد ارزش و قيمت پيدا مي‌كند و باعث قبولي آن‌ها در درگاه احديت مي‌گردد.
اما تأثير دعاء امام ـ عليه السلام ـ نسبت به گناهان همانند تأثير ترياقي است كه به شخص مسموم مي‌دهند، تا به واسطة آن، اثر زهر از بين رود و از هلاكت سالم ماند،‌ دعاي امام ـ عليه السلام ـ باعث مي‌شود گناهان شخص بخشيده شود و از هلاكتي كه در اثر گناهان و نافرماني‌ها پيدا مي‌شود سالم بماند.
زيرا بعضي از گناهان گرچه به ظاهر كوچك‌اند، ‌ولكن نزد خداوند بزرگ‌اند، و چه بسا موجب از بين رفتن ايمان و ايجاد شرك و ضلالت شوند، ولكن مؤمن به وسيلة دعا و طلب مغفرت امام ـ عليه السلام ـ از شرّ چنين گناهاني سالم مي‌ماند.
و با اين بيان معناي بعضي از اخباري كه فرموده‌اند: «فائدة صله نمودن مؤمنين به امام ـ عليه السلام ـ با مال خود، تطهير و تزكيه آن‌ها مي‌باشد»[1] روشن مي‌شود.
و تأثير اين تزكيه نسبت به اعمال صالحه آن است كه اگر كمبودي در آن‌ها هست برطرف شود،‌ و چنانچه كامل باشد، به قدر و قيمت آن‌ها افزوده گردد.
و اما تأثير تزكيه نسبت به قلوب، آن است كه كدورت‌ها و تاريكي‌هائي كه در اثر گناه پيدا شده برطرف گردد، در نتيجه اخلاق آن‌ها نيكو و ايمان آن‌ها سالم بماند.
و نيز در اثر تزكيه و پاك شدن، ‌جسم آن‌ها از بسياري از بليات و آفات سالم مي‌ماند، و مال آن‌ها گوارا و با بركت مي‌شود، و از بسياري از خطارت مصون و محفوظ مي‌ماند، چنانچه در اين آية شريفه:
« خُذْ مِنْ أَمْوالِهِمْ صَدَقَةً تُطَهِّرهُمْ وَ تُزَكِّيهِمْ بِها وَ صَلِّ عَلَيْهِمْ
إِنَّ صَلاتَكَ سَكَنٌ لَهُمْ »[2]
اشاره به اين نوع تزكيه شده است،‌ كه حاصل مضمون آن اين است كه: گرفتن بعضي از اموال بندگان و دعاي در حق آن‌ها سبب تزكيه و تطهير آن‌ها مي‌شود، و قلوب آن‌ها از آنچه سبب اضطراب و تشويش است ـ كه شكوك شيطاني وشبهات نفساني باشد ـ نجات پيدا كرده و از اطمينان و آرامش برخوردار مي‌گردد.
آن‌چه ياد آوري آن لازم است كه بندة مؤمن نبايد به عمل صالح خود مغرور شود، و براي او عُجب حاصل شود، بلكه بايد دائماً تلاش و كوشش كند، و آن‌چه لازمة‌ مودت و موالات حقيقي نسبت به امام زمان ـ عليه السلام ـ است، به عمل آورد تا آن كه مورد دعاي حضرت واقع شده، و به وسيلة آن؛ قلب و جسم او و نيز اموالش از جميع ناپاكي‌ها و آلودگي‌هاي ظاهري و باطني تطهير شود.
و چه بسا شخصي به واسطة زيادي گناهان يا كوچك شمردن واجبات الهي، اين قابليت از او سلب مي‌شود كه دعاي امام ـ عليه السلام ـ در باره‌اش اثر كند، چنانچه در اين آية كريمه فرموده است:
«اسْتَغْفِرْ لَهُمْ أَوْ لا تَسْتَغْفِرْ لَهُمْ إِنْ تَسْتَغْفِرْ لَهُمْ سَبْعِينَ مَرَّةً فَلَنْ يَغْفِرَ اللَّهُ لَهُمْ»[3]
«براي آنان طلب آمرزش كني يا نكني يكسان است، ‌اگر هفتاد مرتبه براي آنان طلب آمرزش كني خداوند هرگز آنان را مورد آمرزش و مغفرت خود قرار نمي‌دهد.»
و همچنين اين قابليت را از دست مي‌دهد كه موعظه‌هاي رسا و پندهاي پيامبر و امام ـ عليه السلام ـ در قلب او اثر كند، ‌چنانچه در اين آية مباركه مي‌فرمايد:
«ءَاَنْذَرْتَهُمْ اَمْ لَم تُنْذِرْهُمْ لايُؤْمِنُونَ»[4]
«آن‌ها را بيم دهي و بترساني يا نترساني، آن‌ها ايمان نمي‌آورند.»
و وقتي كار كسي به اين‌جا كشيد امام ـ عليه السلام ـ نه دعا براي او مي‌فرمايد و نه شفاعت براي او مي‌نمايد، بنابراين،‌ هر مؤمن متقي به تقواي خود، ‌امام ـ عليه السلام ـ را در وقوع شفاعت و دعا، نصرت و ياري كرده است.
عنوان شانزدهم
از برترين اقسام ياري امام ـ عليه السلام ـ دعا در تعجيل فرج آن حضرت مي‌باشد، و از شرايط استجابت دعا تقوا است، و در فرمايش نبوي هم روايت شده است كه:
«دعا با وصف تقوا كفايت مي‌كند به آن مقداري كه نمك براي طعام كافي است.»[5]
پس دعاء و طلب فرج آن حضرت بر وجهي كه به آن واقعاً ياري امام ـ عليه السلام ـ حاصل شود، ‌هنگامي است كه بنده حقيقتاً داراي وصف تقوا باشد.
بنابراين؛ بنده به واسطة سعي وكوشش در تحصيل تقوا، در وقوع اين نصرت نيز تلاش نموده است.

[1] . كافي، ج 1، ص 38، حديث 7.
[2] . سورة توبه، آية 103.
[3] . سورة توبه آية 80.
[4] . سوزة بقره، آية 6.
[5] . البته در اين مورد، دركيفيت هفتم مفصلاً بحث خواهيم كرد.

[شكوه انتظار]

ياري امام زمان ـ عليه السلام ـ با راهنمايي جاهلين
راهنمايي وهدايت افراد نادان و گمراه اعم است از آن كه در اصول و معارف باشد يا در فروع و احكام،‌ و آن بر چند قسم است:
قسم اول
آن كه به گفتار باشد، مثل اين كه نادان را آموزش دهد تا رفع جهالت از او شود، يا رغبت وتمايل در او ايجاد كند كه با رفتن در محافل علمي جهالت و ناداني خود را برطرف كند.
قسم دوم
آن كه اعمال و رفتارش به گونه‌اي باشد كه افراد نادان هم به آن‌گونه اعمال تمايل پيدا كنند.
و اين قسم بهترين نوع هدايت و راهنمائي است،‌ چنانچه در امر تقوا بيان شد.
قسم سوم
آن‌كه به پرداختن مال باشد، مثل آن‌كه با صرف مقداري از مال خود، آن‌ها را به طرف سلوك مذهبي متمايل كند، يا آن كه در امر معاش آن‌ها كمك كند تا آن‌ها به آموختن احكام و دين اقدام نمايند، يا آن كه مجلسي را جهت مذاكره علم منعقد نمايد، و وسايل پذيرائي براي آن‌ها فراهم كرده، تا آن‌ها به آمدن تشويق شوند.
و تأييد بر اين مطلب آن است كه خداوند متعال سهمي از زكات را در مورد تأليف قلوب كفار مقرر نموده، تا آن‌ها به سوي اسلام رغبت پيدا كنند.[1]
و همچنين در روايات نقل شده‌است كه: وقتي پيامبر ـ صلي الله عليه و اله و سلم ـ خواستند خويشان خود را به دين مبين اسلام دعوت كنند، به اميرالمؤمنين ـ عليه السلام ـ فرمودند كه طعامي مهيا كند،‌ و ايشان بعد از پذيرائي از آن‌ها، دعوت خود را اظهار نمود، و در حديث است كه تا سه روز اين عمل را تكرار كرد.[2]
يكي ديگر از راه‌هاي راهنمائي و هدايت ديگران، تأليف و تصنيف احاديث به همراه مطالب علمي و دلائل و براهين است.
و اين كيفيت نصرت، يعني راهنمائي افراد نادان. با گستردگي كه در اقسام آن ذكرشد، با همة بندگان امكان دارد.
بنابراين، هر شخص به هر شكلي كه براي او ممكن است، ‌بايد در راهنمائي افراد گمراه و نادان تلاش كند، كه اين از بهترين عبادتها و باعث نزديكي به پروردگار است، و مقصود از زنده كردن نفس درآية شريفه:
«وَ مَنْ أَحْياها فَكَاَنَّما أَحْيَا النَّاسَ جَمِيعاً»[3]
«هركسي نفسي را زنده كند، گويا تمام مردم رازنده نموده است.‌»
همين هدايت است، و در تأويل اين آية شريفة امام باقر ـ عليه السلام ـ فرموده است: «مراد راهنمائي اشخاص و نجات آن‌ها از ضلالت و گمراهي است»[4] و در احاديث، فضائل زيادي براي آن نقل شده است.[5]
ولي اين تكليف بيشتر متوجه علماء است و اين آية كريمه:
«ادْعُ إِلى سَبِيلِ رَبِّكَ بِالْحِكْمَةِ وَ الْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ وَ جادِلْهُمْ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ»[6]
به اين مطلب اشاره دارد كه: علماء و دانشمندان بايد اشخاص گمراه و نادن را به مقتضاي حال آن‌ها، به يكي از وجوه سه گانه هدايت و راهنمائي فرمايند.
وجه اول با بيان حقايق و اسرار نهفته در خلقت، آن‌ها را به صراط مستقيم هدايت كنند.
وجه دوم با بيان آثار فوائد دنيوي و اخروي اعمال صالح و نيز مفاسد و خطرات اعمال زشت، نور هدايت در دل‌هاي آن‌ها ايجاد كند.
وجه سوم با بيان روش‌هاي منطقي و استدلالي حق را اظهار كند، به شكلي كه انكار آن ممكن نباشد، و كوشش وسوسه گران را از بين ببرد.
اين‌ها روش‌هاي مختلف راهنمائي و هدايت بود، ولكن نكتة مهم در اين امر داشتن حسن نيت و خلوص است، تا آن غرض اصلي يعني نصرت و ياري امام ـ عليه السلام ـ تحقق پيدا كند.
زيرا مي‌دانيم مسألة هدايت بندگان يكي ازشؤونات امام ـ عليه السلام ـ است، پس هركس به توفيق الهي بتواند وسيلة هدايت گروهي شود، در واقع آن حضرت را در امر ترويج دين و تبليغ آن ياري كرده‌ است، و با اين عمل، نصرت الهي محقق شده است، و طبق وعده‌اي كه فرموده: « إِنْ تَنْصُرُوا اللَّهَ يَنْصُرْكُمْ » خداوند او را ياري خواهدنمود.
همانطور كه اميرالمؤمنين ـ عليه السلام ـ در ضمن نامه‌اي كه به مالك اشتر ـ بعد از اين كه او را به تقوا و پيروي از فرامين الهي سفارش نمودند ـ فرمودند:
«خدا را با قلب و زبان و دست خود ياري‌كن، زيرا او ضامن شده هركس او را ياري كند، ياريش فرمايد، و هركه او را عزيز بدارد، عزت و آبرو به او بخشد.»[7]

[1] . اشاره به آية زكات در سورة توبه مي‌باشد. (آيه 60)، كه اين مطلب مفصلاً در كتب فقهي بيان شده است.
[2] . بحارالانوار، ج18، ص 181، حديث 11.
[3] . سورة مائده، آيه 32.
[4] . كافي، ج 4، ص 210، حديث 2.
[5] . براي اطلاع بيشتر از احاديثي كه در اين مورد نقل شده به كتاب شريف كافي، ج 2، ص210 مراجعه شود.
[6] . سورة‌، نحل آية 125.
[7] . نهج البلاغه فيض، ص 991، نامة 53.

[شكوه انتظار]

ياري امام زمان ـ عليه السلام ـ با تحصيل معارف ديني
مؤمن باسعي و كوشش در فراگرفتن علوم و معارف ديني، در حقيقت امام زمان ـ عليه السلام ـ را ياري نموده است، زيرا اولاً خود انسان از جمله كساني است كه هدايت او از شئون امام ـ عليه السلام ـ مي‌باشد،
پس همان طور كه به هدايت ديگران، ياري امام ـ عليه السلام ـ
حاصل مي‌شود، فراهم آوردن وسائل هدايت خود و كوشش نمودن در اين راه نيز ياري آن حضرت به حساب مي‌آيد.
ثانياً: آموختن علوم ديني، مجهز شدن به ابزار هدايت و مقدمة‌ راهنمائي خلق است، و وقتي نور علم براي كسي پيدا شد از روشنائي آن ديگران هم بهره‌مند مي‌شوند، ومي‌تواند جهالت خود را در پرتو آن برطرف كنند
، به اين وسيله ياري امام ـ عليه السلام ـ تحقق پيدا مي‌كند.

[شكوه انتظار]

ياري امام زمان ـ عليه السلام ـ با امر به معروف و نهي‌ازمنكر
از جمله طرق ياري وجود مبارك امام زمان ـ عليه السلام ـ امربه‌معروف و نهي‌ازمنكر است، زيرا هرگاه امربه‌معروف و نهي‌ازمنكر با شرايط آن انجام شود،‌ آثار زيادي از نظر ظاهري و باطني به دنبال دارد.
آثار ظاهري امربه‌معروف و نهي‌ازمنكر
به وسيلة امربه‌معروف كساني كه واجبات و كارهاي نيكو را ترك كرده‌اند، آن‌ها را به جا مي‌آورند، ‌و با نهي‌ازمنكر كساني كه اهل معصيت و گناه هستند يا كلاً آن گناه را ترك مي‌كنند، يا كمتر انجام مي‌دهند، و يا موجب كمي جرأت آنان مي‌شود.
و فايده ديگر آن اين است كه ديگران تحت تأثير قرارگرفته و بر ارتكاب گناهان و ترك واجبات جرأت پيدا نمي‌كنند.
و اين دو جهت موجب برقراري احكام و اقامة‌ واجبات مي‌شود، و وسيلة نشر آن‌ها ميان مردم مي‌گردد.
زيرا هرگاه عده‌اي كارهاي نيكو و پسنديده راانجام دهند و بر آن مواظبت داشته باشند، عده‌اي ديگرهم فوراً و نا خودآگاه الگو گرفته و پيروي مي‌كنند و براي عده‌اي ديگر هم يادآوري مي‌شود.
و در اين آثار ظاهري نوعي نصرت و ياري امام زمان ـ عليه السلام ـ نهفته است. زيرا اين‌ها از اموري است كه راجع به وجود مبارك امام ـ عليه السلام ـ است، پس هركس موفق در جهتي از آن جهات گردد، البته ايشان را نصرت و ياري نموده‌است.
آثار باطني امر به معروف و نهي از منكر
اين امر موجب نزول بركات و فيوضات الهي مي‌شود، و سبب برطرف شدن بلاها و گرفتاري‌ها مي‌گردد.
كه در اين آثار باطني نيز نوعي نصرت و ياري امام زمان ـ عليه السلام ـ نهفته است،‌ زيرا بركات و فيوضات الهي به يمن وجود مبارك امام ـ عليه السلام ـ به بندگان مي‌رسد، پس هركس باعث برطرف شدن موانع آن و سبب ظهور آن‌ها گرديد، آن حضرت را در ظهور آثار وجود مباركش نصرت و ياري كرده ‌است، و اين كه منسوبين و شيعيان آن حضرت از آن بركات بهره‌مند مي‌شوند،‌
نوعي نصرت امام ـ عليه السلام ـ است.
و اما در مورد برطرف شدن بلاها و گرفتاري‌ها، پس آن حضرت را در دفع ضرر دنيوي از دوستان ايشان، و نيز در دفع ضرر اخروي كه به جهت ترك گناهان و انجام واجبات صورت مي‌گيرد و در نتيجه از عذاب آخرت نجات مي‌يابند،
به نوعي ياري نموده است.

[شكوه انتظار]

ياري امام زمان

1- مرابطه
مرابطه يعني آمادگي و مسلح بودن در برابر دشمنان اسلام در مرزها.
كليني ـ رحمة الله عليه ـ در كتاب «كافي» در ذيل اين آية شريفة:
«‌اصْبِرُوا وَ صابِرُوا وَ رابِطُوا »[1]
از امام صادق ـ عليه السلام ـ روايت كرده است كه فرمود:
«اِصبِرُوا عَلي الفَرائِضَ وَ صَابِرواعَلَي الْمَصائِبَ وَ رابِطُوا عَلَي الْاَئِمَّة»[2]
«بر سختي انجام واجبات صبركنيد، و يكديگر را به پايداري در برابر مشكلات و مصائب امر كنيد، و براي ائمه ـ عليهم السلام ـ مرابطه نمائيد.»
مرابطه بر دو قسم است:
قسم اول: آن كه جمعي از مسلمانان در اطراف مرزهاي كشورهاي اسلامي براي حراست و پايداري از مرز و بوم و جلوگيري از حمله و هجوم دشمنان به سرزمين آنان، آماده باشند.
و نصرت بودن اين كيفيت واضح است، زيرا جلوگيري از شرارت دشمنان دين و حفظ كيان اسلام و مؤمنين از اموري است كه به ‌وجود مبارك امام ـ عليه السلام ـ بازگشت مي‌كند، و از شئون امامت است.
پس كسي كه در اين جهت سعي و تلاش مي‌كند امام ـ عليه السلام ـ خود را ياري نموده است، به اين كه زحمتي از دوش مبارك آن حضرت برداشته، و باعث پايداري عزت و شرف ايشان گشته است، زيرا پيروزي و غلبة مشركين باعث از بين رفتن آثار ايشان، و پيروزي اهل ايمان باعث زنده كردن و نشر آثار امام ـ عليه السلام ـ مي‌گردد.
و نيز آن حضرت را نسبت به بستگان و دوستانشان ياري نموده است. زيرا آ‌ن‌ها را از شرّ دشمنان از نظر جان و مال و آبرو و ديانت حفظ كرده است.
قسم دوم: آن كه مؤمن در هرحال منتظر فرج‌امام زمانش باشد، و درتسليم واطاعت امراو و تحمل مصائب و سختي‌ها پايداري نمايد. و خود را براي شركت در آن قيام بزرگ از نظر قوي نظامي و لو فراهم كردن يك تير آماده كند.
امام صادق ـ عليه السلام ـ فرموده است:
«ليعدّن أحدكم لخروج القائم ولو سهماً.»[3]
«هريك از شما براي قيام قائم ـ عليه السلام ـ آمادگي پيدا كند، اگر چه با داشتن يك تير باشد.»

[شكوه انتظار]

و تصميم جدي داشته باشد كه امام زمانش را در هنگام ظهور ياري كند.
شاهد بر فضيلت اين عمل روايتي است كه كليني ـ رحمة الله عليه ـ در «روضة كافي» از ابوعبدالله جعفي نقل كرده است كه گفت:
حضرت امام محمدباقر ـ عليه السلام ـ فرمود:
«مرابطه (آمادگي و مسلح بودن در برابر دشمنان اسلام در مرزها) در نزد شما چند روز است؟
گفتم: چهل روز .
فرمود: لكن مرابطة ما مرابطه‌اي است هميشگي و تا آخر دهر ادامه دارد، و هركس مرابطه نمايد در راه ما ـ يعني براي ياري ما مركبي را مهيا نمايد براي او به اندازة دو برابر وزن آن ثواب و پاداش است، تا زماني كه آن را نگاه دارد،‌ و هركس براي ياري ما اسلحه‌اي را مهيا كرده و نگاه دارد،‌ تا زماني‌كه آن اسلحه نزد او باشد براي او ثوابي به اندازة وزن آن است.
آن‌گاه فرمود: از يك مرتبه و دو مرتبه و سه مرتبه و چهار مرتبه (شكست) بي‌تابي نكنيد، به درستي كه مَثَل ما و شما حكايت آن پيامبري است كه در بني اسرائيل بود، پس خداوند تبارك و تعالي به او وحي فرمود: قوم خود را به جهاد دعوت‌كن، زيرا كه تو را ياري مي‌كنم.
پس آن‌ها را از هركجا كه بودند جمع نمود، و به اتفاق هم روي به سوي دشمن نهادند، هنوز شمشير و نيزه به كار نبرده بودند كه دشمنان بر آن‌ها غلبه كردند، و ايشان پا به فرار گذاشتند.
دوباره حق تعالي به آن پيامبر وحي فرمود كه: قوم خود را به سوي جهاد دعوت كن، به درستي كه من شما را ياري مي‌كنم.
آن پيامبر قوم خود را جمع كرد و به طرف دشمن روانه ساخت،‌ اين بار هم هنوز شمشيري به كار نبرده و نيزه‌اي نزده بودند شكست خورده و گريختند. سپس براي سومين بار خدواند به آن پيامبر وحي فرمود كه قوم خود را براي جنگ با دشمن آماده‌كن كه من شما را ياري خواهم كرد،‌ آن پيامبر چون قوم خود را دعوت به جهاد نمود، گفتند: تو وعدة نصرت به ما دادي و ما مغلوب شديم.
حق تعالي به آن پيغمبر وحي فرمودكه: اگر جهاد نكنيد مستوجب آتش خواهيد بود.
عرض كرد: خدايا جهاد با كفار بهتر از آتش دوزخ است. پس قومش را به جهاد دعوت كرد، و سيصدوسيزده نفر از آن‌ها به عدد اهل بدر دعوت او را اجابت نمودند پس آن پيامبر با آن سيصدوسيزده نفر رو به سوي دشمن نهادند. هنوز شمشير و نيزه به كار نبرده بودند كه حق تعالي آن‌ها را نصرت و ياري فرمود و فتح نمودند، و بر دشمنان غالب شدند.»[4]

[1] . سورة آل عمران، آيه 200.
[2] . كافي، ج 2، ص 81، حديث 2، تفسير قمي: ج 1، ص 136، بحارالانوار، ج 220، حديث 20، مكيال المكارم، ج 2، ص 482، حديث 1745.
[3] . غيبت نعماني، ص320.
[4] . روضة كافي، ص 381، حديث 576.

[شكوه انتظار]

2- افعال انسان در مقام ترتّب ثواب
بنابر آن‌چه در معناي مرابطه بيان شد و از حديث امام محمد باقر ـ عليه السلام ـ و احاديث ديگر استفاده مي‌شود، ظاهر مي‌گردد كه تقوا و آن‌چه بعد از آن ذكر كرديم ـ يعني كيفيات سه گانه ـ همه از قسم دوم مرابطه محسوب مي‌شوند، به اين بيان كه: افعال صادره از انسان در مقام ترتّب اجر و ثواب بر آن‌ها،‌ بر چهار قسم است:
قسم اول
كارهايي است كه عنوان عبادت ندارند و از عبادت‌هاي متعارف شرعي شمرده نمي‌شوند، اگر كسي بخواهد بر انجام آن‌ها اجر و پاداش ببرد، بايد در آن‌ها قصد عبادت كند، و آن‌ها را تحت يكي از عناوين عبادت‌ها وارد كند، مانندخوردن و آشاميدن و خوابيدن و همة كارهايي كه مباح هستند، اگر هريك از اين‌ها مقدمه كار مستحب يا واجبي قرار گرفتند و قصد عبادت در آن شد عبادت محسوب مي‌شود، مانند آنكه چيزي را از جهت خواهش مؤمني يا خشنود كردن او بخورد، يا به مقدار ضرورت چيزي را از جهت مقدمه انجام واجبات بخورد.
در بعضي از موارد كار مباح فضل و شرافت تبعي دارد، كه بدون قصد عبادت هم اجر و پاداش دارد، مانند خوردن و خوابيدن شخص عالم كه از جهت شرافت علم شرف پيدا كرده است، يا خوابيدن در ماه مبارك رمضان كه از جهت شرافت ماه رمضان فضيلت پيدا كرده و ثواب دارد.
قسم دوم
كارهائي است كه عنوان عبادت دارد ولي اگر در آن‌ها قصد عبادت نشود از عبادت بودن خارج مي‌شوند، مانند نماز و روزه و ساير عبادت‌ها كه اگر هركدام از آن‌ها بدون قصد قربت انجام شود عبادت شمرده نمي‌شود.
قسم سوم
كارهائي كه خود آن كارها گرچه قصد قربت در آن نشود مطلوب و محبوب خداوند است، مانند احسان، كه اگر از كافر هم صورت بگيرد پاداشي از طرف پروردگار بر آن مترتب مي‌شود، يا در دنيا به او پاداش مي‌دهد و يا در آخرت، گرچه با كم كردن عذاب او باشد.
اين قبيل كارها اگر از مؤمني صورت بگيرد و قصد قربت هم در آن داشته باشد موجب كمال اجر و ثواب آن مي‌گردد.
قسم چهارم
كارهايي است كه در خارج و در واقع يك عمل بيشتر نيستند ولي به حسب قصد و نيت مصداق اعمال متعددي قرار گرفته‌اند، مثل احساني كه به مؤمن سيد عالم مضطر كند و هريك از آن عناوين را قصد كند، كه در اين صورت اجر و پاداش هر كدام از آن‌ها را به طوركامل در مي‌يابد، نظيرآن در بعضي از واجبات و مستحبات هم صورت مي‌گيرد كه در ضمن يك عمل بر اثر نيت، اعمال متعددي را قصد مي‌كند، مانند غسل كردن كه در ضمن يك غسل نيت غسل‌هاي متعددي كند، و اجر همة‌ آن‌ها به او داده مي‌شود.
بنابراين، آن‌چه در مورد نصرت و ياري امام زمان ـ عليه السلام ـ ذكر خواد شد هرگاه از كارهاي مباح باشد اگر قصد نصرت و ياري امام ـ عليه السلام ـ در آن شود،‌ عنوان مرابطه پيدا مي‌كند، و انجام دهنده فضيلت نصرت و مرابطه با آن حضرت را در مي‌يابد.
و اگر جمله عبادات باشد مانند تقوا و ساير واجبات الهي كه بدون قصد نصرت امام ـ عليه السلام ـ هدكدام خودش عبادت است در اين صورت اگر قصد نصرت و ياري هم بنمايد اجر و ثواب عمل او چندين برابر مي‌شود.
و اما اموري كه اصل عبادت بودن آن‌ها در خارج به همان عنوان «نصرت امام» است، پس حكم آن‌ها در جهت مرابطه بودن و ترتّب فضل مرابطه بر آن‌ها، واضح است.

[شكوه انتظار]

1- ياري امام زمان ـ عليه السلام ـ با تقيه نمودن
تقيه يعني در برخورد با دشمنان آن‌گونه رفتار كند كه جان و مال وآبروي خود و سايرمؤمنين را حفظ نمايد، وآن در ضمن سه فصل بيان مي‌شود:
فصل اول: در بيان آن‌ كه چگونه تقيه، نصرت آن حضرت است.
فصل دوم: در بيان روايات وارده در فضيلت تقيه و نيز مذمت ترك آن.
فصل سوم: در اشارة اجمالي به موارد تقيه و كيفيت عمل به آن.
چگونه با تقيه امام زمان ـ عليه السلام ـ را ياري كنيم؟
چون بنابر آن‌چه در مطالب آينده معلوم خواهدشد، تقيه در موردي است كه مؤمن به خاطر انجام كاري يا ترك كاري در معرض خطري باشد و آن خطر نسبت به آن حضرت، چه به وجود مبارك خود ايشان، يا به شيعيان و دوستان ايشان باشد، به سبب تقيه برطرف مي‌شود.
پس هرگاه مؤمن در موردي تقيه نمود، وجود مبارك امام ـ عليه السلام ـ را در دفع خطر و ضرر، هم نسبت به خود آن حضرت و هم به وابستگان و دوستان ايشان ياري كرده‌است.
اما نسبت به خود ايشان، مانند آن كه در موردي باشد كه گفتار و كردار مؤمن ـ ولو در امر حق باشد ـ موجب مسخره كردن دشمنان يا بي‌ادبي‌آن‌ها به امر الهي و دين حق يا نسبت به حضرت رسول ـ صلي الله عليه و اله و سلم ـ و ائمة طاهرين ـ عليهم السلام ـ شود، و موجب اهانت به فرمايشات و اخبار و سست و ضعيف نمودن آن‌ها گردد.
اما نسبت به دوستان؛ مانند موردي كه ترك تقيه موجب خطر و ضرر نسبت به خود انسان يا مال يا آبروي او، و يا نسبت به سائر مؤمنين ـ در اين امور ـ باشد، كه با تقيه نصرت آن حضرت را در اين امور نموده است.

[شكوه انتظار]

2- فضيلت تقيه در روايات
در اينجا به ذكر پنج حديث اكتفا مي‌شود:
حديث اول: كليني در كتاب «كافي» از حبيب بن بشر نقل كرده است كه حضرت صادق ـ عليه السلام ـ فرمود:
«از پدر بزرگوارم شنيدم كه مي‌فرمود: به خدا قسم؛
بر روي زمين نزد من چيزي محبوب‌تر از تقيه نيست،
اي حبيب!
هركس تقيه كند، خداوند او را بلند مرتبه مي‌فرمايد.»[1]
حديث دوم: ابوعمرو كناسي روايت كرده كه امام صادق ـ عليه السلام ـ فرمود:
«اي ابا عمرو! اگر چنانچه تو را حديثي بگويم يا فتوائي بدهم سپس بعداز آن بيائي و از آن پرسش كني، آن‌گاه به خلاف آنچه گفته بودم يا فتوا داده بودم، به تو خبر دهم، به كدام يك از آن‌ها اخذ مي‌كني؟
عرض كردم: آن‌چه جديداً فرموده‌اي، مي‌گيرم و ديگري را رها مي‌كنم.
فرمود: در اين صورت راه درست را انتخاب كرده‌اي، اي اباعمر! خداوند نمي‌پسندد جز آن كه در پنهاني عبادت شود، به خدا قسم؛ اگر چنانچه بر همين روش عمل كنيد، براي من و شما بهتر است. و خداوند ـ عزوجل ـ ازبراي من وشما در دين خود، جز تقيه نمودن را نمي‌پسندد.»[2]
حديث سوم: نيز در «كافي» از واسطي روايت كرده كه امام صادق ـ عليه السلام ـ فرمود:
«هيچ كسبه درجة تقيه اصحاب كهف نرسيد، و آنان اين‌گونه بودند كه در عيدهاي كافران حاضر مي‌شدند و زنّارها را مي‌بستند، پس خداوند اجر و پاداش آن‌ها را دو برابر عطا فرمود.»[3]
حديث چهارم: و نيز عبدالاعلي روايت نموده كه حضرت صادق ـ عليه السلام ـ فرمود:
«بدرستي كه تحمل امر ما فقط تصديق كردن و قبول نمودن آن نيست،‌ بلكه از جملة تحمل امر ما پنهان داشتن و حفظ آن از غير اهلش مي‌باشد، پس سلام ما را به شيعيان برسان، و به آن‌ها بگو: خداوند رحمت كند آن بنده‌اي را كه محبت مردم رابه سوي خود بكشاند، و مردم را به آن‌چه قبول و باور مي‌نمايد حديث كند، و آن‌چه را انكار مي‌كننند، از آن‌ها پنهان كند.
پس فرمود: به خدا قسم آن كسي كه مهياي جنگ با ما باشد، براي ما سخت‌تر و ناگوارتر ازآن كسي نيست كه چيزي را كه ما كراهت داشته‌باشيم، گويد، پس هرگاه ديديد كسي سر ما را فاش مي‌كند، به سوي او برويد و او را از اين امر باز داريد، پس اگر از شما قبول كرد كه خوب است، و الاّ او را بر كسي كه از ترس كلام او را بشنود، بسپاريد، پس به درستي كه كسي از شما كه طلب حاجت از ديگري نمايد، و با ملاطفت و نرمي حاجت او را روا كند، پس ملاطفت و نرمي در حاجت من نموده.»
همچنان كه در رفع نيازهاي خود با مردم با ملاطفت و نرمي رفتار مي‌كنيد، در پذيرش امر ما نيز با مردم با نرمي و ملاطفت رفتار كنيد.[4]
حديث پنجم: امام صادق ـ عليه السلام ـ فرمود:
«نفس كشيدن كسي كه اندوهناك باشد به خاطر ستمي كه به ما شده به منزلة تسبيح است، و همّ او براي امري كه متعلق به ما باشد به منزلة عبادت است، و كتمان سرّ ما، به منزلة جهاد در راه خدا است.»[5]

[1] . كافي، ج 2،‌ص 217، حديث 4.
[2] . كافي، ج 2، ص 218، حديث 7.
[3] . كافي، ج 2، ص 218، حديث 8.
[4] . كافي، ج 2، ص 222، حديث 5.
[5] . كافي، ج 2، ص222، حديث 5

[شكوه انتظار]

3 ـ مذمت ترك تقيه در روايات
در اين‌جا به ذكر پنج حديث درمذمت ترك تقيه اكتفا مي‌شود.
حديث اول: دركتاب «كافي» است كه حضرت صادق ـ عليه السلام ـ فرمود:
«از به جا آوردن عملي كه ما به واسطة آن مورد سرزنش و بدگوئي مردم واقع مي‌شويم دوري كنيد، به تحقيق كه پدر به واسطة‌ عمل فرزندش مورد سرزنش قرار مي‌گيرد، و از براي امام خود ـ كه به سوي او از ديگران روي گردانيده‌ايد زينت باشيد، و ماية ننگ ايشان نباشيد.»[1]
حديث دوم: نيز از امام كاظم ـ عليه السلام ـ روايت نموده كه امام محمدباقر ـ عليه السلام ـ فرمود:
«تقيه دين من ودين پداران من مي‌باشد،
و ايمان ندارد كسي كه تقيه در كار او نيست.»[2]
حديث سوم: در همان كتاب است از حضرت صادق ـ عليه السلام ـ كه مي‌فرمود:
«تقيه سپر مؤمن است ـ از شر دشمنان و حرز مؤمن است ـ از وقوع در فتنه‌ها و بلاها و كسي كه تقيه نمي‌كند ايمان ندارد، به درستي كه كسي كه حديثي ازاحاديث ما به او مي‌رسد، و متمسك به آن مي‌شود، و وسيلة تقرّب به سوي خداوند متعال قرار مي‌دهد، پس اين تمسك براي او در دنيا عزت و در آخرت نور مي‌باشد، و همانا كسي كه حديثي از احاديث ما به او مي‌رسد، و آن را ـ نزد غيراهلش فاش كند اين امر موجب ذلت او در دنيا مي‌شود و خداوند آن نور را از او بر مي‌دارد.»[3]
حديث چهارم: نيز از معلي بن خنيس نقل شده كه حضرت صادق ـ عليه السلام ـ فرمود:
«اي معلي! پنهان كن امر ما را و آن را ـ نزد غير اهلش فاش مكن، به درستي كه هركه امر ما را پنهان نمايد و آن را فاش نكند، خداوند او را در دنيا عزيز گرداند و در آخرت نوري در پيشاني او قرار مي‌دهد كه راهنماي او به سوي بهشت شود.
اي معلي! به درستي كه تقيه دين من و دين پدران من مي‌باشد و كسي كه تقيه نكند ايمان ندارد.
اي معلي! به درستي كه خداوند دوست دارد كه در پنهاني عبادت شود، چنان كه دوست دارد در آشكار عبادت شود.
اي معلي! به درستي كه فاش كنندة امر ما مانند كسي است كه امر ما را انكار كرده است.»[4]
حديث پنجم: از محمد بن ابي‌نصر روايت شده كه گفت: مسئله‌اي از امام رضا ـ عليه السلام ـ سؤال كردم، آن حضرت از جواب دادن خودداري كرد، آن‌گاه فرمود:
«اگر چنانچه هر چه مي‌خواهيد به شما عطا كنيم، صلاح شما نخواهد بود و موجب گرفتاري صاحب اين امر خواهد شد، حضرت ابوجعفر ـ عليه السلام ـ فرمود: خداوند امر ولايت خود را نزد حبرئيل ـ عليه السلام ـ پنهان گردانيد، و جيرئيل آن را نزد حضرت رسول ـ صلي الله عليه و اله و سلم ـ پنهان كرد،‌و حضرت رسول ـ صلي الله عليه و اله و سلم ـ آن را نزد اميرالمومنين ـ عليه السلام ـ پنهان نمود، و حضرت اميرالمؤمنين ـ عليه السلام ـ نزد آن كسي كه خدا مي‌خواست آن را پنهان كرد، پس شماها آن را فاش مي‌كنيد، كيست كه بتواند حرفي را كه شنيده است نگاه دارد؟
حضرت ابا جعفر ـ عليه السلام ـ فرمود:
در حكمت آل داود ـ عليه السلام ـ چنين آمده است كه : سزاوار است از براي مسلمان كه تسلط بر نفس داشته باشد، و توجهش به حال خودش باشد كه غفلت پيدا نكند، و به اهل زمان خود بينائي داشته باشد، ـ يعني بداند با هركس چه نوع سلوك كند.‌ و هر حرفي را به چه كسي اظهار كند پس از خداوند متعال بترسيد و حديث ما را ـ نزد هركس فاش نكنيد.»[5]

[1] . كافي، ج 2، ص219، حديث 11.
[2] . كافي، چ 2، ص 219، حديث 12.
[3] . كافي، ج 2، ص 221، حديث 23.
[4] . كافي، ج 2، ص 223، حديث 8.
[5] . كافي، ج 2، ص 224، حديث 10.