5- زمینه ها و کلیدهای (شرایط) تدبّر در قرآن
اشاره
تدبّر در آیات نیازمند زمینه های مناسبی می باشد تا در بستر آن «تدبّر» صورت پذیرد. شناخت و اعتراف به شأن قرآن و موقعیت خود در برابر قرآن، قدم اوّل در پیدایش زمینه مناسب می باشد، قدم بعدی در زمینه سازی، «زمانها و جایگاههای مناسب تدبّر» خواهد بود.
پس از زمینه سازی، نوبت به تحصیل «شرایط تدبّر» می رسد که این شرایط، همان «کلیدهای تدبّر در قرآن» می باشند و سه جنبه علمی، روحی و عملی را دربرمی گیرند.
این شرایط و کلیدها در دو مرتبه مطرح می باشند:
الف- کلیدها و شرایط عامّ تدبّر:
که نیازی به تحصیل ابزار و کلیدهای خاص تدبّر نیست، بلکه صرف ترجمه آیات بهمراه شرایط عام، جهت «تدبّر در آیات» کفایت می کند و این حداقل شرایطی است که اجازه می دهد همه اقشار مردم در این سطح، بتوانند در امر «تدبّر در آیات» شرکت نمایند.
ص: 37
________________________________________
1- 1. در بحث قبل گفتیم شیوه ترتیل بنوعی «شیوه استماع و انصات» را در بردارد از این رو در روایت سخنی از آن بمیان نیامده است، و در واقع آنکه قرآن را به شیوه ترتیل، تلاوت نماید هنگام شنیدن قرآن، همان شیوه را در قالب استماع و انصات بکار خواهد بست.