آیت مجاهدان: یادمان شهید دکتر مصطفی چمران

[تهمینه محمدی* در باغ شهادت را نبندید...*]

241_ شکل گیری تشکل های سیاسی _ نظامی شیعیان

شیعیان لبنان بیش از یک سوم جمعیت لبنان را تشکیل می دادند، ولی هیچ جا به حساب نمی آمدند و از اکثر امتیازات قومی محروم بودند. لبنان کشوری است که از اقوام مختلف، با مذهب، فرهنگ و قومیت های گوناگون نظیر مسلمان (شیعه و سنی) و مسیحی (مارونی، ارتدکس، ارمنی و...) دروزی تشکیل یافته است. در آن دوران، همه ی این اقوام، به استثنای شیعیان، برای خود تشکیلات مستقل سیاسی و مذهبی داشتند اما شیعیان در وضعیت نامناسبی به سر می بردند. آنان از اظهار شیعه بودن خود
ص:23
خجالت می کشیدند و با وسایل و تمهیدات گوناگون نظیر ازدواج با غیر شیعی یا دریافت کارت عضویت در یک حزب چپ گرا، سعی داشتند برای خود هویت کافی دست و پا کنند.
حضور و وجود جوانی اندیشمند، مبارز، و پرجاذبه، هم چون دکتر چمران، در کنار امام موسی صدر، در چنین شرایطی می توانست نقشی امید بخش ایفا نماید. بالاخره با مبارزه ی پیگیر شیعیان دولت مردان لبنان نتوانستند در مقابل خواست منطقی شیعیان به پاخاسته مقاومت نمایند و در اولین حرکت، «مجلس اعلای شیعیان لبنان» در سال 1348 به ریاست امام موسی صدر تشکیل یافت.
در لبنان، این تنها شیعیان بودند که هنوز مسلح نشده نمی توانستند هنگام مورد تجاوز قرار گرفتن از حقوق حقه ی خود دفاع نمایند. این در شرایطی بود که تهاجم های اشغال گران اسراییلی عموما متوجه مناطق شیعه نشین و جنوب لبنان بود. با این مقدمه، از میان اعضای «حرکة المحرومین» که تشکیلات مردمی حامی مجلس اعلای شیعیان بود کادر اصلی یک سازمان نظامی انتخاب و بدین سان «حرکت امل» شکل گرفت. دکتر چمران آن حرکت را نیز مثل حرکة المحرومین راه اندازی و سازماندهی کرد. او آغاز فعالیت های خود را تا تشکیل سازمان امل بدین گونه توضیح می دهد:
مدرسه ای به اسم صنعتی جبل عامل در جنوب لبنان وجود داشت که من مدیر آن مدرسه شدم. بزرگ ترین اردوگاه فلسطینی ها در جنوب لبنان در کنار همین مدرسه است... در لبنان هم انجمن های اسلامی به سبک انجمن های اسلامی در امریکا و اروپا ایجاد کردیم. جوان های شیعه ی لبنان جزو بهترین جوان ها بودند. نزدیک به دو سال با آن ها در جهت ایدئولوژیک کار می کردیم که این فعالیت بعدا به سازماندهی حرکة المحرومین منجر شد. یعنی همین جوان ها بودند که ستون فقرات سازمان بزرگ تری
ص:24
را که حرکة المحرومین باشد ایجاد کردند. حرکة المحرومین تظاهرات عظیمی به راه انداخت که از جمله ی آن، تظاهرات 75 هزار نفری مسلحانه ی بعلبک و هم چنین تظاهرات 150 هزار نفری مسلحانه ی شهر صور [بود] که شیعیان لبنان در آن جا هم قسم شدند تا آخرین قطره ی خون در راه احقاق حقوق از دست رفته ی خود بجنگند. این ها نمونه ای است از فعالیت سیاسی حرکة المحرومین. بعدها که انفجار در لبنان به وجود آمد و از هر طرف افراد مسلح وارد صحنه شدند و هیچ گروهی برای بقا چاره ای جز مسلح شدن نداشت، حرکة المحرومین دست به ایجاد یک سازمان نظامی به اسم امل زد که در حقیقت شاخه ی نظامی حرکة المحرومین بود. اعضای امل را از بین بهترین و معتقدترین بچه ها که از کلاس های کادرسازی فارغ التحصیل می شدند انتخاب می کردیم و به حق می توانم بگویم بعضی از جوانان امل کسانی هستند که با اسلام راستین آشنا شده و بر اساس آن مبارزه می کنند.(1)

[تهمینه محمدی* در باغ شهادت را نبندید...*]

242_ آغاز درگیری های داخلی

چهار سال از آغاز فعالیت او در لبنان گذشته بود که ناگاه درگیری ها و جنگ های داخلی لبنان شروع می شود، جنگ هایی که در در واقع آتش تهیه ی اسراییل برای تجاوز به خاک لبنان بود، جنگ هایی که بر حرمان و فقر شیعیان می افزود، جنگ هایی که از یک رو فالانژها را در مقابل شیعیان قرار می داد و از دیگر سو عوامل ناجوانمردانه ی چپ که نوکر عراق یا سایر سازمان های لبنانی و فلسطینی وابسته به قدرت های جهانی بودند را با آن ها درگیر ساخته بود. این تراژدی به این جا انجامید که توانستند در صفوف داخلی خیزش اسلامی ضد صهیونیستی تفرقه ایجاد کنند و آن ها را از فتنه و تجاوز اسراییل غافل سازند و پس از این دوران است که می بینیم
________________________________________
1- یاران امام به روایت اسناد ساواک، صص 11،12.
ص:25
خیزش و انتفاضه ی فلسطینی _ لبنانی در مقابل صهیونیسم و اسراییل، تماما مردمی شده دیگر نقش مؤثر و کارسازی از گروه های سیاسی _ نظامی قبلی مشاهده نمی شود. مشروح مسایل و اتفاقات آن دوران را می توان در کتاب «لبنان» دست نوشته ی شهید چمران پی گرفت.
243_ فقدان امام موسی صدر
در 29 شهریور ماه 1357، مطابق با 31 اوت 1987، امام موسی صدر رهبر شیعیان لبنان که استوانه ای محکم و پشتوانه ای قوی برای لبنان و منطقه بود. ربوده شد. این اتفاق درست در آستانه ی پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی ایران بود. انقلابی که شیعیان لبنان بیش ترین کشش، امید و نزدیکی را به آن یافته بودند.

[تهمینه محمدی* در باغ شهادت را نبندید...*]

در آن ایام شهید بزرگوار از یک سو در آتش درد فقدان امام موسی صدر می سوخت و از سوی دیگر در عشق پیروزی انقلاب اسلامی به رهبری امام خمینی که به واقع پیروزی آرمان های وی بود سر از پا نمی شناخت. این سوز و این شوق که تلألو عاطفه و احساس مسؤولیت بود هر دو گران می نمود. از یک طرف پی گیر استخلاص امام موسی صدر و از سوی دیگر مترصد ایفای نقش بایسته ی خود در پیروزی انقلاب اسلامی بود. با پی گیری هایی که وی و سایر دوستان و هم کارانش به عمل آوردند، امام خمینی در جریان چگونگی مفقود شدن امام موسی صدر قرار گرفتند و متعاقبا ایشان در ایامی که در نوفل لوشاتو به سر می بردند، نماینده ای به منظور تحقیق و تفحص در این باره به لیبی اعزام داشتند که متأسفانه نتیجه ای در بر نداشت.
او به هر طریقی که می توانست فریاد مظلومیت شیعیان لبنان را سر می داد و مسؤولیت عظیم اسلامی درباره ی موضوع امام موسی صدر را گوشزد می کرد. به همین سبب، چند بار در لبنان اعتصاب عمومی و تظاهرات گسترده ای بر پاشد و
ص:26
زمانی که تعدادی از رهبران کشورهای اسلامی در شام گردآمده بودند، تظاهرات بزرگی از بیروت تا شام برگزار شد، لیکن این تلاش ها و پی گیری های بعد از ان به جایی نرسید و تا به امروز هم از سرنوشت این رهبر اسلامی خبری نیست.

[تهمینه محمدی* در باغ شهادت را نبندید...*]

244_ سختی های لبنان از زبان شهید چمران

خدایا تو می دانی که استعمار و اسراییل توطئه ای بزرگ در لبنان به راه انداختند تا مقاومت فلسطین را تصفیه کنند عده ای از مسیحیان افراطی نیز با آن ها هم داستان شدند تا مسلمین را بکوبند و امتیازات بیش تری کسب کنند و تسلط اقتصادی و سیاسی خود را که بر اثر مبارزات پی گیر محرومین متزلزل شده بود مستحکم تر نمایند. توطئه شروع شد و انفجاری بزرگ لبنان را به آتش و خون کشید. بعضی از احزاب و سازمان های افراطی چپ نما نیز با تحریکات دایمی خود به آتش این توطئه دامن زدند. بیش از شصت هزار نفر به خاک و خون افتادند و چند صد هزار نفر مجروح شدند و لبنان ویران گردید.
خدایا، تو می دانی که ما برای عقیم کردن این توطئه و خاموش کردن این انفجار و جلوگیری از خون ریزی و قتل بی گناهان و تخریب لبنان، از هیچ نوع سعی و فداکاری دریغ نکردیم، ولی توطئه گران و جنگ افروزان، راستی و چپی، علیه ما تجهیز شدند. قدرت های بزرگ جهانی با پول های سرشار و اسلحه ی فراوان و امکانات وسیع تبلیغاتی و زد و بندهای سیاسی، حیات را بر ماسخت کردند. نیروهای چپی و راستی، مسلحانه به ما هجوم آوردند. منافقین نیز فرصت را غنیمت شمرده از پشت خنجر زدند. عده ای از بهترین دوستان از جان گذشته ی ما به شهادت رسیدند. گروه زیادی به زندان افتادند و شکنجه دیدند و اموال خود را از دست دادند. طوفان بلا بر ما وزیدن گرفت. مصیبت از زمین می جوشید. غم و درد از آسمان می بارید. کینه و نفرت و تاریخی و قدیمی ضدّ شیعه هم چون شعله ی آتش زبانه می کشید.
ص:27
ترس و وحشت برهمه جا سایه افکنده است. بازار تهمت و دروغ به شدت رواج دارد.
خدایا، تو می دانی که ظلمت کفرو ظلم بر همه جا سایه افکنده و در جنوب لبنان که یک سره زیر سیطره ی چپ فرورفته بود، نمازخواندن و به مسجد رفتن و اذان گفتن جرم به حساب می آمد و حتی رهبران مومن مقاومت نیز سکوت کرده بودند و یارای مبارزه با طوفان تبلیغاتی چپ را نداشتند. ای خدای بزرگ تو را شکر می کنم که به ما قدرت دادی که در این دوران سیاه، کلمه ی حق باشیم. جرأت دادی که با حربه ی شهادت به جنگ تبه کاران رفته، اتمام حجت کنیم و راه راست را با خون خود و حقانیت خود و فداکاری خود و ایمان خود روشن کنیم و به رهبران مقاومت امکان دهیم که از راه خطا بازگردند و راه روشن در مقابلشان باز باشد. خدایا تو را شکر می کنم که مرا آن چنان در عشق خود غرق کردی که بدون ترس و بیم، به دریای مرگ فرو روم و در راه تو از همه چیز بگذرم و آن قدر به من طاقت دادی که کوه های فشار را بر گرده ی ضعیف خود تحمل کنم و آن قدر توانایم کردی که طوفان های سهمگین را بر سینه ام بپذیرم و آن قدر بی نیازم کردی که دنیا به دشمنی ام برخاسته و از زمین و آسمان دشمنی و کینه و عداوت می بارد، ولی در من تأثیری نمی گذارد.(1)

---

1- شهید دکتر مصطفی چمران، کتاب جهاد و شهادت، ص 31.
ص:28

[تهمینه محمدی* در باغ شهادت را نبندید...*]

فصل سوم: فعالیت های سیاسی _ انقلابی بعد از انقلاب اسلامی ایران
اشاره
فصل سوم: فعالیت های سیاسی _ انقلابی بعد از انقلاب اسلامی ایران

انقلاب اسلامی ایران، هر روز گام دیگری به سوی پیروزی بر می داشت. طاغوت از ایران گریخت و امام خمینی پس از پانزده سال تبعید و مبارزه به میهن اسلامی بازگشت. از آن جا که پیش بینی می شد در آخرین مراحل پیروزی به درگیری های خونین بین مبارزان و مجاهدین از یک طرف و ماشین نظامی رژیم از سوی دیگر گریزناپذیر باشد، دکتر چمران و عده ای از جوانان برومند ایرانی که در لبنان و سوریه، دوره ی آموزش های نظامی دیده بودند، آماده ی حرکت به ایران می شوند.(1)
در واپسین روزهای پیروزی انقلاب، دکتر چمران به عشق امام خمینی و پیوستن به امواج خروشان وارهیدگان از سیاهی و تباهی، با مخابره ی تلکس به یکی از اعضای دولت موقت، سؤال نمود چنان چه وجود او می تواند در ایران مفید باشد به او اعلام دارند، لیکن نه تنها به این تلکس، هرگز پاسخی داده نشد، بلکه هنگامی که با یک هیئت بلند پایه ی 92 نفره ی لبنانی اعم از علمای شیعه و سنی و نمایندگانی از رزمندگان انقلابی، برای دیدار امام خمینی به ایران شتافت، برای کسب اجازه ی ورود و پس از ارسال تلکس های فراوان از درون هواپیما، هشت ساعت را در فرودگاه مهرآباد و درون هواپیما معطل نگاه داشته شد.
بالاخره او پس از بیست و دو سال هجرت و تبعید به وطن بازگشت و در آغاز ورودش به دیدار امام خمینی شتافت.(2)

---

1- یاران امام به روایت اسناد ساواک، صص 15،16.
2- یاران امام به روایت اسناد ساواک، ص 16.
ص:29
وی سپس اولین دوره های آموزشی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را راه اندازی و خود شخصا به تربیت کادر آن مبادرت نمود.(1)

[تهمینه محمدی* در باغ شهادت را نبندید...*]

31_ در کردستان و پاوه
31_ در کردستان و پاوه
کردستان برای توطئه گران ضد انقلاب، به منزله ی آزمایش گاهی است که انقلاب را در آن به امتحان گذاشته بودند. اگر در کردستان، امپریالیسم و طاغوت و عمّال داخلی آن ها پیروز می شدند، مسلم نظیر همان برنامه ی شوم را در جاهای دیگر ایران نیز اجرا می کردند. بنابراین سقوط کردستان، تنها تجزیه ی منطقه ای از خاک وطن نبود، بلکه معادل نابودی انقلاب و استقلال میهن اسلامی به شمار می رفت. پاوه نیز، میعادگاه نیرهای چپ و راست برای انفجاری سراسری در کردستان تلقی می شد که از آن جا به تمام ایران منتقل و منتشر می گردید.
سقوط «پاوه» سرآغازی برای شعله ور شدن آتش توطئه در کردستان و سپس مقدمه ای برای سقوط نظام نو پای انقلاب اسلامی بود .بنابراین سرنوشت انقلاب در آن ایام حساس، به تلاش غیورانه ی مجاهدان خداجوی در پاوه بستگی داشت.
توطئه و تهاجم دشمن با حمله ی احزاب چپ به پادگان مهاباد در اول اسفندماه سال 57 یک هفته پس از پیروزی انقلاب اسلامی، اغاز شد. این احزاب که با تهدید و تطمیع اهالی منطقه توانسته بودند نیروی انتظامی خود را تأمین کنند زمزمه ی جدایی و استقلال سردادند و با حمایت بیگانگان در صدد تشکیل کردستان بزرگ بودند. پس از این حمله تهاجم خود را گسترش داده و در 27 اسفندماه 1357 به سنندج یورش بردند و گروهی را کشتند. حمله به «نقده» در 31 فروردین ماه 1358 و «بانه»، «سرودشت»، «سقز»، «مریوان» «اشنویه» و «بوکان» و شهرهای مسیر در روزهای

---

1- یاران امام به روایت اسناد ساواک، ص 18.
ص:30
پس از آن در ادامه ی همان هدف بود. این احزاب با تحریک احساسات مذهبی مردم و تفرقه بین آن ها بیش ترین بهره را می بردند.

[تهمینه محمدی* در باغ شهادت را نبندید...*]

این تهاجم به صورتی خشن و بی رحمانه ادامه یافت تا این که نوبت به شهر پاوه رسید. در این نبرد که به رهبری حزب منحل شده ی دموکرات انجام گرفت، دشمن در 24 مرداد 1358 با همه ی تجهیزات و توان و با استفاده از حساسیت های قومی که بین عشایر و مردم پاوه وجود داشت. به پاوه حمله کردو شهر در آستانه ی سقوط قرار گرفت.
از تاریخ 25 مرداد ماه 1358 شهید چمران به همراه سرلشگر فلاحی از طرف دولت مأموریت یافتند که پس از عزیمت به پاوه آن شهر را آرام کنند.
وقتی دکتر چمران وارد پاوه شد، اکثر نقاط شهر را در دست دشمن دید و به جز ژاندارمری و سپاه پاسداران شهر پاوه، نواحی حساس دیگر در اشغال نیروهای حزب دموکرات بود. پس از برآورد اوضاع، به دلیل آن که چندان امیدی به زنده ماندن آنان نبود، در اولین فرصت شهید تیمسار فلاحی را به منظور تأمین آذوقه و مهمات و ارایه ی گزارش از اوضاع به کرمانشاه فرستاد و فرماندهی صحنه را در سخت ترین شرایط به عهده گرفت.
اولین اقدام وی امید بخشیدن به ته مانده ی مقاومت در آن شرایط استثنایی بود. از شصت نفر پاسدار غیر محلی، فقط شانزده نفرباقی مانده بود. آنهم شش یا هفت نفرشان مجروح و بقیه نیز خسته، دل شکسته و گرسنه، آن ها در طول یک هفته محاصره و در سخت ترین شرایط، با مرگ دست و پنجه نرم می کردند. اکثر دوستان خود را از دست داده بودند و تنها هنگام سقوط بیمارستان شهر، بیست و پنج تن از پاسداران مجروح به طرز فجیعی به قتل رسیده بودند. هر چه زمان می گذشت امیدها ناامیدتر می شد. چرخ بالی هم که آذوقه حمل کرده بود و در بازگشت تعداد زیادی مجروح حمل می نمود، در هنگام صعود، زیر رگبار دشمن سقوط و بر عمق فاجعه و
ص:31
یأس افزود. این شیردلان مقاومت بودند که در جلوی چشمان شان دوباره صحنه ی شهادت مظلومانه و دسته جمعی یاران خود را می دیدند. برای هیچ کس قابل تحمل نبود. عده ای دیوانه وار شیون می کردند و سر بر دیوار می کوبیدند. عده ای چشمان خود را گرفته بودند و ضجه می کردند.

[تهمینه محمدی* در باغ شهادت را نبندید...*]

در چنین شرایطی، دکتر چمران به عنوان سرداری قهرمان علاوه بر فرماندهی صحنه، می بایست سنگ صبور هم می بود. این جملات مربوط به همان لحظات است:
«ما همه پاسداریم و برای شهادت آمده ایم و در راه خدای بزرگ هر مصیبتی را می پذیریم و با زبونی و ضعف از معرکه خطر نمی گریزیم. ما آمده ایم که پرچم پرافتخار انقلاب اسلامی ایران را برافرازیم. ما آمده ایم که به همه ی دنیا درس ایمان و فداکاری و شهادت بدهیم. ما آمده ایم که جانبازی اصحاب حسین علیه السلام را زنده کنیم. شهادت در راه خدا افتخار ماست و آرزو می کنیم که با کفن خونین در بارگاه خدای بزرگ حاضر شویم. ما از مرگ وحشتی نداریم، ولی به دشمنان انقلاب نشان می دهیم که یک مؤمن شهید چگونه جانبازی می کند و شهادت ما چقدر برای آن ها گران تمام می شود و مسلما امام خمینی و ملت ایران سکوت نخواهند کرد...».
شب سختی را با گروه کمی پاسدار مجروح، خسته و دل شکسته در محاصره ی هزاران مسلح که هر آن احتمال یورش و قلع و قمع آنهامی رفت به صبح می رسانند.
حدود ساعت 4 صبح که قتل و غارت به اوج خود رسیده بود، عوامل حزب منحل شده ی دموکرات با بلندگو در داخل شهر به گردش در می آیند و این چنین فریاد می کنند: «هرکس وفاداری خود را به حزب دموکرات اعلام کند، در امن و امان است. ما فقط آمده ایم که پاسداران و دکتر چمران را سر ببریم».(1)

---

1- یاران امام به روایت اسناد ساواک، صص 19،20.
ص:32
«صبح روز 27/5/1358 بر بالای دیوار خانه ی پاسداران ایستاده بودیم و به شهر می نگریستیم و گلوله از هر طرف هم چنان می بارید. یک باره فریاد اللّه اکبر پاسداران به هوا بلند شد، پرسیدم مگر چه شده است؟ گفتند امام خمینی اعلامیه ای صادر کرده است».

[تهمینه محمدی* در باغ شهادت را نبندید...*]

اعلامیه ای تاریخی که اساس بزرگ ترین تحولات انقلابی کشور ما به شمار می رود. اعلامیه ای که سرنوشت کردستان و ایران را دگرگون کرد.
حضرت امام خمینی در این اعلامیه فرماندهی کل نیروهای مسلح را بر عهده می گیرند و با دستور خود ارتش را به عزیمت به شهر پاوه می خواند تا از وجود ضد انقلاب پاک شود.
تا آن روز، ارتش حالت سکون داشت. ضد انقلاب، به طور مسلحانه راه ها را می بست. پاسگاه های ژاندارمری و شهربانی را خلع سلاح می کرد به پادگان های ارتش حمله می کرد. پادگان های مهاباد، بانه و سر دشت را به آتش و خون کشید و غارت نمود. گروه زیادی را کشت و حضور خود را برمردم تحمیل نمود. این وضعیت برای امام و ملت انقلابی ایران قابل تحمل نبود. فرمان حرکت از حضرت امام صادر شد و ارتش به طور رسمی وارد معرکه گردید. فرمان تاریخی امام برای آزاد سازی پاوه چنان روحیه ای به پاسداران و سربازان ژاندارمری داد که بدون توجه به زخم های خود، تمامی سنگرهای ضد انقلاب را از اشغال آنان خارج ساختند امیدشان را به یأس بدل کردند. در این میان رشادت های بی نظیر شهید چمران، عاملی بسیار اساسی در رهبری و سازماندهی نیروهای خودی و شکست ضد انقلاب به شمار می رود.

[تهمینه محمدی* در باغ شهادت را نبندید...*]

311_ پاک سازی کردستان

پس از عقب راندن باقی مانده ی نیروهای حزب دموکرات پاوه، نوبت به شهرهای دیگر کردستان رسید که از وجود ضد انقلاب پاک شود. دکتر از آن جا به «نوسود»،
ص:33
«مریوان»، «بسطام»، «بانه»، «سردشت»، «مهاباد»، «بوکان» و «سقز» رفت و با عنایت الهی و با کمک نیروهای مردمی، این شهرها را به کلی از وجود عناصر ضد انقلاب پاک کرد. این پاک سازی که در مدت کم تر از دو هفته صورت گرفت، کردستان را بار دیگر به آغوش میهن اسلامی بازگرداند و خواب آشفته ی تجزیه ی آن را بی تعبیر گذارد.