زیبائی های نماز

[طهورا*کنیز فاطمه زهرا(س)*]

حسنه نماز

آثار و برکات نماز بسیار فوق العاده است. قرآن از نماز تعبیر به حسنات کرده و فرموده است:
إِنَّ الْحَسَنَاتِ یُذْهِبْنَ السَّیِّئَاتِ؛(1) خوبی ها بدی ها را از بین می برد.
امیر المؤمنین علیه السلام می فرماید:
ما اهمنی ذنب أمهلت بعده حتی اُصلی رکعتین؛(2) من از آن گناهی که بعد از آن خدا به من مهلت بدهد دو رکعت نماز بخوانم، خوفی ندارم.
ص: 37
________________________________________
1- سوره هود، آیه 114.
2- نهج البلاغه، حکمت 299؛ بحارالانوار، ج 88، ص 382.
چون با خدا ارتباط برقرار کردم، این ارتباط آن ظلمت و تاریکی گناه را محو می کند. البته منظور حق الناس نیست. حق الناس و بدهی مردم را باید داد. اگر من به کسی سیلی زدم، بعد دو رکعت نماز بخوانم؛ آن را پاک نمی کند. ولی کسی که در خفا گناهی انجام داده است و به خود ظلم کرده است، این با دو رکعت نماز قابل جبران است. می فرماید: اگر بعد از گناه موفق شوم دو رکعت نماز بخوانم، دیگر از آن گناه واهمه ای ندارم.

[طهورا*کنیز فاطمه زهرا(س)*]

بازدارندگی از گناه

اینجا حضرت می خواهند هم اهمیت نماز را بگویند و هم این که نماز قدرت پاک کنندگی عجیبی دارد. گناهان را پاک می کند، رذالت ها، ظلمت ها و تاریکی ها را می برد و حسنات را جایگزین آن می کند.کسی که پنج وعده با خدا صحبت می کند، انس می گیرد، مدام از دنیا جدا می شود، از گناه و از ظلمت ها جدا می شود. این تعبیر آیه قرآن است:
وَأَقِمِ الصَّلَاةَ إِنَّ الصَّلَاةَ تَنْهَی عَنِ الْفَحْشَاءِ وَالْمُنْکَرِ؛(1) و نماز را برپا دار، که نماز (انسان را) از زشتی ها و گناه باز می دارد.
ص: 38
________________________________________
1- سورۂ عنکبوت، آیه 45.
یعنی اگر کسی نماز با توجه، با دل دادن، با حضور قلب اقامه کند، قطعا بداند او را از بدی ها و گناهان و فحشا و منکر دور می کند. یعنی اگر شما آمار بگیرید، بین آنهایی که بی نماز هستند، یا استخفاف به نماز می کنند، یعنی گاهی می خواند و گاهی نمی خواند و نسبت به نماز بی خیال است، جرم و جنایت و گناه قطعا بیشتر است تا آنهایی که مقید به نماز هستند. آنهایی که دل به نماز میدهند، واقعاً پاک هستند.
نماز در برابر گناه مثل ترمز عمل می کند. حداقل موقع نماز دیگر مردم آزاری نمی کند. دیگر به زیر مجموعه خود ظلم نمی کند. نماز یک کارخانه انسان سازی است.
مرحوم آیت الله قاضی فرموده اند: بالاترین ریاضت ها و عبادت ها این پنج وعده نماز است؛ نمازی که با توجه باشد، با مقدمات و دل دادن و میل کردن و از روی محبت باشد.

[طهورا*کنیز فاطمه زهرا(س)*]

وضوی با توجه

در روایت آمده است: یکی از چیزهایی که حضور قلب و دلدادگی به نماز را زیاد می کند، وضو گرفتن با
توجه است.
امیر المؤمنین علیه السلام به محمد حنفیه نوشتند:
ص: 39
وانظر إلی الوضوء فإنه من تمام الصلوة؛(1) در وضو توجه و دقت داشته باش که از شرایط کمال نماز است. فرمودند: وضوی خود را با حضور قلب بگیر. یعنی باید خود را برای نماز باحال آماده کنیم.
دعاهای وضو هم در «مفاتیح الجنان» و هم در رساله ها موجود است. دعاهای کوتاهی است. مستحب است قبل از وضو دست خود را بشوییم و هنگام شستن بگوییم:
اللهم اجعلنی من التوابین و اجعلنی من المتطهرین؛(2) خدایا، مرا جزء توبه کنندها و جزء پاک شده ها قرار بده! یعنی با این دست شستن دارم جسم و روح خود را تمیز و پاک میکنم.
بعد صورت خود را می شوییم و می گوییم:
اللهم بیض وجهی یوم تسود فیه الوجوه؛(3)خدایا؛روزی که صورتها سیاه است، مرا روسفید گردان!
روز قیامت عده ای رو سفید هستند و عده ای رو سیاه می گوییم: خدایا، روی مرا سفید کن، من جزء روسیاه ها
ص: 40
________________________________________
1- الامالی للمفید، ص 267؛ وسائل الشیعة، ج 1، ص 397.
2- الکافی، ج 3، ص 16.
3- الکافی، ج 5، ص 207.
نباشم. این دعا ما را به معاد می برد و به آخرت توجه می دهد و مراقبه ما را زیاد می کند.
دست راست را که می شوییم، می گوییم:
اللهم أعطنی کتابی بیمینی و الخلد فی الجنان بیساری و حاسبنی حساباً یسیراً؛(1) خدایا، نامه عمل مرا به دست راستم بده و برگه اقامت ابدی در بهشت را به دست چپم، و مرا با حسابی آسان،حسابرسی کن!
بر اساس روایات نامه اعمال بهشتی ها و مؤمنین را به دست راست آنها می دهند، و نامه اعمال جهنمی ها را به دست چپ آنها می دهند. وقتی دست چپ خود را می شوییم، می گوییم:
اللهم لا تعطی کتابی بیساری و لا تجعلها مغلولة إلی عنقی و اعوذبک من مقطعات النیران؛ بار خدایا، نامه عمل مرا به دست چپم مده و آن را زنجیر بر گردنم مساز و از پیراهن هایی که از آتش ساخته شده به تو پناه می برم!
نامه عمل مرا به دست چپ من نده، به یک معنا یعنی به جهنمی ها هم ترحم کن، به گناهکارها هم ترحم کن،
ص: 41
________________________________________
1- الکافی، ج 3، ص 71.
آنها را هم نجات بده، از آنها هم دستگیری کن!
وقتی سر خود را مسح می کشیم، می گوییم:
اللهم غشنی برحمتک و برکاتک و عفوک؛ خدایا، جامه رحمت و برکات و بخشایشت را بر من بپوشان و مرا با آنها فرا گیر!
آب مظهر رحمت است. آتش مظهر غضب است. یعنی من دارم در رحمت خدا فرو می روم.
پاهای خود را که مسح می کشیم، می گوییم:
اللهم ثبتنی علی الصراط یوم تزل فیه الأقدام و اجعل سعیی فیما یرضیک عنی یا ذالجلال و الإکرام؛خداوندا، در آن روزی که قدم ها می لغزد، قدم های مرا بر صراط ثابت و استوار دارد. و سعی و کوشش مرا در چیزی قرار ده که تو را از من خشنود و راضی می سازد، ای صاحب شکوه و بزرگواری!
وضو شاید دو دقیقه وقت می برد. همه این دعاها هم کوتاه است. این وضویی که در دقیقه وقت می برد، اگر به آن دل بدهیم، یک مقدار با توجه دست بکشیم و بدانیم در واقع داریم خودمان را شست وشو می دهیم، در واقع داریم به معاد و آخرت وارد می شویم و دست از دنیا می شوییم. این دلدادگی خیلی در حضور قلب در نماز مؤثر است.

ص: 42

[طهورا*کنیز فاطمه زهرا(س)*]

نور نماز

باید برای نماز وقت بگذاریم. اگر با عجله و شتاب با همان حالی که غرق در دنیا هستیم، یکدفعه بیایم بگوییم الله أکبر، اینجا حضور قلب مشکل است.
مرحوم آقای دولابی می فرمودند: خیلی از این تاجرها و بازاری ها به ما می گویند: حاج آقا ما هر گمشده ای داریم، در نماز پیدا می کنیم. بقیه هم شاید همین طور هستند. حتی بعضی ها اگر چیزی گم کنند، می گویند: بروم دو رکعت نماز بخوانم، بلکه آن پیدا بشود. اتفاقا هم پیدا می شود.
می فرمودند: یک تاجری نزد من آمد. آدم متدینی بود. می گفت: من چه کار کنم که در نماز خیلی از چیزهای دنیای من پیدا می شود. گفتم: چطور؟ گفت: حسابدار و منشی من معمولا فاکتور می دهد. من هم دقت نمی کنم و امضا می کنم. امروز وسط نماز به ذهنم آمد که این فاکتوری که پیش از ظهر امضا کردم، فقره ششم آن چند هزار تومان آن را اشتباه امضا کرده بودم. اصلا ندیده بودم، ولی در ذهن خود در نماز این را مرور کردم و وسط نماز این را به یاد آوردم. بعد از نماز به حجره رفتم. گفتم: مرور کنم نکند اشتباه کرده باشم. دیدم اتفاقاً اشتباه بوده است.
ص: 43

[طهورا*کنیز فاطمه زهرا(س)*]

آقای دولابی فرمودند: این علامت خوبی نماز است. این علامت نورانی بودن نماز است. یعنی در غیر نماز این حساب کتاب ها پیدا نمی شود. این که در نماز گمشده ها پیدا می شود، این برق نماز است، نور نماز است. یعنی تمرکز شما در نماز بیشتر از وقت های دیگر است. وقت های دیگر کاملا مشغول هستید و گمشده ها به یاد شما نمی آید.
از همین معلوم می شود که نماز یک نوری در دل شما جمع می کند و بدهی های شما پیدا می شود. گناهان خود را مرور می کنی. قیامت شما پیدا می شود. گمشده های شما پیدا می شود. این علامت خوبی است. منتها باید به آن جهت داد و آن را تقویت کرد.

[طهورا*کنیز فاطمه زهرا(س)*]

کمک گرفتن از نماز

نماز کلید حل مشکلات است. می گویند: ابو علی سینا اگر مشکلات علمی پیدا می کرد، می رفت دو رکعت نماز می خواند و با خدا ارتباط برقرار می کرد و مشکل علمی او حل می شد. خود قرآن فرموده است:
اسْتَعِینُوا بِالصَّبْرِ وَالصَّلَاةِ؛(1) از صبر و نماز یاری جویید.
ص: 44
________________________________________
1- سوره بقره ،آیه 45.
درباره حضرت امیر علیه السلام آمده است:
إذا هاله شئٌ فزعَ إلی الصلاۃ؛(1) اگر امر مهمی برای حضرت پیش می آمد، به نماز پناه می بردند.
چطور همه ما به اهل بیت علیهم السلام پناه می بریم، اما همه آنها به نماز پناه می بردند، به خدا پناهنده می شدند. برای حل مشکلات علمی، معنوی، مادی، اقتصادی، آرامش، به نماز پناه ببرید. واقعا به آدم آرامش میدهد.

[طهورا*کنیز فاطمه زهرا(س)*]

آرامش برای ورود به نماز

یکی از چیزهایی که مرحوم آقای دولابی خیلی سفارش می کردند، این بود که می فرمودند: قبل از نماز، وقتی با آرامش وضو گرفتید، در سجاده و محل نماز خود بنشینید، یک کمی بدن شما آرام بگیرد تا فکر و خیال ها از بین برود.
این نشستن قبل از نماز خیلی به آدم کمک می کند. مملکت بدن مثل حوضی است که آب آن متلاطم است. وقتی تلاطم این حوض از بین رفت و سکون و آرامش به وجود آمد، آشغال ها ته نشین می شود و آب شفاف و صاف و زلال بالا می آید.
ص: 45
________________________________________
1- الکافی، ج 3، ص 480، وسائل الشیعة، ج 8 ص 138.
می فرمودند: استغفار قبل از نماز خیلی مؤثر است. مراقب باشیم کارهایی که دغدغه و حواس پرتی می آورد نداشته باشیم. مثلا بچه از مدرسه آمده است، گرسنه و تشنه است، غذای او را بدهید. خود شما اگر احتیاج به دستشویی دارید، یا کاری دارید که فکرتان را اشغال می کند انجام دهید. اینها خیلی به انسان آرامش میدهد و در توجه و حضور قلب در نماز مؤثر است.

[طهورا*کنیز فاطمه زهرا(س)*]

وضوی دائم

دائم الوضو بودن کار ما را بسیار تسهیل می کند. سفارش شده است دائم الوضو باشیم. کسی که دائم الوضو است، اگر از دنیا برود شهید از دنیا رفته است. کسی که قبل از خواب وضو بگیرد، تا صبح برای او عبادت می نویسند. وضو نور است. این نور باید تداوم داشته باشد.
اگر انسان بداند با وضو بودن چقدر برکات دارد، هیچ گاه بدون وضو نمی ماند. صبح که از خانه بیرون می آیید، با وضو به سر کار خود بروید. البته به قصد نماز ظهر هم نباید وضو بگیرید، بلکه به قصد باوضو بودن، وضو بگیرد. یعنی خود وضو گرفتن و با وضو بودن در همه اوقات یک امر مستحب است، یعنی انسان در یک
ص: 46
ثواب دائم است. دائما خیر و برکت بر او نازل می شود.
خود وضو گرفتن مستحب است. حتی کسی هم که وضو دارد، مستحب است باز موقع نماز یک وضوی دیگر بگیرد. این وضو روی وضو «نور علی نور» است. با وضو بودن به انسان نور می دهد. وقتی موقع نماز شد، با همان وضو هم می تواند نماز بخواند. نیازی به وضوی مجدد نیست. برای نماز آمادگی و آرامش دارد.

[طهورا*کنیز فاطمه زهرا(س)*]

آماده ساختن فضا

بنابراین، قبل از نماز فضا را آماده کنیم. یعنی دل ما به جایی، به کسی، به چیزی درگیر نباشد. به یاد دارم خیلی مواقع که برای نماز به محضر آیت الله بهاء الدینی می رفتیم، ایشان قبل از نماز می آمدند و می نشستند. قبل از نماز گاهی افراد نیازمند می آمدند. ایشان قبل از نماز به آنها کمک می کردند تا فکرشان در نماز راحت باشد، یا اگر هم می خواهند جایی دیگر بروند بروند تا در نماز ما را مشغول نکنند.
خیلی مواقع دوستان ما بچه های کوچک خود را می آوردند، بچه های چهار پنج ساله ای که همراه با پدر خود آمده بودند. آقا می فرمودند: بروید در کمد ببینید گزی،
ص: 47
شکلاتی، سوهانی هست، چیزی به این بچه ها بدهید. یعنی این بچه که نماز را متوجه نمی شود، مشغول اینها بشود و نماز ما را از بین نبرند.
بچه ای که دارد فریاد می زند، گرسنه است، تشنه است، با بهانه می گیرد، مزاحم نماز ما می شود.
آماده کردن فضا در حضور قلب بسیار اثر دارد. و این نشستن قبل از نماز و استغفار، آرام شدن فضا را برای ورود به نماز مهیا می کند و موجب می شود که عشق و میل و رغبت شما آرام آرام رشد کند.
می فرمودند: یک مقدار که با آرامش نشستی و میل و رغبت شما حرکت کرد، آن موقع بلند بشو و الله اکبر بگو. آن موقع با خدا عشق کن، بعد ببین چقدر آرامش دهنده است، چقدر لذت می بری!
مادرها را می بینید که چقدر زحمت می کشند. نوزادی که به دنیا می آید، به این راحتی شیر نمی خورد. این قدر با او مدارا می کنند تا شیر مادر را بخورد. کم کم به شیر خیلی علاقه پیدا می کند، به گونه ای که به جز شیر مادر چیزی نمی خورد. باز این قدر نرم، با محبت، با مهربانی با او رفتار می کنند تا او را از شیر بگیرند و غذا خور کنند.
ص: 48

[طهورا*کنیز فاطمه زهرا(س)*]

میل به مستحبات

هر کسی باید راه آن را برای خود پیدا کند و پیدا هم می شود. باید با ملایمت و نرمی با خود مدارا کنیم. به خود فشار نیاوریم. نماز مستحبی را با عشق و محبت بخوانیم. در روایت هم نهی شده است از این که با اکراه و بی میلی عبادت کنیم. البته این مربوط به عبادات مستجبی است. واجبات را باید به هر طریقی شده انجام دهیم. امام صادق علیه السلام فرمودند:
لا تکرهوا إلی أنفسکم العبادة ؛(1)کاری نکنید که عبادت الهی در نظرتان ناخوشایند شود.
وقتی حال نداری و خسته هستی به خود فشار نیاور. یک کاری نکن از عبادت زده بشوی و پس بزنی. خیلی از ما که این کار را با خود، یا با فرزندان خود کرده ایم، حالت زدگی ایجاد کرده ایم. به زور به خود یا دیگران فشار آورده ایم.