پيامبران اولو العزم
پيامبران اولوالعزم كيانند؟ و منظور از «اولو العزم» چيست؟
پاسخ: قرآن كريم گروهى از پيامبران را به عنوان «اولو العزم» (صاحبان تصميم استوار) معرفى كرده و مى فرمايد:
( فَاصْبِر كَما صَبَرَ أُوْلُوا العَزْمِ مِنَ الرُّسُلِ وَلا تَسْتَعجِلْ لَهُمْ كَأَنَّهُمْ يَوْمَ يَرَونَ ما يُوعَدُونَ لَمْ يَلْبَثُوا إِلاّساعَةً مِنْ نَهاربَلْغُ فَهَلْ يُهْلَكُ إِلاّ الْقَومُ الْفَسقُونَ ) .( [1])
«صبر كن همچنان كه اولو العزم از رسولان استقامت ورزيدند، و براى كافران عجله مكن، گويا آنگاه كه روز ميعاد را مى بينند; گمان مى كنند كه بخشى از روز (در قبر) درنگ كرده اند، قرآن پيامى است، و جز گروه فاسق كسى هلاك نمى شود».
در اين آيه خدا به پيامبر خود امر مى كند كه بسان رسولان اولو العزم در برابر دشمن بايستد و استقامت ورزد. اكنون لازم است به توضيح معنى «عزم» از نظر لغت و قرآن بپردازيم:
عزم در لغت و قرآن
عزم در لغت يك معنى بيش ندارد و آن قطع و بريدن است و اگر هم به تصميم جدى عزم مى گويند به خاطر اين است كه: تصميم، حيرت و شك را قطع كرده و نابود مى سازد و اين معنى از فرهنگ هاى معروف لغت عرب استفاده مى شود.( [2])
و عزم در قرآن نيز در همان تصميم قطعى وجدى كه در لغت عرب به آن «عقد القلب» مى گويند به كار رفته است و آيات قرآن بر اين مطلب گواهى مى دهند:
1. ( ...فَإِذا عَزَمَ الأَمْرُ ... ).( [3])
«هر موقع تصميم، قطعى شد».
2. ( ...فَإِذا عَزَمْتَ فَتَوَكَّلْ عَلَى اللّهِ... ).( [4])
«هرگاه تصميم گرفتى بر خدا توكل كن».
3. ( وَإِنْ عَزَمُوا الطَّلاقَ... ) .( [5])
«هرگاه تصميم برجدايى گرفتند».
4. ( ...وَ لا تَعْزِمُوا عُقْدَةَ النِّكاحِ... ) .( [6])
«نكاح را قطعى نسازيد تا عدّه ى آنان تمام گردد».
5. ( ...وَإِنْ تَصْبِرُوا وَتَتَّقُوا فَإِنَّ ذلِكَ مِنْ عَزْمِ الأُمُورِ ). ( [7])
«اگر بردبار و پرهيزگار باشيد، اين كار از امورى است كه در گرو عزم و تصميم جدى است».
از آيه ى اخير استفاده مى شود كه «صبر» و «عزم» مترادف نيستند. بلكه ملازم يكديگرند همچنان كه اين مطلب از آيه ى ديگر نيز استفاده مى شود مانند:
( ...وَاصْبِرْ عَلى ما أَصابَكَ إِنَّ ذلِكَ مِنْ عَزْمِ الأُمُورِ ) .( [8])
«برمصايبى كه بر تو وارد مى شود صبر نما، زيرا صبر كردن از امورى است كه بايد بر آن تصميم جدى گرفت».
وباز مى فرمايد:
( وَلَمَنْ صَبَرَ وَغَفَرَ إِنَّ ذلِكَ لَمِنْ عَزْمِ الأُمُورِ ).( [9])
«هر كس استقامت ورزد و ببخشد و آن از امور بايسته و لازم است».
با اين كه آيات ياد شده حاكى از مغايرت «صبر» و «عزم» است، ولى زمخشرى دركشاف اين دو را با هم مرادف دانسته و در تفسير خود مى گويد: «أولو العزم أى أولو الجدّ والثبات و الصّبر» صاحبان كوشش واستوارى و صبر.
و از اين بيان معنى آيه ياد شده در زير روشن مى شود:
( وَلَقَدْ عَهِدْنا إِلى آدَمَ مِنْ قَبْلُ فَنَسِىَ وَلَمْ نَجِدْ لَهُ عَزْماً ) .( [10])
«با آدم قبلاً عهد و پيمان بستيم پس فراموش كرد و در او استوارى و تصميم جدى كه حافظ عهد است نيافتيم».
بنابر اين، عزم در لغت به معنى قطع (مقابل وصل) و در قرآن به مناسبتى به معنى تصميم جدى و اراده ى قاطعانه كه از آن به «عقد القلب» تعبير مى آورند; به كار رفته است.
بنابر اين، عزم در تمام موارد به معنى تصميم قطعى است، و «اولوا» به معناى صاحبان و دارندگان است بنابر اين معناى اولو العزم صاحب و دارندگان تصميم قطعى و اراده ى استوار است، كه هرگز جدا از عمل و كوشش نخواهد بود. حالا مصداق اين كلى چه كسانى هستند، اكنون درباره ى آن بحث مى كنيم.
نقل قول
پاسخ : پيامبران اولو العزم
