حسين عليه السلام نفس مطمئنه : از مدینه تا کربلا

[اشک مهتاب*خادمه فاطمه زهرا(س)تا ابدالدهر*]

[اشک مهتاب*خادمه فاطمه زهرا(س)تا ابدالدهر*]

مقدمه
بسم الله الرحمن الرحيم
پیرامون شخصیت بزرگ امام حسین علیه السلام و قیام عاشورا، کتاب ها ، مقالات و رساله های زیاده نوشته شده است و هر یک از نویسندگان و عالمان و محققان سعی کرده اند به اندازه معلومات و فهم و ذوق خویش هم از آن امام همام بگویند و هم از انقلاب عاشورا.
گرچه زاویه دید هر نویسنده متفاوت بوده است ولی هر آنچه از اولین سال های پس از شهادت حسین بن علی علیهما السلام و یاران باوفایش تاکنون نگاشته شده توانسته است فقط گوشه ای از واقعیات ناگفته و مخفی و راز آلود شخصیت امام و نهضتش را به تصویر بکشد. و هر آنچه از این بعد نگاشته شود نیز به معنای بسته شدن این پرونده نیست و جا دارد اندیشمندان به تلاش علمی خویش در این مسیر ادامه دهند.
روشن است این نگاشته ها همگی از سطح علمی واحد و یکسان برخوردار نیستند و مخاطب آنها نیز متفاوت است.
شخصیت امام و حادثه کربلا نیاز به ژرف اندیشانی دارد که بتواند با استفاده از منابع دسته اول همراه با معلومات خویش آن چنان تحلیلی ارائه دهند که دیگر محققان و نویسندگان را به تأمل وادارد و راههای تازه پیش پای آنها بگمارد.
کتاب حاضر اثر مرحوم آیت الله شیخ محمد على عالمی، از آن دسته مکتوباتی است که توانسته با بهره گیری از همان ویژگی، خواسته فوق را محقق سازد، علاوه بر آنکه عمق مطلب چیزی از سادگی بیان و روان بودن قلم نکاسته است.
مسئولین بنیاد معارف اسلامی قم که در راستای احیاء فرهنگ اهلبیت طلا همواره تلاش می نماید، بر آن داشت تا با هماهنگی با بیت شریف آن مرحوم این اثر ارزشمند و دیگر آثار آن فقید سعید را از جمله 1. پیامبر و باران در 5 جلد 2. شاگردان مکتب ائمه در 3 جلد. جوانان چه می پرسند، به زیور طبع بیاراید و همواره با تصحیح و ویرایش جدید و یافتن مصادر در دسترس مشتاقان قرار دهد و با چاپ و انتشار آن خدمتی به مشتاقان و دوستداران معارف ناب ائمه اطهار علیهم السلام و دلباختگان سالار شهیدان نمایند، انشاء الله مفید واقع گشته و ذخیره برای يوم لا ينفع مال ولا بنون قرار گیرد.
در پایان، تشکر و سپاس داریم از همه دوستانی که در به ثمر رسیدن این اثر زحمت کشیده اند بخصوص جناب حجة الاسلام والمسلمین شیخ ابو القاسم عالمی که عهده دار تصحيح، مقابله و استخراج مصادر آن شده اند.
بنیاد معارف اسلامی - قم
ص: 4

[اشک مهتاب*خادمه فاطمه زهرا(س)تا ابدالدهر*]

بسم الله الرحمن الرحيم
زندگی نامه آية الله حاج شیخ محمد على عالمی دامغانی
اشاره
آية الله عالمی در نیمه رمضان المبارک 1307 شمسی در قریه حجاجی واقع در دو فرسنگی دامغان متولد شد. تحصیلات ابتدایی را در روستا و مقدمات عربی را در دامغان، و سپس به لحاظ اینکه عموزاده ایشان مرحوم حاج میزرا محمد علی دامغانی سرپرستی مدرسه دامغانی ها را در همدان عهده دار بودند، جهت ادامه تحصیل رهسپار همدان شدند و پس از اتمام سطح یکسال هم در درس مرحوم آیت الله آخوند همدانی شرکت و سپس عازم قم شدند و از محضر آیات عظام بروجردی، گلپایگانی، امام خمینی و علامه طباطبایی بهره مند شدند.
هجرت به سمنان
بنا به تقاضای مردم متدین سمنان و دستور آية الله العظمی گلپایگانی در سال 1343 عازم سمنان شدند و تا پایان عمر به تدریس و تألیف و تربیت شاگردان و اقامه جماعت و رسیدگی به امور مذهبی سمنان پرداختند.
مسجد جامع شهرستان سمنان که محل اقامه جماعت نماز ایشان بود کانون اصلی تجمعات سیاسی مذهبی به شمار می رفت و خطباء و سخنرانان و روحانیون مبارز به دعوت ایشان به این مسجد دعوت شده و به افشاگری علیه رژیم پهلوی می پرداختند.
آیت الله عالمی مورد تایید مراجع بزرگوار تقلید در حوزه های علمیه نجف و قم و مشهد بودند.
وقتی که قرار بود اولین امام جمعه سمنان منصوب شود تعیین امام جمعه را موکول به تایید آیت الله عالمی نمودند.
بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران امام خمینی ، خطاب به اولین امام جمعه سمنان، حجة الاسلام آقای ... مرقوم فرمودند: «بنا به تقاضای مردم متدین سمنان و تایید حجة الاسلام والمسلمین عالمی شما را به امامت جمعه سمنان منصوب می نمایم.» که تاکید بر تایید ایشان در نوع خود بی سابقه یا کم سابقه است.
تبعید به بافت کرمان
به دنبال مبارزه آیت الله عالمی با مظاهر فساد در حکومت پهلوی آن فقیه فقید در مدت یکسال به بافت کرمان تبعید شدند.
مسئولیت های بعد از انقلاب
مؤلف کتاب، علاوه بر فعالیت های حوزوی، دانشگاهی، مسئولیت دادگاه های انقلاب و دادگستری و نمایندگی خبرگان رهبری را هم به عهده داشتند.
آثار علمی
1- پیغمبر و یاران، شرح حال حدود 300 نفر از یاران پیامبر صلی الله علیه وآله
ص: 5
2 - شاگردان مکتب ائمه علیهم السلام در سه جلد
3- جوانان چه می پرسند؟
4- چندین رساله عربی در ارث زوجه و رساله در خلل و قواطع صلاة و ترجمه مخطوط مشاهدة القيامة سيد قطب
ویژگی های اخلاقی
علم وقتی ارزش دارد که در کنارش اخلاق و ادب و کمال هم باشد. آیت الله عالمی دارایویژگی های خاصی بودند که به صورت فشرده به آنها اشاره می شود.
1. توجه به فقرا: درب خانه آن عالم ربانی همیشه به روی مردم باز بود، و خود شخصا به امور فقرا و مستمندان رسیدگی می کرد و با رویی گشاده گرفتاران را می پذیرفت و سعی در رفع حاجت آنها می کرد.
2. سخاوت: سخاوت و جود و دست و دلبازی و طبع و روح بلند او، زبانزد عام و خاص بود، در زندگی 72 ساله او، بخل و خشکی و دست بسته بودن حقیقتا جایی نداشت.
3. روح آرام و مطمئن: همیشه تسلیم اراده اللهی بود، از مرگ واهمه نداشت و این روح آرام را از مولایش امام حسین علیه السلام به ارث برده بود که کتابی در زندگی آن امام شهید نوشت. نام آن را «حسین علیه السلام نفس مطمئنه» گذاشت.
4. تهجد و نافله شب: تهجد و نماز شب او ترک نمیشد و یکی از مصادیق آیه شریفه والمستغفرين بالاسحار» بود.
5. نظم در زندگی: از اول صبح تا آخر شب برای هر ساعتی برنامه داشت و اوقات خود را تلف نمی کرد.
6. زندگی معمولی: زاهد به کسی گفته نمی شود که چیزی نداشته باشد، بلکه به معنای عدم واسبتگی به دنیاست.
حضرت آية الله مکارم شیرازی دامت برکاته در پیام تسلیت خود به این ویژگی اشاره می کند که «زندگی زاهدانه اش درسی برای همه سالكان الى الله بود»
7. روح عبودیت: شاید ده سفر به حج مشرف شد و یکبار هم اجیر نشد و می فرمود: حیف نیست انسان عبادت را بفروشد.
ارتحال: سرانجام پس از نیم قرن تلاش علمی در 18 شهریور 1378 دار فانی را وداع گفت که شهر سمنان و ادارات دولتی تعطیل و مردم با شرکت بی سابقه در تشیع جنازه آن عالم ربانی از 37 سال خدمت صادقانه او در سمنان عملا قدردانی کردند و در جوار امامزاده یحیی علیه السلام در همان شهر به خاک سپرده شد.
مکتب اسلام، سال 39، شماره 88 آبان 1378، نشریه محلی پیام سمنان، شماره 510، مهر 78.
ص: 6

[اشک مهتاب*خادمه فاطمه زهرا(س)تا ابدالدهر*]

پیش گفتار:
به نام خداوند بخشنده مهربان
همه می دانیم ایران تنها کشوری است که در میان ممالک و جوامع اسلامی مذهب رسمی آن شیعه جعفری اثنی عشری است و مروجین این طريقه حقه اکثرأ از ایران بپا خاسته و در ترویج آن سعی بلیغ مبذول فرموده اند.
نهال تشیع از خون پاک سالار شهیدان و سرور آزادگان جهان حضرت اباعبدالله الحسین علیه السلام و فرزندان و برادران و برادر زادگان و خویشاوندان و یاران باوفایش آبیاری و به ثمر رسیده و اسلام و مذهب تشیع به برکت خون حسین علیه السلام و یارانش باقی و پایدار مانده و هر روز بر رونق و جلای آن افزوده می گردد که اگر قیام حسینی نبود یزیدیان فاتحه اسلام را می خواندند خوشبختانه محققین و مورخین از سال وقوع حادثه جانگداز کربلا تا کنون در هر عصر و زمانی برای احیاء خون شهیدان فعالیت بسزایی داشته و آثار گرانبهایی از خود به یادگار گذاشته اند، و این حرکت الهی و انقلابی را که علت مبقیه دین و مذهب مقدس است برپا و جاویدان ساخته اند، امروز ما به برکت همین آثار توانسته ایم دست به اقدام نوینی بزنیم و از خدا می خواهیم که اجر آنان را در خور خدائیش عنایت فرماید لیکن اکثر آثار گذشتگان به زبان عربی تدوین یافته که برای پارسی زبانان کمتر قابل فهم است و آنچه که به زبان فارسی نوشته شده نوعا مطابق ادبیات عصری بوده که با ادبیات ع صر م اتطبيق نمیکند مخصوصا سبک تأليف و تصنيف تغییر یافته، لذا عده ای از فضلاء و دانش دوستان که کتاب پیغمبر و یاران ما را
ص: 7
دیده بودند و سبک تحریر و سادگی قلم را پسندیده، پیشنهاد تألیف کتابی در زمینه تاریخ حسین بن على علیهما السلام حریت و شهادت و تصویر صحنه جانسوز کربلا را نمودند.
حقیر هم به امید اینکه با این اقدام نا قابل رشته ولایتم را به ولایت اهل بیت عصمت و طهارت استحکام بخشیده و مشمول عنایات خاصه خاندان پیامبر گرامی گردیده آبروئی نزد آنان کسب کنم از پیشنهادشان که در حقیقت گشودن راه سعادت بود حسن استقبال نموده و قلم به دست گرفته و با اتکابه فضل و عنایات خاصه پروردگار شروع نمودم.
امید است که مورد توجه خدای بزرگ و حسین علیه السلام عزیز و جد و پدر و مادر و برادر و اصحاب گرامیش قرار گیرد.
در اینجا لازم می دانم به برخی از امتیازات این کتاب اشاره نمایم:
1- در این تألیف از تواریخ معتبر عربی استفاده شده و مدارک هر مطلب با ذکر کتاب و شماره صفحه تا آنجا که موجب تطویل نگردد در ذیل صفحات آمده است.
2- برای آنکه خواننده خسته نگردد و مطالب دنباله دار نشود و به تمام موضوعات خیلی آسان دسترسی پیدا کند برای هر مطلبی ولو کوتاه تیتر و عنوانی قرار داده شده است.
3- اشاراتی از علل و فلسفه قیام حسین علیه السلام بعنوان یاد آوری و تذكر ذکر شده است تا سوژه ای برای گویندگان باشد.
4- متن عربی سخنان امام حسین علیه السلام طلال در مقاطع مختلف بیان شده است تا فضلا و اهل سخن از لطافت و زیبائی عبارات حضرت که ترجمه نمی تواند آن حقایق را بیان کند بهره مند گردند.
5-بیوگرافی یاران امام حسین علیه السلام در ضمن شرح شهادتشان بیان شده است.
6- پس از بیان کیفیت شهادت به سایر مطالب و وقایعی که در بین راه اتفاق افتاده اشاره شده، تا با مراجعه به آن موارد، کلیه مطالب شهید مورد استفاده قرار گیرد.
7- در شروع به شرح حال، قسمتی از زیارت ناحیه مقدسه امام زمان علیه السلام که در باره آن شهید وارد شده ذکر گردیده که ضمن کمک به بیان شهادت بیانگر مقام شهید می باشد.
ص: 8
8-کلیه منازل بین راه مکه تا کربلا که امام از آنجا عبور کرده یا توقف کوتاه داشته، ضمن نظم عربی و فارسی بیان شده و به برخی از قضایائی که در آن منزل رخ داده، اشاره شده که می تواند از امتیازات خاص این کتاب باشد.
9- آمار جالبی در این نوشته آمده مانند: پنج نفر قبل از بلوغ به شهادت رسیدند، نه نفر از مادران نظاره گر شهادت فرزند بوده اند، سه نفر از شهداء با خانواده همراه حسین علیه السلام بوده اند، چهار نفر بعد از حسین علیه السلام ل به شهادت رسیدند، سه نفر از زنان جنگیدند، هفت نفر از فرزندان همراه پدر شهید شدند و نظائر اینها.
10- برداشتهائی از مطالب کتاب تحت عنوان: نکته، بیان شده که می تواند روزنه ای برای تأمل و دقت بیشتر در تحلیل مطالب تاریخی باشد، هر چند در این زمینه به حداقل اکتفا شده زیرا در غیر این صورت مطالب اصیل در لابلای تحلیل ها فراموش می شد و از حوصله عموم خارج بود.
محمد علی عالمی دامغانی
ليله 23 شهر صیام 1409 ه.ق
20/1/1368ه.ش
سمنان
ص: 9
داود بن فرقد از امام صادق علیه السلام روایت کرده فرمود:
«اقرأوا سورة الفجر في فرائضكم ونوافلكم فانها سورة الحسين بن علی علیهما السلام من قرأها كان مع الحسين بن على علیهما السلام يوم القيامة في درجته من الجنة».
سوره فجر را در نمازهای واجب و مستحب بخوانیدکه آن سوره حسین بن على علیهما السلام است هر که آنرا بخواند در روز قیامت با حسین بن علی محشور می گردد و در بهشت با او خواهد بود».
«تفسير مجمع البیان ج 10 ص 481 سوره فجر و نفس المهموم ص 46»
ص: 10

[اشک مهتاب*خادمه فاطمه زهرا(س)تا ابدالدهر*]

بسم الله الرحمن الرحیم
چرا حسین علیه السلام علیه السلام قیام کرد:
اشاره
این سئوال در ذهن بسیاری از کسانی که از مقررات و وظائف اسلامی و حقایق تاریخی بی اطلاعند، خلجان می کند: که با توجه به اینکه حسین علیه السلام از قدرت بنی امیه و از ضعف و زبونی مردم زمان مطلع و آگاه بود و با شناختی که از مردم کوفه داشت و تجربه کرده و دیده بود کوفیان با پدرش على علیه السلام و برادرش امام مجتبی چگونه رفتار کردند و این شناخت و آگاهی از گفته هایش کاملا آشکار می گردد چنانکه فرمود: النَّاسَ عَبِيدُ الدُّنْيَا وَ الدِّينُ لَعْقٌ عَلَى أَلْسِنَتِهِمْ یَدوُروُن مَا دَرَّتْ مَعَايِشُهُمْ فَإِذَا مُحِّصُوا بِالْبَلَاءِ قَلَّ الدَّيَّانُونَ(1).
«مردم برده و بنده دنیایند، دین چرخش زبان آنها است به هر سو که نفعشان ایجاب کند می چرخد، هنگام گرفتاری دینداران اندک می شوند.»
پس چرا قیام کرد و مانند برادرش حضرت امام حسن علیه السلام با حکومت وقت کنارنیامد؟
در پاسخ این ایراد اجمالا میگوئیم که قیام و نهضت حسین علیه السلام و دارای علل و فلسفه و اسرار زیادی است که اگر درباره همه علل و اسرار آن به تفصیل بحث به میان آید، سخن به درازا می کشد و لذا بطور اختصار، به بعضی از آنها اشاره می کنیم
ص: 11

---

1- تحف العقول ص 174.

[اشک مهتاب*خادمه فاطمه زهرا(س)تا ابدالدهر*]

1-مسئولیت دینی حسین علیه السلام :
اسلام عزیز هر فرد مسلمان را در برابر حوادثی که برای مردم و جامعه اش پیش می آید که با دین آنها ضدیت دارد، یا مخالف مصالح اقتصادی، اجتماعی و... می باشد وظیفه دار و مسئول می داند، چنانکه رسول گرامی اسلام فرمود: كُلُّكُمْ رَاعٍ وَ كُلُّكُمْ مَسْئُولٌ عَنْ رَعِيَّتِه «همه شما سلطانید و همه تان در رابطه با رعیت موأخذه میشوید.» همه شما نسبت به هم مسئوليد(1).
و حسین علیه السلام که میدید مسلمانان در فقر و سختی بسر می برند اما یزید که خود را حاکم بر مردم و خلیفه مسلمین قلمداد می کنند محرمات الهی را مرتکب می شود، شراب میخورد و قمار می بازد و بر سگها و میمونها خلخال طلا می پوشد و باسنت پیامبر مخالفت می ورزد، وظیفه و مسئولیت دینی اش او را وادار به قیام علیه چنین حکومت طاغی و باغی و جباری نمود، چنان که حضرت در برابر حُر و لشکریانش به سخنرانی پرداخت و فرمود:
«ای مردم! همانا رسول خدا صلی الله عیه وآله فرمود: هر که سلطان ستمکاری را ببیند که محرمات الهی را حلال می شمارد و با خدا پیمان شکنی می کند و با سنت و روش رسول خدا مخالفت می ورزد، در میان بندگان خدا به گناه و ستم رفتار می کند، قولا یا عملا بر او ایراد نگیرد بر خدا است که او را با همان سلطان جائر محشور گرداند و در جایگاه ستمکاران جای دهد!»(2).
از اینرو و بویژه با آن همه نامه ها که به حسین علیه السلام طلا نوشتند و بیعت مردم با او، عذری برای حسین علیه السلام باقی نمی گذاشت و در تاریخ مورد انتقاد قرار میگرفت.
ممکن است گفته شود که چرا امام حسن علیه السلام قیام نکرد؟
ما در شرح حال امام مجتبی علیه السلام کنار آمدن وی را با معاویه نگاشته ایم و در
ص: 12

---

1- بحار ج 72 ص 38.
2- کامل ابن اثیر ج 2 ص 553 حوادث سنه 61.
اینجا به اختصار میگوئیم علاوه بر آنکه فرماندهان سپاه امام حسن علیه السلام به معاویه پیوستند و حتی برخی از اطرافیان امام مجتبی علیه السلام به معاویه نوشتند که حاضرند امام حسن علیه السلام را دست بسته تحویل وی دهند، و از طرفی معاویه با سیاست مکارانه اش ظاهر اسلام را رعایت میکرد و مانند پسرش نبود که علنا به فسق و فجور اشتغال ورزد، و شرابخوری و قماربازی و سایر اعمال منافی اسلام به ظاهر از او دیده نمی شد از اینرو امام مجتبی علیه السلام برای حفظ دین و جلوگیری از سفك دماء مسلمين با وی کنار آمد.