توشه ی سی و ششم: اعتراف به گناه زمینه استجابت دعا
سیّدی اناالصغیرالذی ربیته واناالجاهل الذی علّمته و اناالضّال الذی هدیته و اناالوضیع الذی رفعته و اناالخائف الذی آمنته
سرورم، من آن کوچکم که پرورشش دادی،
من آن نادانم که آگاهش ساختی،
ص: 89
1- . المزمّل /8.
2- .[2] خواجه عبدالله، صدمیدان، میدان بیست و ششم تبتّل.
من آن گمراهم که هدایتش کردی،
من آن فرومایهام که بزرگیاش بخشیدی من آن ترسانم که ایمنش ساختی ...
یکی از عوامل تأثیرگذار در استجابت دعا اظهار عجز و ناتوانی در برابر پروردگار و اعتراف به تقصیر و گناه است. تا انسان به جرم و گناه خود اعتراف نکند چگونه میتواند در صدد جبران آن باشد. تا به ناتوانی خود اقرار نکند چگونه میتواند خود را نیازمند یاری پروردگار ببیند؟ تا نعمتهای خدا را که به وی عطا فرموده یک یک برنشمرد چگونه می تواند در مقام سپاسگزاری برآید. امام سجاد7 در این فراز بلند از دعا به این موضوع پرداخته و یک به یک نعمتها و عنایتهای خدا را برشمرده است.
از امام صادق7 روایت است که فرمود:
به خدا سوگند هیچ بندهای از گناه بیرون نرفت مگر با اقرار و اعتراف به آن گناه.(1)
امیرمومنان7 نیز در مناجات شعبانیه می فرماید:
بار خدایا! اقرار به گناه را وسیله ای برای تقرّب به تو قرار دادم.(2)
ص: 90
1- . والله ما خرج عبدٌمن الذنب الاّ بالاقرار. عدۀ الداعی /167.
2- .[2] جعلت الاقرار بالذنب الیک وسیلتی. مفاتیح الجنان، اعمال ماه شعبان.
خواجه عبدالله در تفسیر عرفانی آیه شریفه انتم الفقراء الی الله (1)-
شما به خدا نیازمندید – گوید:
بدان که فقر بر دو قسم است فقر خلقتی و فقر صفتی: فقر خلقتی عام است و عامل هر حادثی که از عدم به وجود آید می شود – چون هر آفریده نیازمند آفریدگار است – در آغاز نیازمند آفرینش است آنگاه نیازمند پرورش. پس خداوند بی نیاز است و همه بدو نیازمندند.(2)
پیر طریقت گفت:
شرط محبت غیرت است
و دوستان حال خود را به هرکس ننمایند،
و کسی که به هر دوجهان نظر ندارد و خدا را همواره در نظر دارد،
وی را فقیر گویند.
فقیر به خدا توانگر است،
که توانگری در سینه می باید نه در خزینه
فقیر آن است که در دوجهان جز خدا برای خود دست آویزی نبیند و نظر به خود ندارد و به ذات و صفات خویش چهارتکبیر زند.(3)
ص: 91
1- . فاطر/ 15.
2- . کشف الاسرار تفسیر آیه 15 سوره فاطر.
3- .[3]. شرح منازل السائرین / 386.