مبانی و اصول
اشاره
نیکواست قبل از ورد به بحث از مبانی و اصول آن آگاه باشیم. به برخی از آن ها
اشاره می کنیم.
1. ترکیب انسان از روح و بدن
استعدادها و توانایی های انسان بسیار گسترده تر و متنوع تر از توانایی ها و استعدادهای جسم است. موجودی که می اندیشد، می فهمد، محبت و نفرت می ورزد، حسادت و خیرخواهی می کند، خشم و بردباری دارد، دل می بندد و امیدوار است و... جسم انسان نیست، چرا که ما جسم را می بینیم که در پی حادثه ای به جمادی تبدیل می شود که هیچ از او برنمی آید و جز اشغال فضایی به حجم خود، هیچ اثری ندارد، بنابراین وجود انسان علاوه بر این جسم دارای بُعد دیگر است که تمامی این آثار و توانایی ها از آن اوست. این بُعد نادیدنی وجود انسان در فرهنگ اسلامی، روح انسان نامیده می شود.(1)قرآن کریم می فرماید:
«وَ لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسانَ مِنْ سُلالَةٍ مِنْ طين* ثُمَّ جَعَلْناهُ نُطْفَةً في قَرارٍ مَكينٍ *ثُمَّ خَلَقْنَا النُّطْفَةَ عَلَقَةً فَخَلَقْنَا الْعَلَقَةَ مُضْغَةً فَخَلَقْنَا الْمُضْغَةَ عِظاماً فَكَسَوْنَا الْعِظامَ لَحْماً ثُمَّ أَنْشَأْناهُ خَلْقاً آخَرَ فَتَبارَكَ اللَّهُ أَحْسَنُ الْخالِقين؛
ص: 34
1- . تهرانی، مجتبی، اخلاق الهی، تدوین و تحریر، محمدرضا جباران، ج 1، ص 70.
ما انسان را از عصاره ای از گِل آفریدیم؛ سپس او را نطفه ای در قرارگاه مطمئن {رحم} قرار دادیم؛ سپس نطفه را به صورت عَلَقه { خون بسته}، و علقه را به صورت مُضغه { چیزی شبیه گوشت جویده شده}، و مضغه را به صورت استخوان هایی در آوردیم؛ و بر استخوان ها گوشت پوشاندیم؛ سپس آن را آفرینش تازه ای دادیم؛ پس بزرگ است خدایی که بهترین آفرینندگان است! ».(1)
این آیه کریمه که از همه مراحل آفرینش انسان با واژه خلقت تعبیر می کند جز آخرین مرحله { ثُمَّ أَنْشَأْناهُ خَلْقاً آخَرَ} که آن را «انشا» می نامد. این تعبیر جدید برای این است که نشان دهد امر جدیدی حادث شده که ماده قابلیت آن را ندارد این مرحله با تمام مراحل آفرینش انسان تفاوتی آشکار دارد. مراحل پیشین هرچند در بعضی اوصاف ظاهری مثل رنگ، بو، شکل و حجم تفاوت دارند، در این اصل مشترک اند که وصفی برتر از اوصاف ماده ندارند و هم از این اوصاف آن ها در اصل مادی بودن مشترک است، ولی آخرین مرحله دارای حیات، علم و قدرت است، اوصافی که پیش از آن نبود.(2)
نقل قول
