تاثیر تغذیه بر اخلاق

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

16. عدس و رقت قلب

امام صادق(علیه السلام) در حالی که پیامبر خدا(صلی الله علیه و آله) در جای نماز خویش نشسته بود، مردی از انصار به نام عبدالله بن تَیِهان نزد ایشان آمد و گفت: ای پیامبر خدا! من بسیار در محضر تو می نشینم و بسیار از تو می شنوم؛ اما نه دلم نازک می شود و نه اشکم فرود می ریزد. پیامبر (صلی الله علیه و آله) به او فرمود: «ای پسر تَیِهان! بر تو باد عدس. آن را بخور؛ چراکه دل را نازک می کند و اشک را شتاب می دهد. و هفتاد پیامبر، دوام سودمندی ِ آن را از خداوند خواسته اند».(2)
ص: 90

---

1- . بِحارالانوار، ج 73، ص 88.
2- . بَيْنَمَا رَسُولُ اللَّهِ 9 جَالِسٌ فِي مُصَلَّاهُ إِذْ جَاءَهُ رَجُلٌ يُقَالُ لَهُ عَبْدُ اللَّهِ بْنُ التَّيِّهَانِ مِنَ الْأَنْصَارِ فَقَالَ يَا رَسُولَ اللَّهِ إِنِّي لَأَجْلِسُ إِلَيْكَ كَثِيراً وَ أَسْمَعُ مِنْكَ كَثِيراً فَمَا يُرِقُّ قَلْبِي وَ مَا تُسْرِعُ دَمْعَتِي فَقَالَ لَهُ النَّبِيُّ ص يَا ابْنَ التَّيِّهَانِ عَلَيْكَ بِالْعَدَسِ فَكُلْهُ فَإِنَّهُ يُرِقُّ الْقَلْبَ وَ يُسْرِعُ الدَّمْعَةَ وَ قَدْ بَارَكَ عَلَيْهِ سَبْعُونَ نَبِيّا». المحاسن، ج 2، ص 504.
امام علی (علیه السلام) أَكْلُ الْعَدَسِ يُرِقُ الْقَلْبَ وَ يُسْرِعُ الدَّمْعَةَ؛
عدس، دل را نازک می کند و اشک را می افزاید.(1)

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

17.مویز و اندوه

رسول خدا (صلی الله علیه و آله)عَلَيْكُمْ بِالزَّبِيبِ(2)
فَإِنَّهُ يَكْشِفُ الْمِرَّةَ وَ يَذْهَبُ بِالْبَلْغَمِ وَ يَشُدُّ الْعَصَبَ وَ يَذْهَبُ بِالْإِعْيَاءِ وَ يُحَسِّنُ الْخُلُقَ وَ يُطَيِّبُ النَّفْسَ وَ يَذْهَبُ بِالْغَم؛بر شما باد مویز؛ چرا که تلخه را می زداید، بلغم را می برد، پِی را استحکام می بخشد، رنجیدگی را از میان بر می دارد، خُوی را خُوش می سازد، دل را پاک (پیراسته) می دارد و اندوه ( پریشانی) را می برد.(3)
امام علی (علیه السلام) إِنَّ الزَّبِيبَ يَشُدُّ الْقَلْبَ، وَ يَذْهَبُ بِالْمَرَضِ، وَ يُطْفِئُ الْحَرَارَةَ، وَ يُطَيِّبُ النَّفَس؛
مویز، قلب را استحکام می بخشد، بیماری را می برد، حرارت را خاموش می سازد و دل را خُوشی می دهد.(4)
ص: 91

---

1- . المحاسن، ج 2، ص 504.
2- . در برخی نسخ «عَلَيْكُمْ بِالزَّيْتِ؛ روغن زیتون» آمده است. مکارم الاخلاق، ص 190. احتمال تصحیف در نگارش وجود دارد.
3- . خصال، صفات هفتگانه، ح 9.
4- . أمالی (طوسی)، مجلس 13، ح 751.

[arsino]

جالب ترین تایپیکی که خوندم همین موضوع بود. اتفاقا در سایت طب گیاه نیز برای درمان حمله پانیک که همان ترس و اضطراب است درمورد این موضوع صحبت هایی شده بود، که اخلاق و احساسات بد می تواند از رژیم غذایی بد تاثیر بگیرد که با حتی با مصرف داروی اعصاب هم قابل حل نیست.
حمله پانیک به همان حالت ترس و اضطراب شدید بی دلیل و یک دفعه ای میگویند.
اگر بخوایم به شکل واضح تر تاثیر غذاهای مضر و مفید برای اعصاب را بگوییم. غذاهای طبع سرد می توانند انسان را ناامید و بی انگیزه کنند. همانطور که غذاهای طبع گرم می توانند هورمون های شادی بخش مانند سروتونین را در مغز ترشخ کنند. این غذاها بر زندگی روزمره ما تاثیر زیادی دارد.

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

18. انار و دوری شیطانِ وسوسه

امام صادق (علیه السلام) مَنْ أَكَلَ حَبَّةً مِنْ رُمَّانٍ أَمْرَضَتْ شَيْطَانَ(1)
الْوَسْوَسَةِ أَرْبَعِينَ يَوْماً؛
هر کس یک دانه از انار بخورد، آن یک دانه، شیطانِ وسوسه را تا چهل روز، بیمار (زمین گیر) می سازد.(2)
رسول خدا (صلی الله علیه و آله)الرُّمَّانُ سَيِّدُ الْفَاكِهَةِ وَ مَنْ أَكَلَ رُمَّانَةً أَغْضَبَ شَيْطَانَهُ أَرْبَعِينَ صَبَاحاً؛
انار، مِهتر همه میوه ها است و هر کس یک انار بخورد، چهل پگاه، شیطان خویش را به خشم می آورد.(3)
رسول خدا (صلی الله علیه و آله)كُلُوا الرُّمَّانَ فَلَيْسَتْ مِنْهُ حَبَّةٌ تَقَعُ فِي الْمَعِدَةِ إِلَّا أَنَارَتِ الْقَلْبَ وَ أَخْرَجَتِ (4)
الشَّيْطَانَ أَرْبَعِينَ يَوْماً؛انار بخورید، زیرا هیچ دانه ای از آن در معده جای نمی گیرد، مگر این که چهل روز، قلب را نورانی می سازد و شیطان را برون می راند.(5)
امام صادق (علیه السلام) مَنْ أَكَلَ رُمَّانَةً عَلَى الرِّيقِ أَنَارَتْ قَلْبَهُ أَرْبَعِينَ يَوْما؛
ص: 92

---

1- . رابطه بین «شیطان و احادیث طبی» نیاز به بحث و تحقیق دارد و شاید گام اول آن، شناخت دقیق معانی شیطان درآیات و روایات باشد.
2- . کافی، ج 6، ص 353.
3- . المحاسن، ج 2، ص 545.
4- . در برخی نُسخ «أَخْرَسَتِ الشَّيْطَانَ أَرْبَعِينَ َ يَوْما» الدعوات(راوندی)، ص 157.
5- . عیون الاخبار الرضا(علیه السلام)، ج 2، ص 35، ح 80.
کسی که یک انار را ناشتا بخورد، چهل روز قلبش را نورانی می کند».(1)

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

19. تَلبینه و غم

امام صادق (علیه السلام) إِنَّ التَّلْبِينَ يَجْلُو الْقَلْبَ الْحَزِينَ كَمَا تَجْلُو الْأَصَابِعُ الْعَرَقَ مِنَ الْجَبِينِ؛
تَلبینه(2)،
غم را از دلِ غمگین می زداید، همچنان که انگشتان، عرق را از پیشانی کنار می زنند.(3)

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

20. تُرنج و دل نورانی

20. تُرنج و دل نورانیرسول خدا(صلی الله علیه و آله)عَلَيْكُمْ بِالْأُتْرُجِ فَإِنَّهُ يُنِيرُ الْفُؤَادَ(4) وَ يَزِيدُ فِي الدِّمَاغ؛
بر شما باد تُرنج؛ چرا که دل را نورانی می سازد و بر توان مغز می افزاید.(5)
ص: 93

---

1- . کافی، ج 6، ص 354.
2- . شوربایی که از سبوس {گندم یا جو}و عسل می سازند. در حدیثی چنین می خوانیم «رسول خدا 9 لَوْ أَغْنَى عَنِ الْمَوْتِ شَيْ ءٌ لَأَغْنَتِ التَّلْبِينَةُ. قِيلَ: يَا رَسُولَ اللَّهِ مَا التَّلْبِينَةُ؟ قَالَ: الْحَسْوُ بِاللَّبَنِ؛ اگر چیزی مرگ را دفع کند همانا تلبینه است عرض شد تلبینه چیست؟ فرمود درست کردن سوپ با شیر.» المحاسن، ج 2، ص 450.
3- . کافی، ج 6، ص 320.
4- . شاید بین واژه «فوائد و قلب » تفاوت باشد. نیاز به پژوهش لغوی دارد.
5- . بِحارالانوار، ج 59، ص 297. در برخی نسخ چنین است «عَلَيْكُمْ بِالْأُتْرُجِ فَإِنَّهُ يَسُرُّ الْفُؤَادَ وَ يَزِيدُ فِي الدِّمَاغِ». مُستدرک الوسائل و مُستنبط المسائل، ج 16، ص 407، ح 20357.
21. میوه اول فصل و اندوه
رسول خدا(صلی الله علیه و آله)عَلَيْكُمْ بِالْفَوَاكِهِ فِي إِقْبَالِهَا فَإِنَّهَا مَصَحَّةٌ لِلْأَبْدَانِ مَطْرَدَةٌ لِلْأَحْزَانِ وَ أَلْقُوهَا فِي أَدْبَارِهَا فَإِنَّهَا دَاءُ الْأَبْدَانِ؛
بر شما باد میوه در هنگام روی کردنش؛ چرا که در این هنگام، مایه ی سلامت تن و از میان رفتن اندوه است. نیز آن را در هنگام پشت کردن واگذارید؛ چرا که در این هنگام، دردی برای تن است.(1)
در روایتی درباره خوردن میوه اول فصل چنین نقل شده است؛
رُوِي كُلِ الْفَاكِهَةَ فِي إِقْبَالِ دَوْلَتِهَا؛ میوه را در ایام دولتش بخور.(2)
22. روغن زیتون و اخلاق نیکو
رسول خدا (صلی الله علیه و آله) عَلَيْكُمْ بِالزَّيْتِ فَإِنَّهُ يَكْشِفُ الْمِرَّةَ وَ يُذْهِبُ الْبَلْغَمَ وَ يَشُدُّ الْعَصَبَ وَ يَذْهَبُ بِالضَّنَى وَ يُحَسِّنُ الْخُلُقَ وَ يُطَيِّبُ النَّفْسَ وَ يَذْهَبُ بِالْغَمِّ؛
بر شما باد روغن زیتون چرا که صفرا و سودا را برطرف می کند و بلغم را از بین می برد و عصب را تقویت می کند و بیماری را برطرف می کند و اخلاق را نیکو و دل را خوش و هم وغم را برطرف می کند.(3).
ص: 94

---

1- . بِحار الانوار، ج 59، ص 269.
2- . الدعوات (راوندی)، ص 159، ح 436.
3- . عیون الاخبارالرضا (علیه السلام)، ج 2، ص 35، ح 81. همان طور که در بحث مویز اشاره شد. احتمالاً «تصحیف » صورت گرفته است. چرا که «زیت و زبیب» در نوشتار شبیه هم هستند. نیاز به پژوهش دارد.
23. خون و سنگدلی
درباره این که چرا خداوند خون را حرام کرده روایت طولانی از امام صادق(علیه السلام) نقل شده است که به بخشی از آن اشاره می شود.
أَمَّا الدَّم...يُورِثُ الْكَلَبَ وَ الْقَسْوَةَ لِلْقَلْبِ وَ قِلَّةَ الرَّأْفَةِ وَ الرَّحْمَةِ حَتَّى لَا يُؤْمَنَ أَنْ يَقْتُلَ وَلَدَهُ وَ وَالِدَيْه...؛
این که خداوند خوردن خون را حرام کرده به خاطر آن است که سبب جنون و سنگدلی و کمبود رأفت و مهربانی می شود، حتی تا آنجا که ممکن است فرزند و پدر و مادرش را به قتل برساند!(1)
در بخشی دیگر از روایت می فرماید أَمَّا الْخَمْرُ فَإِنَّهُ حَرَّمَهَا لِفِعْلِهَا وَ لِفَسَادِهَا وَ قَالَ مُدْمِنُ الْخَمْرِ كَعَابِدِ وَثَنٍ تُورِثُهُ الِارْتِعَاشَ وَ تَذْهَبُ بِنُورِهِ وَ تَهْدِمُ مُرُوءَتَهُ...؛
و اما شراب، خداوند آن را به خاطر تأثیر و فسادش حرام کرده است و فرمود شخص دائم الخمر مانند بت پرست است بدنش لرزان می شود و نور( معنویت) او را از بین می برد و شخصیت او را ویران می سازد.(2)
24. پُرخوری، قساوت قلب و خوابیدن فکر
رسول خدا (صلی الله علیه و آله)إِيَّاكُمْ وَ فُضُولَ المَطْعَمِ فَإِنَّهُ يَسُمُّ الْقَلْبَ بِالْقَسْوَةِ وَ يُبْطِئُ بِالْجَوَارِحِ عَنِ الطَّاعَةِ وَ يُصِمُّ الْهِمَمَ عَنْ سَمَاعِ الْمَوْعِظَةِ؛
ص: 95

---

1- . الاختصاص، ص 103؛ کافی، ج 6، ص 242.
2- . کافی، ج 6، ص 243.
از غذای اضافی بپرهیزد که قلب را پر قساوت می کند و از اطاعت حق تنبل می سازد و گوش را از شنیدن موعظه کر می نماید.(1)
قَالَ لُقْمَانُ (علیه السلام) لِابْنِهِ يَا بُنَيَّ إِذَا امْتَلَأَتِ الْمَعِدَةُ نَامَتِ الْفِكْرَةُ وَ خَرَسَتِ الْحِكْمَةُ وَ قَعَدَتِ الْأَعْضَاءُ عَنِ الْعِبَادَة؛
لقمان به پسرش می فرمود: پسرکم! هنگامی که شکم پُر باشد فکر می خوابد و حکمت گنگ می شود و اعضاء و جوارح از عبادت می مانند.(2)
امام سجاد (علیه السلام) در رساله حقوق(3)، حق شکم را چنین بیان می کنند و در آن شکم سیری ر ا عاملی برای ناجوانمرد و دوری از هر احسان و نیکی می دانند.
و امّا حق شكمت اين است كه آن را همچون ظرفى براى حرام- اندك يا بسيار- مسازى و حتى در حلال آن نيز میانه روی كنى و آن را از حدّ تقويت به حدّ حقارت و ناجوانمردى مرسانى و چون به گرسنگى و تشنگى بی قراری نمود و آشفته شد بر آن مسلّط شوى. زيرا آن سيرى كه صاحبش را مبتلا به مرض سوء هضم سازد كاهلى آرد و سستى و واماندگى و موجب دورى از هر احسان و مردانگى مى شود؛
ص: 96

---

1- . أعلام الدین، ص 339.
2- . «تنبيه الخواطر و نزهة النواظر» معروف به «مجموعه ورام»، ج 1، ص 102.
3- . رِسالَةُ الحُقوق، حدیثی از امام سجاد (علیه السلام) درباره پنجاه حق که بر عهده انسان است؛ همچون حق خدا، پیشوایان، اعضای بدن، خویشاوندان، همسایه، معلم، و اعمالی مانند نماز، روزه، حج، قربانی و صدقه...
و بى شكّ آن سيراب شدنى كه شكم صاحبش را انباشته از آب نمايد، كم عقلى آرد و نادانى و مردانگى را نيز دور مى سازد.(1)
رسول خدا (صلی الله علیه و آله)لَا يَدْخُلُ مَلَكُوتَ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ مَنْ مَلَأَ بَطْنَه؛
هر کس شکمش پُر باشد، به ملکوت آسمان ها و زمین راه نمی یابد.(2)




25. خوراک کم و اندیشه پاک

امام علی (علیه السلام) مَنْ قَلَّ أَكْلُهُ صَفَى فِكْرُهُ؛
کسی که خوراکش اندک باشد، فکر و اندیشه اش پاک شود.(3)
رسول خدا (صلی الله علیه و آله)الفكر نصفُ العبادةِ وقلّةُ الطعامِ هِىَ العبادةُ؛
فکر نصف عبادت و کم خوری عین عبادت است.(4)