محرم در اقوام و ملل

[طهورا*کنیز فاطمه زهرا(س)*]

عزاداری اسماعیل علیه السلام

«وقتی اسماعیل گوسفندان خود را به شریعه فرات فرستاد، شبانش او را خبر

---

1- بحارالانوار، ج 13، صص 279-301؛ تفسیر قمی، ج 2، ص 38.
2- بحارالانوار، ج 44، ص 244.
3- بحارالانوار، ج44, ص 225، ح 6.
ص: 20
داد که گوسفندان چند روز است آب نمی آشامند. اسماعیل از خداوند سبب آن را سؤال نمود. خطاب آمد: از گوسفندان بپرس. سؤال کرد: شما را چه شده که آب نمی آشامید؟ به زبان فصیح گفتند: به ما خبر رسیده که حسین علیه السلام سبط محمد صلی الله علیه و آله در اینجا با لب تشنه کشته می شود، ما به جهت حزن بر او آب نمی آشامیم».(1)

[طهورا*کنیز فاطمه زهرا(س)*]

عزاداری زکریا علیه السلام

زکریا علیه السلام از خداوند خواست که اسامی مقدس آل عبا علیهم السلام را به او تعلیم دهد. جبرئیل او را تعلیم داد. زکریا هر وقت آن اسما را ذکر می کرد، غبار اندوه و غمش برطرف می شد و چون به نام حسین علیه السلام می رسید، گریه راه گلویش را می گرفت و دلش می تپید. عرض کرد: خدایا! چرا وقتی نام آن چهار بزرگوار را ذکر می نمایم، از همّ و غصه می رهم و چون حسین علیه السلام را یاد می کنم، اشکم جاری می شود و دلم می سوزد؟ پس خداوند او را از ماجرای آن حضرت باخبر کرد.(2)

[طهورا*کنیز فاطمه زهرا(س)*]

عزاداری عیسی علیه السلام

«چون عیسی بن مریم علیه السلام با حواریین به سرزمین کربلا گذشت، آهوان گریانی را دید. بر این منظره همگی گریستند. پس حضرت مسیح، کربلا و امام حسین علیه السلام را بر ایشان معرفی نمود و مدت طولانی گریست تا اینکه به صورت بر زمین افتاد و غش کرد».(3)

---

1- بحارالانوار، ج 44، ص 243.
2- بحارالانوار، ج 44، ص223.
3- بحارالانوار، ج 44، صص 252-254.
ص: 21

[طهورا*کنیز فاطمه زهرا(س)*]

عزاداری بنی هاشم در ماتم سیدالشهدا علیه السلام

از امام صادق علیه السلام چنین روایت شده است: «پس از حادثه عاشورا، هیچ بانویی از بانوان بنی هاشم، سرمه نکشید و خضاب ننمود و از خانه هیچ یک از بنی هاشم دودی که نشانه پختن غذا باشد، بلند نشد تا آنکه ابن زیاد به هلاکت رسید. ما پس از فاجعه خونین عاشورا پیوسته اشک بر چشم داشته ایم».(1)

[طهورا*کنیز فاطمه زهرا(س)*]

پیامبر صلی الله علیه و آله در کربلا

ام سلمه می گوید: «شب هنگامی رسول اکرم صلی الله علیه و آله از ما غایب شدند، چون بازگشتند چهره مضطرب و گردآلود داشتند؛ درحالی که دستشان را مشت کرده بودند، پرسیدم: یا رسول الله! چرا این گونه پریشان احوال هستید؟ فرمود: «مرا به نقطه ای از عراق به نام کربلا بردند و در آنجا شهادتگاه فرزندم حسین علیه السلام و جمعی از فرزندان و اهل بیتم را به من نشان دادند. آن­گاه حضرت مقداری از خاک کربلا به ام سلمه سپرده و فرمودند هرگاه تبدیل به خون شد، بدان که حسینم را شهید نموده اند».(2)

[طهورا*کنیز فاطمه زهرا(س)*]

عزاداری حضرت علی علیه السلام در کربلا

ابن عباس می گوید: «هنگام حرکت امیرالمؤمنین علیه السلام به سوی صفین من همراه آن حضرت بودم. وقتی در ساحل فرات و دشت نینوا پیاده شدیم، حضرت امیر علیه السلام به صدای رسا پرسید: «ابن عباس آیا این سرزمین را می شناسی؟» گفتم: نمی شناسم. فرمود: «اگر می دانستی اینجا کجاست تا

---

1- امام حسن 7 و امام حسین7، ص 145.
2- بحارالانوار، ج 44، ص 239، ح31.
ص: 22
همانند من نمی گریستی، از آن نمی گذشتی.» این را گفت و آن قدر گریست که سیلاب اشکش از محاسن شریف بر سینه ریخت و ما نیز گریستیم...».(1)

[طهورا*کنیز فاطمه زهرا(س)*]

سوگواری حضرت فاطمه علیها السلام

مجلس عزای سیدالشهدا علیه السلام از سوی مادرش فاطمه علیها السلام همه روزه در آسمان ها بر پا می شود و در آن به شیوه مخصوصی بر او سوگواری می کنند. در این مجلس آسمانی، دخت گرامی پیامبر از فراز آسمان ها بر شهادتگاه فرزندش نظاره می کند و در سوگ او به گونه ای شیون می نماید که تمامی موجودات آسمان ها و زمین و دریاها و فرشتگان سوگوار می گردند. آن­گاه پیامبر گرامی صلی الله علیه و آله او را آرامش می بخشد و او بر زائران و ارادتمندان و شیفتگان حسین علیه السلام دعا می کند.(2)

[طهورا*کنیز فاطمه زهرا(س)*]

عزاداری امام سجاد علیه السلام

حزن امام سجاد علیه السلام بر آن حضرت به صورتی بود که دوران زندگی او، همراه با اشک بود. عمده اشک آن حضرت بر مصایب سیدالشهدا علیه السلام بود و آنچه بر عموها، برادران، عموزاده ها، عمه ها و خواهرانش گذشته بود تا آنجا که وقتی آب می آوردند تا حضرت میل کند، اشک مبارکشان جاری می شد و می فرمود: «چگونه بیاشامم، درحالی که پسر پیامبر را تشنه کشتند؟»(3) و نیز می فرمود: «هرگاه شهادت اولاد فاطمه زهرا علیها السلام را به یاد می آورم، گریه ام می گیرد».(4)

---

1- بحارالانوار، ج 44، ص 252، ح2.
2- بحارالانوار، ج45، ص22، ح17.
3- بحارالانوار، ج 44، ص 145.
4- محمد بن محمد ابن بابویه، خصال، ج 1، ص 131.
ص: 23
امام صادق علیه السلام به زراره فرمود: «جدم علی بن الحسین علیه السلام هرگاه حسین بن علی علیه السلام را به یاد می آورد، آن قدر اشک می ریخت که محاسن شریفش پر از اشک می شد و بر گریه او حاضران گریه می کردند».(1)

[طهورا*کنیز فاطمه زهرا(س)*]

عزاداری امام محمد باقر علیه السلام

امام باقر علیه السلام در روز عاشورا برای امام حسین علیه السلام مجلس عزا برپا می کرد و بر مصایب آن حضرت گریه می کرد. در یکی از مجالس عزا، در حضور امام باقر علیه السلام کمیت شعر می خواند. وقتی به اینجا رسید که «قتیل بالطف...»، امام باقر علیه السلام بسیار گریست و فرمود: «ای کمیت! اگر سرمایه ای داشتیم، در پاداش این شعرت به تو می بخشیدیم، اما پاداش تو همان دعایی است که رسول خدا صلی الله علیه و آله درباره حسّان بن ثابت فرمود که همواره به جهت دفاع از ما اهل بیت علیهم السلام ، مورد تأیید روح القدس خواهی بود».(2)

[طهورا*کنیز فاطمه زهرا(س)*]

عزاداری امام صادق علیه السلام

امام صادق علیه السلام از ابوهارون خواست تا همان گونه که خودشان بر حسین علیه السلام سوگواری می کنند، در حضورش با مرثیه سرایی به سوگواری بپردازد. او نیز ضمن اشعاری حزن انگیز گفت:
امرر علی جدث الحسین
فقل لاعظمه الزکیه
بر شهادتگاه حسین علیه السلام گذر کن و به استخوان­های پاک و مطهرش بگو.
صدای گریه امام علیه السلام بلند شد و ابوهارون از ادامه مرثیه خودداری کرد. همین گونه تا شروع به مرثیه می کرد، سیلاب اشک امام صادق علیه السلام را امان

---

1- بحارالانوار، ج 45، ص 207.
2- شیخ طوسی، مصباح المتهجد، ص 713.
ص: 24
نمی داد تا سرانجام چنین ادامه داد:
یا مریم قومی واند بی مولاک
و علی الحسین فاسعدی ببکاک
ای مریم! ای بانوی بزرگ! به پاخیز و بر سرورت حسین علیه السلام نوحه سرایی کن و مرا با نثار اشک و گریه در سوگواری بر سالار خوبان همنوایی نما».
امام صادق علیه السلام خود به شدت گریست و خاندانش با شنیدن این جملات گریستند(1) و فریاد «یا ابتاه» فضای خانه را پر کرد. (2)
امام موسی کاظم علیه السلام می فرماید: «چون ماه محرم فرا می رسید، دیگر پدرم خندان نبود، بلکه اندوه از چهره اش نمایان می شد و اشک بر گونه اش جاری بود، تا آنکه روز دهم محرم فرا می رسید. در این روز، مصیبت و اندوه امام به نهایت می رسید. پیوسته می گریست و می فرمود: امروز، روزی است که جدم حسین بن علی علیه السلام به شهادت رسید».(3)