فلسفه عزاداري امام حسين عليه السلام

[مدير محتوايي]

مرگ در نظر من جز سعادت چیزی نیست».عزادارن بر بلندای محافل شان این شعار را نوشته اند:«الموت خیر من رکوب العار؛ مرگ از زندگی ذلت بار بهتر است».آنچه در مراسم عزاداری بازخوانی می شود، شعارهای زندگانی است. سوگواری تداوم راه و اهداف عاشورا است. در فرهنگ شیعه، عالم همان گونه که محضر خداست تجلی اندیشه عاشورا و عزت عاشورائیان نیز هست. همه محراب و منبرها از امام حسین (ع) است. پس اگر از ما بپرسند چرا در روز عاشورا عزاداری می کنید،حسین حسین می گویید و بر سر و سینه می زنید درپاسخ می گوییم می خواهیم با امام خود تجدید بیعت کنیم، فریاد او را که در جهان طنین انداز است بشنویم، ما هر سال می خواهیم تجدید حیات بکنیم.روز عاشورا روز تجدید حیات ماست. عاشورا روح اسلام است می خواهیم آن را از نو به جامعه تزریق کنیم، عاشورا تجلی احساس جهاد و شهادت و فداکاری در راه حق و امر به معروف و نهی از منکر است، می خواهیم با عزاداری این احساس را در خود زنده نگه داریم. عزاداری لبیک به امام حسین(ع) است و این سفارش قرآن کریم است که (یا ایهاالّذین آمنوا استجیبوا لله و للرّسول اذا دعاکم لما یحییکم) ای کسانی که ایمان آورده اید دعوت خدا و پیغمبر را اجابت کنید، هنگامی که شما را به سوی چیزی می خواند که شما را حیات می بخشد». عاشورا زنده نگه داشتن روحیه فداکاری در اجتماع است.

[مدير محتوايي]

شعار عاشورا،شعار احیای اسلام است گویا ندای امام حسین بلند است: چرا بیت المال مسلمانان حیف و میل می شود، چرا حرام خدا را حلال و حلال خدا را حرام می کنند، چرا در برابرتوهین کنندگان به مقدسات سکوت می کنید، چرا فقر و تبعیض در جامعه اسلامی رو به افزایش است، عاشورا و عزاداری از یک سو زنده نگه داشتن روحیه امر به معروف و نهی از منکر و از سوی دیگر پاسخ به این چراهاست.به عقیده امام راحل (ره) این یک دستور است به این که هر روز و در هر جا باید همان نهضت و همان برنامه را ادامه بدهید. امام حسین(ع) با عده کم همه چیزش را فدای اسلام کرد و مقابل یک امپراطوری بزرگ ایستاد و «نه» گفت... و این مجالس به دنبال همین است که این «نه» محفوظ بماند. کسانی که می گویند روضه نخوانید نمی دانند که گریه کردن بر عزای حسین زنده نگه داشتن نهضت است. آنهایی که به شماملت بیهودگی گریه را می قبولانند. بزرگ هایشان و اربابانشان از این گریه ها می ترسند.در جای دیگر تأکید می کنند که «... آن روضه های سنّتی و آن مصیبت ها را زنده نگه داریدکه برکاتی که به ما می رسد از آنهاست، این برکات از کربلاست. کربلا و نام مبارک سیدالشهدا را زنده نگه دارید که با زنده بودن او اسلام زنده نگه داشته می شود».با این تبیین روشن می شود که عاشورا نه پایان است و نه آغاز، واقعه ای است محصول علت های تاریخی خود و حادثه ای است مشحون از عبرت برای بعد از آن.

[مدير محتوايي]

نجات اسلام

عاشورا کامل کننده رسالت است. آن گاه که رسول خدا (ص) ندای توحید سر داد و به اذن ِ الهی
مردم را به اسلام دعوت کرد، صورت آن در تاریخ اسلام شکل گرفت و در کربلاکامل شد. تعبیر پیامبر اکرم (ص) «حسین از من و من از حسینم» تجلّی نقش قیام حسینی در این زمینه است. امام حسین با قیام الهی اش اسلام را از انحصار توطئه های بنی امیه نجات داد. برای پی بردن به عظمت این قیام کافی است به خطراتی که در آن زمان اسلام را تهدید می کرد توجه شود. سرنوشت امت اسلام به گونه ای رقم خورد که یزید فرماندار جهان اسلام شد، یزیدی که فسق و فجورش شهره جهان بود. امام حسین در پاسخ به مروان بن حکم والی مدینه که او را به بیعت با یزید فرا می خواند فرمود«سمعت جدّی رسول الله(ص) یقول: الخلافه محرمه علی آل ابی سفیان فاذا رأیتم معاویه علی منبری فابقروا بطنه و لقد راه اهل المدینه علی منبر رسول الله فلم یفعلوا به ما امروا فابتلا هم بابنه یزید؛ شنیدم از جدم رسول خدا که فرمود خلافت بر خانواده ابوسفیان حرام است و اگر روزی معاویه را بر بالای منبر من دیدید او را بکشید، ولی مردم مدینه او را در منبر رسول دیدند و نکشتند و اینک خداوند آنان را به فرزندش یزید فاسق مبتلا کرده است». یزید کسی بود که علناً تمامی مقدسات را هتک کرد.به نمونه ای از گفتار کفرآمیز او توجه کنید:«محمد با ملک و حکومت بازی کرد، نه وحی بر او نازل شده بود، نه از آسمان خبری داشت، من از قبیله خود نیستم اگر از فرزندان احمد انتقام نگیرم... اگر پدران من می دیدند آنچه که من با فرزندان احمد در کربلا انجام دادم هر آینه
از کثرت شادی و سرور فریاد بر می آوردند و می گفتند دست مریزاد ای یزید».

[مدير محتوايي]

شرایط به گونه ای بود که:«علی الاسلام السلام اذ قد بلیت الأمه براع ٍ مثل یزید؛فاتحه اسلام را باید خواند آن گاه که امت به فرمانروایی چون یزید گرفتار آید».اگر قیام امام حسین نبود «نه از تاک، نشان بود و نه از تاک نشان». این نهضت ِ الهی اسلام را نجات داد. امام حسین تصمیم گرفت از انحرافات فکری و دینی امت جلوگیری کند و معنای دین و خلافت و حکومت اسلامی و هدف رسالت رسول خدا را به جهانیان معرفی کند، اقبال لاهوری با اشعار زیبای خودش نقش ِ قیام امام حسین (ع) را این گونه به تصویر می کشد:چون خلافت رشته از قرآن گسیخت حریت را زهر اندر کام ریخت خاست آن سرجلوه خیر الامم چون سحاب قبله باران در قدم بر زمین کربلا بارید و رفت لاله در ویران ها کارید و رفت تا قیامت قطع استبداد کرد موج خون او چمن ایجاد کردبهر حق در خاک و خون گردیده است پس بنای «لا اله» گردیده است امام حسین (ع) چهره یزید و یزیدیان را به مردم شناساند و حساب آنان را از حساب دین و قرآن جدا کرد.امام راحل (ره) دراین رابطه می فرماید «یکی از رمزهای بزرگ که بالاترین رمز است قضیه سیدالشهداست. سیدالشهدا (ع) مذهب را بیمه کرد، با عمل خودش اسلام را بیمه کرد و نگه داشت... آن نهضت باید حفظ شود، اگر ما بخواهیم مملکت مان مستقل و آزاد باشد باید این رمز را حفظ کنیم». از دیدگاه شهید مطهری بزرگ ترین اثر حادثه کربلا این است که پرده نفاق را درید و حساب سلطنت عملاً از حساب
دین جدا شد، اگر نهضت عاشورا نبود، امویان به نام دین بر مردم حکومت می کردند، البته چسبیدن آنها به دین در نظر عده ای آنها را تبرئه می کرد و در نظر عده ای دین را ملوث می کرد.امام حسین (ع) در کربلا آمد تا برای ابد بر پیشانی باطل، اگر چه رنگ حق خورده باشد مهر بطلان بزند و خون خود و یارانش و اسارت اهل بیتش را مایه رسوایی آنان سازد و تصمیم گرفت راه را به حق جویان بنمایاند که مثلی لا یبایع مثله: حسینیان هرگز با یزیدیان بیعت نمی کند.عزاداری امام حسین (ع) یعنی تعقیب گام به گام رفتار آن حضرت در راستای احیای اسلام. عزاداری مقابله با تهاجم فرهنگی دشمنان دین از یک سو و پاسداری از ارزش های دینی از سوی دیگر است.آموزه های مجالس عزاداری امام حسین (ع) دو سویه است،شرکت کنندگان و شاگردان این مکتب می آموزند که حریم دین را باید پاس دارند و در برابر توطئه های بیگانگان و دیگر اندیشان به مقابله برخیزند تاعزت و سعادتشان که در دین متجلّی است حفظ گردد و یاد می گیرند که در دنیای غوغاسالارِ امروز تنها راه موفقیت آن است که به امام حسین اقتدا و روحیه حسینی پیدا کنند.چون «حسین بن علی یک سوژه بزرگ اجتماعی است. حسین بن علی در آن زمان یک سوژه بزرگ بود.هر کس می خواست در برابر ظلم قیام بکند شعارش یالثارت الحسین بود،امروز هم حسین بن علی یک سوژه بزرگ است،سوژه ای برای امر به معروف و نهی از منکر، برای اقامه نماز، برای زنده کردن اسلام، برای این که احساسات و عواطف اسلامی در وجود ما احیا بشود».خلاصه آن که اگر قیام عاشورا
نبود اسلام و امویت آن چنان به هم پیوند می خورد که تفکیک آنها ناممکن می شد و با زوال امویان اسلام نیز سقوط می کرد. عزاداری درس «دیانت عین سیاست» است. خوف دشمنان اسلام از مجالس سوگواری دقیقاً به این علت است، که این مراسم ضامن بقای اسلام است. عاشورا تداوم اسلام است و اسلام زنده عاشورا. عزداری دژ نگهبانی آموزه های وحی است در گستره زمان. عزاداری تجسم اعلای اندیشه حسینی و تفکر ناب اسلامی است و این گونه مراسم عزاداری باعث عزت مسلمانان و تجلی اقتدار ایمان است.

[مدير محتوايي]

احیای تفکر دینی

پیکار حق و باطل، پیکاری است مستمر. در این میدان کسانی در صف حق پایدارند که بصیرت دینی دارند و بر طریق حق صابرند.رمز بریدن از حق و پیوستن به باطل نداشتن ِ تفکر اسلامی و بی صبری است.امام علی(ع) می فرماید:«الا و لا یحمل هذا العلم الا اهل البصر و الصبر و العلم بمواضع الحق؛ بدانید که پرچم مبارزه با باطل و کفر را جز آنها که اهل بصیرت و صبر هستند و به جایگاه و موضع حق علم دارندنمی توانند بر دوش بکشند».بدخواهان نیز با اطلاع از نقش تفکر دینی همواره سعی کرده اند جامعه را از شعور دینی تهی کنند و این آفتی است که همیشه جامعه اسلامی را تهدید می کند و همانند بیماری سرطان پیکر اجتماع را فرا می گیرد، روحیه ذلت و خواری و انظلام در افراد پیدا می آید و آنان را از عکس العمل در برابر مظالم باز می دارد، سرانجام دشمنان اسلام خواسته های خود را بر آنان تحمیل می کنند و آنان نیز پذیرا می شوند.

[مدير محتوايي]

در صدر اسلام پس از دوران رسالت،تهاجم فرهنگی دشمن به هدف نابود کردن اندیشه دینی آغاز شد.به
تدریج صفات ممتاز و برجسته مسلمانان عصر پیامبر از بین رفت. «در آن جامعه کسی هم که برای مردم معارف می گوید کعب الاحبار است، یهودی تازه مسلمانی که پیامبر را هم ندیده است... او در مجلس عثمان نشسته بود که جناب ابوذر وارد شد، چیزی گفت که ابوذر عصبانی شد و گفت:تو حالا داری برای ما از اسلام و احکام اسلامی سخن می گویی؟این احکام را خودمان از پیامبر(ص) شنیده ایم. وقتی معیارها از دست رفت، وقتی ارزش ها ضعیف شد... آن وقت در عالم فرهنگ و معارف هم چنین کسی سر رشته دار امور معارف الهی و اسلامی می شود.کسی که تازه مسلمان است و هر چه خودش بفهمد می گوید - نه آنچه که اسلام گفته است». این روند تهاجم فرهنگی ادامه پیدا کرد. بر اثر تبلیغات امویان و تعطیل اجرای برنامه های اسلام،ممنوعیت ترویج ارزش های صحیح، انزوای شایستگان و دانش وران، شعورِ دینی مردم ضعیف، و اندیشه به انحطاط گرایید.قیام عاشورا همان گونه که فرسودگی پیکر امت اسلام را از بی بصیرتی به نمایش گذاشت فرو پاشی نظام آلوده به اسلام ِ ابوسفیانی را فریاد کرد. امام حسین قیام کرد و به مردم عشق و ایدآل داد، رکن اصلی زنده شدن ملتی همین است، مردمی که احساس دینی دارند شخصیت دارند. شخصیت امام حسین(ع) حیات تازه ای در عالم اسلامی دمید و به آنها شخصیت داد. شخصیت دادن یک ملت به این است که به آنها عشق و ایده آل داده شود و اگر عشق ها و ایدآل هایی دارند رویش را غبار گرفته است، آن گرد و غبار را زدود و دو مرتبه آن را زنده کرد».امام حسین(ع) در کربلا آمد تا
اعلام کند که اگر کعب الاحبار (یهودی تازه مسلمان) و تمیم الداری(مسیحی تازه مسلمان) و امثال آنان در عرصه فرهنگی جامعه راه پیدا کنند و معارف اسلامی از زبان شوم آنان تبلیغ شود تفکر اسلام ناب مسخ می شود و شعور دینی مردم زائل می گردد.

[مدير محتوايي]

امام حسین(ع) خواست عزت فرهنگی و شعور دینی را احیا و رسالت دینی مسلمانان را برای همیشه تاریخ یادآوری کند که:تیغ بهر عزت دین است و بس مقصد او حفظ آئین است و بس ما سوالله را مسلمان بنده نیست پیش فرعونی سرش افکنده نیست خون او تفسیر این اسرار کرد ملت خوابیده را بیدار کردتیغ لا چون از میان برون کشید از رگ ارباب باطل خون کشیدنقش الا الله بر صحرا نوشت سطر عنوان نجات ما نوشت رمز قرآن از حسین آموختیم زاتش او شعله ها اندوختیم شوکت شام و فرّ بغداد رفت سطوت غرنا طه از یاد رفت تار ما از زخمه اش لرزان هنوز تازه از تکبیر اوایمان هنوزای صبا ای پیک دور افتادگان اشک ما بر خاک پاک او رسان پیروان امام حسین در مکتب عاشورا و در مجالس عزاداری، با حقیقت دین آشنا می شوند، تفکر دینی شان باز سازی می گردد و با اشک دیدگانشان حدیث «حسین منّی و أنا من حسین» را تفسیر می کنند.عزاداری تجلی بیعت عاشقانه با تفکر حسینی است؛سوگواری و توسل مکتب عالی سازندگی اندیشه دینی است.بازگویی تاریخ عاشورا، ایمان را استحکام،اخلاق را نیک و همت را بالا می برد. اگر برای ترغیب مردم به فضایل انسانی و زنده کردن تفکر دینی مؤثّرترین راه،ارائه الگوهای عملی است، چه کسی سزاوارتر از امام حسین (ع) و یاران حضرت؟

[مدير محتوايي]

موریس دوکبری در پاسخ به مخالفان عزاداری می گوید:اگرآنان حقیقت عاشورا رامی دانستند این عزاداری ها را مجنونانه نمی پنداشتند، زیرا پیروان حسین در این مراسم یاد می گیرند که پستی و زیر دستی و استعمار و استثمار را نباید قبول کرد، زیرا شعار رهبرشان ندادن تن به زیر بار ظلم و ستم بود... ملتی که از گهواره تا گور تعلیماتش چنین است، همه سربازان حقیقی عزت و شرافتند. امروز اگر استقلالی در مسلمانان مشاهده می شود عامل اصلی آن پیروی از دستورات قرآن و اسلام است و خواهیم دید روزی را که مسلمانان عالم در سایه اتحاد واقعی مانند صدر اسلام شرق و غرب و عالم را مطیع اوامرخود سازند. عزاداری عزت دینی است،چرا که:درس آزادی به دنیا داد رفتار حسین بذر همت در جهان افشاند


افکار حسین با قیام خویش بر اهل جهان معلوم کرد تابع اهل ستم گشتن بود عار حسین زندگی پیکار باشد در ره اندیشه ها باشد این گفتار شیرین و گهربار حسین

[مدير محتوايي]

تولا و تبرا

دو گروه در کربلا در برابر هم ایستادند، یکی در اوج عداوت و دیگری در بلندای محبت نسبت به دین. عاشورا نتیجه این رویارویی است.عاشورا نمایش تولا و تبرا است.در یک طرف حسین و حسینیانند که در رفتار و کردارشان دیانت و حق پرستی موج می زند به گونه ای که انسان به آن افتخار می کند، در طرف دیگر یزید و یزیدیانند که تجسم جنایت و خباثت هستند، بشر از عملکرد آنان سرافکنده است.امام حسین (ع) در کربلا حدیث شریف «هل الدین الا الحب ّ و البغض» را با خون تفسیر کرد و شیوه محبّت و عداوت را به جهانیان شناساند. از آن گاه که امام حرکت را آغاز کرد تا روز عاشورا حتی در لحظه های شهادت
بر این اصل تأکید کرد که «مثلی لا یبایع مثله»؛ «حسینیان با یزیدیان بیعت نمی کنند». امر به معروف و نهی از منکر که از اهداف اصلی قیام امام حسین (ع) است بیانگر اهتمام ایشان در امر ولایت و برائت است.در روایات متعددی از پیشوایان دین نقل شده که دین چیزی جز محبت نیست.در جامعه ای که دین حاکمیت ندارد،طبیعی است از محبت دینی نیز اثری نخواهدبود.عزاداری ترویج محبت است و گریه در مجالس عزاداری اکسیری است که دل ها را حسینی می کند،عشق سازی می کند،و این عشق است که دل را دل می سازد. بر پایی مجالس عزاداری نماد «تولّی و تبری» است بی تفاوت ماندن مؤمن در برابر موافقان و مخالفان ِ عقیدتی عیب و گناه است.شیعه عاشق است، مذهب او بر مبنای محبت و عشق استوار است. بذر این کیمیای زندگانی در عصر رسالت کاشته شد.کارآیی ایمان در مرحله عمل و تحرک هنگامی است که با محبت و عشق و پیوند عاطفی همراه باشد. و در تفکردینی ما محبت واقعی و عشق و علاقه به اهل بیت (ع) است که اوج آن در عاشورا تجلی می یابد.ابن عساکر از جابر بن عبدالله انصاری نقل می کند:روزی در محضر پیامبر (ص) بودیم،علی (ع) وارد شد،حضرت فرمود «و الّذی نفسی بیده أن هذا و شیعته هم الفائزون؛سوگند به کسی که جانم در دست اوست این مرد (علی (ع)) و شیعیانش در روز قیامت ازرستگارانند».امام صادق (ع) فرمود «أن شیعتنا منّا خلقوا من فاضل طینتنا... یفرحون لفرحنا ویحزنون لحزننا؛ شیعیان از هستند از طینت ما آفریده شده اند، در شادی ما مسرور و درگرفتاری ما محزون و گرفتارند».

[مدير محتوايي]

در قرآن کریم محبت ِ اهل بیت اجر رسالت است (قل لا اسئلکم علیه اجراً الا الموده فی القربی)؛ بگو ای پیامبر، من از شما اجر و مزدی درخواست نمی کنم،مگر دوستی خویشاوندانم، بر اساس نقل شیعه و سنّی در روایات زیادی پیامبر گرامی اسلام نشان می دهد منظور از «قربی» اهل بیت و نزدیکان و خاصان حضرت هستند. آن گاه که آیه مودت نازل گشت اصحاب عرض کردند یا رسول الله(ص) خویشاوندان تو که محبت آنان بر ما واجب است کیانند؟ فرمود:علی و فاطمه و فرزندانشان، (این سخن را سه بار تکرار کرد).