قيام جاودانه

[مدير محتوايي]

(9)-طلب روزى حلال

كسب حلال و پاكى در كار و كسب و شغل ، و قانع بودن به نفع كم ، در زندگى جسمى و روحى انسان مؤ ثر است ، و ارزش عبادتهاى شخص به خوراك و پوشاك و مسكن حلال اوست .پيامبر اكرم (صلى الله عليه وآله ) فرموده است : ((... بالاترين و بهترين مراتب عبادت طلب روزى حلال (و كسب درست و حلال ) است .))⁽¹⁶⁾

[مدير محتوايي]

(10)داشتن اخلاق خوش

((داشتن اخلاق خوش ، انسان را به مقام كسانى مى رساند كه روزها روزه اند و شبها مشغول نماز و عبادت ))؛ ((بهترين شما خوش ‍ اخلاقها هستيد ، كه با مردم مى جوشند و (با خوش برخوردى و اخلاق خوش و روى گشاده و تواضع ) با همه سلوك مى كنند)).⁽¹⁷⁾
((اى ابوذر!انسان بد اخلاق - تا اخلاق خود را خوب نكند - دايم از خدا دور مى شود))؛⁽¹⁸⁾ ((با خانواده خود و همسايگان و هر كس از مردم كه با شما معاشرت و سرو كار دارد، با خوش اخلاقى رفتار كنيد، تا خداوند درجات عالى بهشت را به شما بدهد)).⁽¹⁹⁾

[مدير محتوايي]

(11)- ميانه روى در مصرف (ترك اسراف و ريخت و پاش )

((... هر كس در خرج كردن ميانه روى كند در مانده نمى شود)).⁽²⁰⁾ ((از جمله فهم دين (و ديندارى )، ملاحضه داشتن در زندگى (و مصرف ) است )).⁽²¹⁾ ((كسانى كه اسراف مى كنند، حق ديگران را مصرف مى كنند)).⁽²²⁾ ((كسانى كه در مصرف ميانه روى نكنند و به ريخت و پاش و اسراف بپردازند، دعاهايشان به درگاه خدا مستجاب نمى شود)).⁽²³⁾
((اى ابوذر!هر كس دو جامه دارد، يكى را خود بپوشد و يكى ديگر را به ديگرى بدهد)).⁽²⁴⁾

[مدير محتوايي]

(12)محاسبه نفس

محاسبه نفس (يعنى حساب كشى از خود، درباره صفات و اخلاق و رفتار و كارهاى خود)، امرى بسيار مهم است ، و دراين باره احاديث بسيار رسيده و تاكيد بسيار شده است ، و براى اصلاح نفس و درست كردن كارها و رفتار و گفتار و پندار و افكار و صفات و خصلت هاى خود، از عوامل بسيار مؤ ثر است . پيامبر اكرم (صلى الله عليه وآله )، در سفارشهاى خود به ابوذر غفارى مى فرمايد:
((اى ابوذر!انسان وارد جرگه اهل تقوا نمى شود مگر هنگامى كه از نفس خود حساب بكشد)، و مانند دو شريك كه از يكديگر حساب مى خواهند از نفس خود حساب بخواهند، تا بداند كه خوردنى و نوشيدنى خود را از كجا و چه راهى بدست آورده ، حلال يا حرام ... اى ابوذر، كسى كه اهميت ندهد كه مال را از كجا بدست مى آورد، خداى متعال هم اهميت نمى دهد كه او را از كجا وارد جهنم كند)).⁽²⁵⁾
امام على بن ابى طالب (عليه السلام ) نيز مى فرمايد: ((من حاسب نفسه ربح ، و من غفل عنها خسر،⁽²⁶⁾ هر كس به حساب خود رسيدگى كرد (و نفس را محاسبه نمود) سود مى برد، و هر كس از نفس خود (و محاسبه آن ) غفلت كرد زيان مى بيند)).
البته اصلاح نفس آسان نيست ، ليكن بايد بدان پرداخت و اهتمام ورزيد، تا به لطف خدا و عنايت ولى خدا ميسر گردد.انسان هنگامى كه به محاسبه نفس خود پرداخت و صفات و احوال و گفتار و احوال خود را (هر شب ، چنانكه در احاديث رسيده است ، يا هفته اى يك بار) سبك سنگين كرد و سنجيد، و بد و خوب را جدا ساخت ، مى تواند از صفات و خصلتها و گفتار و رفتار بد بپرهيزد، و صفات و خصلتهاى خوب را در خود پديد آورد و به گفتار و رفتار خو بپردازد، تا به جايى كه كم كم بدى در كارهايش و گفتار و زبانش پيدا نشود.

[مدير محتوايي]

(13)-ترك غيبت و دروغ و تكبر

((اى ابوذر!از غيبت كردن به پرهيز، كه غيبت كردن از زنا بدتر و سنگينتر است ... زيرا ممكن است شخص زنا كند و به درگاه خدا توبه كند، و خدا او را بيامرزد، ليكن غيبت آمرزيده نمى شود مگر اينكه شخص غيبت شده راضى شود و بگذرد)).⁽²⁷⁾
((اى ابوذر!هر كس نگذارد از مسلمانى غيبت شود، حقى بر خداى متعال پيدا مى كند كه او را از آتش جهنم نگاه دارد)).⁽²⁸⁾
((اى ابوذر!شخص يك كلمه در مجلسى مى گويد كه اهل مجلس را بخنداند، به همان كلمه (اگر غيبت ، تهمت نابجا، هتك آميز و... باشد)، چنان در جهنم فرو مى افتد، مانند افتادن از آسمان به زمين )).⁽²⁹⁾
((اى ابن مسعود!هميشه راست بگو، و مبادا از دهانت حتى يك سخن دروغ خارج شود))؛⁽³⁰⁾ ((اى ابوذر!هر كس زبان خود را حفظ نكند، هيچ كار نكرده است ))؛⁽³¹⁾ ((اى ابوذر! هر كسى بميرد و يك ذره تكبر در دلش باقى مانده باشد، بوى بهشت را نخواهد شنيد، مگر پيش از مرگ توبه كند⁽³²⁾ (و آن كبر را از دل خود در آورد و از سر خود بيرون آورده بدور اندازد).

[مدير محتوايي]

(14)-نپذيرفتن كار در صورت نداشتن مهارت و تخصص

اهميت اين امر بسيار روشن است . كار را بايد به كاردان سپرد. در انقلاب ما يك مشكل بزرگ همين بود - و همين هست - كه اغلب كار به دست كاردان سپرده نشده است و نمى شود. و اين سخن پيامبر بزرگوار ماست : ((هر كس كارى را بدون اطلاع (و تخصص ) انجام دهد، بيشتر از آنكه درست كند خراب مى كند)).⁽³³⁾
امام صادق (ع ) نيز فرموده است : ((تفاوتى نيست ميان اينكه كارى را به دست شخصى ناوارد بسپاريم يا شخص خائن ))⁽³⁴⁾ ، كه ((ناشى )) و نا مطلع از رموز كار و شئون تخصص را در حد ((خائن )) شمرده اند. نيز امام صادق (ع ) فرموده است : ((هر كس به كار و كسبى مى پردازد (و مسئوليتى را مى پذيرد)، بايد در آن كار حاذق و ماهر (متخصص ) باشد)).⁽³⁵⁾

[مدير محتوايي]

(15)-ذكر خدا

((مى خواهيد به شما بگويم بهترين اعمال شما و پاكيزه ترين اعمال در نزد پروردگارتان چيست ؛ عملى كه بيشتر از هر چيز درجات شما را بالا مى برد، و از زر و سيم دنيا براى شما سودمندتر است ، و بهتر از جنگ و كشتار و كشته شدن در راه خداست ؟)) گفتند: آرى ، اى پيامبر خدا بگو: ((بسيار ذكر خدا كردن و به ياد خدا بودن ).⁽³⁶⁾
و در حديثى ديگر پيامبر اكرم (صلى الله عليه وآله ) فرموده : ((.. ذكر خدا در همه حال و به ياد خدا بودن (اهميت بسيار دارد). و اين به آن معنى نيست كه فقط سبحان الله و الحمد لله و لا اله الا الله و الله اكبر بگويى ، بلكه به اين معنى است كه هنگامى كه به كار حرامى (خوراك حرامى ، نگاه حرامى ، سخن حرامى و...) برسى ، (خداى عزوجل را به ياد آورى و) از او بترسى و آن را ترك كنى )).⁽³⁷⁾
البته اذكار لسانى - و از جمله تسبيحات اربعه ، و لااله الاالله ، و لا حول و لا قوه الا باالله ... - و اذكار قلبى اهميت بسيار دارد، و ليكن ((ذكر عملى )) و تذكر خدا به هنگام هر عمل و اقدام نيز از اهميتى فوق العاده برخوردار است ، بخصوص كه اگر اين ياد كردن سبب شود تا شخص هر عملى را به قصد قربت و براى خدا انجام دهد، حتى نوازش كردن كودك خود را، و كارهاى خلاف را ترك كند.
((اى ابوذر!در هر كارى كه مى كنى قصد قربت كن (و آن كار را براى خدا انجام ده )، حتى در خواب و خوراك )).⁽³⁸⁾ مثلا: بگو، بدن من براى سالم ماندن و ادامه حيات و اداى وظايف و تكاليف مختلف خود، از جمله نماز و عبادت و روزه ، نياز به خوراك و خواب دارد، پس - براى خدا - به مقدار لازم مى خوابم و غذا مى خورم ، براى توان يافتن بر انجام دادن وظايف ... كودك نياز به محبت و نوازش دارد، او را - براى خدا - نوازش مى كنم ... و همينطور ديگر كارها. بدينسان در همه اعمال مى توان قصد قربت كرد و به آنها جهت الهى داد، تا بدل به نور گردند و باقى بمانند و در سراى جاودان - به صورت نور و زيبايى - به انسان باز گردند، و در نزد خداى متعال وسيله رحمت و تقرب باشند، و سبب حشر انسان با اولياى خدا باشند.

[مدير محتوايي]

(16)-دانستن قدر عمر

((اى ابوذر! در بامدادان به خود وعده نده كه تا شبانگاه زنده باشى ، و شبانگاهان به خود مگو كه تا بامداد زنده اى . پيش از بيمارى از سلامتى خود بهره مند شو، پيش از مردن از زندگى خود استفاده كن ، چون نمى دانى كه فردا چه اى (مرده يا زنده ))).⁽³⁹⁾
((اى ابوذر!در مصرف كردن عمر خود بيشتر از مصرف كردن مال خود بخل داشته باش ))⁽⁴⁰⁾ (عمر را بيخود و بدون استفاده از دست مده ، چنانكه مال را بدون استفاده از دست نمى دهى ، بلكه قيمت عمر را از مال بيشتر بدان ، كه مال رفته بدست مى آيد ولى عمر رفته باز نمى گردد).

[مدير محتوايي]

(17)-اداى امانت

هنگامى كه پيامبر اكرم (صلى الله عليه وآله )، معاذبن جبل را براى اداره يمن به آن سرزمين فرستاد، سفارشهاى بسيار مهمى به او كرد، از جمله :
((اى معاذ!قرآن را به مردم بياموز، و آنان را با اخلاق نيك تربيت كن ، و موقعيت هر كس را - آنچنان كه هست - در نظر بگير... و امانتهاى مردم را - چه كم و چه بسيار - به صاحبان آن ها باز گردان ... تو را سفارش مى كنم به رعايت تقوى ، و راستگويى ، و وفادارى به قول و پيمان ، و اداى امانت ، و ترك خيانت ، و بنرمى سخن گفتن ، و به همه سلام كردن ...)).⁽⁴¹⁾
پيامبر (صلى الله عليه وآله ) در خطبه ((حجه الوداع )) نيز سفارشهاى بسيار كرد، از جمله فرمود: ((هر كس امانتى نزد او باشد، بايد به صاحب آن امانت - كه او را امين دانسته است - باز گرداند)).⁽⁴²⁾
و در وصاياى امير المومنين (عليه السلام ) آمده است كه فرمود: ((ادوا الامانات ولو الى قتله الانبيا امانتها را به صاحبان آنها رد كنيد، اگر چه قاتلان پيامبر باشند)).⁽⁴³⁾
و امام محمد باقر (عليه السلام ) فرمود: ((بر شما باد به ورع (ترك معصيت )، و كوشيدن (در كارها و همچنين عبادتها)، و راست گفتن ، و بازگرداندن امانت به هركس به شما امانتى سپرده باشد، چه آدم خوب و چه آدم بد، زيرا اگر قاتل على (عليه السلام ) به من امانتى بسپارد به او رد خواهم كرد)).⁽⁴⁴⁾

[مدير محتوايي]

(18)-مواسات در اموال

اسلام به ((مواسات )) - بلكه ((مواسات )) - بسيار فراخوانده است . اگر شما - مثلا - صد تومان داشته باشيد و همه آن را به كسى بدهيد و براى خودتان چيزى نگذاريد، اين ((ايثار)) است ، يعنى ديگرى را بر خود مقدم داشتن . اگر پنجاه تومان به كسى بدهيد و پنجاه تومان خود بر داريد، اين ((مساوات )) است و برابرى . اگر مقدارى از آن (مثلا 30 تومان ) به كسى بدهيد و بيشتر را براى خود نگه داريد، اين ((مواسات )) است ، يعنى بخشى از مال خود را به ديگرى دادن . اسلام مى گويد، اگر مرد ايثار و مساوات نيستيد، دست كم مساوات داشته باشيد، و مقدارى از مال و لباس و مسكن و ساير امكانات خود را به ديگران و نياز داران بدهيد. بر اين امر در احاديث نبوى و تعاليم و سخنان ائمه طاهرين (عليه السلام ) تاكيد بسيار شده است ، از جمله در وصاياى پيامبر اكرم (صلى الله عليه وآله ) به حضرت امير المومنين (عليه السلام ) رسيده است : ((يا على !سرور اعمال انسان سه چيز است : انصاف داشتن در ارتباط با مردم (و حق به جانب هر كس بودن ، آن پذيرفتن )؛ و برادران دينى - براى خدا- مواسات كردن (مقدارى از مال ، لباس ، مسكن ، اتومبيل ، هزينه سفر - بويژه سفرهاى زيارتى - و ديگر امكانات خود را در اختيار آنان گذاشتن ) در همه حال )).⁽⁴⁵⁾