4- معيار بهترين دوستى هانخستين نكته اى كه در اينجا بايد بر آن تأكيد شود اين است كه دوستى و محبت داراى مراتب و درجاتى است. نبايد تصور كرد كه دوستى بين افراد، يكسان است. حقيقت اين است كه دوستان مراتب مختلفى دارند؛ بعضى به عنوان دوست كامل شناخته مىشوند زيرا از همة ويژگيها و شرايط يك دوست كامل برخوردارند و بعضى شرايط كمترى را در خود جمع كرده اند. با مطالعة احاديث و روايات هم به اين مطلب پى مىبريم كه دوستان به چند نوع تقسيم شده اند:
الصَّداقَةُ مَحْدُودَةٌ فَمَنْ لَمْ تَكُنْ فيهِ تِلْكَ الْحُدُودُ فَلا تَنْسِبْهُ اِلى كَمالِ الصَّداقَةِ وَ مَنْ لَمْ يَكُنْ فيهِ شَيْءٌ مِنْ تِلْكَ الْحُدُودِ فَلا تَنْسِبْهُ إلى شَيْءٍ مِنَ الصَّداقَةِ أوَّلُها أنْ يَكُونَ سَريرَتُهُ وَ عَلانِيَتُهُ لَكَ واحِدَةً وَ الثّانِيَةُ أنْ يَرى زَيْنَكَ زَيْنَهُ و شَيْنَكَ شَيْنَهُ وَ الثّالِثَةُ أنْ لا يَغُرَّهُ عَنْكَ مالٌ وَ لا وَلايَةٌ وَ الرَّابِعَةُ أنْ لا يَمْنَعَكَ شَيْئاً مِمّا تَصِلُ إلَيْهِ مَقْدِرَتُهُ وَ الْخامِسَةُ أنْ لا يُسْلِمَكَ عِنْدَ النَّكَبات. (8)
امام صادق (عليه السلام) فرموده است:
دوستى و رفاقت حدودى دارد. كسى كه واجد تمام آن حدود نيست، دوست كامل نيست و آن كس كه داراى هيچ يك از آن حدود نباشد اساساً دوست نيست.
اوّل آنكه: ظاهر و باطن رفيقت نسبت به تو يكسان باشد.
دوّم آنكه: زيبايى و آبروى تو را جمال خود ببيند و نازيبايى تو را نازيبايى خود بداند.
سوّم آنكه: دست يافتن به مال و يا رسيدن به مقام، روش دوستانة او را نسبت به تو تغيير ندهد.
چهارم آنكه: در زمينة رفاقت از آنچه و هرچه در اختيار دارد نسبت به تو مضايقه نكند.
پنجم: تو را در مواقع آرام و مصائب ترك نگويد.
شما تا چه اندازه مايل هستيد كه اينچنين دوستانى داشته باشيد؟ آيا آرزوى هميشگى شما نيست كه با اين گونه افراد رفاقت كنيد؟
با اطمينان مىتوان گفت كه اينها دوستان برتر هستند و اگر دوستانى با اين خصوصيات پيدا كرديد، بدانيد كيميايى يافته ايد كه نبايد آن را به آسانى از دست داد زيرا ارتكاب چنين خطايى از خرد به دور است و همان گونه كه امام صادق (عليه السلام) مىفرمايد: دوستى برادران مؤمن، جزئى از دين مىباشد و شخص عاقل مراقب دين خود است. (9)
نقل قول
