قدیمی ترین تمدن جهان؛ از ایران باستان تا تمدن مایا

[سیده نجلا,خادمه مادرسادات]

قدیمی ترین تمدن جهان در کدام قسمت کره زمین شکل گرفته است؟ حقیقت این است که محققان جواب قطعی این سؤال را نمی‌دانند و بر اساس آثار به‌جامانده، فقط حدس می‌زنند که قدیمی ترین تمدن دنیا کجا بوده است. در این مقاله، ۱۰ تمدن قدیمی را معرفی می‌کنیم که وجودشان قطعا اثبات شده است، سپس چند نمونه از جوامعی را نام می‌بریم که هرچند در دسته تمدن‌ها جای نگرفته‌اند، جوامع پیشرفته‌ای بوده‌اند و فرهنگ خود را داشته‌اند. شاید قدیمی ترین تمدن جهان یکی از همین جوامع بوده باشد و ما مدارک کافی برای اثباتش را نیافته باشیم.

[سیده نجلا,خادمه مادرسادات]

تمدن اینکا



دوره زمانی: از سال ۱۴۳۸ تا ۱۵۳۲ پس از میلاد
منطقه جغرافیایی: آمریکای جنوبی
موقعیت کنونی: پرو، اکوادور، شیلی


این تمدن در آمریکای جنوبی شکل گرفت، منطقه‌ای که اکنون ۳ کشور پرو، اکوادور و شیلی را در خود جای داده است و در همسایگی برزیل قرار دارد. مرکز اداری، نظامی و سیاسی اینکاها شهر کوزکو بود که امروزه بخشی از خاک پروست.اینکاها موفق به ابداع خط نشدند و به‌جای آن از نمادها و تصاویر بهره می‌بردند. بااین‌حال، دستاوردهای چشمگیری داشتند، همچون:

• ایجاد جاده‌های سنگ‌فرش‌شده در زمین‌های ناهموار برای اتصال شهرها به هم؛
• ابداع نوعی سیستم ریاضیاتی برای حساب‌وکتاب؛
• پیشرفت باورنکردنی در زمینه کشاورزی و معماری.

نمونه معماری بی‌نظیر اینکاها شهر ماچو پیچو است که بهترین یادگار اینکاها برای دوستداران سفر و گردشگری محسوب می‌شود.
در نهایت، آبله و دیگر بیماری‌هایی که اسپانیایی‌ها با خود به آمریکای جنوبی بردند موجب تلفات سنگین اینکاها و سقوط امپراتوری‌شان شد.

[سیده نجلا,خادمه مادرسادات]

تمدن آزتک


دوره زمانی: از سال ۱۳۴۵ تا ۱۵۲۱ پس از میلاد
منطقه جغرافیایی: آمریکای مرکزی
موقعیت کنونی: مکزیک

زمانی که اینکاها تازه در آمریکای جنوبی مدعی قدرت شده بودند، تمدن آزتک در منطقه‌ای که امروزه مکزیک نام دارد به اوج شکوفایی خود رسید. تمدن آزتک‌ را اتحاد سه‌گانه نیز می‌نامند، زیرا با اتحاد ۳ شهر تنوچتیتلان، تتسکوکو و تلاکوپان شکل گرفت که زمانی رقیبان سرسخت هم بودند.
هدف از این اتحاد سلطه بر منطقه دره مکزیکو بود که به‌لطف تنوچتیتلان، شهر نظامی آزتک‌ها، به‌خوبی انجام شد. البته امپراتور آزتک‌ها به تک‌تک شهرها و مناطق تصرف‌شده حکومت نمی‌کرد، اما حاکمان محلی موظف به پرداخت خراج به اتحاد سه‌گانه بودند.
آزتک‌ها در اوج قدرت بودند که اسپانیایی‌ها از راه رسیدند و به‌رهبری هرنان کورتس و به‌کمک دشمنان محلی آزتک‌ها، این تمدن را سرنگون کردند تا مکزیک به تصرف اسپانیا درآید.

[سیده نجلا,خادمه مادرسادات]

تمدن روم باستان

دوره زمانی: از سال ۵۵۰ پیش از میلاد تا سال ۴۶۵ پس از میلاد

منطقه جغرافیایی: اروپا

موقعیت کنونی: ایتالیا

تمدن روم باستان تقریبا ۶ قرن پیش از میلاد مسیح شکل گرفت و ماجرای شکل‌گیری آن با افسانه‌ها در هم آمیخته است. امپراتوری روم در اوج قدرت خود ناحیه‌ای گسترده‌ شامل کشورهای مدیترانه‌ای و بخشی از ترکیه امروزی را در بر می‌گرفت.بعضی از بزرگ‌ترین حاکمان جهان مانند ژولیوس سزار، تراژان و آگوستوس امپراتوران رم بودند، اما بعد از حکومت ۷ پادشاه، مردم اداره مملکت خود را به دست گرفتند و مجلس سنا را برای حکمرانی تأسیس کردند. از آن پس نام امپراتوری روم به جمهوری روم تغییر کرد.در نهایت، تمدن روم با هجوم میلیون‌ها بربر از شمال و شرق اروپا سقوط کرد.

[سیده نجلا,خادمه مادرسادات]

تمدن پارس

امپراتوری هخامنشیان به قدرت نظامی بی‌نظیر و حاکمان خردمندش شهره بود. این ۲ عامل سبب شدند که قلمرو این حکومت در طول ۲۰۰ سال از مصر در غرب تا قسمت‌هایی از هند در شرق گسترده شود.
پیش از شکل‌گیری این تمدن بزرگ، ایران بین حاکمان محلی تقسیم شده بود. وقتی کوروش کبیر به قدرت رسید، ایران را یکپارچه و متحد کرد و سپس برای فتح بابل اقدام کرد. این کشورگشایی حتی بعد از مرگ کوروش نیز ادامه یافت تا اینکه ۳۰۰ سال پیش از میلاد مسیح، اسکندر مقدونی به ایران یورش آورد و تمدن پارس را پایان داد.

[سیده نجلا,خادمه مادرسادات]

تمدن یونان باستان

دوره زمانی: از سال ۲۷۰۰ تا سال ۴۷۹ پیش از میلاد
منطقه جغرافیایی: بخش‌هایی از اروپا و شمال آفریقا
موقعیت کنونی: یونان


هرچند یونان باستان قدیمی ترین تمدن جهان محسوب نمی‌شود، تمدنی بسیار مهم و تأثیرگذار بوده که مفاهیمی همچون دموکراسی و المپیک را به جهان عرضه کرده است.این تمدن حدود ۲۵۰۰ سال پابرجا بود، یعنی چنان طولانی که تاریخ‌دانان مجبور شدند آن را به چندین دوره مختلف تقسیم کنند.

معروف‌ترین این دوره‌ها عبارت‌اند از دوره باستان، دوره کلاسیک و دوره هلنی.

بعضی از اقدامات مهم یونانی‌ها عبارت بودند از:

• ابداع بازی‌های المپیک؛
• معرفی مفهوم دموکراسی و مجلس سنا؛
• پایه‌گذاری هندسه و زیست‌شناسی و فیزیک.
  

[سیده نجلا,خادمه مادرسادات]

تمدن چین

دوره زمانی: از سال ۱۶۰۰ تا سال ۱۰۴۶ پیش از میلاد
منطقه جغرافیایی: در ناحیه رود زرد و رود یانگ‌تسه
موقعیت کنونی: چین
تمدن چین باستان که امپراتوری هان نیز نامیده می‌شود، در منطقه‌ای شکل گرفت که با اقیانوس آرام و عوارض طبیعی زمین مانند رشته‌کوه هیمالیا و صحرای گبی محصور شده بود. بنابراین قرن‌ها از هجوم بیگانگان در امان ماند و به‌خوبی شکوفا شد. رود زرد و رود یانگ تسه که از طولانی‌ترین رودهای جهان هستند نیز نقش مهمی در شکوفایی این تمدن داشتند.بعضی از دستاوردهای مهم این تمدن عبارت‌اند از:

• کشف باروت و ساخت توپ جنگی؛
• ساخت کاغذ و ابداع تکنیک چاپ؛
• اختراع قطب‌نما.