نامه ای به جوان در آستانه ازدواج

[مهراوه* باران اشک *]

4- 3. تحصیل

بسیاری از دختران و بعضی از پسران، تحصیلات عالی را مانعی برای ازدواج خود میدانند.
پیشنهاد: دختران هنگامی که به سن ازدواج میرسند و خواستگاری مقبول و موجه دارند، نباید او را رد کنند؛ چرا که اولویت برای هر زن، همسرداری و مادری است و او اگر توانست این وظیفه را کامل انجام دهد و در کنار آن آمادگی و توان خدمتی افزونتر را هم به جامعه داشت، آنگاه به کار دیگر بپردازد. پس شایسته است اول ازدواج کند و سپس با مشورت و نظرخواهی از همسرش و افراد آگاه و دلسوز، بررسی کند آیا ادامهی تحصیل به نفع زندگی او و جامعه هست یا نه؟ بدیهی است تحصیل در همهی رشتهها و همهی محیطها مفید نیست و ادامهی تحصیل برای بانوان، با چند شرط میتواند مفید باشد:
ص:27
1. همسر راضی باشد و به اولویت نخست یعنی ایفای وظایف همسری و مادری آسیب نرساند؛
2. آن رشته، برای جامعه مفید و لازم باشد؛
3. دانشآموختگان شایسته در آن رشته به اندازه کافی نباشند؛
4. این خانم استعداد تحصیل توأم با موفقیت را در آن رشته داشته باشد و این نکته را استادان متعهد و متخصص تأیید کنند؛
5. از سلامت محیط و تأثیرناپذیری خودش از موارد منفی مطمئن باشد، در این نکته باید دقت بیشتری به خرج داد، زیرا افرادی را سراغ داریم که با انگیزههای خوبی وارد دانشگاه شدند، ولی به علت نامناسب بودن محیط آن دانشکده، نه تنها از فکر خدمت به دیگران منصرف گشتند، بلکه گوهر ایمان و ارزشهای اخلاقی خود را هم از دست دادهاند.
بنابراین، اگر شرایط پیش گفته پس از ازدواج محرز شد، خانم میتواند با اطمینان خاطر و امنیت بیشتر به تحصیل ادامه دهد، و گرنه صلاح در این است که به زندگی خود برسد و از هدف والای زندگی باز نماند.

[مهراوه* باران اشک *]

علاوه بر این، آیا کسب دانش فقط از راه تحصیل در دانشگاه امکانپذیر است؟ مگر یک خانم خانهدار نمیتواند با یک برنامهریزی درست، هم به وظایف همسری و مادری برسد و هم هر روز زمانی را به مطالعات هدفمند در موضوعات مورد علاقهاش بپردازد و به این وسیله، علم ودانش خود را افزایش دهد؟
اما پسران هم در صورت مفید بودن رشتهی تحصیلی، میتوانند با برنامهریزی مشخص، سالهای تحصیل را محاسبه کرده و از ابتدا معلوم کنند که مثلاًً بعد از یک سال به خواستگاری بروند؛ پس از شش ماه از قطعی شدن کار، همسر خود را عقد نمایند و تا
ص:28
حداکثر دو سال در عقد باشند؛ و در این سالها بخشی از تحصیل را پشت سر بگذارند و با تدارک شغلی در کنار تحصیل و قناعتپیشگی، در زمان معین زندگی مشترک را آغاز کنند. با این برنامهریزی، آنان هم از آرامش فکری برخوردار میشوند و هم از وسوسههای شیطان محفوظ میمانند.

[مهراوه* باران اشک *]

5- 4. سربازی

گاهی پدر و مادر به پسرشان میگویند: «تا به سربازی نروی، از ازدواج خبری نیست؛ یا خانوادهی دختر میگویند: چون پسر به سربازی نرفته، به او دختر نمیدهیم. با این حرفها، نیاز به ازدواج برطرف نمیشود و غالباً بین پسر و خانوادهاش اختلاف و دلخوری پیش میآید. اما اگر بگویند با یک برنامهریزی حساب شده ازدواج را قبول میکنیم، هم آرامش و رضایت دو طرف تأمین میشود و هم انگیزهی رفتن به سربازی و سرعت اقدام در این زمینه افزایش مییابد.
پیشنهاد: پدر و مادر میتوانند به پسرشان بگویند: «بعد از احراز شرایط و صلاحیت طرف مقابل، خواستگاری میکنیم که خاطر تو جمع باشد این دختر، همسر آیندهی توست؛ اما با این شرط که پیش از آن باید برای سربازی اقدام کنی و هنگامی که تاریخ اعزام تو، مشخص شد، ما به خواستگاری میرویم و کار را قطعی میکنیم. چند ماه که از خدمتت گذشت، دختر را عقد کرده و در طول خدمت زمینهی شغل مناسب را فراهم و کم کم امکانات اولیه را تهیه میکنیم و بلافاصله بعد از پایان سربازی هم با برگزاری یک مراسم، همسرت را به خانهی خودت ببر.»
آری، با داشتن برنامهی مشخص هم جوانان انگیزهی بیشتری برای تلاش دارند و هم شرایط حفاظت آنان از گناه فراهم میشود.

[مهراوه* باران اشک *]

6- 5. خواهر یا برادر بزرگ تر
ص:29
گاهی کسی آمادگی ازدواج را دارد، اما خواهر یا برادر بزرگترش هنوز ازدواج نکرده است و پدر و مادر میگویند تا او ازدواج نکند، نمی شود تو ازدواج کنی.
پیشنهاد: با توجه به شرایط سنی خواهر و برادر بزرگتر، راههایی پیشنهاد میشود:_ _
الف) اگر فرزند بزرگتر در سن متعارف ازدواج است، حرمت بزرگتر ایجاب میکند که فرزند کوچکتر تا مدتی صبر نماید و بگوید قصد ازدواج ندارم؛
ب) اگر سن فرزند بزرگتر از سن متعارف ازدواج بالاتر رفته، پدر و مادر نباید ازدواج فرزند کوچکتر را به تأخیر بیندازند، بلکه باید فرزند بزرگتر را هم آگاه کنند که چه بسا بعد از ازدواج فرزند کوچکتر، شرایط برای او مهیاتر شود.
ج) اگر فرزند بزرگتر به دلایل غیر منطقی نمیخواهد ازدواج کند، والدین باید ابتدا او را قانع و آگاه سازند که ازدواج امری لازم و مفید است و اگر با همهی این توضیحات نپذیرفت و بر نظر خود پافشاری کرد، مانع ازدواج فرزند کوچکتر نشوند؛
د) اگر برای فرزند کوچکتر موردی استثنایی پیش آمد که بسیار مطلوب بود و از طرفی فرزند بزرگتر هم در سن متعارف ازدواج است، پدر و مادر میتوانند در جلسهای خصوصی، بدون اطلاع فرزند بزرگتر، اصل ازدواج را قطعی کنند و قول بدهند، اما خواستگاری رسمی را تا مدتی به تأخیر بیندازند تا تکلیف دختر یا پسر بزرگتر روشن شود. البته اگر فرزند بزرگتر منطقی باشد، میتوانند با روشن ساختن اهمیت مسأله برای او، صرفاً مراسم عقد و ازدواج را به تأخیر بیندازند.

[مهراوه* باران اشک *]

7- 6. بیماری
برخی از جوانان بیماری خاصی دارند که به طور کامل درمانشدنی نیست و باید با آن بسازند و همین بیماری مانع پذیرش طرف مقابل میشود ودر نتیجه ازدواج آنان به تأخیر میافتد.
ص:30
پیشنهاد: اگر ما خود را به جای طرف مقابل (فرد سالم) بگذاریم، به او حق میدهیم که خود یا خانوادهاش با ازدواج با فرد بیمار موافقت نکنند. بنابراین، راه چاره این است که فرد بیمار از خواستههای خود بکاهد و بپذیرد که با فرد خوب، مؤمن و شایستهای که بعضی ویژگیهای مثبت را ندارند، ازدواج کند؛ مثلاً فردی که سن بالاتری دارد یا ازدواج ناموفقی داشته یا او هم به نوعی بیماری مبتلاست. دراین صورت هم امر ازدواج آسانتر میشود و هم خدمتی به کسی شده است که ازدواج او نیز با سختی مواجه شده بود.

[مهراوه* باران اشک *]

8- 7. مخالفت والدین

اگر کسی خیلی مایل به ازدواج باشد، اما پدر و مادرش به هر دلیل مخالف باشند، وظیفهی او چیست؟
پیشنهاد: ابتدا باید تحقیق و بررسی کرد که مخالفت ایشان چه دلیلی دارد. در این زمینه میتوان از فکر و نظر افراد آگاه و دلسوز کمک گرفت. اگر مخالفت آنان منطقی و به صلاح فرزند است، باید با کمک خودشان راهکار مناسب را پیدا کنند و تا زمان مهیا شدن شرایط، فرزند صبر کند و والدین هم به فکر مقدمات ازدواج او باشند. اما اگر مخالفت آنان منطقی نیست، در این صورت فرزندان باید از بحث و جدل و خدای ناکرده بی احترامی به والدین بپرهیزند و با کمک خواستن از فرد عاقل و موجه در بین بستگان یا دوستان و واسطه قرار دادن او، پدر و مادر را آگاه کنند و موافقت ایشان را با ازدواج فرزندشان به دست آورند.
بارها تجربه شده است وقتی فرزندان احترام والدین را نگه داشته و فردی موجه را واسطه قرار دادهاند، پدر و مادر هم حق را پذیرفتهاند. به عکس، وقتی فرزندان به جدل با والدین مشغول شدهاند، کار سختتر و گاهی به نزاع و گرفتاریهای دیگر
ص:31
منجر شده است.
ص:32

[مهراوه* باران اشک *]

6- زیانهای ازدواج نکردن
1- اشارة
(اگه ازدواج نکنم چی میشه؟)
دوست خوبم! باید بدانی که اگر جوانی عذر موجهی برای ازدواج نکردن دارد و این مسأله موقتی است، مثلاً هنوز به سربازی نرفته یا منتظر است شغل مناسبی پیدا کند و بعد به سراغ ازدواج برود؛ در این صورت چنین تصمیمی ایرادی ندارد. اما اگر کسی بی جهت و با این که شرایط برایش مهیاست، ازدواج نکند، مطمئناً بسیار ضرر میکند.
در اینجا به بعضی از این زیانها اشاره میکنم.
2- 1. فاصله گرفتن از پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) و سنت آن حضرت
حتماً شنیدهای که پیامبر عزیزمان فرمودهاند: «ازدواج سنت من است و هر کس از سنت من دوری کند، از من نیست.»
پس حتی اگر ما حکمتها و فوائد ازدواج را هم ندانیم، وقتی به توصیهی رسول خدا (صلیاللهعلیه وآله) عمل کنیم، خیر و سعادت نصیبمان خواهد شد و اگر بیتوجهی کنیم، ضرر کردهایم؛ به ویژه که آن حضرت در عبارت دیگری فرمودهاند: «هر که قدرت ازدواج داشته باشد و ازدواج نکند، از من نیست.»(1)
3- 2. فراهم بودن زمینه ی دخالت شیطان و گرفتار شدن به گناه
نمیخواهم بگویم هر آدم مجردی گنهکار است؛ چه بسا جوانهای مجردی که وقتی یوسفوار از زمینههای گناه فرار میکنند چنان پیش خدا عزیز میشوند که دهها
ص:33

---

1- مکارمالخلاق، ص196.
متأهل هم به گردشان نمی رسند. اما واقعیت این است که اگر کسی بتواند ازدواج کند، ولی تن به ازدواج ندهد، شیطان خیلی به او طمع میکند و برایش نقشه میکشد!
پیامبر اکرم (صلیاللهعلیه و آله) به شخصی فرمودند: آیا همسرداری؟ گفت: نه یا رسول الله! فرمودند: آیا ثروت و امکانات برای ازدواج داری؟ گفت: بله. فرمودند: «ازدواج کن، وگرنه از گناهکاران خواهی بود.»(1)

[مهراوه* باران اشک *]

4- 3. در معرض خطر بودن «اعمال صالح»

کارهای خوبی که انسان انجام میدهد، مانند پساندازی است که جوانی کوشا و پرتلاش دارد. اکنون فرض کن اگر جوانی زحمت بکشد و کار کند، اما پولهای خود را در جایی پنهان نماید که در دسترس دزدان و شیادان باشد، آیا این جوان هر لحظه در معرض خطر سرقت قرار ندارد؟
به همین دلیل است که امام باقر (علیهالسلام) فرمودهاند: «دو رکعت نماز شخص همسردار، بهتر است از آن که فرد بی همسر شب را تا صبح نماز بخواند.»(2)
آری، اجر نمازهای او زیاد است، اما شاید شیطان با یک فریب دستاوردهای او را غارت کند.

[مهراوه* باران اشک *]

5- 4. محروم شدن از نسل پاک

همهی ما میدانیم که فرزند صالح، بهترین دستاورد زندگی مشترک است. گاهی در میان نسل انسانها، افرادی ممتاز متولد به دنیا میآیند که اجداد ایشان هم از برکات اعمالشان بهرهمند میشوند. ازدواج نکردن، انسان را از این نعمت محروم میکند.
6- 5. ضررهای دیگر
علاوه بر آن چه گفتم، اگر بعد از سالها که تصمیم نداشتهای ازدواج کنی، در سن بالا
ص:34

---

1- بحارالانوار، ج100، ص221.
2- [2] وسائلالشیعه، ج20، ص19.
به فکر ازدواج بیفتی، ضررهای غیر قابل جبرانی متوجه تو خواهد بود، مانند:
الف. از دست دادن شور و شوق زندگی؛
ب. سخت شدن هماهنگی و همدلی زن و شوهر، چون دیگر شخصیت آنها شکل گرفته و تثبیت شده است؛
ج. بالا رفتن توقعات و مشکلپسندی؛
د. کم شدن احتمال پیدا کردن همسر مورد نظر؛
ه. زود رنجی و ضعف اعصاب.
ص:35

[مهراوه* باران اشک *]

7- سن مناسب برای ازدواج

زمان مناسب برای ازدواج، بستگی به شرایط بیرونی و درونی دارد. شرایط بیرونی مثل آماده بودن حداقل امکانات و روشن شدن تکلیف تحصیل، سربازی، شغل و... است، که در بخشهای قبل دربارهاش صحبت کردیم. اما شرایط درونی کدام است؟ یعنی اگر فرض کنیم مسائل دیگر حل شده، وجود چه شرایطی در شخص لازم است تا آمادهی ازدواج باشد؟
دو گونه بلوغ، شرط لازم برای ازدواج است: بلوغ جسمی و بلوغ عقلی، که عموماً اولی زودتر اتفاق میافتد. پس اگر کسی بعد از بلوغ جسمی؛ از قدرت تعقل، تصمیمگیری و قبول مسئولیت برخوردار باشد، میتواند با فراهم بودن شرایط بیرونی ازدواج کند.
تشخیص این توانمندی برای دیگران، با دقت در رفتار و گفتار و گرایشهای فرد ممکن است؛ مثلاً ببینیم دختر یا پسر مورد نظر به چه تفریحاتی علاقه دارد؟ با چه کسانی دوست است؟ چه کتابهایی را مطالعه میکند؟ آیا اصلاً اهل مطالعه هست و...
با توضیحاتی که ملاحظه کردی، حتماً میگویی: «با این حساب که سن ازدواج خیلی متفاوت میشه؛ یک نفر ممکنه در هفدهسالگی و یک نفر در 47سالگی به این مرحله برسه.»
بله همین طور است، و به همین دلیل نمی شود سن خاصی را برای همه سفارش کرد. اما اگر بخواهیم به میانگین سن مطلوب اشاره کنم، در صورت فراهم بودن شرایط لازم
ص:36
و رسیدن به بلوغ عقلی، برای دختران 17 سالگی و برای پسران 21 سالگی را به عنوان حد متوسط سن ازدواج پیشنهاد میکنم.