تعریف مقام
در اصطلاح موسیقی به مجموعه ی اصواتی که بین یک نت و تکرار آن (جواب) با ترتیب معیّن قرار دارد مقام گفته می شود.
ـ تعریف نغمه
نغمه در لغت، عبارت از صدایی موسیقایی است که خالی از کلام و حرف باشد. در اصطلاح موسیقی نغمه در این معانی به کار رفته است: هر صدای موسیقایی (Sing)، ملودی (Melody)، در مقابل هارمونی (Harmony) [موسیقی چند صدایی]، مقام اصلی (Gamme)، مقام فرعی یا مشتقات یک مقام اصلی (گوشه) همچون نغمه شوری از مقام بیات، نغمه هزام از مقام سیکا و یا نغمه نکریز از مقام نهاوند.
ـ تعریف لحن
لحن در تلاوت قرآن، کیفیتی است که از استفاده صحیح و مطلوب مقامات و نغمات عربی برای ارایه آیات قرآن کریم بر اساس اصول و مبانی مربوط حاصل می آید.
مقامات اصلی و تعداد آن
1ـ مقام راست
2ـ مقام بیاتی
3ـ مقام صبا
4ـ مقام سیکاه (سه گاه)
5ـ مقام حجاز
6ـ مقام نهاوند
7ـ مقام عجم (ماهور ـ راست پنجگاه در موسیقی ایرانی و گام ماژور در موسیقی غرب)
8ـ مقام کُرد
9ـ مقام نوا
10ـ مقام جهارکاه (چهارگاه)
در موسیقی مقامی عرب تعداد مقامات اصلی و فرعی (گوشه ها) بالغ بر سیصد است.
ـ شناخت علمی مقامات عربی
مقام هایی که بر روی درجه DO (راست) قرار دارند:
1ـ مقام راست
2ـ مقام سوزناک
3ـ مقام حجازکار
4ـ مقام نهاوند
5ـ مقام نکریز
مقام هایی که بر روی درجه Re (دوکا) قرار دارند:
6ـ مقام بیاتی
7ـ مقام کرد
8ـ مقام حسینی
9ـ مقام شوری
10ـ مقام عشّاق مصری
11ـ مقام صبا
12ـ مقام صبا زمزم
13ـ مقام حجاز
14ـ مقام شاهناز
مقام هایی که بر روی درجه mi (سیکاه) قرار دارند:
15ـ مقام سیکاه
16ـ مقام هزام
مقام هایی که بر روی درجه Fa (جهارکاه) قرار دارند:
17ـ مقام جهارکاه
مقام هایی که بر روی درجه Si (قرار) استقرار یافته اند:
18ـ مقام عجم عُشِیران
19ـ مقام بستنکار
20ـ مقام عراق