سن عایشه به هنگام ازدواج

[رایکا]

بیشتر احادیثی كه سن عایشه را هنگام ازدواج 9 سال گفته اند یا از طرف هشام بن عروه روایت شده است و یا از سوی راویان عراقی. اهل مدینه؛ آنهایی كه هشام بن عروه بیشتر از هفتاد سال نخست زندگی خویش را در میان شان سپری کرده بود مسأله را روایت نكرده اند.
هشام بن عروه راوی حدیث پس از هفتاد ویك سال زندگی در مدینه آن شهر را به قصد عراق ترك گفته و صیغه های مختلف این حدیث از طریق راویان عراقی روایت شده است.
مؤلف (تهذیب التهذیب) كتابی در "علم الرجال" معتقد بود كه آن بخش از روایت های هشام بن عروه كه از طریق اهل عراق روایت شده اند قابل پذیرش نیستند.
مؤلف "تهذیب التهذیب" اضافه می كند كه حتی "مالك بن انس" در مورد آن عده احادیث او كه از طریق راویان عراقی روایت شده اند ملاحظه داشت. (تهذیب التهذیب، جلد 11، صفحه 48، 51).
امام محمد الذهبی متوفای سال 748هـ در "میزان الاعتدال" كه كتاب دیگری در "علم الرجال" به حساب می آید، در باره هشام می گوید: حافظه هشام در اواخر زندگی اش ضعیف شده بود.
بخاری در كتاب تفسیر خویش حدیثی را از عایشه نقل نموده، كه در آن می‌گوید:
هنگام نزول آیة "بل الساعه موعدهم والساعه ادهی وامر" كه جزء سوره "القمر" به حساب می آید، من "جاریه" ای بودم و بازی می‌كردم. فتح الباری، شرح صحیح البخاری، جلد8، صفحه486، المكتبه السلفیه، 1407هـ،ق، قاهره، مصر.
لفظ "جاریه" در زبان عرب به معنی دوشیزه آمده است.
كتاب های تفسیر و حدیث می گویند، كه این آیه هشت سال قبل از هجرت پیامبر به مدینه نازل شده است. اگر سن عایشه را هنگام نزول این آیت اقلاً ده ساله فرض كنیم، سن ایشان هنگام ازدواج باید در حدود بیست بوده باشد.
بر اساس روایت احمد بن حنبل، با در گذشت خدیجه بنت خویلد همسر نخستین پیامبر، زنی بنام خوله نزد پیامبر آمده و به پیامبر پیشنهاد نمود تا ازدواج نماید.
پیامبر پرسید چه كسی را برای این امر درذهن دارد؟ خوله گفت: تو می توانی با دختری شوهر نكرده و یا زنی كه قبلاً شوهر كرده است ازدواج نمائی. وقتی كه پیامبر هدف او از "دختر شوهر نكرده" و "زنی كه قبلاً‌ شوهر كرده است" را جویا شد، خوله در پاسخ بخش نخست این پرسش، نام عایشه را بر زبان آورد.

[رایکا]

نزول وحی در سال 610 میلادی تحقق پذیرفت.
دعوت پیامبر اسلام در سال 613 علنی شد.
نامزدی پیامبر -ص- و عائشه در سال 620 میلادی صورت گرفت.
هجرت پیامبر -ص- بسوی مدینه در سال 622 میلادی انجام یافت.
انتقال عایشه به خانه پیامبر -ص- در سال 623 و 624 میلادی صورت گرفت.
بر اساس روایت های معتبر تاریخی، "اسماء" خواهر بزرگ عائشه ده سال از او بزرگتر بوده است. "الامام الذهبی، سیر اعلام النبلاء، جلد2، صفحه 289، موسسه الرساله، بیروت، لبنان، 1992" و "ابن كثیر، البدایه والنهایه، جلد8، صفحه 371، دارالفكر العربی، الجیزه، مصر 1933". و كتاب های بسیار معتبر تاریخ گزارش می دهند كه اسماء در سال هفتاد و سوم هجری به عمر صد سالگی پدرود حیات گفت. "ابن كثیر، البدایه و النهایه، جلد8، صفحه372، دارالفكر العربی، الجیزه،‌ مصر 1933".
اگر اسماء در سال هفتاد و سوم هجری صد ساله بوده باشد، پس عمر او هنگام هجرت باید بیست و هفت و یا بیست و هشت بوده باشد. بر اساس این روایت تاریخی اگر عمر اسماء در اثنای هجرت بیست و هفت و یا بیست و هشت بوده باشد، عائشه در آن زمان باید هفده ساله و یا هجده ساله بوده باشد. اگر عائشه در سال اول و یا دوم هجری ازدواج نموده باشد، باید عمر ایشان در اثنای ازدواج هجده و یا بیست بوده باشد.
ابن هشام از اولین نگارندگان سیرت پیامبر معتقد است كه عائشه از نخستین پیروان محمد -ص- و از كسانی كه در سالهای نخست اسلام، ایمان آورده بودند، می باشد. "ابن هشام، السیره النبویه، جلد1، صفحه 234-227، مكتبه الریاض الحدیثه، الریاض، المملكه العربیه السعودیه".
برای پذیرش دینی باید كودكی حداقل بتواند راه برود و حرف بزند.
پس اگر عایشه در سال چهارم بعثت پیامبر سه ساله و یا پنج ساله بوده باشد، پس هنگام ازدواج باید حد اقل چهارده و یا شانزده ساله بوده باشد. ابن هشام می گوید كه عائشه بعد از هجده نفر ایمان آورده است. "ابن هشام، جلد1، صفحة271". بر مبنای این سخن ابن هشام سن عائشه هنگام ازدواج باید در حدود شانزده تا بیست سال بوده باشد.
براساس تاریخ ابن هشام وسخن ابن‌حجرعسقلانی،حضرت فاطمه -س- پنج سال بزرگتر از عایشه بوده است. اگر این سخن درست باشد، پس عمر عائشه هنگام ازدواج باید در حدود شانزده سال بوده باشد.
عایشه سالها قبل از خواستگاری پیامبر، نه تنها نامزد مرد دیگری بود كه حتی آماده ازدواج بوده است. این شخص جبیر فرزند مطعم نام داشت. به این معنی، كه هشت سال قبل از هجرت، در آن زمانی كه ابوبكرمی خواست به حبشه هجرت نماید، نزد مطعم رفت و گفت كه او می خواهد عائشه را كه در قید نامزدی فرزندش جبیر می باشد با فرزندش تزویج نماید، ولی مطعم به خاطر آنكه ابوبكر مسلمان شده بود، عقد نامزدی فرزندش را با عائشه فسخ نمود. از این روایت بر می آید كه حتی هشت سال قبل از نامزدی عائشه با پیامبر، عائشه آمادة ازدواج بوده است. ابن سعد در جلد هشتم طبقات خویش پیرامون این مسأله به تفصیل سخن گفته است.
اگر پیامبر -ص- در مورد ازدواج با عایشه مرتكب اشتباهی می شد، بدون شك دشمنان او سخت ازآن سوء استفاده كرده و از آن حربه ای برضد او می‌ساختند، ولی در هیچ جا و هیچ اثری چنین نشانی دیده نمی شود.بعلاوه هیچ گونه سند و مدرکی وجود ندارد که ثابت کند عایشه از ازدواج با پیغمبر-ص- ناراضی بوده است.
در ضمن در آن دوره ها چیزی به نام وثیقه تولد وجود
نداشت؛ تا تاریخ دقیق پیدایش افراد بر مبنای آن تعیین می شد. ما حادثه ای بزرگتر از پیدایش پیامبر -ص-در تاریخ اسلام نداریم. اما بازهم دیده می شود كه پیرامون همین حادثه بزرگ هم چندین روایت مختلف وجود دارد.
پس با در نظر داشتن تناقضاتی كه در روایات مربوط به تاریخ پیدایش عایشه وجود داشته است، چطور خواهیم توانست تا با جزمیت تمام حكم كنیم كه عایشه در این تاریخ و یا آن سال به دنیا آمده و یا در فلان سن ازدواج نموده است؟

[رایکا]

ابن سعد(در طبقات) به نقل ازعایشه روایت میکندکه پیامبر در شوال سال دهم بعثت وسه سال پیش ازهجرت درحالیکه عایشه شش ساله بود وی را به عقد خود در آورد. سپس در روز دوشنبه دوازدهم ربیع الاول به مدینه هجرت نمودند. و در 9 سالگی با عایشه ازدواج نمود.

بررسی روایت:
نخستین نکته ای که در همگی این روایتها و راویان آنها نهفته است این است که این روایتها خودشون از دو شبهه اساسی رنج میبرند:

راوی تمامی این روایتها خود عایشه یا خواهرزاده اش ابن عامره.

چطور ممکن است کودکی شش ساله تمامی این جزئیات را چنین دقیق و با تاریخ روشن در ذهنش حفظ کند؟!!آنجا که میگوید:

پیامبر در روز دوشنبه دوازدهم ربیع الاول به مدینه هجرت نمودند. و در شوال همان سال درست هشت ماه بعد با وی ازدواج کرد!

روایات مربوط به ازدواج عایشه تنها روایاتی هستند که سن دقیق یکی از همسران پیغمبر-ص- در آنها مشخص شده است.آنطور که در مسند احمد آمده ازدواج پیغمبر با عایشه با ازدواج ایشان با سوده تنها چند روز اختلاف داشته.چطور با اینکه هر دو ازدواج در یک زمان بودند سن یکی از همسران پیغمبر(عایشه) کاملا مشخصه و سن دیگری نامعلوم؟! ممکن است بعضی ها اینطور پاسخ بدهند که چون عایشه راوی این روایت است پس طبیعی است که سن خودش را بداند ولی سن دیگران را نه.
ولی با توجه به حسادتهای عایشه نسبت به دیگر زنان پیغمبر (که روایتهاش زیاد هستند) عایشه بی شک برای قیاس و به رخ کشیدن و ارضای حس برتری جویی هم که بوده باید جهت مقایسه هم که شده سن همسر دیگر –همزمان- را نیز روایت میکرده که مثلا من شش ساله و بودم و همسر دیگری مثلا 30 ساله .با این وجود هیچ جا عایشه اشاره ای به سن سوده و حتی باکره نبودنش نمیکند با آنکه درست در یک زمان به عقد پیغمبر در آمده بودند.

[رایکا]

در صحیح بخاری(کتاب نکاح) آمده که ابو بکر در پاسخ خواستگاری پیامبر از دخترش عایشه در پاسخ پیامبر میگوید که چنین چیزی شدنی نیست زیرا که من برادر شما هستم- اشاره به پیمان برادری ابوبکر با پیامبر!!
مشکلی که این روایت دارداین است که جریان خواستگاری آنطور که عایشه مدعی است پیش از هجرت پیامبر به مدینه و در مکه اتفاق افتاده!
اما پیمان برادری میان مسلمانان چنانکه پیامبر آنرا بست در مدینه و پس از هجرت از مکه به مدینه رخ داد!
چطور ممکن است که پیمان برادری که بعدا در مدینه بسته شده در اینجا و پیش از وقوع مورد استناد ابوبکر قرار بگیرد؟!
---------------------------------------------------------
در باب وفات عایشه برخی راویان آورده اند که عایشه در هفتاد سالگی و در سال 57 هجری فوت کرده البته این پایین ترین سنیه که برای وفات او در سال 57 ذکر شده.اگر همین بدترین حالت را هم در نطر بگیریم تناقضی فاحش بین این روایتها و آنچه عایشه روایت کرده میرسیم
در مستدرک حاکم آمده است که عایشه در زمان 3 خلیفه اول در صدور فتوا استقلال پیدا کرده بود!
اگر روایت خود عایشه را در مورد سنش بپذیریم که در هنگام فوت پیامبر 18 سال داشته چطور ممکن است زنی 18 ساله آنهم با حضور زنان دیگری چون ماریه قبطیه و ام سلمه و ... که هم بزرگتر از او و هم به گواهی تاریخ دانشمند تر بوده اند یا در حضور بانویی چون حضرت زهرا سلام الله علیها بتواند استقلال در قضاو فتوا دادن داشته باشه مگر اینکه سنش بسیار بیشتر از آن چیزی باشد که خودش گفته است.
از طرفی روایتهای خیلی زیادی هست که عایشه بدون واسطه از پیغمبر نقل میکند
فرض کنیم که همانطور که عایشه خودش گفته سنش موقع ازدواج 9 سال بوده و در آن زمان از فرط خرد سالی هنوز با اسباب بازهاش بازی میکرده. اما باز میبینیم روایتهای فقهی عایشه که مورد استناد اهل سنت است بسیار زیادند و لازمه اعتماد به آنها این است که عایشه از حالت کودکی خارج شده باشد یعنی حداقل 16 ساله باشد تا بتوان به گفته وی اعتماد کرد با این حساب آیا منطقی است که در عرض دو سال یعنی تا 18 ساله شدن بیش از 25000 حدیث از پیامبر شنیده باشد تازه آنهم فقط احادیث فقهی ؟!!
کتاب عقد الفرید:
وماتت عائشة فی أیام معاویة، وقد قاربت السبعین
کتاب بدء و التاریخ:
توفیت عائشة فی زمن معاویة و قد قاربت السبعین
عایشه در زمان معاویه در حالیکه سنش به 70 رسیده بود فوت کرد
معاویه در سال 60 هجری مرد.در کتاب مختصر تاریخ دمشق آمده است:
ماتت عائشة قبل معاویة بسنتین
یعنی عایشه 2 سال قبل از معاویه فوت کرد(یعنی در سال 58 هجری)
در نتیجه عایشه زمان ازدواج 14 ساله بوده است.