نكته شايان توجه ديگر آن است كه اثرپذيري از قرآن داراي درجات متفاوتي است و اين درجات وابسته به فراهم آمدن زمينه و شرايط اثرپذيري از قرآن است. كم نبودهاند كساني كه با شنيدن يا خواندن يك آيه بكلي دگرگون شدهاند و از مسيري كاملاً انحرافي به راه صواب آمده و در مسير صواب به قلههاي رفيع سعادت و معنويت رسيدهاند و (ره) صد ساله را يك شبه طي كردهاند.
فضيل بن عياض سارق مسلحي بود كه راه را بر مردم ميبست و اموال مردم را سرقت ميكرد دچار انحرافهاي ديگري نيز بود. ولي يك شب هنگامي كه به قصد گناه از پشت بامها ميگذشت صوت قرآن را از خانهاي شنيد لحظهاي گوش فرا داد شخصي اين آيه را تلاوت ميكرد الم يان للذين آمنوا آن تخشع قلوبهم لذكر الله و ما نزل من الحق
[6] آيا براي مؤمنان آن زمان فرا نرسيده است كه دلهاشان به خاطر ياد خدا و حقايقي كه از سوي او آمده خاشع شود. فضيل ناگهان به خود آمد فرياد زد آري آن زمان فرا رسيده است و از همان لحظه از كليه اعمال خلاف خويش توبه كرد و ديگر گرد گناه نگشت و از زاهدان و عارفان شد.
[7]
از سوي ديگر افراد فراواني را ميتوان يافت كه سالياني به تلاوت و انس با قرآن مشغولاند ولي نه تنها درجا زدهاند و به كمال و رشدي دست نيافتهاند بلكه بر كوري و دوري آنان افزوده شده است يكي از خلفاي بنيعباس به نام وليد بن يزيد به قرآن زد و تفأل اين آيه آمد «و استفتحوا و خاب كل جبّار عنيد»و ياري خواستند و هر ستمگر خودسري نوميد شد.
[8]
او از اين هشدار قرآن ناراحت شد، قرآن را در هم جويد و اشعاري در اهانت به قرآن خواند.
[9] از اين روست كه در روايات آمده است: «رب تال القرآن و القرآن يلعنه»چه سيار تلاوت كننده قرآن كه قرآن او را لعنت ميكند.
اينجاست كه اين سؤال مطرح ميشود كه راز اين تفاوتها كجاست. اگر قرآن روشنگر راه، شفابخش بيماريهاي قلبي و روحي، دگرگون كننده و رام كننده دلها است و با آن ميتوان به بالاترين مراحل قرب الهي رسيد پس چرا جمعي اينچنين با خواندن قرآن گمراهتر، دورتر و سنگدلتر ميشوند چرا اين نور براي جمعي ظلمت ميشود و اين هدايت گمراه كننده و اين موعظه سبب سنگدلي و اين حكمت زمينه جهل و ناداني ميشود چرا حتي برخي از مسلمانان و مؤمنان به قرآن همواره قرآن ميخوانند و درجا ميزنند. راز آن تحول آفريني و اين ركود چيست و چگونه و از چه راهي ميتوان از اين ركود و سقوط نجات يافت و با خواندن آيه و آياتي به آن تحول دروني نائل شد. چه كنيم تا با خواندن و شنيدن آيهاي رشدي محسوس در خود بيابيم و تحولي در خود ايجاد كنيم و انس با قرآن كه نور است ما را قرآني و نوراني كند؟ آنچه در پي ميآمد قدمهايي هر چند كوتاه در اين مسير و در پاسخ به اين سؤال اساسي است؟
[1] . مزمل / 5.
[2] . مستدرك الوسايل، ـ عزّوجلّ ـ 1، ص 287.
[3] . مستدرك الوسايل، ـ عزّوجلّ ـ 1، ص 287.
[4] . در روايات آمده است كه خواندن از روي قرآن در مقايسه با خواندن حفظي آن، از فضيلت بيشتري برخوردار است و دليل آن را كمال آفرين بودن نگاه كردن به قرآن دانسته است.
[5] . براي توضيح بيشتر، ر. ك: كتاب «كربلائي كاظم» از انتشارات مؤسسه در راه حق.
[6] . حديد / 16.
[7] . نمونههايي از تأثير و نفوذ قرآن تأليف كريمي جهرمي ص 161.
[8] . ابراهيم / 15.
[9] . منتخب التواريخ، ص 425. محمود رجبي- آشنايي با قرآن