اسلام , براى رساندن انسان به سعادت و كمال , در همه زمينه هاى مادى و معنوى , برنامه جامع و كامل دارد.
هندسه اخلاق , آدمى را به دقيق ترين و زيباترين شكل ترسيم نموده و پيروان خويش را به آراستن خود به ارزشهاى والاى اخلاقى فرا خوانده است . درهندسه اخلاق , تواضع , جايگاه ويژه اى دارد.
تواضع , دلها را نرم و دورترين اشخاص رابه انسان نزديك مى كند. فروتنى رمز ايجاد محبت , دوستى و عطوفت و پايه سربلنديهاست .
تواضع كشتزارى است كه در آن گلهاى زيبا و عطرآگين برادرى , صفا, مهر و محبت و بزرگوارى مى رويد وارجمندى و منزلت واقعى را به ارمغان مى آورد.
فروتنى , ثمره پرارج درخت دانش و آگاهى است . تواضع , پديد آورنده عظمت , قدرت , عزت , شرافت , كرامت و حريت انسانى است . نخل وجودانسان رااز طوفان نفس اماره و تندباد تكبر و غرور و نخوت مصون مى دارد.
فروتنى از صفات نيكو و پسنديده اى است كه از كانال آن فيوضات و درهاى رحمت الهى بر روى بندگانش باز مى شود و ضعف و زبونى را به قدرتى آميخته با نرمى بدل مى سازد.
تواضع , مقام والا وارجمند پيامبران و ريشه واساس هر سعادت و نيكبختى است .
انسان برخوردارازاين صفت , داراى موهبتى است پرارج كه هيچ فردى به آن رشك و حسد نبرد.
در يك كلام , فروتنى دژى است مستحكم و پرصلابت كه دشمن را ياراى نفوذ در آن نباشد و تاج افتخارى است كه بندگان مخلص خدا بر سر مى نهند. على ( ع ) دراين باره مى فرمايد:
واعتمداووضع التذلل على روسكم والقاءالتعزز تحت اقدامكم , و خلع التكبر من اعناقكم , واتخذواالتواضع مسلحه بينكم و بين عدوكم ابليس و جنوده ... 1
تاج افتخار فروتنى را بر سرهاى خويش نهيد و گردن كشى را در زير پاهاى خود بيفكنيد و زنجيراسارت تكبر رااز گردن هايتان فرود آريد وافتادگى و تواضع را همچون سنگرى تسخير ناپذير ميان خود و دشمن بشماريد, شيطان و سپاهيان او.
در فرهنگ اسلامى ,احترام وارزشى انسانها بر معيارهاوملاكهاى معنوى واصيل بنيان شده است .
ملاكهاى دروغين و ظاهرى همچون : پول , مقام , جاه , قدرت و...ارزش به حساب نيامده است .
ارزش انسان به مال و مقام و فرزند و قوم و قبيله و رنگ و نژاد نيست ,بلكه به تقوىوعمل صالح ودانش و بصيرت است .
فروتنى در برابر مردم , به هر ميزان از شائبه دخالت ملاكهاى پوچ و ضدارزشى به دور باشد, به همان ميزان پرارج تر و پسنديده تراست . برخوردارى ازاين فضيلت اخلاقى از همگان زيبنده است . ولى از عالمان و حوزويان , زيبنده تر .
مومنان پاك نهاد و صالح , طريق بندگى و ستودن خدا را در فروتنى مى بينند و رسيدن به سر منزل توحيد را جز با آرامش و تواضع ميسر نمى دانندازاين روى , درادامه مباحث :[ آداب واخلاق اهل علم] بر آن شديم كه درباره اين موضوع بحث كنيم.