آداب روزه داري

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

آداب روزه داري
روزه فقط امساک از اکل و شرب نيست، بلکه شرائطى ديگر هم همراه آن است، تعهد و مسؤوليتهاى انسان در برابر روزه، اين فريضه الهى زياد است.

روزه چهار گروه مقبول نيست
حضرت صادق(عليه السلام) فرمود: لا صيام لمن عصى الامام، و لا صيام لعبد آبق حتى يرجع، و لا صيام لامراة ناشزة حتى تتوب، و لا صيام لولد عاق حتى يبر، (1) روزه نيست‏براى کسى که امام و پيشواى خود را نافرمانى کند و از او اطاعت ننمايد، و صحيح نيست روزه عبد فرارى، تا مراجعت کند و به خدمت‏باز نگردد، و روزه زن ناشزه درست نمى‏باشد تا توبه کند و در اختيار همسرش قرار گيرد و همچنين روزه فرزند عاق شده پدر و مادر تا خوب نشود و اصلاح نگردد، مورد قبول قرار نمى‏گيرد، و روزه به حساب نمى‏آيد





بلى يکى از ابعاد سياسى اين حديث‏شريف، اطاعت و فرمانبرى پيروان و رهروان مسلمان از راهبر و پيشواى مذهبى است. فاطمه (سلام الله عليها) در آداب صائم سخن مى‏گويد
حضرت فاطمه (عليها السلام) سيده نسوان عالم در آداب روزه‏دار مى‏فرمايد: عن جعفر بن محمد عن آبائه عن فاطمه (عليهم السلام): «انها قالت: ما يصنع الصائم بصيامه اذا لم يصن لسانه و سمعه و بصره و جوارحه‏» (2) .
جعفر بن محمد (عليهما السلام) از آباء گرامش از فاطمه دخت گرام رسول الله (صلى الله عليهم اجمعين) روايت مى‏نمايد: که حضرت زهرا (عليها السلام) فرمود: صائم با روزه خويش کارى نکرده (يعنى حق روزه را ادا نکرده) هرگاه زبان و گوش و چشم و جوارحش را از (آنچه که بر آنها حرام است) حفظ نکرده باشد.
يعنى روزه يک مسماى واقعى از حفظ شکم از کل خوردنيها و نوشيدنيها و مبطلات ديگر و خلاصه‏اى از اجتناب از گناهان و معصيت‏خداوند مى‏باشد، زيرا روزه‏دار بدون پرهيز از تمامى محرمات روزه واقعى را در خويش تحقق نبخشيده است.

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

پنج ‏خصلت موجب افطار روزه و بطلان وضوء مى‏شود.
اگرچه امروز فقهاى عالى مقام اين موارد را مبطل روزه و وضوء نمى‏دانند زيرا کمتر کسى است در زمان ما و فرهنگ طاغوت زده و غرب زده ما از اين اوصاف رذيله بپرهيزد، آن خصال پنج گانه از بيان پيامبر گرامى اسلام چنين است: «خمس خصال يفطرن الصائم، و ينقضن الوضوء الکذب، و الغيبة و النميمة، و النظر بشهوة، و اليمين الکاذبة‏» (3)
پنج صفت است که روزه را باطل و وضوء را مى‏شکند، دروغ و غيبت و سخن چينى و نظر شهوت انگيز، و قسم دروغ.
اين اوصاف ذميمه براستى اثر معنوى و روحانى روزه و وضوء که يک عبادت است در اسلام خنثى مى‏کند، و اجر و ثواب روزه و وضوء را نابود مى‏نمايد.

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

کيفيت روزه دارى از صحف ادريس عليه السلام
درصحف ادريس (عليه السلام) است: «اذا دخلتم فى الصيام فطهروا نفوسکم من کل دنس و نجس و صوموا لله بقلوب خالصة صافية منزهة عن الافکار السيئة و الهواجس المنکرة فان الله سيحبس القلوب اللطخة و النيات المدخولة و مع صيام افواهکم من الماکل، فلتصم جوارحکم من الماثم فان الله لا يرضى منکم ان تصوموا من المطاعم فقط لکن من المناکير کلها و الفواحش باسرها» (4) حضرت ادريس پيامبر (عليه السلام) در صحف خويش فرمود: هرگاه وارد ماه صيام شديد، پس خويشتن را از هر پليدى و ناپاکى پاک سازيد، (درون خود را براى پذيرش عبادت ويژه خداوند پاکسازى نمائيد) و روزه بگيريد براى خداوند با قلبى خالص و نورانى و پاک از فکرهاى بد، و صداهاى نامفهوم و بى معنى و زشت، زيرا خداوند حبس مى‏نمايد دلهاى ناپاک و نيتهاى غير خالص شما را و دهنهاى شما نبايد فقط با امساک از خوردنيها صائم و روزه‏دار باشد. بلکه بايد جوارح شما از گناهان نيز روزه باشد (يعنى اعضاء شما هم بايد از معصيت‏خدا امساک نمايد) و همانا خداوند راضى نمى‏گردد و خشنود نمى‏شود از شما به اينکه فقط از خوردنيها پرهيز کنيد، بلکه از کل منکرات و زشتيها بايد پرهيز نمائيد تا آنجا که تغيير حالت پيدا

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

اثرات منفى غيبت و نمامى در روزه
امام رضا عليه السلام فرمود: «اجتنبوا الغيبة غيبة المؤمن، و احذرو النميمة، فانهما يفطران الصائم و لا غيبة الفاجر و شارب الخمر و اللاعب بالشطرنج و القمار» (5)
از غيبت مؤمن اجتناب کنيد، و از نمامى بپرهيزيد، براستى که غيبت و نمامى روزه صائم را باطل مى‏نمايد، (و اثرات و ثواب روزه را زايل مى‏گرداند)، ولى از فاجر و شارب الخمر و شطرنج‏باز و قمار باز غيبتى نيست، (يعنى آنان از خود هتک حرمت نموده‏اند،و آبرو از خويش برده‏اند).

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

روزه حجاب زبان و گوش و چشم از گناه است
از فقه الرضا (عليه السلام) روايت‏شده که حضرت رضا (عليه السلام) در رابطه با شرائط روزه و روزه‏دارى چنين فرمود: «و اعلم يرحمک الله ان الصوم حجاب ضربه الله عزوجل على الالسن و الاسماع و الابصار و سائر الجوارح لما له فى عادة من شره و طهارة تلک الحقيقة حتى يستر به من النار، و قد جعل الله على کل جارحة حقا للصيام فمن ادى حقها کان صائما و من ترک شيئا منها نقص من فضل صومه بحسب ما ترک منها» (6) .
بدان (اى روزه‏دار) خداى رحمتت کند، که براستى روزه ستر و حجابى است، که خداوند او را بر زبانها و گوشها و چشمها و سائر جوارح زده است، هرگاه معتاد بر زشتيها و شر و فساد باشند، (چون زبان و گوش و چشم و ساير جوارح هرگاه تحت کنترل دقيق ايمان و دين شخص باشند، از شر آنان کاملا در امان مى‏باشد) که طهارت (و حجاب صوم) بر اسماع و ابصار و غيره، او را از آتش جهنم مى‏پوشاند و حجابى محکم از آتش براى او خواهند شد. به تحقيق خداوند بر هر «آدم‏» خسته‏اى براى روزه گرفتن حقى مقرر فرموده است، پس اگر آن حق را اداء کند (و به خوبى حق روزه‏دارى را به جاى آورد) هرآينه صائم و روزه‏دار است، (يعنى به جاى آورده حق روزه را) و هر کس بعضى از آن شرايط را ترک نموده، از فضيلت و ثواب روزه‏اش به قدر و بحسب آنچه ترک کرده کاسته است.

------------ --------- --------- --------- ---
پى ‏نوشت‏ها:
1.وقايع الايام خيابانى، ص 432
2.بحار الانوار، ج 96، ص 295
3.نهج الفصاحه، حديث 1459
4.نقل از وقايع الايام خيابانى، ص 431
5.فقه الرضا (عليه السلام)
6.مستدرک الوسائل، نقل از وقايع الايام خيابانى، ص 432
7.روزه، درمان بيماريهاى روح و جسم ص 72