مسئله خواب در تفسير ماديون

[فاطمی*خادمه یوسف زهرا(س)*]

مادّى ها مى گويند: رؤيا چند علت مى تواند داشته باشد:

الف ـ ممكن است خواب ديدن و رؤيا نتيجه مستقيم كارهاى روزانه انسان باشد، يعنى آنچه براى انسان در روزهاى گذشته روى داده به هنگام خواب در مقابل فكرش مجسم گردد.

ب ـ ممكن است يك سلسله آرزوهاى بر آورده نشده باعث ديدن خواب هائى شود، همان طور كه شخص تشنه، آب در خواب مى بيند، و كسى كه در انتظار سفر كرده اى است آمدن او را از سفر به خواب مى بيند (و از قديم گفته اند: شتر در خواب بيند پنبه دانه!...).

ج ـ ممكن است ترس از چيزى باعث شود كه انسان خواب آن را ببيند، زيرا مكرر تجربه شده است، كسانى كه از دزد وحشت دارند، شب خواب دزد را مى بينند (ضرب المثل معروف «دور از شتر بخواب و خواب آشفته نبين» اشاره به همين حقيقت است).
«فرويد» و پيروان مكتب او يك نوع تفسير و تعبير مادّى ديگرى براى خواب دارند:

آنها طى مقدمات مشروحى، اظهار مى دارند: خواب و رؤيا عبارت است از: ارضاى تمايلات واپس زده و سركوفته اى كه هميشه با تغيير و تبديل هائى براى فريب «من» به عرصه خودآگاهى روى مى آورند.

توضيح اين كه: بعد از قبول اين مسأله كه روان آدمى مشتمل بر دو بخش است: «بخش آگاه» يعنى آنچه به تفكرات روزانه و معلومات ارادى و اختيارات انسان ارتباط دارد.

و «بخش ناآگاه» يعنى آنچه در ضمير باطن به صورت يك ميل ارضا نشده پنهان گرديده است.

مى گويند: بسيار مى شود اميالى كه ما داريم و به عللى نتوانسته ايم آنها را ارضا كنيم، و در ضمير باطن ما جاى گرفته اند، به هنگام خواب كه سيستم خود آگاه از كار مى افتد، براى يك نوع اشباع تخيلى به مرحله خودآگاه روى مى آورند.

گاهى بدون تغيير منعكس مى شوند، همانند عاشقى كه محبوب از دست رفته خود را در عالم خواب مشاهده مى كند.

و گاهى تغيير شكل داده و به صورت هاى مناسبى منعكس مى شوند، كه در اين صورت نياز به تعبير دارند.

بنابراين «رؤياها» هميشه مربوط به گذشته است، و از آينده هرگز خبر نمى دهد، تنها مى توانند وسيله خوبى براى خواندن «ضمير ناآگاه» باشند، و به همين جهت براى درمان بيمارى هاى روانى كه متكى به كشف ضمير ناآگاه است بسيار مى شود كه از خواب هاى بيمار كمك مى گيرند.

بعضى از دانشمندان غذاشناس، ميان «خواب و رؤيا» و «نيازهاى غذائى بدن» رابطه قائل هستند، و معتقدند: مثلاً اگر انسان در خواب ببيند از دندانش «خون» مى چكد، لابد ويتامين «ث» بدن او كم شده است!

و اگر در خواب ببيند موى سرش سفيد گشته، معلوم مى شود گرفتار كمبود ويتامين «ب» شده است!!. (1)


1. تفسیر نمونه، جلد9، صفحه 372.