*^^^*رجعـــت چيست؟*^^^*

[شكوه انتظار]

پيش از هر چيز،
بايد اصل «رجعت» را شناخت.
به همين جهت، جاي اين سؤال است که:

«رجعت چيست؟»

پاسخ:

رجعت بدين مفهوم است که:
امامان خاندان وحي و رسالت عليهم السلام و انبوهي از کساني که جهان را بدرود گفته اند،
بار ديگر پس از حضرت مهدي عليه السلام و پيش از شهادت او به خواست خدا و اراده ي حکيمانه او،
بدين جهان بازمي گردند و نخستين رجعت کننده امام حسين عليه السلام است و پس از آن وجود گرانمايه،
همه ي امامان اهل بيت عليهم السلام يکي پس از ديگري. اين
فشرده و عصاره ي بحث «رجعت».

در اين مورد، روايات بسياري رسيده است که شمار آنها از دهها روايت مي گذرد که اين روايات اصل «رجعت» و ابعاد و چگونگي آن را شرح مي دهد.

روزگاري سپري شده است که عقيده ي به «رجعت» گناهي نابخشودني و جنايتي غير قابل گذشت قلمداد گشته و مخالفان منحرف و
تندروي اين عقيده، به موافقان آن يورشهاي بي رحمانه برده و بر ضد اين عقيده تاخت و تازها نموده اند، به گونه اي که گويي با کفر و ماديگري مبارزه مي کنند.

اينک ما برآنيم تا اين انديشه را بر روي ميز تشريح قرار دهيم و از ابعاد و حقيقت آن آگاه شويم و آنگاه آن را به کتاب
خدا و سنت پيامبر و عقل عرضه داريم و بنگريم که ديدگاه قرآن و سنت و خرد سالم نسبت به اين عقيده چيست؟
آيا اين انديشه و عقيده چيزي است که در خور استهزاء و تاخت وتاز است يا نه؟

نکاتي که لازم است در اين بخش مورد بحث قرار گيرند عبارتند از:

1- زنده شدن مردگان در روز رستاخيز

2- آيا پيش از روز رستاخيز خداوند کسي را زنده نموده است؟

3- قرآن و مسأله ي رجعت

4- رجعت در آئينه ي روايات

5- چه کساني به دنيا باز مي گردند؟

[شكوه انتظار]

زنده شدن مردگان در روز رستاخيز
عقيده به رستاخيز و زنده شدن مردگان، اصل خدشه ناپذيري است که از اصول دين شمرده شده است و تصور نمي کنم هيچ فردي، مسلمان و
مؤمن به قرآن و اسلام باشد و آنگاه با وجود صدها آيه ي قرآن و صدها روايت و دلايل مسلم عقلي، باز هم به رستاخيز و مسأله ي
معاد ايمان نياورد.

ما اينک در انديشه ي طرح بحث «معاد» نيستيم بلکه تنها به نکات مهم و خدشه ناپذيري از آن براي ورود به بحث «رجعت» اشاره
مي کنيم:

1- واقعيت اين است که تمامي مسلمانان از هر مذهب و گروهي که باشند، در اين اصل، اتفاق نظر دارند که خداوند، تمامي
بندگان خويش را از آغاز تا فرجام گيتي، همه و همه، حتي جنينهاي سقط شده را، روز رستاخيز زنده مي سازد.

قرآن شريف در اين مورد مي فرمايد:

«و حشرنا هم فلم نغادر منهم أحدا.» [1] .

يعني: و همه را براي حسابرسي گرد مي آوريم و يک تن از ايشان را رها نخواهيم ساخت.

شايد بسياري از دين باوران و پيروان مذاهب نيز در اين اصل با مسلمانان هم عقيده و همگام باشند؛ چرا که زنده شدن مردگان
به فرمان خدا و اراده ي او در روز رستاخيز از ديدگاه مسلمانان قطعي و ترديدناپذير است و اگر ديگران آن را بعيد بشمارند هيچ مسلماني آن را نمي تواند دور از انتظار شمرده و بدان ترديد ورزد.

آري! مشرکان و ماديگران، برانگيخته شدن در روز رستاخيز و حساب و کتاب را انکار نموده و مي گويند:

«أاذا متنا کنا ترابا و عظاما أانا لمبعوثون.» [2] .

يعني: آيا هنگامي که ما مرديم و تبديل به خاک و استخوان شديم ما را زنده خواهند ساخت؟

ما در اينجا، در فکر پاسخ گفتن به اين پندار ماديگرايان نيستيم بلکه تنها اين سؤال را طرح مي کنيم که زنده شدن مردگان
در روز رستاخيز، يک اصل قطعي اسلامي است. اينک، آيا خداوند قبل از رستاخيز نيز کسي را زنده ساخته است؟

واقعيت اين است که: هر کس ايمان به معاد دارد و باور مي کند که خداوند در روز رستاخيز تمامي انسانها را زنده مي سازد،
بر چنين انسان باايماني، مشکل نيست که ايمان بدين واقعيت نيز بياورد که خداوند بر هر کاري تواناست و مي تواند برخي از
بندگانش را بيافريند همانگونه که بر آفرينش دگرباره ي همگي آنان در روز رستاخيز تواناست.

نه خرد و انديشه اين واقعيت را ناممکن مي شمارد و نه کتاب و سنت.

[1] سوره کهف، آيه 47.
[2] سوره صافات، آيه 16.

[شكوه انتظار]

قرآن و...
قرآن بيانگر اين واقعيت است که نه تنها احياي مردگان پيش از معاد ممکن است،
بلکه بارها انجام شده است.
اينک از آياتي که براي
منصفان بسنده است، نمونه هايي را مي آوريم و حق ستيزان هم که به بيان قرآن: هر آيه و معجزه اي که بنگرند،
بدان ايمان نمي
آورند:

«... و ان يروا کل آية لا يؤمنوا بها....» [1] .

نمونه آيات

1- قرآن در اين مورد مي فرمايد:

«... و اذ قلتم نفسا فادارأتم فيها و الله مخرج ما کنتم تکتمون، فقلنا اضربوه ببعضها کذلک يحيي الله الموتي و يريکم
آياته لعلکم تعقلون.» [1] .
يعني: و به ياد آوريد هنگامي را که کسي را کشتيد و درباره ي او با يکديگر به ستيزه برخاستيد در حالي که خدا آنچه را
پنهان مي کرديد آشکار ساخت. پس گفتيم پاره اي از آن را بر آن مقتول بزنيد، خدا مردگان را اينگونه زنده مي سازد و نشانه هاي
قدرت خويش را اينگونه به شما مي نماياند.
در آيه ي شريفه، روي سخن با بني اسرائيل است، چرا که يکي از آنان در زندگي خويش فردي از نزديکانش را کشت آنگاه پيکر او
را بر سر گروهي از گروههاي بني اسرائيل افکند و سپس همان قاتل فريبکار خودش آمد و خونخواهي نمود.
مردم از موسي پرسيدند که: «قاتل اين بنده ي خدا کيست که در مورد قاتل آن اختلاف مي کنند؟»
موسي فرمود گاوي را بکشند و با جزئي از اجزاي آن، مقتول را بزنند و آنگاه که به دستور آن حضرت عمل کردند مرده زنده شد و
قاتل خويش را معرفي کرد و بار ديگر از دنيا رفت.
قرآن پس از ترسيم اين داستان شنيدني مي فرمايد: «خداوند اينگونه مردگان را زنده مي سازد.»
از آيه ي شريفه، اين واقعيت دريافت مي گردد که خداوند، مقتول بني اسرائيل را در همين جهان و پيش از رستاخيز زنده ساخت.
اين نمونه اي از رجعت يا بازگشت به دنيا.

2- «ألم تر الي الذين خرجوا من ديارهم - و هم الوف - حذر الموت، فقال لهم الله:
موتوا ثم أحياهم، ان الله لذو فضل علي الناس و لکن أکثر الناس لا يشکرون.» [2] .
يعني: آيا آن هزاران تن را نديده اي که از بيم مرگ از خانه هاي خويش بيرون رفتند؟ سپس خدا به آنان گفت: بميريد! آنگاه
همه را زنده ساخته. خداوند به مردم نعمت مي دهد اما بيشتر مردم، سپاس نعمتهاي خدا را بجاي نمي آورند.
تفسير آيه:

اين آيه ي شريفه در مورد گروهي از بني اسرائيل سخن مي گويد. آنان دسته اي بودند که از بيماري کشنده طاعون که در
سرزمينشان پديدار شد، از آنجا گريختند. مفسران در شمار آنان بحث دارند برخي آنان را سه هزار نفر آمار مي دهند و برخي چهل
هزار نفر و برخي ديگر هفتاد هزار نفر....

اينان از وحشت بيماري طاعون، از شهر و ديار خويش گريختند اما خداوند همه ي آنان و چارپايانشان را کشت، پيکرهاي آنان از
هم گسيخت و اعضا و اندامهايشان متلاشي گشت.

روزي پيامبري از پيامبران خدا از کنار شهر و ديار و پيکرهاي متلاشي شده ي آنان مي گذشت که از خداي توانا درخواست کرد که
آنان را زنده سازد و خداوند همه را زنده ساخت، همانگونه که آيه ي شريفه اين مطلب را به صراحت بيان مي کند.



[1] سوره ي انعام، آيه ي 25 و سوره ي اعراف، آيه ي 146.

[شكوه انتظار]

3- «أو کالذي مر علي قرية و هي خاوية علي عروشها قال: أني يحيي هذه الله بعد موتها؟ فأماته الله مائة عام، ثم بعثه،
قال: کم لبثت؟ قال: لبثت يوما أو بعض يوم. قال: بل لبثت مائة عام، فانظر الي طعامک و شرابک لم يتنسه، و انظر الي حمارک و
لنجعلک آية للناس و انظر الي العظام کيف ننشزها ثم نکسوها لحما، فلما تبين له قال: أعلم أن الله علي کل شي ء قدير.»

يعني: يا به مانند آنکه - برخي از مفسرين گفتند مراد عزير بوده - به دهکده ای
گذر کرد که خراب و ويران شده بود، گفت: «به حيرتم که خدا چگونه باز اين مردگان را زنده خواهد کرد؟»
پس، خداوند او را ميراند و پس از صد سال او را برانگيخت و زنده ساخت و بدو فرمود که: «چند مدت درنگ کردي؟»
جواب داد: «يک روز يا پاره اي از يک روز.»
خداوند فرمود: «نه چنين است! بلکه صد سال است - که به خواب مرگ افتادي - نظر در طعام و شراب خود بنما - مفسرين گفتند که
طعامش انگور و انجير و شرابش آب انگور بود - که هنوز تغيير ننموده و الاغ خود را نيز بنگر تا احوال بر تو معلوم شود و ما تو
را حجت براي خلق قرار دهيم که امر بعثت را انکار نکنند و بنگر در استخوانهاي آن که چگونه درهمش پيوسته و گوشت بر آن
بپوشانيم.»

چون اين کار بر او روشن و آشکار گرديد گفت: «همانا اکنون به حقيقت و يقين مي دانم که خداوند بر هر چيز تواناست.»

تفسير آيه
منظور ما در اينجا تفسير کامل آيه ي شريفه نيست بلکه ترسيم نمونه هايي است که طبق تصريح قرآن خداوند برخي از بندگانش را
پيش از فرا رسيدن روز رستاخيز زنده ساخته و به اين دنبا بازگردانيده است.

طبق آيه ي شريفه، اين پيامبري از پيامبران خداست که بر شهر و دياري که خانه ها بر سر مردم فرو ريخته و از ساکنانش تهي
بوده گذر نموده است.

آنگاه پس از تماشاي استخوانهاي متلاشي شده از خود پرسيده است که:

«براستي خداوند چگونه اين مردگان را زنده خواهد ساخت؟»
خداوند خود او را به کام مرگ فرستاده و پس از صد سال او را زنده ساخته و ندايي از آسمان شنيده است ه: «هان! بگو چند وقت
است که خفته اي؟»
پاسخ داده است که: «يک روز يا پاره اي از روز.»
چرا که بامدادي از دنيا رفته بود و شامگاهي پس از يک صد سال بار ديگر لباس زندگي پوشيده بود به همين جهت پنداشته بود که
يک روز خفته است يا نصف روز.

[شكوه انتظار]

4- «و اذ قلتم يا موسي! لن نؤمن لک حتي نري الله جهرة.» [4] .
يعني: و آنگاه را که گفتيد: «اي موسي! ما تا هنگامي که خدا را به آشکار نبينيم به تو ايمان نمي آوريم.» و همچنانکه مي نگريستيد صاعقه شما را فرا گرفت. پس شما را پس از مردن، زنده ساختيم شايد سپاسگزار گرديد.
اين داستان در دو جاي از قرآن شريف آمده است، نخست در سوره «بقره» که ترجمه شده و ديگر در سوره ي «نساء» که مي فرمايد:
«فقالوا أرنا الله جهرة فأخذتهم الصاعقة بظلمهم.» [5] .

يعني: پس گفتند: (اي موسي) خدا را به آشکار به ما بنماي و - بخاطر اين سخن کفرآميزشان - صاعقه آنان را فراگرفت.

فشرده ي داستان اين است که: يهوديان به حضرت موسي عليه السلام گفتند: «ما به تو و رسالت تو ايمان نمي آوريم تا آنگاه که
خدا را بطور آشکار و به چشم خود ببينيم. از اين رو صاعقه آنان را گرفت در حالي که مي نگريستند.

آنگاه آنان را پس از مرگشان بار ديگر خداي جهان آفرين برانگيخت و هر هفتاد نفر زنده شدند و بار ديگر مدتي طولاني در اين
جهان زندگي کردند.

بدينسان اين آيه ي شريفه نشانگر گروهي است که مردند و بار ديگر خدا آنان را پيش از روز قيامت زندگي بخشيد.

5- «و رسولا الي بني اسرائيل اني قد جئتکم بآية من ربکم اني اخلق لکم من الطين کهيئة الطير، فأنفخ فيه فيکون طيرا باذن
الله و أبري ء الأکمه و الأبرص و احيي الموتي باذن الله....» [6] .
يعني: و او را به رسالت بسوي بني اسرائيل مي فرستد که او به آنان مي گويد: «من از جانب پروردگارتان آمده ام. من برايتان
از گل چيزي چون پرنده مي سازم و در آن مي دمم، پس به اذن خدا پرنده اي مي شود؛ و کور مادرزاد و برص گرفته را شفا مي بخشم و
به فرمان خدا مرده را زنده مي کنم....»
جريان حضرت عيسي عليه السلام و احياي مردگان بدست او در دو سوره از قرآن آمده است: نخست در سوره ي آل عمران - که ذکر شد
- و ديگر در سوره ي مائده، که مي فرمايد:

«و اذ تخلق من الطين کهيئة الطير باذني فتنفخ فيها فتکون طيرا باذني و تبري ء الأکمه و الأبرص باذني و اذ تخرج الموتي
باذني....» [7] .

يعني: و آنگاه که به فرمان من، از گل چيزي چون پرنده مي ساختي و در آن مي دميدي و به اذن من پرنده اي مي شد و کور
مادرزاد و پيسي گرفته را به اذن من شفا مي دادي و آنگاه که مردگان را به اذن من زنده مي ساختي....

در اين دو آيه ي شريفه، اين واقعيت آمده است که: حضرت عيسي عليه السلام مردگان را به اذن خدا و در پرتو قدرت او زنده مي
ساخت تا آنجا که در تاريخ آمده است که: «فرزند نوح عليه السلام، سام را با وجود گذشت قرنها از مردنش، زنده ساخت.»
به هر حال منظور از ترسيم اين آيات پنجگانه بيان اين واقعيت است که خداي جهان آفرين شماري از مردگان را به دعاي حضرت
عيسي عليه السلام پيش از فرارسيدن رستاخيز زنده ساخت.

[1] سوره ي بقره، آيه 73 و 72.

[2] سوره بقره، آيه 243.

[3] سوره ي بقره، آيه 259.

[4] سوره ي بقره، آيه 55.

[5] سوره نساء، آيه 153.

[6] سوره آل عمران، آيه 49.

[7] سوره مائده، آيه 110.

[8] بحارالانوار، ج 14، ص 233.

[شكوه انتظار]

اينک نگرشي بر روايات

رواياتي که بيانگر زنده شدن مردگان پيش از فرارسيدن رستاخيز باشد، بسيار است و بر سه بخش قابل تقسيم مي باشند:

1- انبوه رواياتي که از زنده شدن مردگان بدست پيامبران گذشته سخن مي گويد و اين دسته بسيار است.

2- دسته ي ديگر رواياتي است که تصريح مي کند که به دعاي خالصانه پيامبر صلي الله عليه و اله و سلم و به دست او مردگاني زنده شدند.

3- و رواياتي که نشانگر آن است که بر اثر دعاي برخي از امامان معصوم عليهم السلام برخي از مردگان زنده شدند،.

[شكوه انتظار]

قرآن و مسأله رجعت

هدف اصلي ما از آوردن آيات شريفه ي قرآن که از زنده شدن برخي از مردگان گزارش مي کند و نيز ترسيم دسته هاي روايات در اين مورد، اين است که زمينه ي طرح اين سؤال فراهم آيد که: «آيا در قرآن شريف بر مسأله ي رجعت دليل داريم؟»

پاسخ:

آري! در قرآن کريم آيات متعددي است که امامان اهل بيت عليهم السلام آنها را به مسأله ي رجعت تفسير کرده اند. و روشن است
که امامان معصوم عليهم السلام مترجمان و مفسران حقيقي وحي الهي هستند. قرآن در خانه ي آنان فرود آمده و صاحبان خانه از آنچه
در خانه است از همگان آگاهتر و داناترند.

پيش از فرود آمدن نمونه هايي از آيات قرآن در اين مورد، توجه شما خواننده ي گرامي را به اين نکته معطوف مي دارم که برخي
از دانشمندان معاصر، 76 آيه از آيات را که تأويل به رجعت شده است گرد آورده اند و اينها غير از انبوه روايات در اين مورد است که از آنها سخن خواهد آمد.

و اين مطلب هم شگفتي ندارد چرا که اصل رجعت از موضوعات عقيدتي است و طبيعي است که بر آن تأکيد شده باشد.

[شكوه انتظار]

نمونه هايي از آيات

1- «و يوم نحشر من کل امة فوجا.» [1] .
يعني: و آن روز که از هر امتي، گروهي از کساني را که آيات ما را دروغ انگاشتند محشور گردانيم.
از امام صادق عليه السلام روايات متعددي در تأويل اين آيه ي شريفه در مورد رجعت رسيده است؛ از جمله، اين روايت است که:
مردي به امام صادق عليه السلام گفت: «اهل سنت مي پندارند که اين آيه ي شريفه که مي فرمايد: «و يوم نحشر من کل امة فوجا.» در مورد روز قيامت است.»

امام صادق عليه السلام فرمود: «آيا خداوند در روز رستاخيز از هر امتي گروهي را محشور مي سازد و بقيه آنان را وامي گذارد؟ هرگز!
اين در مورد رجعت است که برخي را زنده مي سازد. اين آيه ي شريفه در مورد قيامت است که مي فرمايد:

«و حشرنا هم فلم نغادر منهم احدا.» [2] .
يعني: و همه آنان را گرد خواهيم آورد و هيچ يک را فروگذار نخواهيم کرد.
و نيز در مورد آيه ي شريفه «و يوم نحشر من کل امة فوجا.» فرمود
«همه ي انسانهاي باايماني که بناحق کشته شده باشند رجعت مي کنند و پس از آن از دنيا مي روند. رجعت براي مؤمنان خالص و نيز کافران محض است.» [3] .
ميان سيد اسماعيل حيمري شاعر حقگوي شيعه و «سوارالقاضي» در مجلس «منصور» خليفه ي عباسي، مناظره ظريفي درگرفت که خلاصه
اي از آن ترسيم مي گردد:
قاضي دستگاه خلافت با اشاره به سيد حميري به خليفه گفت: «اين مرد به رجعت معتقد است.»
سيد پاسخ داد: «اما در مورد گفتار قاضي: من به آنچه قرآن شريف بر آن رهنمون است ايمان دارم. و آن اين است که مي فرمايد:
«و يوم نحشر من کل امة فوجا.
و در آيه ي ديگري مي فرمايد:»
«و حشرناهم فلم نغادر منهم احدا.»

از اين دو آيه ي شريفه دريافت مي شود که دو حشر و زنده شدن هست، يکي از آن دو، عمومي و همگاني است و در روز رستاخيز است
و ديگري خصوصي که همان رجعت گروههايي باشد... که ما بر آن معتقديم.»
2- «انا لننصر رسلنا و الذين آمنوا في الحيوة الدنيا و يوم يقوم الأشهاد.» [4] .

يعني: ما پيام آوران خويش و ايمان آورندگان را در زندگي دنيا و در روز قيامت که شاهدان براي شهادت به پاي برمي خيزند، ياري مي کنيم.
از امام صادق عليه السلام در مورد اين آيه ي شريفه سؤال شده است که فرمود:
«بخداي سوگند که اين ياري رساني، در رجعت خواهد بود. آيا نمي داني که بيشتر پيامبران خدا در دنيا به پيروزي ظاهري نرسيده و به شهادت نائل آمدند، همينگونه امامان راستين؟
با اين بيان اين وعده پيروزي در هنگام رجعت خواهد بود.» .

3- «ربنا أمتنا اثنتين و أحييتنا اثنتين.» [6] .
يعني: پروردگارا! ما را دو بار ميراندي و دو بار زنده ساختي....
امام باقر عليه السلام فرمود:
«اين آيه ي شريفه مخصوص گروههايي است که پس از مرگ، بار ديگر به دنيا رجعت مي کنند.»
[7] .
و امام رضا عليه السلام فرمود: «اين آيه ي شريفه در مورد رجعت است.» [8] .
اين پرتويي از آيات شريفه که امامان اهل بيت عليهم السلام بوسيله ي آنها بر مسأله ي رجعت استدلال نموده اند. اين اصل رجعت بصورت سربسته و کلي است که در اين رابطه توضيحات لازم خواهد آمد.

[1] سوره نمل، آيه 83.

[2] سوره کهف، آيه 47.

[3] بحارالانوار، ج 52، ص 326 و تفسير برهان، ج 3، ص 310.

[4] سوره مؤمن، آيه 51.

[5] بحارالانوار، ج 53.

[6] سوره مؤمن، آيه 11.

[7] تفسير برهان، ج 4، ص 93، ح 2.

[8] مدرک سابق.

[شكوه انتظار]

رجعت در روايات


سؤال: «آيا در رواياتي دليلي براي رجعت هست؟»

جواب: آري! رواياتي که از رجعت سخن مي گويد بسيار است و بر دو بخش قابل تقسيم مي باشند:
1- رواياتي که به صراحت از رجعت سخن دارند.

2- زيارتهايي که بوسيله ي آنها، امامان راستين را زيارت مي کنيم. و نيز دعاهايي که در مناسبتهاي گوناگون خوانده مي شود
که از هر دسته مي توان بر مسأله ي رجعت استدلال کرد.

روايات، که دلالتشان روشن است. اما زيارتها و دعاها نيز بدان دليل که از ائمه ي معصومين عليهم السلام رسيده است، درست
همانند روايات است و داراي پيام.

براي نمونه:

1- مأمون خليفه ي عباسي از حضرت رضا عليه السلام پرسيد:
«يا اباالحسن! ما تقول في الرجعة؟»

يعني: در مورد رجعت چه مي فرماييد؟

امام عليه السلام فرمود:

«انها الحق، قد کانت في الامم السالفة و نطق بها القرآن و قد قال رسول الله صلي الله عليه و اله و سلم: يکون في هذه
الأمة کل ما کان في الأمم السالفة، حذو النعل بالنعل....» [1] .

يعني: رجعت درست است و در ميان امتهاي پيشين بوده است و قرآن از آن سخن گفته است. و پيامبر صلي الله عليه و اله و سلم
فرمود: «در اين امت، درست همه آنچه در امتهاي پيشين رخ داده است بي کم و کاست همانگونه رخ خواهد داد.»

2- امام صادق عليه السلام فرمود:

«أيام الله ثلاثة: يوم يقوم القائم و يوم الکرة (أي الرجعة) و يوم القيامة.» [2] .

يعني: روزهاي خدا سه روز است:

روز قيام قائم،

روز رجعت،

و روز رستاخيز.

[1] بحارالانورا، ج 53، ص 59 و ج 25، ص 135 و عيون اخبارالرضا عليه السلام، ج 2، ص 201، باب
46.

[2] بحارالانوار، ج 53، ص 63 و منتخب البصائر، ص 18.

[شكوه انتظار]

چه کساني رجعت خواهند کرد؟

پس از اينکه در پرتو قرآن و روايات و عقل ثابت گرديد که:
«رجعت يک واقعيت ترديدناپذير قرآني و اسلامي و عقلي است.» اينک جاي
اين سؤال است که:
«چه کساني رجعت خواهند کرد؟»
پاسخ اين است که: منظور از رجعت عبارت است از:
1- بازگشت امامان معصوم عليهم السلام به دنيا، به اراده ي حکيمانه ي خدا.

2- زنده شدن برخي از مردگان به اراده ي خدا و خروج آنان از قبر به هنگامه ي ظهور

امام مهدي عليه السلام.
در مورد بازگشت برخي از مردگان به زندگي دنيا در بحث گذشته اندکي گفتگو شد.
1- امام صادق عليه السلام فرمود:
«... ان الرجعة ليست بعامة و هي خاصة، لا يرجع الي الدنيا الا من محض الايمان محضا، أو محض الکفر محضا.»1

يعين: رجعت براي همه ي مردم نيست، بلکه براي گروههايي خاص است: مؤمنان خالص و کافران محض.
2- مفضل آورده است که در حضور امام صادق عليه السلام از قائم آل محمد صلي الله عليه و اله و سلم و اصحاب او که در
انتظارش از دنيا مي روند سخن به ميان آمد، آن حضرت فرمود:

«اذ قام اتي المؤمن في قبره، فيقال له: يا هذا! انه قد ظهر صاحبک، فان تشأ أن تلحق به فالحق و ان تشأ أن تقيم في کرامة ربک فأقم.» [2] .
يعني: هنگامي که قائم قيام کند فرستاده اي کنار قبر مؤمن مي آيد و به او مي گويد: «هان اي بنده ي خدا! امام تو قيام کرده است.
اگر مي خواهي به او بپيوندي بپا خيز و اگر نمي خواهي و بر آن هستي که همچنان در جوار رحمت پروردگارت اقامت گزيني،
همينجا اقامت کن.»

3- و نيز امامان اهل بيت عليهم السلام شيعيان خويش را دستور به دعا و نيايش به بارگاه خدا مي داند تا از خدا بخواهند که آنان را پس از ظهور حضرت مهدي عليه السلام به دنيا بازگشت دهد، تا آن روزگار مبارک و پرشکوه حکومت او را درک نمايند.
آنان به پيروان خويش دعاهاي ارزنده و پرمحتوايي را براي اين خواسته ي مخصوص مي آموختند که براي نمونه به فرازهايي از
آنها که اشاره به رجعت و بازگشت برخي از مردگان به دنيا در عصر ظهور دارد، مي نگريم

1- امام صادق عليه السلام در دعاي عهد که از آن گرامي روايت شده است مي فرمايد:

«... اللهم ان حال بيني و بينه (أي الامام المهدي) الموت - الذي جعلته علي عبادک حتما مقضيا - فأخرجني من قبري مؤتزرا
کفني، شاهرا سيفي، مجردا قناتي! ملبيا دعوة الداعي....» [3] .

يعني: بارخدايا! اگر ميان من و او، قانون مرگ که آن را بر بندگانت مقرر داشتي حائل شد، مرا از قبرم بيرون آور در حالي
که کفن خود را بر کمر بسته و با شمشيراز نيام کشيده و نيز، برافراشته در شهر و بيابان لبيک گوي او باشم.
2- و نيز در زيارت حضرت هادي و حضرت عسکري عليهم السلام است که:

«... و ان حال بيني و بين لقائه الموت الذي جعلته علي عبادک حتما و أقدرت به علي خليقتک رغما - فابعثني عند خروجه ظاهرا
من حفرتي، مؤتزرا کفني - حتي أجاهد بين يديه، في الصف الذي أثنيت علي أهله في کتابک، فقلت: «کأنهم بنيان مرصوص.» 4

اللهم! اني ادين بالرجعة، بين يدي صاحب هذه البقعة....» [5] .

يعني: و اگر ميان من و امام مهدي عليه السلام و ظهور و ديدارش، قانون مرگ که آن را بصورت يک اصل تخلف ناپذير طبيعي بر
بندگان مقرر و برخلاف ميلشان بر آنها مسلط ساختي، حائل شد از بارگاهت مي خواهم که مرا به هنگام ظهور او از آرامگاهم در حالي
که کفن خويش را بر شانه و کمر، بسته ام برانگيزي، تا پيشاروي ياران آن حضرت جهاد کنم و از طلايه داران سپاهي باشم که آنان را
در کتاب آسماني ات ستودي و همانند ديواري خواندي که اجزايش را با سرب به هم پيوند داده باشند، مي جنگند.
بارخدايا! من در برابر صاحب اين قبر مقدس و مکان پرشکوه، به عقيده ي رجعت ملتزم مي شوم.
3- و نيز در زيارت امام مهدي عليه السلام مي خوانيم که:
«... و ان أدرکني الموت قبل ظهورک، فأتوسل بک الي الله سبحانه أن يصلي علي محمد و آل محمد و أن يجعل لي کرة في ظهورک و
رجعة في أيامک....»
يعني: سالار من! اگر مرگ، پيش از ظهور شما، مرا دريابد به شما توسل جسته و شما را به بارگاه خدا مي برم که بر محمد و
خاندانش درود فرستد. و بار ديگر ما را در عصر ظهور و حکومت عادلانه و شکوهبار شما به دنيا بازگشت دهد....
اينها برخي از رواياتي است که پيرامون رجعت و بازگشت برخي از مردگان، در عصر ظهور وارد شده است.

[1] بحارالانوار، ج 53، ص 39 و منتخب البصائر، ص 24.

[2] حق اليقين شبر، ج 2، ص 14 و بحارالانوار، ج 53، ص 91.

[3] بحارالانوار، ج 53، ص 96.

[4] سوره صف، آيه 4.

[5] بحارالانوار، ج 102، ص 103.