ماهواره ، ماری خوش خط و خال
به دلایل گوناگون، عده زیادی در کشور ما به ماهواره روی آوردهاند اخیراً در بعضی از کانالهای ماهوارهای سریالهایی به نمایش درمیآیند که عدهای معتقدند محتوای آنها با روح و طبیعت خانواده ایرانی در تعارض آشکارند. پرسش این است: آیا این سریالها بر خانواده و اعضای آن تأثیر دارند؟ چگونه؟ در پاسخ باید گفت بله، این سریالها بر خانوادهها و اعضای آنها تأثیر میگذارند. به بعضی از سازوکارهای تأثیرگذاری آنها اشاره میشود.
1- همذاتپنداری
یکی از اصول عمده در ساخت سریال همانندسازی بیننده با شخصیت های مورد علاقهاش در آنهاست. منظور از همانندسازی پذیرش و درونی سازی رفتار و اعمال شخصیت و سپس، رفتار کردن مثل آن همان در دنیای واقعی است. در این همذاتپنداری فرض میشود که بیننده موجودی است که صرفاً به رفتارهای هنرپیشه یا قهرمانان پاسخهای انفعالی میدهد. این موضوع البته با توجه به دیدگاههای تازهتر که آدمی را موجودی فعال در کسب و پردازش اطلاعات و دادهها میداند، محل تردید است، به خصوص در موارد مرتبط با مسائل اخلاقی. بنابراین، شاید صرف همذاتپنداری نتواند توجیه مناسبی برای اثرپذیری از محتوای اخلاقی یا غیراخلاقی سریالهای ماهوارهای باشد. اما همه ما می دانیم که این طریق نیز بسیار موثر است.
اگرچه اکثر مردم این باور کلی را دارند که رفتارهای موجود در سریالهای ماهوارهای غیراخلاقی است، تکرار آنها در رسانه، سرانجام نگرش به آنها را تغییر میدهد و افراد به تدریج، به این رفتارها نگرش مثبتتری پیدا میکنند
2- الگوگیری
الگوگیری از نظریه یادگیری اجتماعی یا یادگیری مشاهدهای سرچشمه میگیرد. طبق الگوگیری، در رسانهها رفتار یا عملی را مشاهده میکنیم و سپس، با توجه به پیامدهایش همان رفتار یا حتی رفتاری شدیدتر را در همان زمینه انجام میدهیم. برای این کار شرایط و لوازمی باید فراهم شود، یعنی الگوگیری طی مراحلی انجام میگیرد. ابتدا باید به رفتار کسی که میخواهیم از او الگو بگیریم توجه کنیم. در مرحله دوم، باید آن رفتار را در ذهن رمزگذاری و در حافظه ذخیره کنیم و سپس، در مراحل بعد، آن را انجام بدهیم. البته الگو گیری از رفتار به عوامل زیادی بستگی دارد که از بین آنها میتوان به عوامل انگیزشی و محیطی اشاره کرد. بنابراین، در نظریه مذکور، برای آنکه از رفتاری که در سریالی مشاهده شده تقلید شود باید محیط مساعدی وجود داشته باشد، یعنی عوامل محیطی در این باره نقش آشکارساز مهمی دارند. بنابراین باید دید چه عوامل محیطیای وجود دارد که اجازه میدهد رفتار مشاهده شده عملی شود. مثلا گاه دیده شده که نقش های منفی با وجود منفی بودنشان باز هم به نوعی در سریال ها به نتایج خوبی می رسند و یا از محبوبیتی خاص برخوردار می شوند .