سعى و تلاش

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

سعى و تلاش


بدون شک انسانها از نظر استعدادها و مواهب خدادادى با هم متفاوت‏اند؛ ولى با این حال، آنچه پایه اصلى پیروزیها را تشکیل مى‏دهد، تلاش و سعى و کوشش آدمى است. آنها که سخت‏کوش‏ترند، پیروزترند و آنها که تنبل‏تر و کم تلاش‏ترند، محروم‏ترند.(۳۲)

از این رو، قرآن بهره انسان را متناسب با سعى او مى‏شمرد و صریحاً مى‏گوید: «وَ أَنْ لَیْسَ لِلْإِنْسانِ إِلاَّ ما سَعى‏»؛
«و اینکه براى انسان بهره‏اى جز سعى و تلاش او نیست.»

در روایات اسلامى نیز، فوق العاده به مسئله تلاش و کوشش براى کسب روزى اهمیت داده شده است؛ تا آنجا که امام صادق‏علیه السلام مى‏فرماید: «لَا تَکْسَلُوا فِی طَلَبِ مَعَایِشِکُمْ فَإِنَّ آبَاءَنَا کَانُوا یَرْکُضُونَ فِیهَا وَ یَطْلُبُونَهَا؛ در تحصیل روزى تنبلى نکنید؛ زیرا پدران ما در این راه مى‏دویدند و آن را طلب مى‏کردند.»

و نیز از همان امام بزرگوار مى‏خوانیم: «الْکَادُّ عَلَى عِیَالِهِ کَالْمُجَاهِدِ فِی سَبِیلِ اللَّهِ؛ کسى که براى [روزى ]خانواده خود تلاش مى‏کند، مانند مجاهد در راه خداست.»

و پیامبر اکرم ‏صلى الله علیه وآله طلب روزى حلال را پس از اداى واجبات اولیه، واجب مى‏شمارد:
«طَلَبُ الْحلال فَرِیضَةٌ بَعْدَ الْفَرِیضَةِ.»

بى‏کلید این در گشادن راه نیست
بى‏طلب نان سنت الله نیست
گر تو بنشینى به چاهى اندرون
رزق کى آید برت اى ذو فنون

لذا به همین خاطر است که مى‏بینیم پیامبر اکرم ‏صلى الله علیه وآله آن چند نفر صحابى را که گوشه‏نشینى اختیار کرده بودند و ترک کار و کوشش براى کسب روزى، به شدت مورد ملامت و سرزنش قرار مى‏دهند و مى‏فرمایند: «لَا رَهْبَانِیَّةَ فِی الْإِسْلَامِ تَزَوَّجُوا فَإِنِّی مُکَاثِرٌ بِکُمُ الْأُمَمَ؛ رهبانیّت در اسلام نیست. زن بگیرید! من به فزونى عدد شما بر ملتهاى دیگر مباهات مى‏کنم.»
و سرانجام جلال الدین مولوى افکار و گفتار خامى که برخاسته از سستى و تنبلى افراد براى کسب روزى است، همچون این افکار: خدایى که جان داده است، نان خواهد داد؛ کسى که بى‏نیازى و پیروزى بجوید، لقمه نان هم به سراغش خواهد آمد؛ همه حیوانات و درندگان بدون کسب و زحمت، روزى خود را مى‏خورند.

جمله را رزاق روزى مى‏دهد
قسمت هر یک به پیشش مى‏نهد
مورد تمسخر و ریشخند قرار مى‏دهد و این‏گونه در صدد پاسخ آنها بر مى‏آید:

راه روزى کسب و رنج است و تعب
هر کسى را پیشه‏اى داد و طلب‏
اُطْلُبُوا الاَرْزَاقَ مِنْ اَسْبَابِهَا
اُدْخُلُوا الاَبْیَاتَ مِنْ اَبْوَابِهَا