رسول اکرم صلی الله علیه وآله در ایام خردسالی که نزد مادر رضاعی خود، حلیمه ی سعدیه بود، روزی به او گفت: مادر، برادرهای من روزها کجا می روند که مرا تنها می گذارند؟ حلیمه پاسخ داد: آنان می روند شترها را بچرانند، چون اگر شترها سیر نشوند، ما نمی توانیم از شیر آنها استفاده کنیم. این کودک خردسال پس از مکثی گفت: مادر در حق من انصاف روا نداشتی! پرسید: چرا عزیزم؟ گفت این درست نیست که من زیر سایه باشم و برادرهای من در زیر آفتاب دنبال شترها و آن گاه من (بدون زحمت) از دست رنج آنها استفاده نمایم!
در احادیث، بیکاری به شدت مذمت شده و از شغل و حرفه داشتن و زحمت روزی کشیدن تمجید شده است.
رسول اکرم صلی الله علیه وآله می فرماید:«انّ الله یبعض العبد الصّحیح الفارغ»(3) خداوند دشمن بنده ای است که بدنش سالم است و کاری ندارد.
رسول اکرم صلی الله علیه وآله وقتی کسی را می دید و از او و جوانی و سلامت جسم او خوشش می آمد، می فرمود: «هل له حرفةٌ؟ فان قالوا: لا قال: سَقَطَ من عینی»؛ آیا این مرد دارای شغل و هنر و حرفه ای است؟ اگر می گفتند نه، می فرمود: از چشم من افتاد.
نیز آن حضرت دو نعمت را ذکر می کند که بسیاری از مردم از آن خوب استفاده نمی کنند و مغبون می شوند: صحت بدن و فراغ بال. شاید بتوان این دو نعمت را آسایش روان و جسم تعبیر نمود که بسیاری از افراد بویژه در سنین جوانی که از این دو نعمت برخوردارند قدر آن را نداشته و استفاده لازم را نمی کنند .
امام علی علیه السلام بیکاری را مفسده انگیز می داند(4) ، چرا که در زمان بیکاری ذهن و تخیلات افراد به ناکجاآبادی می رود که نتیجه اش نامعلوم است . بسیاری از بیماری های روحی و افکار پریشان در افرادی به وجود می آید که برنامه مشخصی در زندگی روزانه خود ندارند و صبح را با بی هدفی شب می کنند.
پاورقی ها:
1- سوره ی اعراف، آیه ی 10.
2- تحف العقول، ص 37.
3- میزان الحکمه باب فرغ.
4- ارشاد مفید، ج 1، ص 289.