در این مقاله بر آن هستیم كه به نحو بسیار اجمالی سیمای خدا در اندیشه، اندیشمندان مسلمان را بیان كنیم؛ لذا از این مقاله كوتاه نباید انتظار ورود، در جزئیات این بحث را داشت؛ چرا كه تحقیق این موضوع باعنایت به جزئیات آن، می تواند موضوع كتابی حجیم باشد لذا ما در این مقاله فقط به صورت كلی سیمای خدا را در اندیشه متكلمان، حكما، عرفا و اهل بیت(ع) به نمایش خواهیم گذاشت.
سیمای خدا در اندیشه متكلمان اسلامی:
متكلمان اسلامی- اعم از شیعه و سنی- تا چند قرن قبل بر این عقیده بودند كه همه موجودات عالم(ما سوی الله) مادی و حادث زمانی بوده و دارای سابقه عدم زمانی هستند؛ یعنی زمانی بود كه مخلوقات نبودند، و زمانی بود كه خدا بود و مخلوقی نداشت. بر این اساس متكلمین اسلامی، تنها موجود مجرد از ماده را خدا می دانستند و معتقد بودند كه روح و ملائك و عرش و كرسی و ... همگی موجوداتی مادی و جسمانی هستند و تنها تفاوت آنها با موجودات مادی محسوس این است كه آنها موجوداتی نامحسوس و دارای جسم لطیفند؛ لذا با حس اداراك نمی شوند. متكلمین اسلامی با اتكاء به این مبنای فكری براهینی برای اثبات خدا اقامه كرده اند كه معروفترین آنها عبارتند از برهان حدوث و برهان نظم؛ بنابراین با توجه به خدایی كه این دو برهان اثبات می كند می توان سیمای خدا را در اندیشه متكلمین اسلامی، به دست آورد.
تقریر برهان حدوث به زبان ساده:
متكلمین گفته اند: موجودات عالم(ما سوی الله) متغیرند و هر متغیری حادث زمانی است. پس موجودات عالم حادث زمانی هستند؛ (زمانی بود كه نبودند) و هر حادثی نیازمند به مُحدِث (پدیدآورنده) است تا آن را به وجود آورد؛ پس عالم محدثی دارد و این محدث همان خداست.
در بیان تمثیلی این برهان نیز گفته شده است همان طور كه هر بنایی، محتاج بنا و هر مصنوعی محتاج صانع است، بنای این عالم نیز محتاج، به سازنده و پدید آورنده است.