تفاوت آری، تبعیض هرگز
تبعیض و تفاوت دو واژه نزدیک، ولی متفاوت است.
تبعیض بدین معناست که درمیان افراد هم پایه و همسان، بی دلیل فرد یا افرادی را برتر به شمار آوریم، ولی تفاوت عبارت است از برتری شایستگان.
در سیره تربیتی امام کاظم(ع) تبعیض ممنوع و تفاوت مجاز شمرده شده است.
تبعیض میان فرزندان بذر کینه و اختلاف و بدبینی به والدین را در دل کودکان می پراکند. امام کاظم(ع) از پدرانش چنین نقل می کند: مردی یکی از دو فرزندش را بوسید و دیگری را رها کرد. رسول خدا(ص) با ناراحتی فرمود: چرا بین آنها به مساوات رفتار نمی کنی؟
تفاوت نهادن میان فرزندان امری بسیارظریف و حساس است و نیاز به کمال دقت و ظرافت دارد؛ زیرا ممکن است فرزندان آن را تبعیض پندارند.
پس والدین به موارد زیر دقت داشته باشند:
امام هفتم(ع) در مواردی حضرت رضا(ع) را بر دیگران ترجیح می داد، او را الگوی دیگر فرزندان معرفی می کرد و وجه برتری اش را آشکار می ساخت.
اسحاق بن موسی(ع) می گوید: امام کاظم(ع)به فرزندانش می فرمود: «برادرتان علی(ع) دانشمند آل محمد(ص) است، درباره دینتان از او بپرسید و آنچه بیان می کند، به خاطر بسپارید.
تبعیض جنسیتی یا تبعیض میان فرزندان ازجمله عوامل آسیب‌زای قوه خلاقیت است.
1- هنگام تفاوت نهادن میان فرزندان، به گونه ای رفتار کنند که کسی آن را تبعیض به شمار نیاورد. 2- دقت کنند که سبب برتری فرزندی که برتر می شمارند، کاملا آشکار باشد.که در این صورت نیز عنوان کردن آن باید با احتیاط صورت گیرد. 3- درصورت امکان، امتیاز فرزند برتر را، با عباراتی سازنده، بیان کنند.
بسیاری از والدین آگاهانه یا ناآگاهانه با اعمال تبعیض میان فرزندان موجب اختلاف بین آنان و دلسردی از زندگی می‌شوند. تبعیض در برخورد با خطاها و اشتباهات فرزندان موجب سلب اعتماد به نفس در آنان می‌شود.
تاکید بسیار بر جنسیت کودک و تمایز قائل شدن زیاد میان دختر و پسر، یکی از موانع مهم رشد خلاقیت کودکان در برخی خانواده‌هاست. رفتارهای ناسنجیده، غیردقیق و تبعیض‌آمیز والدین در میان کودکانشان، خواسته و یا ناخواسته هم به صورت فعال و هم به صورت منفعل در عکسالعملها و رفتارهای فرزندان‌شان تأثیر میگذارد. یکی دیگر از عواملی که باعث برانگیختن حسادت در فرزندان می‌شود، رفتار تبعیض‌آمیز والدین است. از این رو، اسلام به برقراری عدالت بین فرزندان توصیه میکند. با تولد نوزاد جدید در خانواده، فرزند اول که محبوب همگان بود، دچار نوعی حسادت می‌شود. او فکر میکند با ورود فردی دیگر جایگاهش را از دست داده است .
والدین هوشیار باید در این مواقع با توجه بیشتر به فرزند بزرگتر، این مشکل را برطرف کنند. او را به تنهایی به پارک یا هر مکان تفریحی دیگر ببرد و با رفتار و سخنان مناسب به او بفهمانیم که رسیدگی بیشتر به فرزند دوم تنها به این دلیل است که او کوچک و ناتوان بوده و از عهدهی کارهایش بر نمیآید. دادن مسئولیتهای کوچک نوزاد به فرزند اول می‌تواند از حسادتش کاسته می‌شود.
در ادامه نیاز میرود تا به پیامدهای
رفتارهای تبعیض‌آمیز والدین نسبت به فرزندان اشاره داریم:
1ـ کینه‌توزی و انتقام:
توجه والدین به یکی از فرزندان باعث می‌شود که یکی، نسبت به دیگری و والدینش تنفر و کینه پیدا کرده و در صدد انتقامجویی برآید لذا تبدیل به شخصی خشمگین و عصبانی می‌شود که در پی بهانه است. فرد خشمناک بر اثر رفتارهای ناپسند و ناهنجار، از جامعه طرد شده و به فردی گوشهگیر و منزوی تبدیل می‌شود.
2ـ عدم اعتماد به نفس:
اعتماد به نفس مهمترین حالت عاطفی برای رشد کامل شخصیت است اگر فرزندی در دوران کودکی موفق به کسب آن نشود، اعتماد به نفس جای خود را به حس حقارت و سرخوردگی میدهد.تبعیض بین فرزندان از طرف والدین حس ناتوانی و عدم اعتماد به نفس را در فرزند به وجود میآورد و به کلی ناامید و مأیوس می‌شود.
تبعیض در بین فرزندان از طرف والدین باعث می‌شود که فرزند احساس کند، پدر و مادرش او را دوست ندارند. از این لحاظ سعی میکند زیاد همراه والدین خود نباشد تا کمتر دیده شود
3ـ ایجاد فاصله:
تبعیض در بین فرزندان از طرف والدین باعث می‌شود که فرزند احساس کند، پدر و مادرش او را دوست ندارند. از این لحاظ سعی میکند زیاد همراه والدین خود نباشد تا کمتر دیده شود و مورد سرزنش قرار نگیرد و هر روز فاصله او با والدینش بیشتر می‌شود. بنابراین فرزند برای یافتن پناهگاه برای محبت و دوستی جایی غیر از خانواده و والدین را جستجو میکند والدین باید آگاه باشند که ایجاد فاصله آنان و فرزندان‌شان با وجود این که زیر یک چت و در یک خانه هستند، چه اثرات منفی برای فرزندان آنان دارد. پس نباید اجازه هیچگونه فاصلهای را بدهند و دوستان خوبی برای فرزندان‌شان باشند.
منبع: بانک اطلاعات نشریات کشور- اندیشه نو- روز نامه راه نجات
گردآوری: فهیمه کهتری
نقل قول
