پايدارى در راه خدا
پايدارى و استقامت بر اين عقيده كه خداى تعالى، پروردگار عالم است، عبارت است از: پذيرفتن احكام خدا و اطاعت از فرمان حضرت بارى تعالى؛ پس اگر بعضى از فرمانهاى حق را گردن نهد و بعضى را نپذيرد، پايدارى نكرده و عمل بر طبق اقرار خود ننموده است؛ مثلاً اگر نبوت را انكار بنمايد، پايدارى بر اقرار خويش ننموده و نيز چنين است اگر پيامبر را بپرذيرد و وصى آن حضرت را نپذيرد، و هم چنين، بايد تمام ائمه طاهرين را قبول كند، هر كدام را نپذيرفت، استقامت بر گفته خود نكرده است.
امام صادق - عليه السلام - در تفسير اين آيه فرمود:
استقاموا على الائمة واحداً بعد واحد؛
به امامت هر يك از ائمه - عليهم السلام - يكى بعد از ديگرى معتقد باشد و فرمان ايشان را گردن نهد.
پس كسانى كه اميرمؤمنان - عليه السلام - را پذيرفتند و ديگران را كنار گذارند، استقامت نكردند. كسانى كه فقط تا امام سجاد - عليه السلام - را پذيرفتند، آن گاه از راه راست منحرف شدند، پايدارى نكردند، كسانى كه تا امام صادق - عليه السلام - را قبول كردند، استقامت نكردند؛ پس كسى كه استقامت كرد كه راه خدا را تا آخر بپيمايد تك تك اوامر حق را گردن نهد، كسى كه حضرت حجة بن الحسن - عجل الله تعالى فرجه و - عليه السلام - را امام دوازدهم خود بداند و هم چنين اموار حق را در فروع گردن بنهد، نماز بخواند، روزه بگيرد، خمس و زكات بدهد حج برود، از ساير اوامر حق سر پيچى نكند، از محرمات و آن چه كه خدا از آن نهى فرموده است اجتناب ورزد، بر گفته خود كه اقرار به ربوبيت حضرت بارى تعالى است، استقامت كرده و آن گاه است كه بيمى بر او نيست و اندوهگين نخواهد بود، هر كس از راهى كه به سوى مقصود مىرود منحرف شود، قطعاً به مقصود نخواهد رسيد، اميرمؤمنان - عليه السلام - فرمود:
((السلامة مع لاستقامة52؛نجات و سلامتى هميشه با استقامت همراه است.
زيرا منحرف شدن از راه راست خطر دارد، شايد گرگان درنده و يا دزدان خطرناك، او را نابود سازند.
اتحاد كردار با گفتار
از اين آيه چنين بر مىآيد كه حقيقت استقامت را كسى داراست كه كردارش با گفتارش يكى باشد و به زبان هر چه گفت، رفتارش نيز مطابق گفتهاش باشد و به عبارت ديگر، يك دل و يك زبان باشد، در اين وقت است كه نه از گذشته بيمناك است و نه از آينده اندوهناك؛ چون حزن بر گذشته و خوف از آينده است؛ يعنى از گذشته پشيمان نيست و خود را خطا كار نمىداند و نيز بيمى از آينده ندارد و چنين كسى از دوستان خدا خواهد بود: ألا ان أولياء الله لا خوف عليهم و لا هم يحزنون53
در آينده، بهشت جاودان و خوش بختى هميشگى، در انتظار اوست.